Кеден ісі

"Кеден ісі туралы" Занда карастырылған баскд да талаптарды
орындау.
Шет ел тауарын ү_ксату, өңдеу операциясын жүзеге асыру ба-рысында пайдалынылуы мүмкін. Отандык тауарларды пайдалану-да шет елге жіберуде кұзыретті мемлекеттік органның шешімі не-гізінде тарифтік емес реттеуге немесе кеден баждары шараларын қолдануға жол беріледі (казіргі кезде - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кіріс министрлігі).
"Кеден ісі туралы" Зан Кеден комитетінен басқа да мемлекеттік органдардың ұксатуға кететін азык-түліктер саны мен ұксату мер-зімі мэселесі бойынша ведомстволық актілеріне сілтеме жасайды.
¥ксату азык-түлігін экспорттаған жағдайда кеден органы алынған кеден бажы мен салығын экспорттаудан 2 жыл кешіктірмей кайтарып береді. Шет ел тауарлары мен азық-түлікті ұксатуға катысты шет ел-ден шығарылатын тауарға кеден бажы мен экономикалық саясат ша-ралары колданылмайды.
Қолдану шарпарына сай аталған режимді қайталайтын кеден бақылауы негізінде тауарларды өндеу сияқты кедендік режимді жүзеге асыру қарастырылуда. Бү_л режимде тауарларды өңдеу опе-рациялары, кедендік мақсатта өнімдердін өңделуі, мөлшері, мерзімі, рү_қсаттың болуы жоғарыда аталған режимдегідей кайталанады. Бірақ та бұл жағдайда кеден бакылауының орны болады жэне бүл режим экономикалық саясат шараларын колданудан жалтару жэне шықкан елін аныктау ережесін айналып өту үшін қолданылмайды.
Бү_л режимді колдануға жол берілмейді, егер:
- ҚР Үкіметінің анықтауы бойынша үдсату режиміне жаткызуга
тыйым салынған тауарлар тізбесіне жататын болса;
- Қазакстан Республикасына ұқсату үшін тауар тікелей үқсату
операциясын жүзеге асырмайтын тұлғамен экелінсе;
- ¥ксату мерзімі алты айдан асып кетсе;
- Ұқсату операциясы ұқсатуды жүзеге асыруға тиісті
кэсіпорыннын әдеттегі технологиялық процесіне сэйкес келмесе;
- Тауарды ұксатуды жүзеге асырушы тұлғамен;
- Егер кеден занының талаптарьш орындауды қамтамасыз ету
мүмкін болмаса;
- Бүрын экелінген тауарға ұксату режимін жүргізудің бекітілген
тэртібі бұзылмағандықтан ол аяқталмаған болса;
- Бекітілген тэртіп алдын-ала бірнеше рет бұзылса:
- ҚР заңының талаптарында айтылғандай кедендік тэртіп конт-
рабанда белгісі бойынша бұзылса.
Соңғы екі кеден режиміне жакын келетін - Қазакстан Республикасының кеден аумағынан тыс жерлерде тауарларды ұксату режимін атауға болады. Бү_л режимнің айырмашылығы экономика-лық саясаттың шаралары, кеден төлемі мен салығынан толык жэне ішінара босатылуымен катар, ұксату жэне ұксатылған тауарларды кедендік аумақтарда еркін айналымға шығару мақсатымен Қазакстан тауарларын мемлекеттік кедендік аумақтан тыс жерлерде пайдалану мен шығаруда жатыр.
Осы көрсетілген ұқсату операциясы бойьшша рұксаттың болуы, шығу саны мен уакыттың анықтау Кеден комитетінің норматив-тік регламентін жэне баска да органдардын нормативтік регламен-тациясын талап етеді. Өңделетін тауарларға еркін айналым үшін ұксатылатын тауарларды шығару барысында сомасы кайтарылатын әкетуге тиісті койылатын кеден төлемі тағайындалады.
Заң төлемдерден босататын жағдайда да қарастырады. Қажетті өңдеуден өткен тауарлардың еркін айналымға шығаруға болатындығын мәлімдеген жағдайда экелінетін тауарға қойылатын кеден төлемі жүзеге асуы мүмкін, немесе тауар иесі бүл төлемнен ішінара босатылуы мүмкін.
Заңда экетілген тауар кеден төлемінен толык босатылған жағдайда, оны калпына келтіру тегін жүргізілетіні және төлемнен тек жартылай босатылса акыға жөнделетіні туралы айтылып кеткен (бұл жағдайда ксден төлемінің сомасы ұксатылатын тауар күны мен оны жөндеуге кеткен шығын екеуінің жиынтығынан түрады).
Тауарларды уақытша экету немесе әкелу режимі кеден аумағында немесе одан тыс жерлерде тауарларды кеден бажынан, салығынан толық немесе ішінара босата отырып жэне экономикалык саясат ша-раларын қолданбай оларды пайдалану үшін арналған.
