Жұқа линза формуласын есептер шығару

Жиынтық бағалауға арналған

әдістемелік ұсыныстар

Физика

8-сынып
Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 8-сынып білім алушыларына Физика пәні бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде құрастырылған.
Бөлім ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге білім алушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныста бөлімортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныс мұғалімдерге, мектеп әкімшілігіне, білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Әдістемелік ұсынысты дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.

2
МАЗМҰНЫ

1-ТОҚСАН 4

БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ 4

Жылу құбылыстары бөлімі бойынша жиынтық бағалау 4

Заттың агрегаттық күйлері бөлімі бойынша жиынтық бағалау 8

2-ТОҚСАН 12

БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ 12

Термодинамика негіздері бөлімі бойынша жиынтық бағалау 12

Электростатика негіздері бөлімі бойынша жиынтық бағалау 15

3-ТОҚСАН 19

БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ 19

Тұрақты электр тогы бөлімі бойынша жиынтық бағалау 19

Электромагниттік құбылыстар бөлімі бойынша жиынтық бағалау 23

4-ТОҚСАН 28

БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ 28

Жарық құбылыстары бөлімі бойынша жиынтық бағалау 28

3
1-ТОҚСАН
БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

Жылу құбылыстары бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары

8.3.1.1 – молекула-кинетикалық теорияның негізгі
қағидаларын дәлелдейтін мысалдар келтіру және
тәжірибені сипаттау
8.3.1.2 – температураның мәндерін әр түрлі шкала (Цельсий,

Кельвин) бойынша өрнектеу
8.3.2.2 – жылу берілудің түрлерін салыстыру
8.3.2.5 – жылу алмасу процесі кезінде алған немесе берген
жылу мөлшерін анықтау
8.3.2.7 – отынның жануы кезінде бөлінген жылу мөлшерін
анықтау

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Молекулалы-кинетикалық теорияның негізгі
қағидаларын қолданады

• Температураның мәндерін әр түрлі шкала (Цельсий,
Кельвин) бойынша өрнектейді

• Жылу алмасу процесі кезінде алған берген жылу
мөлшерін анықтайды

• Жылу берілудің түрлерін салыстырады

• Отынның жануы кезінде бөлінген жылу мөлшерін
анықтайды

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану

Орындау уақыты

25 минут

Тапсырма

1. Контейнерлерде бірдей газдың молекулалары берілген. Дөңгелекшелер газ молекулаларын, бағдаршалар газ молекулаларының қозғалыс бағытын және жылдамдығын сипаттайды. Ұзын бағдарша жоғары жылдамдықты сипаттайды.
Қай контейнердегі газдың тығыздығы жоғары және температурасы төмен?

[1]

2. Абсолют нөл температураның мәні қандай?
А) 273 °С В) 100 °С С) 0 °С D) -273 °С

[1]

4
3. Массасы 5 кг мырыш бөлігін 100 ºС-қа қыздыру үшін 20 кДж энергия берілді. Мырыштың меншікті жылу сыйымдылығын анықтаңыз.
[2]

4. 1 суретте энергияның суда тасымалдануын зерттейтін екі тәжірибе көрсетілген.

Cурет 1

Тәжірибе 1

Суық су астынан бірқалыпты баяу қыздырылып жатыр. Жоғарыдағы мұз бөлігі су қайнамастан бұрын ериді.

Тәжірибе 2

Суық су жоғары жағынан бірқалыпты баяу қыздырылып жатыр. Арнайы тор көмегімен суда астында ұстап тұрған мұз бөлігі жоғарыдағы су қайнап бастаған кезде де қатты күйде болады.

а) Шыны арқылы энергияның (жылудың) тасымалдану процесі қалай аталады? _____________________________________________________________________________ [1]

b) Бірінші тәжірибеде төмендегі судан жоғарыдағы мұзға энергияның берілуін сипаттайтын негізгі процестің атын жазыңыз.
_____________________________________________________________________________ [1]

Жоғарыдағы (b) процесс қалай жүзеге асатынын сипаттаңыз. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________

[1]
с) Неліктен 2-тәжірибеде, төмендегі мұз бөлігі жоғарыдағы су қайнап бастаған кезде де ерімеді? Екі себебін ұсыныңыз.
1. ___________________________________________________________________
2. ___________________________________________________________________
[2]

5. Массасы 500 г таскөмір толық жанғанда бөлінетін жылуды пайдаланып, су массасының қанша мөлшерін 20 ºС-тан 70 ºС-қа дейін қыздыруға болады? Судың меншікті жылу сыйымдылығы 4200 Дж(кг·ºС), таскөмірдің меншікті жану жылуы 30 МДжкг.

