МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1-ТАРАУ. ХАЛЫҚТЫҢ ӘРТҮРЛІ КАТЕГОРИЯЛАРЫМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК
6
1.1 Халықтың әртүрлі категорияларымен әлеуметтік жұмысының мәні мен мазмұны...................................................
6
1.2 Әлеуметтік жұмыс объектісі, субъектісі және қағидалары.....................................................................................
26
2-ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТЫҢ ӘРТҮРЛІ КАТЕГОРИЯДАРЫМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫС
43
2.1 Қазіргі кездегі жастар мен әлеуметтік жұмсының барысы...............................................................................................
43
2.2 Мүгедектерге әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін талдау.................................................................................................
50
2.3 Халықтың әлеуметтік - әлсіз топтарына мемлекеттік көмек жүйесі.................................................................................................
60
3-ТАРАУ. ХАЛЫҚТЫҢ ӘРТҮРЛІ КАТЕГОРИЯДАРЫМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ..........................................................
70
3.1 Әлеуметтік жұмысты жеттілдірудегі шетелдік тәжірибенің маңызы...........................................................................................
70
3.2 Халықтың әртүрлі категорияларымен әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін жетілдіру...............................................................
81
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Адам жөнінде қамқорлықтың өсуі, оны әлеуметтік қорғау тек этикалық-моральдық
Әлемде орасан зор әлеуметтік жұмыс тәжірибесі жиналған, оның ішінде
Әлемдегі тәжірибе дәлелдегендей, көптеген елдерде әлеуметтік қызметкерлердің есебінсіз әлеуметтік
Тәжірибе көрсеткендей (әсіресе бізде), адамдар көбіне көп не өздері,
Бұл мамандықтың қалыптасуы өте қиын жағдайда өткен. 90 жылдар
Әлемнің көптеген елдерінде ғасырдың басында-ақ әлеуметтік жұмыс дербес мамандық
Еліміздегі мұндай жүйенің қалыптасу процесі 90 жылдың бас кезінен
Біріншіден, жаңа әлеуметтік-экономикалық қарым-қатынас, күрделі әлеуметтік жағдай адамды, отбасын,
Екіншіден, экономикалық және әлеуметтік жағынан
Үшіншіден, әлеуметтік қызмет жүйесі сонымен қатар көмекке
Әлеуметтік тәжірибедегі жаңа әдістеме әлеуметтік жұмыстың әлеуметтік
Әлеуметтік қамсыздандыруды реформалау, өнімді жұмыспен қамтуға жәрдемдесу, халықтың тұрмыс
Тоқсаныншы жылдардың екінші жартысында басталған экономикалық өсу белсенді әлеуметтік
Алайда әлі де орын алып отырған кедейлік, жұмыссыздық, халықтың
І - ТАРАУ. ХАЛЫҚТЫҢ
1.1 Халықтың әртүрлі категорияларымен әлеуметтік жұмысының істеудің
Әлеуметтік жұмыс қоғамдық өмірдегі құбылыс ретінде, міне, 100 жылдан
Ежелде туындаған қайырымдылық қызмет әрқашан мұқтаждарға қайтарымсыз көрсетілетін
Егер әлеуметтік жұмысты екінші дүниежүзілік соғыс алдында мұқтаждарға кәсіби
Әлеуметтік жұмыстың тарихи шарттары жөнінде сөз еткенде ең
Сондықтан да айтылған тарихи шарттар негізінде туындаған әлеуметтік
Осы заманғы зерттеулердің теориялық аспектілерінде әлеуметтік жұмыс пәнаралық және
Құрылымдық функционализм және әлеуметтік жұмыс теориясының дамуына белгілі әсер
- кең әлеуметтік жүйенің бөлігі, өзінің қызметі
- кейбір мекемелердің іс-әрекетінің жүйесі, әлеуметтік іс-әрекеттердің жиынтығы,
- ішкі құрылымдар жүйесінің сипаттамасы.
Әлеуметтік жұмыс ойлаудың әлеуметтік стилінің болуы және осы заманғы
Әлеуметтік жұмыстың социологиясы түрлі әлеуметтік топтардың және әлеуметтік институттар
Қорғалмағандық пен осалдық әсерлесуі түрлі кезеңдерді сипаттайды. Қорғаусыздық –
Мемлекет ресми құжаттарда әлеуметтік бағыттылық, яғни дамудың басты бағыттары,
- халықтың негізгі категориясын әлеуметтік қорғауды жан-жақты талдау және
- халықтың түрлі топтары мен әлеуметтік қорғау шаралары жағдайын
- аймақтардың инфрақұрылымдарының әлеуметтік қорғауды келешекте дамыту мен оның
- қосымша механизмдер шығын көздері әлеуметтік қорғау жүйесін қамтамасыз
Қоғам, әлеуметтік топ, жеке адам, әлеуметтік статус, әлеуметтік рөл,
Соңғы жылдары біздің республикамызда әлеуметтік жұмыс практикасы едәуір қарқынды
Әлеуметтік жұмыс адамдардың әлеуметтік өмірін талдап, олардың әлеуметтік
Әлеуметтік зерттеулердің жоғарғы оқу орындарындағы пәндердің қалыптасуы проблемаларына көмектесуі
Әлеуметтік жұмысқа социологияның әсерін бағыттайтын негізгі спектр нақты белгіленіп,
Әлеуметтік жұмыс – бұл теория ғана емес, ол адамдардың
Біздің еліміздегі әлеуметтік жұмыс саласында өзекті мәселе қоғамды
Жасөспірімдердің өтпелі кезеңдегі немесе қарт адамдардағы проблемалар және халықтың
Әлеуметтік жұмыс кәсіби іс-әрекеттің түрі және әлеуметтік институт ретінде
«Әлеуметтік технология» атты түсіндірмелі сөздікке
Шын мәнісінде әлеуметтік жұмыс түрлі дауларды шешуге бағытталған әрекетке
Әлеуметтік жұмыс жағдайында жанжалдар бірнеше деңгейде қарастырылады.
1. Жанжал берік әлеуметтік теория ретінде - әлеуметтік
2. Жанжал орта деңгейдегі теория ретінде – ол әлеуметтік
3. Жанжал технологиясының санының алдын алу, болжау, шешу,
Жылдар бойы басылып келе жатқан қарама-қайшылықтар, тұрғындардың көпшілік
Осылайша, қарама-қайшылықтарды жалпы басу жағдайында әлеуметтік
Көпшілік жағдайда нақты жанжалмен әлеуметтік қызметкерлер айналысады,
Әлеуметтік жұмыс ғылым ретінде адам қызметінің саласын көрсетеді, ол
Әлеуметтік жұмыс техникалық, әсіресе табиғи ғылымдармен байланысты. Бұның шеңберінде
Әлеуметтік жұмыс елімізде әліде болса қалыптасу кезеңінде тұр. Ғылыми
Алайда бұл ғылымның құрылу үрдісі аяқталудан әліде болса алыста.
