Дәріс №5

Дәріс №5. Екiлiк сумматорлар және сандық компараторлар.

1.     Екіліксумматорлардың қолдануы. Сандық компаратор дегеніміз не?.

&&&

$$$002-005-001$3.2.5.1 Екілік сумматорлардың қолдануы.Сандық компаратор
                                           дегеніміз не?.

1.Екілік сумматор(сур.5.1,а)А және В n-разрядты екілік сандарының арифметикалық суммасынтүзу үшін қызмет етеді  (сур.5.1,б). 

Сур.5.1

 Қосу нәтижесі болыпқосындының бесінші разряды деп қарастыруға болатын  S төртразрядты қосындысыжәне  Р ауысу  болып табылады. Кіші разрядты биттерді өңдеукезінде жарты сумматорлар қолданылады.

 Жартылай сумматорларды ЖӘНЕжәне “Ерекше  НЕМЕСЕ”логикалық элементтерінде жүзеге асыруға болады (сур.5.2).

Сур.5.2

Екі жартылай сумматордан жәнеНЕМЕСЕ логикалық элементінен толық бірразрядты сумматорқұруға болады(сур.5.3).

Сур 5.3

К155ИМ3 микросұлбасының корпусындатөрт толық бірразрядты сумматор, төртразрядты сумматорсұлбасына біріктірілген(сур.5.4).

 Микросұлбаның қосымшаполесінде сумматордың кіріс және шығысыныңсалмақтық коэфициенттері көрсетілген.

 Ұяшықтар қоймасындасандық индикаторда санның (0-ден 9-ға дейін) детальдарын көрсететінқұрылғыны жобалайық.

Сур.5.5

Есеп сумматор көмегімен жеңілшешіледі (сур.5.5).  Бір разрядты (К555ИМ5), екіразрядты (К555ИМ2) және төрт разрядты (К555ИМ3) сумматорлар микросұлбалары іскеқосылған,  S1-S9  ажыратыпқосқышының тең салмақпен тоғыз сигналынқосындылау керек. К514ИД1 дешифраторы арқылықосынды сан жерлендірілген  АЛС324А сандықжарықдиодты индикаторына беріледі  .

  Кәдімгі сумматор қосымша кодбелгісімен берілген сандарды қосу үшін қолданылады. Шығысында қосымша қосынды коды пайдаболады. Осылай сегізразрядты сумматоркөмегімен байттық қосындылардың  алгебралыққосындысын жүргізуге болады. Бірдей белгісі бар сандықосу кезінде,  модуль қосындысы 127 ден аспауы керек.

 Сумматордың кірісіне +100және -16 сандарының қосымша кодтары берілсін. Шығысында аламыз

Сандардың n-разрядты екілік және екілік-ондықкодын салыстыру нәтижесін тіркейтін құрылғысандық компаратор деп аталады(сур.6.6). А> белгісімен шығысындалогикалық бірлік түзіледі, егер А>B  жәнеA=<B кезінде логикалық 0. A< белгісімен шығысындалогикалық бірлік түзіледі, егер A<Bжәне A>=B кезінде логикалық 0. А= шығысында  логикалық бірлік,кодтар сәйкес болғанда түзіледі.

Сандық компараторды сумматорда салуға болады, бір кірісінде А түзу сан кодын береді, келесі В инверсті сан коды (сур.5.7). Сандық мысалдарда, А=В үшін кіші төрт разрядты логикалық біргетең, ал A>B үшін ауысу шығысында  бірге ауысады.

Сур.5.8

 Тең белгілі код сұлбасынлогикалық элементтерде құруға болады (сур.6.8).Интегралдымикросұлбалардың кейбір сұлбаларында сандықкомпараторлар болады (мысалға, К555СП1).

&&&  

 Өзін-өзі тексерусұрақтары:

1.  Сандық индикаторда қандайсан жанады?

 Сұлбаны анализдей отырып,элементтердің кіріс және шығысына логикалықдеңгей қоямыз. Дешифратор кірісінде сигнал деңгейлерісәйкес келмейді.Бірінші немесе DD2 екінші шығысы активті бола алады. Барлық жағдайда DD1 логикалық элементініңсигнал деңгейлері де сәйкес келмейді.Сатылы түрде оның тура шығысында -1, инверсті-0.DD3 кірісіне қосындысы 5 немесе 6болатын сигнал береді. Бұлжағдайдың кез-келгенінде кері байланыс тізбегі бойыншасумматордың кіші разрядының кірісіне 1 беріледі,онда S=6. Бұл кезде DD4 түрлендіргішінің кірісінделогикалық деңгей 3 санының кодына сәйкес келеді, HG1сандық индикаторында жанады.

2. Сандық индикаторда қандай санжанады?