[4]

Жалпы балл: 13

5
Бағалау критерийлері
Тапсы
Дескриптор
Балл

рма №

Білім алушы

Молекулалы-кинетикалық
1
Тығыздығы жоғары және температурасы
1

теорияның негізгі

төмен газ орналасқан контейнерді

қағидаларын қолданады

анықтайды;

Температураның мәндерін
2
Абсолют нөл температураның мәнін
1

әр түрлі шкала (Цельсий,

анықтайды;

Кельвин) бойынша

өрнектейді

Жылу алмасу процесі
3
Жылу мөлшерінің формуласын
1

кезінде алған берген жылу

қолданады;

мөлшерін анықтайды

Мырыштың меншікті жылу
1

сыйымдылығын есептейді;

Жылу берілудің түрлерін
4
а) Шыны арқылы берілетін жылу берілу
1

салыстырады

түрін анықтайды;

б) Судан мұзға берілетін жылудың берілу
1

түрін жазады;

Жылу берілу процесін сипаттайды;
1

с) Төмендегі мұзға жылу берілмеудің
1

бірінші себебін жазады;

Төмендегі мұзға жылу берілмеудің екінші
1

себебін жазады;

Отынның жануы кезінде
5
Жылу мөлшерін есептеу формуласын
1

бөлінген жылу мөлшерін

қолданады;

анықтайды

Таскөмірдің толық жанғандағы бөлінетін
1

жылу мөлшерін есептейді;

Суды қыздыруға қажетті жылу мөлшерін
1

есептейді;

Судың массасын есептейді.
1

Жалпы балл

13

6

Жылу құбылыстары бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне
қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Молекулалы-кинетикалық
Молекула-кинетикалық теорияның
Молекула-кинетикалық
Молекула-кинетикалық теорияның

теорияның негізгі
негізгі үш қағидасын барлық нақты
теорияның негізгі үш қағидасын
негізгі үш қағидасын барлық

қағидаларын қолданады
жағдайларда қолдану қиындық
кез келген жағдайды
жағдайда дұрыс қолданады.

тудырады.
түсіндіргенде кішігірім қатеге

жол береді.

Температураның мәндерін әр
Температураның өлшем бірлігін
Температураның өлшем бірлігін
Температураның өлшем бірлігін

түрлі шкала (Цельсий,
ХБЖ-не түрлендіру қиындық
ХБЖ-не түрлендіру кезінде қате
ХБЖ-не дұрыс түрлендіреді.

Кельвин) бойынша
тудырады.
жібереді.

өрнектейді

Жылу алмасу процесі кезінде
Жылу алмасу процесі кезінде алған
Жылу алмасу процесі кезінде
Жылу алмасу процесі кезінде

алған берген жылу
немесе берген жылу мөлшерін
алған немесе берген жылу
алған берген жылу мөлшерін

мөлшерін анықтайды
анықтау қиындық тудырады.
мөлшерін анықтайды,
анықтайды.

есептеулерден қате жібереді.

Жылу берілудің түрлерін
Жылу берілу түрлерін айыру
Шыны арқылы берілетін жылу
Тасымалдану процесі

салыстырады
қиындық тудырады.
берілу түрін анықтауда, судан
сипаттайды.

мұзға берілетін жылудың берілу

түрін жазуда, жылу берілу

процесін сипаттауда қиындықтар

туғызады.

Отынның жануы кезінде
Отынның жануы кезінде бөлінген
Отынның жануы кезінде бөлінген
Отынның жануы кезінде бөлінген

бөлінген жылу мөлшерін
жылу мөлшерін анықтау қиындық
жылу мөлшерін анықтайды,
жылу мөлшерін анықтайды.

анықтайды
тудырады.
есептеулерден қате жібереді.

7

Заттың агрегаттық күйлері бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары

8.3.2.10 – балқукристалдану кезіндегі жұтылатынбөлінетін
жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруға қолдану
8.3.2.11 – заттың балқу және қатаю үдерісі
кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау
8.3.1.5 – молекула-кинетикалық теория негізінде заттың
сұйық күйден газ күйіне және кері айналуын сипаттау
8.3.2.13 – булану және конденсациялану кезіндегі
температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Балқукристалдану кезіндегі жұтылатынбөлінетін
жылу мөлшерінің формуласын қолданады

• Заттың балқу және қатаю үдерісі кезіндегі
температураның уақытқа тәуелділік графигін талдайды

• Молекула-кинетикалық теория негізінде заттың сұйық
күйден газ күйіне және кері айналуын сипаттайды

• Заттың булану және қайнау үдерісін сипаттайды

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты

25 минут

Тапсырма

1. Өлшемі 2×5×10 см қорғасын пластинкасы балқу температурасынан 27 ºС-қа суыған кезде қанша энергия бөлінеді?
=11,3·103 кгм3, = 2,5 ∙ 104Джкг, сқор = 140 Дж(кг∙ °С), балқу темп = 327 °С
[4]

2. Iшіне мұз бөліктері және термометр салынған химиялық стақан жылы бөлмеде 15 минутқа қалдырылды.

5 минутқа дейін cтақанның ішінде су көрінбеді. 15 минуттан кейін стақанда кейбір мұз бөліктері қалды.
Қай график термометр көрсетуінің өзгеруін көрсетеді?