Осы режим бойынша тауарлар табиғи тозуы не тасымалдау мен сактаудын калыпты жағдайларында өзгеріске ұшырамаса кайтарылуы тиіс. Қазакстан Республикасынын Үкіметі аталған ке-дендік режимге жіберілмейтін жэне кедендік төлемдер мен салыктан босатылатын тауарлар мен көлік қүралдарыньщ санатын белгілейді. Зан бойынша кедендік төлемді жэне қайта әкелу, шығару міндетте-месін алдын-ала тағайындау кажет. Көрсетілген міндеттемелер мен максатка сай уакытша экелу және уакытша шығару мерзімдері екі жылдан аспауға тиіс.
Тауарды уакытша енгізу, экелу жэне уақытша шығару. - әкелу (экету) міндеттемесі болған жағдайда; тауарларды идентифика-циялауды камтамасыз еткен жағдайда; кеден төлемдерін, салығын төлеген жағдайда уакытша енгізген немесе шығарылған тауарлар-ды кәсіпкерлік максатта колданбаған жағдайда жүзеге асуы мүмкін (Бүл талап кедендік төлем, салыктан толык босатылған, уакытша енгізілген немесе уакытша шығарылған тауарларға байланысты қолданылмайд ы).
Үкіметтің шешімі бойынша жүзеге асатын кеден төлемінен ішінара немссе толық босату жағдайы біршама киындык туғызады. 1994 жылғы 22 шілдеде кабылданған № 827 Үкімет каулысында ережесі бекітілген мемлекет шекарасынан тыс шикізатты өңдеу деп аталатын операцияларды өткізген уақытта көптеген заң бұз~ушылыктар кездесетін.
Келесі кедендік режимдерге еркін кеден аймағы және еркін койма режимдері жатады. Кеден заңдылығы бойынша еркін кеден аумактарын кұру Үкіметтің кұзырында.
1996 жылдың 26 каңтарында ҚР Президентінін "Ерекше экономикалык аумактар туралы" заң күші бар Жарлығына сэйкес аталған аймактар күрылған жағдайда бірден еркін кеден аймақтарына айналады.
Арнаулы экономикалык аймактарда (АЭА) кедендік реттеудің ерекшелігі төмендегі мэселелерде көрініс алады:
- АЭА аумағы - еркін кеден аймағының режимі жүзеге асатьга
Қазакстан аумағынын бір бөлігі болып есептеледі;
- АЭА аумағында орналаскан тауарларға тиісті кедендік рэсімдеу
кеден салығының, төлемі төленбей, экономикалык саясат шаралары
колданылмай жүзеге асырылады;
- Кеден аумағының талабына сай кажетті өвдеуден өткен, аталған
аумакта толык өндірілген тауарлар. Казакстан Республикасынын
аумағынан тыс жспортталса кеден төлемдері мен экономикалык
саясат шараларыньш колдануынан босатылады;
- АЭА аумағынан ҚР баска аймактарына немесе онын аумағынан
тыс аумакта шығарған кезде кеден төлемдері мен әкономикалык сая-
сат шаралары тауардын шыккан елше байланысты колданылады;
- АЭА аумағынан ҚР баска бөлігіне тауарларды енгізу бары-
сында СТ-1 үлгісі бойынша тауардын шығуы женіндегі сертификат
көрсетілсе, Кедендік Одакка енетін елдердің тауарларынан, АЭА
аумағында өндірілген, өңделген тауарлардан да кеден төлемі алын-
байды;
- Қазакстан Республикасы тыс экспорттауға жататын АЭА-тан
Қазакстан Республикасының калған кеден аумағына экелінген тауар-
лар кері қайтарылса. немесе бекітілген мерзімі ішінде шын мэнінде
экспортталса, кеден төлемі алынады, сондай-ақ кері қаржыландыру
арнайы пайыздык ставкісінен пайыздар алынады;
- АЭА-тан тауарды экету жэне экелу АЭА шекарасындағы
экімшілік-аумақта орналасқан арнайы кеден күзеті аркылы жүзеге
асуға тиіс;
- Кеден заңы мен АЭА туралы ережеде бекітілген тэртіпті бұзу
сэйкес жауапкершілік шараларын колдануға экеледі.
Еркін коймалардың орналасуы мен жабдықталуына талап, ссеп және тауарлар, көлік кұралдарын экелу жэне шығару, еркін қойма мекемелеріне койылатын талаптар лицензиясы бар отандык тулғалармен ғана бакылауға алынады немесе реттеледі.
Еркін койма жөніндегі ережелер Кеден комитетінің 1996 жылғы 19 сәуірдегі бұйрығымен бекітілген. Тауарлармен өндірістік жэне кэсіпкерлік операцияларды жүзеге асыруға болады, тек үсак саудаға рұксат етілмейді.
Еркін кеден агімақтарында кедендік реттеуді қолданбай, Қазақстаннын біртүтас кедендік аумағын сактаған дұрыс. Оның се-бебі Кеден аумағының өзгеруі кедендік шекараның өзгеруіне алып келетіндігінде жатыр. Кеден органдарынын кызметі де бул орайда жете аныкталмаған. Кеден баскаруының басты мэселелері қажет болмағандыктан кеден органдары шартты түрде ғана орналаса-ды. Сондай-ак кеден органдарының бакылау кызметін сактау бұл аймактарда олардын ерекше кызмет етуін талап етеді.