Әрбір ғылым ториялық және эмперикалық білімдердің ,теориялардың, әдістердің, әдістемелердің
Әрбір ғылымның өзінің терминологиясы, түсіндірмелі-сипатты аппараты болады. Сонымен қатар,
Бір топты, әлеуметтік жұмыстың ғылым ретінде спецификалық санаты болып
Екінші топ түсініктемелері, әлеуметтік жұмысқа көбірек қатысты, сонымен қатар
Әлеуметтік қорғауды қоғам мен және оның түрлі құрылымдарымен жүзеге
Әлеуметтік қолдауды тұрмыс қызметінде мұқтаж
Әлеуметтік көмек – бұл жеке тұлғаларға немесе
Әлеуметтік жұмысты қоғам өмірінің барлық саласындағы адамдардың субъективті
Ең бастысы әлеуметтік жұмыс түрлі
Әлеуметтік жұмыс тек қана әлеуметтік
Әлеуметтік жұмыс спектрі және халыққа
Халықты әлеуметтік қолдау, әлеуметтік қорғау,
Әлеуметтік басқару қоғамдағы басқару түрлерінің
Сонымен қоса ең маңызды түсініктер
Әлеуметтік жұмыс- мәдени, әлеуметтік және материалдық
Әлеуметтік қызмет - әлеуметтік қызметті жүзеге
Әлеуметтік қызмет көрсету - әлеуметтік қызметкерлер
Әлеуметтік қызметкер - бұл әлеуметтік жұмыс
Әлеуметтік қамсыздандыру - заңды негіздерге байланысты қартайғандығына, мүгедектігіне, ауруына,
Әлеуметтік сақтандыру - жеке әлеуметтік қатерлер
Қиын өмір жағдайы – субъективті түрде
Қазақстан Республикасы халықаралық қауымдастыққа енуімен көптеген өркениеттерді қабылдады және
Сондықтан әлеуметтік әрекетті түсіндіру үшін ең алдымен әрекеттерінің өз
Қазақстан Республикасы халықаралық қауымдастықтың белсенді мүшесі. Соның нәтижесінде оның
Бұл қоғам Қазақстан Республикасының Конституциясы мен 1992 жылғы Республика
Қазақстан Қызыл Крест және Қызыл Ай Ұлттық Қоғамы елімізге
Америка Құрама Штатының Нью-Йорк қаласындағы «Ашық қоғамдық институтының»
«Сорос-Қазақстан» қоғамдық қайырымдылық қоры өз жұмысын Республикамызда коммерциялық негізде
Ол тапқан табысының жартысына жуығын – шамамен 300 миллион
Джордж Сорос жоқшылықты көрген, жалаңаяқ жарлының да күйін кешкен,
Әзірге бұл қорға жыл сайын бөлініп отырған қаржы 3-4
«Біздің негізгі міндетіміз – мемлекеттік емес ұйымдарға көмек бере
«ХХ ғасыр суретшілері» атты Қастеев атындағы мемлекеттік өнер мұражайында
«Сорос-Қазақстан» Республикамызда ашық қоғамның орнауы және дамуына ықпалын тигізу
Қор атқарып жатқан жұмыстарды түгелдей санамалап шығу мүмкін емес.
Біздің елімізде балалар үшін тек қана белгілі бір атаулы
Бүгінде жетім балалар үйіне ата-анасынан қапылыста айырылып қалған балаларға
2001 жылы 23 маусымда Астанада «SOS-Киндердорф Интернационал» халықаралық
Қазақстан үкіметі мен «SOS-Киндердорф Интернационал» қоры арасында 1994 жылы
Ал «SOS-Киндердорф Интернационал» қорының тарихы тіпті сонау 1949 жылдан
2030 жылға дейін «Қазақстан-2030» тұжырымдамасында Қазақстан халқының денсаулық сақтау,
Балалар қайырымдылық қорлары: Республикалық халықаралық «Бөбек» балалар қайрымдылық қоры;
Мүгедектерге қайырымдылық көмек қоры: Тұрмысы төмен азаматтарды қолдау
Рухани қорлар: «Шапағат» қайырымдылық қоры; «Иман» қайырымдылық қоры; «Қазығұрт»
Тұрмысы төмен азаматтарға қайырымдылық көмек қорлары: Тұрмысы төмен азаматтарды
1-сурет – Қазақстан Республикасындағы қайырымдылық қорлар
Жаңа ғасыр мен мың жылдық табалдырығында тұрған біздерді болашағымыз
Эльдорадо қоғамы Ауғаныстан ардагерлерінің алматы қалалық Одағы жанынан құрылған
Алматы қаласында 3 мыңға тарта Ауғаныстан ардагері болса, оның
1998 жылы Қазақстан Республикасы орталық архиві жанынан «Ақиқат» атты
- мемлекеттік басқару органдарының идеологиялық қызметіне қолдау көрсету;
- ұлтаралық үйлесімділік, жарасымдылықты насихаттау;
- қазақ халқы мен Қазақстанды мекендейтін басқа да ұлт
- ұлт мәдениетін дамыту арқылы патриотизм мен отаншылдық сезімді
- қазақ халқының тереңде жатқан тарихынан тағылым алып, жас
«Фатима» мұсылман әйелдерінің діни қайырымдылық ассоциациясы. Бұл қордың мақсаты
«Ақниет» қайырымдылық орталығы ата-ана мейіріміне зәру жетім балаларды болашақта
Әлеуметтік жұмыс объектіс , субъектісі және қағидалары
Ең біріншіден бұл компоненттердің логикалық қаралуын мынадай дәйектермен
Әлеуметтік жұмыста объект пен субъектті түсіну үшін маңызды үш
Объектіні субъектіге, оның тәжірибелік және танымдылық қызметіне қарсы тұрады
Кең мағынада әлеуметтік жұмыс объектісі болып барлық адамдар табылады.
Сонымен қатар кез келген Адам, кез келген уақытта, өзінің
Сонымен қоса әрбір тіршілік саласында олар теңдей қанағаттанбауы мүмкін:
Халық әртүрлі негізде құрылған және одан, өздерінің әлеуметтік және
Бұндай объекттер жеткілікті. Олардың басымдылығын есепке ала отырып
өмір қиындықтарын өз бетіңше жеңуге мүмкіндік бермейтін денсаулық жағдайы.
Бұл келесідей халық топтары: мүгедектер, радияциялық әсерге шалдыққан адамдар,
жедел (экстрималды) әлеуметтік жағдайдағы қызмет және еңбек.
Бұл топқа Ұлы Отан соғысының ардагерлері және Ұлы Отан
адамдардың егде, зейнеткерлік жасы, белгілі бір жағдайларға байланысты қиын
девианттық мінез-құлықтың әр түрлі формада көрінуі
Бұл санатқа девианттық мінез-құлықтағы балалар мен жасөспірімдер; зорлық-зомбылыққа ұшыраған
әр түрлі санаттағы отбасылардың бейберекет қиын жағдайы
Бұл халық тобына бала асырап алушы отбасыларды және асыраушысынан
балалардың ерекше жағдайы (жетімдік, кезбелік және т.б.)
Бұл негізде келесі топтарға бөлінеді: бала үйлері мен мектеп-
кезбелік, баспанасыздық
Бұл топқа тұрғылықты мекен-жайы жоқ адамдар, тіркелген қашқындар, амалсыздан
босанғанға дейінгі және босанғаннан кейінгі жағдай
Бұл жүкті және емізулі, сонымен қатар бала күтуіне байланысты
саяси қуғын-сүргінге ұшыраған және соңынан ақталған адамдардың құқықтық (сонымен
Ұсынылған топ бөліктері тек қана жалғыз бұл емес. Көрсетілген
Бөгде адамдардың көмегін қажетететін адамдар әлеуметтік жұмыс объектісі болады.