8

[1]

3. Затқа жылу энергиясы бірқалыпты беріліп жатыр. Зат температурасының уақыт бойынша өзгеруі 1 суретте көрсетілгендей.

1 сурет

1 суреттегі А нүктеге сәйкес келетін температурада зат қатты күйде болады.

Суреттегі бөліктерде заттың күйі және оның температурасы қалай өзгеретінін

тұжырымдаңыз.

АВ бөлікте ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
[1]
ВС бөлікте ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
[1]
СD бөлікте ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
[1]

4. а) Төменде қайнау туралы үш тұжырым берілген.
1. Сұйық белгілі температурада қайнайды.

2. Қайнау кезінде сұйықтың ішіндегі кез келген нүктеде бу пайда болуы мүмкін.
3. Жылу энергиясы берілмесе қайнау тоқтайды.

Булану туралы төмендегі эквивалентті тұжырымдарды толықтырыңыз.
1.
Сұйықтың булануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

[1]
2.
Булану кезінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

[1]
3.
Жылу энергиясы берілмесе булану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

[1]
b) Электрлік қыздырғыш плитка үстінде тұрған ыдыстағы су 100 oС-та қайнап жатыр.
20 минутта 0,075 кг су бу түрінде жоғалды. Судың меншікті булану жылуы 2,25 ∙ 106 Джкг. Қайнап тұрған суда 0,075 кг судың буға айналуы үшін жұмсалған энергияны есептеңіз.

[2]

Жалпы балл: 13

9
Бағалау критерийлері
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Балқукристалдану кезіндегі
1
Пластинаның массасын анықтайды;
1

Кристалдану кезіндегі бөлінетін жылу
1

жұтылатынбөлінетін жылу

мөлшерін есептеу формуласын

мөлшерінің формуласын

қолданады;

қолданады

Суу кезіндегі бөлінетін жылу мөлшерін
1

есептеу формуласын қолданады;

Пластина суыған кезде бөлінетін
1

энергияны есептейді;

Заттың балқу және қатаю
2
Балқу кезіндегі температураның уақытқа
1

үдерісі кезіндегі

тәуелді графигі арқылы құбылысты

температураның уақытқа

сипаттайды;

тәуелділік графигін

талдайды

Молекула-кинетикалық
3
Графиктің АВ бөлігіндегі заттың күйін
1

теория негізінде заттың

анықтайды;

сұйық күйден газ күйіне

Графиктің ВС бөлігіндегі заттың күйін
1

және кері айналуын

анықтайды;

сипаттайды

Графиктің СD бөлігіндегі заттың күйін
1

анықтайды;

Заттың булану және қайнау
4
a) 1) Сұйықтың булану процесін
1

үдерісін сипаттайды

сипаттайды;

2) Булану кезінде қандай құбылыс
1

болатынын сипаттайды;

3) Жылу энергиясы берілмесе қандай
1

құбылыс болатынын сипаттайды;

b) Жылу мөлшерін есептеу формуласын
1

қолданады;

Қайнау кезінде суды буға айналдыруға
1

қажетті жылу мөлшерін есептейді.

Жалпы балл

13

10

Заттың агрегаттық күйлері бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Балқукристалдану кезіндегі
Кристалдану кезіндегі бөлінетін
Бөлінетін жылу мөлшерінің
Бөлінетін жылу мөлшерінің

жұтылатынбөлінетін жылу
жылу мөлшерінің формуласын
формуласын есептер шығаруға
формуласын есептер шығаруға

мөлшерінің формуласын
есептер шығаруға қолдану
қолданады, есептеулерде

қолданады.

қолданады
қиындық тудырады.

қателіктерге жол береді.

Балқу және қатаю нүктелері
Балқу және қатаю нүктелері
Балқу және қатаю нүктелері
Балқу және қатаю нүктелері

арқылы заттың агрегаттық
арқылы заттың агрегаттық күйін
арқылы арқылы заттың
арқылы арқылы заттың агрегаттық

күйін анықтайды
сипаттау қиындық тудырады.
агрегаттық күйін анықтайды,
күйін анықтайды.

тұжырымдама жасағанда

кішігірім қате жібереді.

