КАРТОП
КАРТОП, картофель (нем. Kartoffel ) — алқа тұқымдасына жататын көп жылдық дақыл. К-тың 150-ге жуық түрі белгілі. Отаны — Оңт. жөне Орт. Америка-ның таулы аудандары. Бір жылдық дақылдық К., негі-зінен, 2 жақын түрге бөліне-ді. Анд К-бы Колумбия, Эквадор, Перу, Боливия жөне Аргентинада өседі. Ч и л и (Еуропа) К-бы климаты қолай-лы елдерде еседі. К. Қазақ-станға Еуропадан әкелінген, республиканың барлық аймақтарында өсіріледі. К. жарықсүйгіш, ылғалсүйгіш (әсіресе, гүлдеу және түйнек-түзілу кезінде), суыққа төзім-ді дақыл. К-тың биікт. 40 — 80 см, кейде 150 см-ге дейін жетеді. Бір түпте 3 — 6 сабақ болады. Гүлі ақ, қызғылт не көкшіл күлгін түсті. Жемісі екі үялы, көп түқымды. Жер астындағы өркен сабағының үшы түйнекке айналады. Топырақ темп-расы 5 — 8°С-та түйнек бүршік жара бастайды, түйнектің түзілуіне ең қолайлы темп-ра 10 — 13°С, 20°С-та түйнек түзілу процесі тоқтайды. Ал -1 — 2°С суықта жас өскіндері үсіп кетеді. Вегетациялық кезеңі 70 — 120 төулік. Түқымынан және түйнекген көбейеді. К. түйнегінде 23,7% күрғақ зат болады, оның ішінде: 17,5% крахмал, 0,5% қант, 1 — 2% белок, 1%-ке жуық минералды түздар, С, Вр В2, В6, РР, К витаминдері бар. К^зақстанда К-тың 20-дан астам сорттары аудандастырылған (оның ішінде 10-ы жергілікті селекциядан шыққан), 1 га-дан орта есеппен 100 — 200 ц өнім түседі. К. тағам, мал азығы және өнеркөсіпте тех. шикі-зат ретінде пайдаланылады. Зиянкестері: К. түн көбелегі, колорадо қоңызы, т.б.; к. Картоп аурулары.
Картоп
Картоп өнімі және оны сақтау технологиясы
Картоп дақылдары
Түйнек жемістілер
Картоп дақылының халық шаруашылығындағы маңызы
Картоп тұқым шаруашылығы
Картоптың жаңа сорттары мен будандардың экологиялық иілімділігін бағалау
Картоп дақылының өсіру технологиясы
Картоп өндірісі
Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің аурулары және олардың симптомдары
Карантиндік картоп рагының биологиялық, морфологиялық ерекшеліктері
Картоптың таратуы
Дәнді картоп бардасының қолданылуы