Мұндай адамдар тобы Қазақстанда ондаған миллионға жуық. Бұл
Әлеуметтік жұмыстың бірден-бір маңызды және басты объектілерінің бірі– отбасы,
- тұрғын үй мен арзан тұрғын
- жұмыссыздыққа байланысты тұрғын үйге төлейтін қаржының жоқтығы;
- кейбір азаматтар мен көптеген отбасының
- қоғамның әлеуметтік саулығы (маскүнемдік, нашақорлылық
- отбасындағы қарым-қатынастың іске асыруда мүмкіндіктердің нашарлығы, аз қамтылған
Үйсіздер тобын түрмеден шыққандар толдыруда, ата-аналарынан қашқан балалар, мүгедектер,
Субъект – бұл тәжірибелік қызметті, біліктілікті,танымды жеткізуші, объектке бағытталған
Мұқтаж адамдарға көрсетілетін барлық қызмет түрлерін әлеуметтік жұмыс субъектісі
Әлеуметтік жұмыс зерттеушілері. Ғылыми
Алайда әлеуметтік жұмыстың басты субъектісі, әрине ұйымдар емес, әлеуметтік
Кәсіби қызметкерлер айтарлықтай көп емес. Бүкіл әлем бойынша есептегенде
Әлеуметтік жұмыс субъектісі болып келесілер табылады: 1) әлеуметтік көмек
Жалпы мұқтаж адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету бойынша негізгі ауырлық
Қазақстанда 1990-2000ж.ж. аралығында кәсіби әлеуметтік қызметкерлер саны бірнеше есеге
Әлеуметтік жұмыс туралы айтқанда, тағы бір жағдайды ескере кеткен
Функциялар ғылымда бір мағынада ғана трактатталмайды. Функцияны толықтай және
Әлеуметтік жұмыстың функцияларын атап өтейік және оның қысқаша мазмұнын
диагностикалық функция- әлеуметтік қызметкердің адамдар топтарының немесе жеке адамның
болжамдылық функциясы- қоғамдағы барлық әлеуметтік институттардың әлеуметтік жұмыс объектісіне
Сақтандыру – профилактикалық (алдын ала емдеу немесе әлеуметтік терапевтикалық)
Құқық қорғау функциясы- елдегі және белгілі бір себептерге байланысты
Әлеуметтік педагогикалық функция- адамдардың әртүрлі қызметке деген (мәдени-бос уақыттың,
Әлеуметтік-психологиялық функция- тұлғааралық қарым-қатынастарын реттеу және кеңес беру түрлері,
Әлеуметтік-медициналық функция- ауруды алдын ала емдеу шараларын ұйымдастыру, алғашқы
Әлеуметтік-тұрмыстық функциясы- әртүрлі халық категорияларына (мүгедектерге, қарт адамдарға, жас
Коммуникативті функция– көмек пен қолдауды қажет ететіндермен байланыс бекіту,
Жарнамалық-насихаттау функциясы- әлеуметтік қызметтерді жарнамалау, адамдарды әлеуметтік
Өнегелік–адамгершілікфункциясы– (барлық басқа қызметтердің белгілі бір қасиеттерін
Ұйымдастырушылық функциясы– кәсіпорындарда және мекемелерде, сондай-ақ мекен-жайына байланысты әлеуметтік
Әлеуметтік жұмыс функциясы оның құрылымы
Әлеуметтік жұмыс құрылымы – бұл адамдардың
Құрылым дегенде объектінің негізгі қасиеттерін
Аталған компоненттердің бірізділігі кездейсоқ емес: объект қызметтің
Барлық негізгі компоненттер бір-бірімен тығыз байланысты. Түрлі мазмұнға ие
Сонымен қатар, әлеуметтік жұмыстың екі аспектісін бөліп ала аламыз:
Әлеуметтік жұмыстың екі аспектісі мемлекеттің әлеуметтік саясатымен, негізгі бағыттарымен,
Әлеуметтік жұмыстың келесі құрылымдық бөлігі оның адам
Әлеуметтік жұмыс қызметінің универсалды, интегралды түрі ретінде
Сонымен бірге, әлеуметтік жұмыс төңірегіндегі мамандандыру туралы сұрақ-жауап тудыруда
Мамандандыруды әлеуметтік жұмыстың түрлі аспектілерін, түрлерін, объектілерін және
универсалды, ғылымаралық сипатты ескере отырып: әлеуметтік-экономикалық,
жекелеген клиенттер немесе бүтін қоғаммен жұмысты есепке ала
қоғам өміріндегі салаларды, қоғамдағы әр қилы әлеуметтік институттарды, мекен-жайын
ондағы кәсіби және кәсіби емес бастаманың басымдылығын ескере отырып.
1) еңбектің өндірістік-технологиялық және оның функционалды мазмұнының бөлісуі; 2)
Әлеуметтік жұмыс (басқа да қызмет түрлері сияқты) бірден кәсібилікке
Әрине әлеуметтік жұмыс тәжірибелік көмек, тірек түрінде адам қоғамы
Қазіргі таңда оның кәсіби сипаты басымырақ десек те,
Әлеуметтік жұмыс деңгейін анықтаудың негізі әр түрлі болуы мүмкін.
Әлеуметтік жұмыс масштабына қарай федералды, аймақтық, жергілікті
Федералды деңгей ең алдымен мемлекет масштабында тұрғындарға деген әлеуметтік
Әлеуметтік жұмыстың аймақтық деңгейі көп жағдайда ең
Әлеуметтік жұмыстың жергілікті деңгейі нақты объектіге нақтылы бағытталуымен анықталады;
Индивидуалды деңгей – клиент мұқтаждығының негізінде, индивидуалды жұмыстағы техника
Нақтылы объектілерге байланысты әлеуметтік жұмыс жеке тұлғалармен
Қоғам өмірінің феномені ретінде әлеуметтік жұмыс (әсіресе, қазіргі
Швед авторлары Г. Бернлер мен Л.Юнисонның пікірлерінше, әлеуметтік
Әлеуметтік жұмыс универсалды қызмет түрі болып
1) мазмұндылық принциптері: адамгершілік, бұқаралық, заңдылық;
2) ұйымдастырушылық принциптері: қолданылатындарды тексеру және бақылау; кадрлардың өкілеттіліктері
3) психологиялық-педагогикалық принциптер: кешенді және дифференциалды тәсіл; технологиялық компоненттілік;
Бірнеше принциптер мәнін ашып көрейік.