Заттың балқу және қатаю
Заттың балқу және қатаю үдерісі
Заттың балқу және қатаю үдерісі
Заттың балқу және қатаю үдерісі

үдерісі кезіндегі
кезіндегі температураның
кезіндегі температураның уақытқа
кезіндегі температураның уақытқа

температураның уақытқа
уақытқа тәуелділік графигін
тәуелділік графигін талдау кезінде
тәуелділік графигін талдайды.

тәуелділік графигін талдайды
талдау қиындық тудырады.
кішігірім қателерге жол береді.

Молекула-кинетикалық теория
Графиктің бөлігіндегі заттың
Графиктің АВ, ВС, СD бөлігіндегі
Контейнердегі судың массасында

негізінде заттың сұйық күйден
күйін анықтауда қиындық
заттың күйін анықтауда кішігірім
болатын өзгерісті сипаттайды.

газ күйіне және кері айналуын
тудырады.
қателерге жол береді.

сипаттайды

Заттың булану және қайнау
Заттың булану және қайнау
Заттың булану және қайнау
Заттың булану және қайнау

үдерісін сипаттайды
үдерісін түсіндіру қиындық
үдерісін түсіндіргенде қателерге
үдерісін түсіндіреді.

тудырады.
жол береді.

11

2-ТОҚСАН
БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

Термодинамика негіздері бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары

8.3.2.17 – термодинамиканың бірінші заңының мағынасын
түсіндіру
8.3.2.22 – жылу қозғалтқыштарындағы энергияның түрленуін
сипаттау
8.3.2.20 – іштен жану қозғалтқышының, бу турбинасының
жұмыс істеу принципін сипаттау
8.3.2.19 – жылу қозғалтқышының пайдалы әрекет
коэффициентін анықтау
8.3.2.21 – жылу қозғалтқыштарын жетілдіру жолдарын ұсыну

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Термодинамиканың бірінші заңын есеп шығарғанда
қолданады

• Жылу қозғалтқыштарындағы энергияның түрленуін
сипаттайды

• Іштен жану қозғалтқышының жұмыс істеу принципін
сипаттайды

• Жылу қозғалтқышының пайдалы әрекет коэффициентін анықтау әдісін сипаттайды және жылу қозғалтқыштарын жетілдіру жолдарын ұсынады

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма

1. Изотермиялық сығылу кезінде газ қоршаған денеге 800 Дж жылу мөлшерін береді. Газдың ішкі энергиясының өзгерісі қандай?
[2]

2. Белгілі бір процесс кезінде газ 5 МДж жұмыс атқарды. Осы кезде ішкі энергия 2 МДж-ға кемиді.
a) Газға берілген энергия қайда жұмсалатынын термодинамиканың бірінші заңы негізінде түсіндіріңіз және формуласын жазыңыз.
[2]
b) Газға қандай жылу мөлшері берілгенін есептеңіз.
[1]

3. Идеал жылу машинасында қыздырғыштан алынатын әр килоджоуль энергия есебінен
300 Дж жұмыс атқарылады, ал тоңазытқыш температурасы 280 К.
a) Қоршаған ортаға бөлінген энергияны анықтаңыз.
[1]
b) Машинаның ПӘК-ін есептеңіз.
[1]
c) Идеал машинаның ПӘК-ін анықтайтын Карно формуласын жазыңыз.
[1]

12
4. Мотоцикл 25 кмсағ жылдамдықпен қозғалып, 100 км жолда 1,7 л бензин жұмсайды, ал қозғалтқыштың ПӘК-і 20 %. Бензиннің тығыздығы 700 кгм3. Бензиннің меншікті жану жылуы 46∙106 Джкг.

a) Бензиннің массасын анықтаңыз.
[1]
b) Бензин толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін есептеңіз.
[1]
c) ПӘК-інің формуласы арқылы пайдалы жұмысты анықтаңыз.
[1]

Жалпы балл: 11

Бағалау критерийлері
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Термодинамиканың бірінші
1
Термодинамиканың бірінші заңын
1

заңын есеп шығарғанда

қолданады;

қолданады

Газдың ішкі энергиясының өзгерісін
1

анықтайды;

Жылу қозғалтқыштарындағы
2
a) Қай процесске байланысты екендігін
1

энергияның түрленуін

анықтайды;

сипаттайды

Термодинамиканың бірінші заңының
1

формуласын жазады;

b) Газға қандай жылу мөлшері берілгенін
1

анықтайды;

Іштен жану қозғалтқышының
3
a) Қоршаған ортаға бөлінген энергияны
1

жұмыс істеу принципін

анықтайды;

сипаттайды

b) Машинаның ПӘК-ін есептейді;
1

c) Идеал машинаның ПӘК-ін анықтайтын
1

Карно формуласын жазады;

Жылу қозғалтқышының
4
a) Бензиннің массасын анықтайды;
1

пайдалы әрекет

b) Бензин толық жанғанда бөлінетін жылу
1

коэффициентін анықтау әдісін

мөлшерін есептейді;

сипаттайды және жылу

c) ПӘК-інің формуласы арқылы пайдалы
1

қозғалтқыштарын жетілдіру

жұмысты анықтайды.

жолдарын ұсынады

Жалпы балл

11

13
Термодинамика негіздері бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері

Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Термодинамиканың бірінші
Термодинамиканың бірінші
Термодинамиканың бірінші
Термодинамиканың бірінші заңын

заңын есеп шығарғанда
заңын есеп шығарғанда
заңын кез келген нақты
кез келген нақты жағдаяттарда

қолданады
қолдану қиындықтар
жағдаяттарда қолданғанда
дұрыс қолданады.

тудырады.

қателерге жол береді.

Жылу қозғалтқыштарындағы
Жылу
Жылу қозғалтқыштарындағы
Жылу қозғалтқыштарындағы

энергияның түрленуін
қозғалтқыштарындағы
энергияның түрленуін
энергияның түрленуін сипаттайды.

сипаттайды
энергияның түрленуін
сипаттауда кішігірім қателерге

сипаттау қиындық
жол береді.

тудырады.

Іштен жану қозғалтқышының
Іштен жану
Іштен жану қозғалтқышының
Іштен жану қозғалтқышының

жұмыс істеу принципін
қозғалтқышының жұмыс
жұмыс істеу принципін
жұмыс істеу принципі дұрыс

сипаттайды
істеу принципін түсіндіруге
түсіндіреді, бірақ жауаптарында
қалыптасқан.

қиындық тудырады.
кішігірім қателерге жол береді.

Жылу қозғалтқышының
Жылу қозғалтқыштарының
Жылу қозғалтқыштарын
Жылу қозғалтқыштарын жетілдіру

пайдалы әрекет коэффициентін
ПӘК-ін арттыру жолдарын
жетілдіру жолдарын ұсына
жолдарын дұрыс ұсынады.

анықтау әдісін сипаттайды
ұсыну қиындық тудырады.
алады, тұжырымдама жасағанда

және жылу қозғалтқыштарын

қателерге жол береді.

жетілдіру жолдарын ұсына

алады

14

Электростатика негіздері бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары 8.4.1.1 - электр зарядын сипаттау
8.4.1.5 - Кулон заңын есептер шығаруда қолдану
8.4.1.6 - электр өрісі және оның күштік сипаттамасы ұғымдарының физикалық мағынасын түсіндіру
8.4.1.10 - конденсаторлардың құрылысын және қолданылуын сипаттау

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Үйкеліс арқылы денені электрлендіру құбылысын
сипаттайды

• Кулон заңын есептер шығаруда қолданады

• Электр өрісі және оның күштік сипаттамасы
ұғымдарының физикалық мағынасын анықтайды

• Конденсаторлардың құрылысын және
қолданылуын сипаттайды

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану

Орындау уақыты

25 минут

Тапсырма

1. Эбонит таяқшаны құрғақ жүнге үйкегенде ол теріс заряд алды. Неліктен эбонит таяқша теріс зарядқа ие болды?
A) Таяқша жүннен электрондар алды
B) Таяқша жүннен нейтрондар алды
C) Таяқша жүнге электрондар берді
D) Таяқша жүнге нейтрондар берді
[1]

2. Кеңістікте орналасқан екі нүктелік зарядтар көрсетілген. Олардың зарядтары сәйкесінше -12 мкКл және 4 мкКл. k = 9·109 Н∙м2Кл2.

Нүктелік зарядтар вакуумда орналасқан және олардың ара қашықтығы 8 см деп есептеп әсерлесу күшінің сандық мәнін анықтаңыз.

[2]

3. -q теріс электр заряды тудырып тұрған электр өрісі тарапынан С нүктесінде орналасқан зарядқа ′ = 3·10−7 Кл зарядқа 0,035 Н күш әсер етеді. Осы С нүктесіндегі электр өрісінің кернеулігін анықтаңдар.

15

[2]

4. а) Конденсаторды қолдану аймағына екі мысал келтіріңіз.

[1]

b) Суретте конденсаторларды жалғау тәсілдері көрсетілген.