Адамгершілік әлеуметтік жұмыстың жүргізуші мақсатты бағдары болып табылады, ол
Лауазымдық нұсқаулар мен, бұйрықтар және қаулылармен реттелетін ресми қатынастарға
Әлеуметтік жұмыстың бұқаралылығы клиенттен психологиялық байланыс қалыптастыруды, қарым-қатынас ережелері
Заңдылық әлеуметтік жұмыстың мазмұндылық принциптерінің негізгілерінің бірі, ол,
Әлеуметтік жұмыстың маңызды мазмұндылық принциптерінің бірі оның адамның нақты
Өмір әрқашанда теорияларға, жан-жақты нұсқаулар мен бұйрықтарға байланысты. Үнемі
Әлеуметтік жұмыстың ұйымдастырушылық принциптерінің негізгілерінің бірі әлеуметтік қызмет кадрларының
Өмір ылғи да үлкен өкілеттіліктегі кадрлардың аз жауаптылығы әкімшілік
Әлеуметтік жұмыс теориясы мен практикасы психологиялық-педагогикалық принципке үлкен орын
Бұл топтағы әлеуметтік жұмыстың негізін қалаушы принциптердің бірі кешенді
Әлеуметтік жұмыстың психологиялық-педагогикалық принциптері ішінен саралау әдістемесін ерекше бөліп
Халықты әлеуметтік қорғауға бағытталған шараның сәтті іске асуы көп
Психологиялық компоненттік – бұл әлеуметтік жұмысшының туындап отырған мәселенің
Әлеуметтік-психологиялық принципінің бастыларының бірі- әлеуметтік белсенділікті ынталандыру, белгілі бір
Әлеуметтік жұмыстағы ынталандыру принципі оның өнегелі-идеялық және материалды формаларының
Психологиялық-педагогикалық топқа әлеуметтік жұмыстағы мақсаттық принципі жатады. Әлеуметтік жұмысшының
Мақсаттылық, әлеуметтік жұмыс принциптерін бір бүтінге біріктіре отырып, оған
ІІ-ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТЫҢ ӘРТҮРЛІ КАТЕГОРИЯДАРЫМЕН ӘЛЕУМЕТТІК
2.1 Қазіргі кездегі жастар мен әлеуметтік жұмысының барсы
Жастардың әлеуметтік проблемалары жалпы қоғамның әлеуметтік-экономикалық проблемалардың көрінісі мен
Жастар арасындағы әлеуметтік жұмыс табыстылығының маңызды шарты болып, жастардың
Ең алдымен әлеуметтік қызметкерлер мынадай екі мәселеге назарларын аудару
15-29 жас аралығындағы азаматтардың жалпы саны – 3 787
1-кесте. 2001-ші жылмен 2004-ші жылдар халық құрылымындағы жастардың үлесі,%
Жылдар 2001 2002 2003 2004
Халықтың жалпы саны,%-бен
100%
100%
100%
100%
Жастар үлесі 24,7 25,0 25,4 25,7
*Агафанов А.Н, Менлибаев К.Н. Социальная работа с молодежью: Учебное
Сонымен, жоғарыда көрсетілген кестеден халық құрылымында жастар санының ұлғайғаны
2- Кесте. Жастық топ бойынша жас халықтар
2001ж 2002ж 2003ж 2004ж 2004ж-2001ж %-бен
15-29 1431,4 1418,0 1418,7 1374,3 96,01
20-24 1288,2 1307,6 1293,6 1251,0 97,11
25-29 1153,9 1150,4 1152,7 1162,4 100,73
Жоғарыда көрсетілген 2-Кесте бойынша 15-19 жас аралығындағы қазақстандықтардың жалпы
25-29 жас аралығындағы топтар 4619,4 жас қыздар мен ұлдарды
Жастарды негізінен келесі проблемалар қатты ойландырады: жоғары немесе орта
1994 жыл
1-сурет Жастардың білім деңгейі, %
Республика экономикасында 1205,8 мың жастар жұмыспен қамтылған, немесе олар
Қазақстанда әлеуметтік қызметкерлер - әлеуметтік қамсыздандыру, білім,
3-Кесте. Халықтың жас ерекшелігі мен саны
пайызбен
Халықтың орташа республикалық санының пайыздық көрсеткіші
2000ж 2001ж 2002ж 2003ж 2004ж
Барлық халық 100 100 100 100 100
Соның ішінде жас еркшілігі бойынша,жыл:
1 жасқа дейін
1,6
1,5
1,5
1,4
1,4
1-4 7,3 1,5 6,5 6,1 5,8
5-9 10,6 6,9 10,0 9,7 9,3
10-14 10,3 10,5 10,7 10,8 10,7
15-19 9,2 9,3 9,4 9,6 9,8
20-24 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8
25-29 7,4 7,6 7,7 7,8 7,9
30-34 7,7 7,4 7,2 7,1 7,1
35-39 8,0 8,1 8,0 7,9 7,6
40-44 6,5 6,7 6,9 7,1 7,4
45-49 5,4 5,6 5,7 5,8 6,0
50-54 2,8 3,0 3,5 4,1 4,7
55-59 4,8 4,4 3,7 3,1 2,6
60-64 3,1 3,4 3,8 4,1 4,2
65-69 2,9 2,7 2,4 2,2 2,2
70-тен жоғары 4,0 4,0 4,4 4,5 4,5
2004 жылы 2000 жылмен салыстырғанда 1 жасқа дейінгі халық
Ал, 10-14 жас аралығындағы халық саны 0,4%-ға, 15-19 жас
Қазір Қазақстан Республикасы аумағында 3527000 отбасы тұрады. Еліміздегі қазіргі
Тек орыс әйелдері емес, сондай-ақ қазақ әйелдері арасында да
Қазіргі кезде қазақстандық әйелдері көпшілік жағдайда, бір екі бала
2001 жылы неке саны 145686, ал ажырасу саны 41567
Некеге тұрушылар санының қысқаруы байқалады. 2000 жылы халықтың 1000
Әрине, әлеуметтік қызметкер жеке отбасы мен оның мүшелерінің барлық
Қазақстанда Республикасында жастарды әлеуметтік қолдау мақсатында әлеуметтік қызметтер жұмыс
Әлеуметтік қызметтер жұмысының бағыттары:
психологиялық-педагогикалық, медициналық-әлеумеметтік, заңдық көмекті жүзеге асыру және кәмілетке толмағандар
өздерінің тәни кемістіктеріне байланысты ерекше қолайсыз жағдайларда қалған адамдарға
жас отбасыларына әлеуметтік көмек;
еңбек және оқу ұжымдарында жастарды құқықтық қорғау;
мінез-құлқы девиантты кәмелетке толмағандарға, қадағалаусыз және панасыз қалған кәмелетке
құқықтық насихат, жастардың жұмысқа орналасу, білім беру және кәсіптік
жастардың жұмысқа орналасуына және жұмыспен қамтылуына жәрдемдесу болып табылады.
Мелекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жастарға арналған әлеуметтік
Қазақстан Республикасында жастардың әлеуметтік құқықтары:
заңдарына сәйкес мемлекеттік медициналық мекемелерде тегін медициналық қызмет көрсетілуіне;
мемлекеттік оқу орындарында тегін жалпы орта білім және бастауыш
жергілікті мемлекеттік басқару органдарының шешімі бойынша жеңілдікті жағдайларда мемлекеттік
құқықтық, психологиялық, педагогикалық мәселелері, сондай-ақ отбасылық және жыныстық тәрбие
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алуға
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясаты жастардың рухани, мәдени, білім
2.2 Мүгедектерге әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін талдау
Еліміздегі мүгектер мен мүмкіндігі шектелген адамдар мемлекет тарапынан арнайы
Қазақстанда 388,7 мың мүгедектердің барлық категориялары, соның ішінде
2-сурет 1999-2002 жылдар аралығындағы мүгедектер динамикасы
Сонымен бірге бірінші рет мүгедек көрсеткіш ішінде еңбекке қабілетті
4-кесте Бірінші рет мүгедектік көрсеткіштері (жылдың басына)
1999ж 2000ж 2001ж 2002ж
1 2 3 4 5
Бірінші рет мүгедек болып танылғандардың жалпы саны, мың адам
1000 адамға шаққандағы мүгедектер саны 3,5 3,3 3,1
1
2
3
4
5
Алғашқы мүгедектік топтар бойынша, мың адам
- І топ мүгедектер саны
- ІІ топ мүгедектер саны
-ІІІ топ мүгедектер саны
5,9
33,1
16,1
4,9
27,5
17,3
4,8
25,3
16,0
4,6
23,8
12,4
1 2 3 4 5
Алғашқы мүгедектік жынысы боынша бөлу, мың адам
әйелдер
ерлер
22,5
32,6
20,5
29,1
18,9
27,2
-
-
Алғашқы мүгедектікті тұрғылықты жеріне байланысты бөлу, мың адам
қалалық жер
ауылдық жер
32,1
23,1
28,5
21,1
26,1
19,9
-
-
Мүгедектердің еңбекке қабілеттігіне байланысты саны, мың адам 44,7 41,6
Жұмыс істеуші мүгедектердің саны, мың адам 14,7 10,9 8,9
Алғашқы мүгедектер үлесіндегі еңбекке жарамды жастағы мүгедектердің саны, %-бен
*Көздері: Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агенттігі, ҚР әлеуметтік қорғау
Берілген сандар мүгедектер санының ары қарай өсуі халықтың дені
Мүгедектің еңбекке жарамды халық ішінде дамуы әлеуметтік-экономикалық, медициналық-демографиялық және
3-сурет Мүгедектіктің негізгі себебтері
Мүгедектің негізгі себептері – 18,6 %-ы қанайналым органдарының ауруына
5-кесте Алғашқы мүгедектік себебтерінің динамикасы (жыл
Мүгедектік себебтер 2002ж. 2003ж. 2004ж.
Жалпы ауру-сырқаулар 46417 41560 38118
Еңбектегі жарақаттану 656 516 479
Профессионалды сырқау 163 111 111
Жастайынан мүгедектік 6424 6518 5524
Қазақстандағы мүгедектердің жылдамдығы 13%-ын 16 жасқа дейінгі мүгедек балалар
Мүгедектіктіктіңбалалардың арасында күрт өсуі елдегі экологиялық жағдайдың төмендеуіне байланысты,
6-кесте
Мүгедектер категориясы І-топ ІІ-топ ІІІ-топ
1 2 3 4
Жалпы сырқаттан, еңбек және профессионалдық
Әскери қызметкерлер, ішкі істер органдарындағылардың төтенше жағдайдан қызметін атқаруғу
7АЕК
7210
4,5АЕК
4635
3АЕК
3090
Жастайынан мүгедектер 7АЕК
7210 5АЕК
5150 4АЕК
4120
Жедел әскери қызмет өтушілер ішінен мұгедектер, жаралану, контузия, жарақаттану,
Ядролық объектілерде қауіп-қатерге, авария, жағдайында қатерді жою кезінде мүгедек
Төтенше экологиялық жағдайларда, соның ішінде радиациалық әсер, ядролық жарылыс
9АЕК
9270
6,5АЕК
6695
5АЕК
5150
әскери қызметкерлер ішінен мүгедектер жаралану, контузия, сырқат алу әсерінен
16АЕК
16480
10,5АЕК
10815
7АЕК
7210
16 жасқа дейінгі мүгедек балалар 4АЕК
4120 4АЕК
4120 4АЕК
4120
Мемлекеттік жәрдемақылардан бөлек мүгедектер жергілікті өкілеттіліктер мен атқарушы органдардан
мемлекеттік жәрдемақыларға қосымша тұтынушылар бағасын индексі өсуіне сәйкес;
жалғыз басты мүгедектерге басқа біреудің көмегін қажет ететіндерге қосымшалар;
демалыс емделу органдарда емделуге жеңілдіктер.
4-сурет 1999-2002 жылдар арасындағы мүгедектер динамикасы
Мүгедектердің 8%-ы ғана жұмыс істейтіндер екенін ескерсек (6-кесте) қалған
Барлығы І-топ ІІ-топ ІІІ-топ
Бірінші рет мүгедек болып танылғандар,адам 4820 4581 23842 12397
Алғашқы мүгедектігі жұмыс істейтіндер үлесі % 21,2 14,5 21,3
Қайта мүгедек болып танылғандар 130771 6552 76860 47359
Қайта мүгедек болып танылғандар ішінде жұмыс істейтіндер үлесі %
Жалпы мүгедектер санындағы жұмыс істейтіндер үлесі % 7,9 6,3
Қазақстандағы мүгедектер тап болатын проблемалардың ішінде, келесі негізгі топтарға
жұмыспен қамтылудағы қиындықтар, мүгедектерді қамту сферасындағы дискриминациялау;
білім алудағы шектеулер және әлеуметтік-мәдени қажеттіліктерін қанағаттандырудағы шектеулер;
мүгедектерді реабилитациялауда денсаулық сақтау қызметтерінің сапасын төмендегі мен жеткіліксіз
мүгедектерді тұрғын үйлерге қол жеткізе алмады;
елдің қоғамдық-саяси өміріне қатысудың әлсіздігі.
Қазақстан Республикасындағы мүгедектерді әлеуметтік қорғау. Мүгедектерді мемлекеттік әлеуметтік қолдау
Мүгедектерге мемлекет тарапынан әлеуметтік көмек жәрдемақылар, протез-ортопедиалық заттар және
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Заңымен
Елде мүгедектерге медициналық-әлеуметтік көмек көрсетуде 72 үй -интернаттары жұмыс
7-кесте
2001ж 2002ж 2003ж 2004ж
Интернат үйлеріндегі орындардың жалпы саны, мың 16,7 16,5 16,5
Қарттар және ересек мүгедектерге арналған интернат үйлері
Интернат үйлерінің саны 51 52 53 56
Орындар саны, мың 13,5 13,4 13,4 13,9
Тұрып жатқандар саны, мың адам 11,8 12,2 12,9 13,6
Мүгедек балаларға арналған интернат үйлері
Интернат үйлерінің саны 17 17 17 17
Орын сандыры, мың 3,2 3,1 3,1 3,1
Тұрып жатқандар саны, мың адам 2,9 2,7 2,7 2,9
*Көздер: Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агенттігі, ҚР әлеуметтік қорғау
Мүгедек балалар, отбасында тұратын жалпы білім беру мектептерінде оқуға
Мемлекеттік тапсырысты орындау шегінде жыл сайын республикалық бюджеттен мүгедектермен
Балалар мүгедектігінің алдын алу үшін Қазақстан Республикасының «Мүмкіндігі шектеулі
2010 жылға дейін елдің дамудың стратегиялық жоспарында дамуында авытқулары
Мүгедектерді қолдау жөніндегі мемлекеттік емес ұйымдардың қызметі (МЕҰ). Қазақстанда
Мүгедектерге МЕҰ құрудың заңды базасы Қазақстан Республикасының «мүгедектерді әлеуметтік
Сонымен республикада республикалық мүгедектер қоғамдарымен олардың облыстық бөлімшелері, Қазақстандық
Көпшілік мүгедектерді біріктіруші мекемелер өздерінің жеке меншік мекемелерін аша
Мекемедегі мүгедектердің жалақысы жоғары емес, бар болғаны 7-8 мың
Бүгінгі таңда Қазақстанда мүгедектерді біріктіруші 200-ден астам ұйымдар бар.