1 сурет бойынша жалпы сыйымдылықты анықтау формуласын жазыңыз.
[1]
2 сурет бойынша жалпы сыйымдылықты анықтау формуласын жазыңыз.
[1]

Жалпы балл: 8

16
Бағалау критерийлері
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Үйкеліс арқылы денені
1
Үйкеліс арқылы дене қалай
1

электрлендіру құбылысын

электрленетінін анықтайды;

сипаттайды

Кулон заңын есептер
2
Кулон заңын жазады;
1

шығаруда қолданады

Зарядтардың әсерлесу күшін есептейді;
1

Электр өрісі және оның
3
Зарядтардың электр өрістерінің күш
1

күштік сипаттамасы

сызықтырын суретке салып көрсетеді;

ұғымдарының физикалық

С нүктесіндегі электр өрісінің
1

мағынасын анықтайды

кернеулігін анықтайды;

Конденсаторлардың
4
Конденсаторды қолдану аймағына екі
1

құрылысын және

мысал келтіреді;

қолданылуын сипаттайды

Конденсаторларды жалғау тәсіліне
1

сәйкес 1 сурет бойынша жалпы

сыйымдылықты анықтайтын

формуласын жазады;

Конденсаторларды жалғау тәсіліне
1

сәйкес 2 сурет бойынша жалпы

сыйымдылықты анықтайтын

формуласын жазады.

Жалпы балл

8

17

Электростатика негіздері бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері

Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Үйкеліс арқылы денені
Электрондардың бір денеден
Электрондардың бір денеден
Электрондардың бір денеден

электрлендіру
екінші денеге ауысуы арқылы
екінші денеге ауысуы арқылы
екінші денеге ауысуы арқылы

құбылысын сипаттайды
денелер зарядталатынын сипаттау
денелер зарядталатынын
денелер зарядталатынын түсіндіре

қиындық тудырады.
түсіндіргенде қателерге жол береді.
алады.

Кулон заңын есептер
Кулон заңын біледі, бірақ есептер
Кулон заңын біледі, есептер
Кулон заңын біледі, есептер

шығаруда қолданады
шығарғанда қолдану қиындық
шығарғанда қолданады, бірақ
шығарғанда қолданады.

тудырады.

есептеулерде қате жібереді.

Электр өрісі және оның
Кернеуліктің векторлық шама
Кернеуліктің векторлық шама
Кернеуліктің векторлық шама

күштік сипаттамасы
екенін ескермей, қателіктерге жол
екенін біледі.
екенін біледі. Есептеулерде қателер

ұғымдарының
береді.
Есептеулерде кішігірім қателерге
жібермейді.

физикалық мағынасын

жол береді.

анықтайды

Конденсаторлардың
Конденсаторлардың құрылысын
Конденсаторларды жалғау
Конденсаторлардың құрылысын

құрылысын және
біледі бірақ қолданылуын
тәсілдеріне қатысты есептеулерде
біледі және қолданылуын

қолданылуын
сипаттау қиындық тудырады.
кішігірім қателер жіберді.
сипаттайды.

сипаттайды

18
3-ТОҚСАН
БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

Тұрақты электр тогы бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары

8.4.2.2 - электр схемасын графикалық бейнелеуде электр
тізбегі элементтерінің шартты белгілерін қолдану
8.4.2.11 - өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда
тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолданып, электр
тізбектеріне есептеулер жүргізу
8.4.2.13 - Джоуль-Ленц заңын есептер шығару үшін қолдану

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Электр схемасын графикалық бейнелеуде электр
тізбегі элементтерінің шартты белгілерін қолданады

• Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізеді
• Токтың энергетикалық параметрлерін табу үшін
тұрақты ток заңдарын есептер шығаруда қолданады

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану

Орындау уақыты

25 минут

Тапсырма

1. Суретте оқушы екі шамды да ток көзіне қосу үшін қандай кілттерді пайдаланады?

A) 1 және 2
B) 1, 2 және 3
C) 1 және 3
D) 2 және 3

[1]

2. 60 Вт, 240 В белгісі бар төрт шам номинал режимде жұмыс жасау үшін қай сұлба бойынша жалғау тиімдірек?

[2]

19
3. 1 суретте электр тізбегі көрсетілген.

сурет

а) Электр тізбегі ток көзіне қосылғанда шам жанады, бірақ амперметр бағдаршасы кейін қарай ауытқиды. Амперметр дұрыс жұмыс жасау үшін тізбекке қандай өзгеріс жасау қажет?
[1]
b) Амперметр қандай шаманы өлшейді?
[1]
с) Шамдағы потенциалдар айырымы 6 В болса, шамнан өтетін ток күшін есептеңіз.
[2]
d) Шам тізбекте 30 мин қосылып тұрса қанша энергия бөлінеді?
[2]

Жалпы балл: 9

20
Бағалау критерийлері
Тапсыр
Дескриптор
Балл

ма №

Білім алушы

Электр схемасын
1
Электр шамының жануы үшін қай кілттерді
1

графикалық бейнелеуде

қосу керек екендігін анықтайды;

электр тізбегі

элементтерінің шартты

белгілерін қолданады

Өткізгіштерді тізбектей
2
Паралель және тізбектей жалғауларды
1

және параллель жалғауда

ажыратады;

тізбек бөлігі үшін Ом

заңын қолданып, электр

Электр шамының жануы үшін тізбекті
1

тізбектеріне есептеулер

жалғану нүктесін табады;

жүргізеді

Токтың энергетикалық
3
a) Амперметр дұрыс жұмыс жасау үшін
1

параметрлерін табу үшін

тізбекке қандай өзгеріс жасау қажеттігін

тұрақты ток заңдарын

анықтайды;

есептер шығаруда

b) Амперметр қандай шаманы өлшейтінін
1

қолданады

анықтайды;

c) Шамнан өтетін ток күшін анықтайтын
1

формуланы қолданады;

Шамнан өтетін ток күшін есептейді;
1

d) Джоуль-Ленц заңын қолданады;
1

Бөлінетін энергияны анықтайды.
1

Жалпы балл

9

21

Тұрақты электр тогы бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Электр схемасын графикалық
Электр схемасына талдау жасау
Электр схемасын түсінеді, сапалы
Электр схемасын түсінеді, дұрыс

бейнелеуде электр тізбегі
қиындық тудырады.
есептерге талдау жүргізгенде
талдайды сапалы есептер

элементтерінің шартты

кішігірім қателіктерге жол береді.
шығарғанда қолдана алады.

белгілерін қолданады

Өткізгіштерді тізбектей және
Өткізгіштерді тізбектей және
Өткізгіштерді тізбектей және
Өткізгіштерді тізбектей және

параллель жалғауда тізбек
параллель жалғауда тізбек
параллель жалғауда тізбек
параллель жалғауда тізбек бөлігіне

бөлігі үшін Ом заңын
бөлігін есептеуге арналған
бөлігіне арналған заңдылықтарды
арналған заңдылықтарды нақты

қолданып, электр тізбектеріне
заңдылықтарды қолдану
біледі, бірақ қолданғанда қате
сапалы есептер шығаруға

есептеулер жүргізеді
қиындық тудырады.
жібереді.

қолданады.

Токтың энергетикалық
Кедергінің физикалық
Кедергінің физикалық мағынасын,
Кедергінің физикалық мағынасын,

параметрлерін табу үшін
мағынасын, оның өлшем бірлігін
оның өлшем бірлігін сипаттайды,
оның өлшем бірлігін сипаттайды,

тұрақты ток заңдарын есептер
сипаттайды, жұмыс және қуат
жұмыс және қуат формулаларын
жұмыс және қуат формулаларын

шығаруда қолданады
формулаларын қолдануда
қолдануда кезінде кішігірім
қолданады.

қиындық тудырады.

қателіктерге жол береді.

22

Электромагниттік құбылыстар бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары

8.4.3.1 - магниттердің негізгі қасиеттеріне сипаттама беру
және магнит өрісін күш сызықтары арқылы
графикалық бейнелеу
8.4.3.5 - магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін сипаттау
8.4.3.6 - электрқозғалтқыштың және электр өлшеуіш
құралдардың жұмыс істеу принципін түсіндіру

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Магнит өрісін графикалық түрде бейнелейді
• Жолақ магнит пен соленоидтың магнит өрістерін
салыстырады

• Электрқозғалтқыштың және электр өлшеуіш
құралдардың жұмыс істеу принципін сипаттайды

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану

Орындау уақыты

25 минут

Тапсырма
1. 1-суретте жолақ магнитке жақын орналасқан төрт компас көрсетілген.

сурет

Қай компастың бағдаршасы дұрыс бағытталған?

[1]

23
2. 2-суретте соленоид және оған өте сезімтал вольтметр жалғанған.

2 - сурет

Қандай жағдайда вольтметрдің көрсеткіші нөлге тең? А) Магнитті соленоидақа жақын қозғалтпай ұстағанда В) Магнитті соленоидтан алыстатқанда С) Магнитті соленоидқа жақындатқанда
D) Соленоидты магнитке жақындатқанда
[1]

3. 3-суретте магнит полюстарының арасына ілінген иілгіш жұмсақ сым көрсетілген. Сым 12 В
ток көзіне қосылған. Бастапқы кезде кілт ажыратулы тұрады.

3-сурет

а) Кілтті қосқанда сым неліктен орнынан қозғалып кететінін түсіндіріңіз.
[1]
b) Сымның қай жаққа ауытқитынын анықтаңыз.
[1]
с) Сым қозғалғанда энергияның түрленуін жазыңыз.
[1]

24
d) 4-суретте катушкаға оралған сым орамдары қатты оське кигізіліп, магнит өрісінде орналастырылған.