Еңбек қабілетінен айырылған жағдайда қызметкерлердің әлеуметтік қорғалуын арттыру және
Екінші деңгей – міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінен ресми сектордың
Еңбектегі міндеттерін орындау кезінде жазатайым немесе кәсіптік сырқаттың нәтижесінде
2.3 Халықтың әлеуметтік - әлсіз топтарына мемлекеттік көмек
Қазақстан Республикасының «Күнкөріс минимумы туралы» Заңында «кедейшілік шегі» ғымына
Үкімет Қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының еңбек және халықты әлеуметтік
2004 жылы 1,137 миллионға жуық қазақстандықтар Қазақатан Республикасының «Мемлекеттік
5-сурет Атаулы әлеуметтік көмекті алушылары, %
«Қазақстан Республикасында зейнеткерлік қамсыздандыру туралы» Заңға сәйкес 1999 жылдың
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметтері бойынша,
8-кесте. Алушылардың саны және жасына қарай, мүгедектігіне және
Барлығы,
адам оның ішінде
жасына
қарай жәрдемақы-
ның
орташа
мөлшері,
тенге мүгедек-тігіне
байланысты жәрдемақы-ның
орташа
мөлшері,
тенге асыраушы-сынан
айрылуына
байланысты жәрдемақы-ның
орташа
мөлшері,
тенге
Қазақстан Республикасы 786426 15470 2616 391311 4178 379645 3142
Ақмола облысы 41055 526 2616 19501 4086 2128 3181
Ақтөбе облысы 36074 701 2616 14265 4179 21108 3047
Алматы облысы 87776 2703 2616 44962 4109 40111 3055
Атырау облысы 28674 392 2616 11601 4181 16681 3036
Шығыс-Қазақстан облысы 79636 1489 2616 41483 4362 36664 3204
Жамбыл облысы 52758 1280 2616 24891 4220 26587 3067
Батыс-Қазақстан облысы 35336 383 2616 17898 4038 17055 3107
Қарағанды облысы 72894 488 2616 37499 4211 34907 3188
Қостанай облысы 40411 927 2616 17819 3971 21665 3170
Қызылорда облысы 40116 761 2616 19725 4151 19630 3016
Маңғыстау облысы 18322 430 2616 8349 4383 9543 3198
Павлодар облысы 36740 422 2616 19124 4180 17194 3263
Солтүстік-Қазақстан обл. 41480 887 2616 23033 4093 17560 3223
Оңтүстік-Қазақстан обл. 117410 3487 2616 58386 4019 55537 2909
Астана қаласы 13274 212 2616 6913 4457 6149 3675
Алматы қаласы 44470 382 2616 25862 4536 18226 3830
Қазақстанда қазіргі уақытта қолданылып жүрген әлеуметтік қамсыздандыру жүесі мемлекеттің
Бүгінде әлеуметтік қамсыздандырумен 3,5 млн. артық адам (немесе барлық
2004 жылы әлеуметтік қамсыздандыруға арналған шығыстар (жоспар) 1999 жылмен
Бұл халықтың табысының едәуір көбеюіне мүмкіндік берді, оны мынадай
жалақының ең төменгі мөлшері 2,5 есеге (2605 теңгеден 6600
зейнетақының ең төменгі мөлшері – 1,9 есеге (3000 теңгеден
орташа жалақы – шамамен 2 есеге (11864 теңгеден 26048
зейнетақының орташа мөлшері – 2 есеге (4104 теңгеден 8529
ең төмен күнкөріс деңгейі – 1,5 есеге (3394 теңгеден
мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың орташа мөлшері – 1,3 есеге (3441
Маңызды әлеуметтік игіліктердің жалпыға бірдей қол жетімділігін және қоғамдық
Алайда қазіргі қолданылып жүрген мемлекеттік әлеуметтік стандарттар өзгеріп жатқан
Әлеуметтік қамсыздандыруда зейнетақы жүйесі ерекше орын алады. Елде реформалау
Бір жарым миллионнан астам зейнеткерлер ынтымақты негізде зейнетақы төлемдерімен
2003 жылы индекстеуден басқа зейнетақыларды саралап арттыру жүзеге асырылады.
Алайда осыншама оң өзгерістер бола тұрса да зейнетақыларды саралап
Ынтымақты зейнетақы жүйесімен қатар 1998 жылдан бастап қатысушылар арсында
Сонымен бірге жинақтаушы зейнетақы жүйесінде де бірқатар проблемелер баршылық:
400 мыңнан астам мүгедекті мемлекет әлеуметтік қамсыздандыруға алып отыр.
1998 жылдың бірінші қаңтарына дейін қолданылып келген зейнетақы заңдарына
1998 жылдан бастап «Қазақстан Республикасында мүгедектігі бойынша, асыраушысынан айрылуы
Жалпы аурудан мүгедектігі бойынша жәрдемақының мөлшері 2004 жылы: І
Президенттің тапсырмасына сәйкес 2005 жылы жәрдемақылардың едәуір арттырылуы жүргізіледі:
Алайда, мүгедектер үшін күнкөрістің жалғыз көзі болып табылатын жәрдемақыларды
ХЕҰ, ТАСИС, ЮСАИД ұсынымдарына сәйкес әлеуметтік қамсыздандыру және мүгедектерді
Алайда, әлеуметтік жетіспеушілікті жеңу үшін қазіргі қолданылып жүрген шаралар
Халықтың өзге санаттары да: асыраушысынан айрылған адамдар, жаппай саяси
Оларға әлеуметтік осалдықты жеңуіне мүмкіндік бермейтін әлеуметтік
қамсыздандырудың негізгі проблемасы халықтың осы топтарының әлеуметтік
жәрдемақылар деңгейінің төмендігі болып табылады.
Бұл жағдайда мемлекет кедейлікті азайту үшін аз қамтылған отбасыларына
қамсыздандыру жүйесін реформалау барысында барлық адамдар үшін патернализмнен аз
«Мемлекеттік атаулар әлеуметтік көмек туралы» Қазақстан Республикасының Заңын іске
Кедейлік, жұмыссыздық және АӘК көрсету проблемаларының жүйелік байланысы бекітілді.
Аз қамтылған азаматтардың әрбір санатына қатысты тиісті шаралар: баяу-материалдық
Аз қамтылған азаматтар құрамында балалардың үлесі басым екендігін ескерсек,
біржолғы жәрдемақы төлеу енгізілді. Қосымша балалар жәрдемақыларын енгізу жөнінде
Соңғы жылдары еңбек рыногының жағдайы жұмыспен қамтудыңөсіп, жұмыссыздық деңгейінің
Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша 1999 жыл
Республикадағы еңбек рыногы жағдайының млниторингін жасау үшін облыстар, қалалар
Білім беру қызметін көрсету рыногы сұраныстың өзгеруіне жедел ілесе
Кедейлікті азайтудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасын, Ауыл жылын өткізу
Жұмыссыздардың біраз бөлігі оқуға, қайта даярлауға және біліктілігін арттыруға
ІІІ – ТАРАУ. ХАЛЫҚТЫҢ ӘРТҮРЛІ КАТЕГОРИЯДАРЫМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫ
3.1. Әлеуметтік жұмысты жетілдірудегі шетелдік тәжірибенің маңызы
Шет елдегі әлеуметтік жұмыс туралы жазғанда әдетте батыс
Мысалы, Америка құрама Штатында халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің айрықшалылығы
Әлеуметтік сақтандыру және мемлекеттік көмек көрсету мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыру
1935 жылы АҚШ-та әлеуметтік сақтандыру Заңы бойынша сақтандырудың екі
Штат деңгейінде жалпы федералдық бағдарламадан басқа өндірістік жарақат немесе
Кедейлерге көмек көрсетуге келетін болсақ, ол елде ХХ ғ.
АҚШ- тағы мемлекетпен кепілденген табыс «кедейшілік шегіне» сәйкес. Ол
Азық-түлік көмегінің басты жолы мұқтаж адамдарға азық-түлік талондарын берумен
АҚШ-та тұрмыстық субсидиялар (жәрдем ақша) төмен табысты отбасыларға беріледі,
Елдегі мемлекеттік сақтандыру жүйесі жеке сақтандыру жүйелерімен толықтырылады,
Елдің көптеген жұмыскерлері үшін маңызды мәні бар. Жеке зейнетақымен
АҚШ-та сонымен қатар қосымша төлемдер (демалысқа төлеу, жұмыссыздық бойынша
АҚШ-та басқа елдермен ортақ сонымен қатар жеке әр түрлі
Қамсыздандырудың белгілі бір үлесін елдің жергілікті органдарында алады. Шефтік
Ерекше көңіл қарттар мен мүгедектерді тұрмыспен-баспанамен қамсыздандыруға бөлінуде. Американдық
Басқа мемлекеттердегі сияқты, АҚШ-та да қарт адамдарды әлеуметтік
Американдық зерттеушілер көрсеткендей, тағы бір мәселе – қарт американдықтар
Елде балалармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыста қызықтар аз емес. Әлеуметтік
Әлеуметтік қызмет ақылы кемдерге психиатриялық ауруханалар мен интернат
АҚШ-та, басқа жа батыс мемлекеттеріндегідей, үйлері жоқ және үйлерінен
Кәмелетке толмаған заң бұзушылар мен «тәуекелшілер тобы» жасөспірімдерімен әлеуметтік
1967 жылы құрылған жастардың әлеуметтік қызмет бюросы делдал қызметін
АҚШ-та түзету мекемелерінің екі категориясы бар: жабық бостандықтан айыру
Егер толық емес жанұямен әлеуметтік жұмысты алсақ, онда
Америка қоғамының маңызды мәселелерінің бірі мемлекеттік нәсілдік пен
Нәсілдік, ұлттық және религиялық азшылықтарда кеңінен таралған
Ұлттық азшылықпен тәжірибелік жұмыс «қос тәсіл» тұжырымына негізделуі
АҚШ-тағы ұлттық топтармен әлеуметтік жұмыс тәжірибесі, біріншіден, жалпы
Америка Құрама Штатында мемелекеттік қолдау халықтың ең
Көптеген қазіргі зерттеушілер үшін әлеуметтік жұмыстың
Америка Құрама Штатында әлеуметтік жұмысты, халықтың өнегелілігінің әлеуметтік негізіне
АҚШ– тағы түрлі әлеуметтік жұмыс тәжірибесі көптеген қызмет
АҚШ- тағы әлеуметтік жұмыстың түрлі нұсқадағы тәжірибесі оны қолдануда
Кез келген әлеуметтік қызмет негізінде келесі төрт тұжырымдық облысты
АҚШ- тағы әлеуметтік қызметкерлер Ұлттық Ассоциациясы, мысалы, олар әрбір
Келтірілген анықтамадан шығатыны, кәсіби қызмет өзіне жеке адамдардың, топтардың
Барлық қоғамда қазіргі кейбір әлеуметтік ілімдерден белгілі болғандай, адамдар
Қорыта айтқанда, әлеуметтік жұмыскерлердің қызметі мынадай:
- дамдарға жеке бас мәселелерін шешу қабілеті мен олардың
- адамдарға өз мүмкіндіктерін іске асыруға көмектесу;
- адамдардың қайымдылығын ынталандыру;
- жекелеген адамдар мен олардың қоршаған ортамен
- ұйымдар, әлеуметтік, экономикалық, саяси институттар мен қоғам
- әлеуметтік саясат пен қоршаған ортаны
Бұл қызметтерді жүзеге асыру үшін, әлеуметтік жұмыскер көптеген адамдармен
АҚШ- та кәсіби әлеуметтік жұмысқа студенттік немесе аспиранттық жоғарғы
Кейбір кәсіпкерлер ары қарай мамандануды таңдайды. Әлеуметтік жұмыс бойынша
АҚШ- та әлеуметтік жұмыскер мамандығына тәжірибелік әдістердің көптеген теориялары
Оқу жоспары негізін алты саладағы - әлеуметтік ортадағы адамның
Сонымен қатар АҚШ-та табысы төмен отбастарына тұрмыстық жәрдемақы беріледі,
АҚШ-та жарымжанды отбасылармен әлеуметтік жұмыс жүргізумен айналысатын, «Серіксіз ата-аналар»
АҚШ-ғы отбасымен жүргізілетін практикалық жұмыс отбасындағы ұқсас сипаттамаларды
Қазіргі уақытта АҚШ-та үлкен жоспарлы мемлекеттік «Отбасына қайту» бағдарламасы
АҚШ-ғы отбасымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстар туралы айтылғандар осы жоғары
Көп жылғы тартыстан соң, Америка Құрама Штаттары мамандары (кәсіпкерлері)
3.2 Халықтың әртүрлі категорияларымен әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін жетілдіру
Әлеуметтік жұмыс әлеуметтік қолдау мен қызмет көрсету іс-әрекеті
Біздің экономикамыздың негізгі сипаттамасына тез дамып отырған жекеменшік
Әлеуметтік жұмыста жеке меншік сектордың іс-әрекетін жақсарту мақсатында:
- әлеуметтік жауапкершілікті нақты болу үшін және орталық пен
- ынталандыру мүмкіндіктерін талдау және жұмыс орындарын берушілерді ынталандыру
- халықтың аз қорғалған топтарына әлеуметтік көмек мақсатында
Соңғы жылдары Қазақстан ТМД елдері арасында жалақының орта деңгейі
Әлеуметтік жұмыстың экономикалық функциясы - әлеуметтік қорғау
Қазақстан мүше болған халықаралық еңбек ұйымы, әлеуметтік қорғауды жүйе
Онда:
- тұрғылықты ынталандыру, ақылы еңбек қызметіне
- әлеуметтік сақтандырудың механизмінің негізгі әлеуметтік қауіпті
- әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қатысушылары
- медициналық көмек және білім беру
Өтпелі кезеңнің алғашқы кезеңінде үкімет әлеуметтік
Осыған орай халықты әлеуметтік қорғауды Қазақстанның
Қолданылып жүрген негізгі әлеуметтік қорғау
- әлеуметтік саланы реттеуші заң;
- әділеттіліктің жетіспеуі және ынталандырудың төмендегі;
- айқындықтың жетіспеушілігі.
Іске асыру үшін ұсынылып отырған әлеуметтік қорғау
Әділетті әлеуметтік қорғау құқығын іске асыру
Пәрменді жәрдемақы атаулы болуы тиіс, яғни кімнің жәрдемақы алуға
Тиімді жүйенің негізгі компоненттері икемді
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, әлеуметтік қорғау
- барлық азаматтарға бюджет қаржысы есебінен
- жұмыскерлер мен жұмыс берушілер есебінен
- жинақтаушы зейнетақы жүйесі;
- бюджет есебінен азаматтардың белгілі категорияларын
Бұған қоса, азаматтардың ерікті сақтандыруын
Демографиялық процестер мен бала тәрбиесін
Мүгедектер проблемасына байланысты оларға мемлекет
Осыған қоса, біздің елімізде белгілі
1. Әлеуметтік аз қорғалған отбасыларын
2. Әлеуметтік көмек көрсету моноторингі
3. Аз қорғалған зейнеткерлер және
4. Қарттардың демалыс үйлеріне жолдамалар алуына
5. Әлеуметтік мекемелер жүйесін дамыту.
Қайырымдылық шараларының жүйесін мекемелер, ұйымдар, қоғамдық
Әлеуметтік жұмыс проблемаласы, оның негізгі
Ұсынылатын әлеуметтік қызмет көрсету сапасын жақсарту әлеуметтік қызмет көрсетудің
тізбесін кеңейту мен олардың жетімділігін қамтамасыз ету негізінде жүзеге
Осыған байланысты:
5 жасқа дейінгі балалар үшін мектепке дейінгі жастағы балалар
үйде әлеуметтік көмек желілерін, оңалту орталықтары мен мүгедек балалар
зорлық-зомбылыққа ұшыраған балалар мен жасөспірімдер үшін жетімханалар ашу, кейіннен
мүгедектер мен егде жастағы адамдар үшін әлеуметтік және медициналық
өмірде қиын жағдайға душар болған адамдар үшін әлеуметтік-психологиялық және
Мүгедектер үшін ұсынылатын өтемдік техникалық құралдар сапасын жақсартуға протездік-ортопедиялық
Әлеуметтік қызметтер көрсетуге қол жетімділік:
әлеуметтік қызметтерді көрсетуге мемлекеттік тапсырысты қалыптастыру және мемлекеттік сатып
орта кәсіптік білімі бар мүгедектерге МӘС-тің қорытындысына сәйкес оқуға
Әлеуметтік қызметтерді ұсынатын ұйымдардың желісін құру мен дамыту үкіметтік
Әлеуметтік көмекті ұйымдастыруды жетілдіру мынандай шараларды көздейді:
Балалы отбасыларына бала туылғанда берілетін бір жолғы төлемге қосымша:
- бір жылға дейін баланы күту жөніндегі жәрдемақы енгізілетін
- аз қамтылған отбасыларына 18 жасқа дейін балалар жәрдемақысы
2) Мүгедектерге
Мүгедектерге сурдо-тифлотехника және протездік-ортопедиялық бұйымдар сатып алу шығындарын өтеуге
3) Аз қамтылған отбасыларына:
- АӘК ұсынудың өлшемдері жетілдірілетін;
- әлеуметтік көмектің әр алуан түрін алуға үміткер адамдар
- тұрғын үйге және коммуналдық қызметтерге ақы төлеу жүйесін
4) Халықтың өзге әлеуметтік осал топтарына:
Арнаулы мемлекеттік жәрдемақы мөлшері арттырылатын болады.
-
Қорытынды
Еліміздегі әлеуметтік жұмыстың әрбір саласы халықты қолдау
Жалпы әлеуметтік жұмыстардың шетелдік тәжірбиесін оқып-үйренуге бірқатар әдістерді пайдалану
Осындай тарихи әдіс қайырымдылықтың қалыптасу және даму үдерісі елдерде
Әлеуметтік жұмыстарды салыстыру шаруашылық жүргізудің нарықтық немесе жоспарлы нысандарын
Әлеуметтік жұмыстардың шетелдік тәжірибесін оқып-үйренудің жоғарыда аталған жалпы әдістерімен
Сонымен қатар, елімізде балалары бар отбастарымен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстар
Қазақстанда табысы төмен отбасыларының саны ұдайы өсіп отыр, осылардың
Республикада нарықтық өзгерістерге байланысты жұмыссыздар армиясы едәуір өсіп, ертеңгі
Сонымен қоса, тұрмысы төмен азаматтарға көмек көрсету жөніндегі жалпы
Осы жоғарыда көрсетілген мәселелерді іске асыру үшін ерекше маман
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасының халықты әлеуметтік қорғау тұжырымдамасы:
2. Қазақстан Республикасының Заңы. «Қазақстан Республикасындағы
3. Қазақстан Республикасының Заңы «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы».
4. Қазақстан Республикасының Заңы «Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық
5. Қазақстан Республикасының Заңы «ҚР мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы»
6. Кожамкулова Л.Т., Демеуова М.Е. Әлеуметтік жұмыстағы қайырымдылық
7. Сарсенова Ж.Н. Әлеуметтік жұмыс:
8. Жаназарова З.Ж. Социальная работа с
9. Кожамкулова Л.Т. Социальная работа города: принципы
10. Абдираимова Г.С. Социальная работа с молодежью: Учебное
11. Мүгедектерді оңалтудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасын
12. Жанұя бюджеттеріндегі әлеуметтіліктілікті қоғамдық тұрғыда қолдау –
13. Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік жәрдемақылар –
14. Жәрдемақылар мен жеңілдіктер - /Астана хабары
15. Қазақстандағы әлеуметтік жағдай туралы: Түркістан:
16. Основы социальной работы: Москва-2003г. Учебное пособие:
17. Агафанов А.Н., Менлибаев К.Н. Социальная
18. П.Ф. Павленок. Теория история и методика
19. Тетерский С. В. Введение в социальную работу. Учебное
20. Блинков Ю.А., Ткаченко В.С., Клушина Н.Г.
21. Мельников В.П., Холостова Е.И. История социальной работы. Учебное
22. Холостова Е.И., Деменнтьева Н.Ф. Социальная ребилитация: Учебное пособие.
23. Пантелеева Т.С., Червякова Г.А. Экономические основы
24. Уровень жизни населения в Казахстане. Статистический сборник.
25. Қарағусова Г. «Әлеуметтік көмектің әлуеиі әлсіремейді» // Егемен
26. Атаулы көмек: оның бүгіні мен болашағы // Егемен
3
Қайырымдылық қорлар
Балалар
қайырымды-
лық қоры
Рухани
қайырымды-
лық қоры
Мүгедектерге
қайырымды-
лық қоры
Халықаралық
қайрымды-
лық қоры
Мемлекеттік
әлеуметтік
қорлар
Тұрмысы төмен
азаматтарға
қайырымдылық
көмек қоры
жалпы ауырудан мүгедектік
мамандық және еңбек жарақаттары салдарынан мүгедектік
бала күнінен мүгедектік
басқа да себептер
Мүгедектерге мемлекеттің әлеуметтік жәрдемақысының орташа көлемі
өмір сүруге қажетті ең төменгі төлем