4-сурет
Катушканы ток көзіне жалғап осы суретті толықтырыңыз.
[1]
Катушканы ток көзіне жалғағанда қандай құбылыс орын алады?
[1]

Жалпы балл: 7

25
Бағалау критерийлері
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Магнит өрісін күш
1
Тұрақты магниттің магнит өрісінің күш
1

сызықтарын графикалық

сызықтарын сызады;

түрде бейнелейді

Жолақ магнит пен
2
Электромагнттік индукция құбылысын
1

соленоидтың магнит

сипаттайды;

өрістерін салыстырады

Электрқозғалтқыштың
3
a) Кілтті қосқанда сым неліктен орнынан
1

және электр өлшеуіш

қозғалып кететінін анықтайды;

құралдардың жұмыс істеу

b) Сымның қай жаққа ауытқитынын
1

принципін сипаттайды

анықтайды;

c) Сым қозғалғанда қай энергия қандай
1

энергияға түрленетінін анықтайды;

d) Токтың бағытын көрсетеді;
1

Орын алған құбылысты сипаттайды.
1

Жалпы балл

7

26

Электромагниттік құбылыстар бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Магнит өрісін күш сызықтарын
Магнит өрісінің күш сызықтарын
Магнит өрісінің күш
Магнит өрісінің күш

графикалық түрде бейнелейді
сызып көрсету қиындық
сызықтарын дұрыс салып
сызықтарының табиғатын терең

тудырады.
көрсету қиындық тудырады.
түсінген, күш сызықтарын

сызып көрсетеді.

Жолақ магнит пен соленоидтың
Электромагниттік индукция
Электромагниттік индукция
Электромагниттік индукция

магнит өрістерін салыстырады
құбылысын сипаттау қиындық
құбылысын сипаттауда қате
құбылысын біледі және

тудырады.
жібереді.

түсіндіре алады.

Электрқозғалтқыштың және
Электрқозғалтқыштың және
Электрқозғалтқыштың және
Электрқозғалтқыштың және

электр өлшеуіш құралдардың
электр өлшеуіш құралдардың
электр өлшеуіш құралдардың
электр өлшеуіш құралдардың

жұмыс істеу принципін
жұмыс істеу принципін сипаттау
жұмыс істеу принципін
жұмыс істеу принципін

сипаттайды
қиындық тудырады.

түсіндіргенде кішігірім

түсіндіреді.

қателерге жол береді.

27
4-ТОҚСАН
БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ

Жарық құбылыстары бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары

8.5.1.4 – жазық айнада дененің кескінін алу және оны
сипаттау
8.5.1.7 – жарықтың сыну заңын пайдаланып есептер шығару
8.5.1.8 – тәжірибеге сүйене отырып толық ішкі шағылу
құбылысын түсіндіру
8.5.1.13 – жұқа линзада сәуленің жолын салу және кескінге
сипаттама беру

Бағалау критерийлері

Білім алушы

• Жазық айнада дененің кескінін бейнелейді және оны
сипаттайды

• Тәжірибеге талдау жүргізіп,

толық

ішкі

шағылу

құбылысын анықтайды
• Жұқа линза

формуласын

есептер

шығару

үшін

қолданады
• Жұқа линзада сәуленің жолын

сипаттама береді

салады және кескінге

Ойлау дағдыларының деңгейлері

Қолдану

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма

1. Жазық айнада тура кескін пайда болды.

Кескіннің басқа сипаттамалары дұрыс көрсетілген жауапты таңдаңыз.

Бүйір жағы бойынша
Сызықтық ұлғаюы
Жалған

төңкерілген (сол жағы оңға)
(объектіге қарағанда үлкен)

А
жоқ
ия
ия

В
ия
жоқ
жоқ

С
ия
жоқ
ия

D
ия
ия
жоқ

[1]

28

2. Жарық сәулесі шыныдан ауаға 40о түсу бұрышымен өтіп жатыр. Шыны-ауа шекарасы үшін шекті бұрыш 42°. Қай суретте жарық сәулесінің жүрісі дұрыс көрсетілген?

[1]

3. Фокус қашықтығы 10 см болатын жинағыш линзадан 30 см қашықтықта объект орналасқан. Кескіннен линзаға дейінгі қашықтықты анықтаңыз.
А) 30 см В) 10 см С) 20 см

D) 15 см
[1]

4. OX нәрсесі жинағыш линзаның алдында орналасқан. Линза IY кескінін береді. 4.1-суретте нәрседен кескінге дейін екі сәуле көрсетілген.

4.1 - сурет

а) 4.1 суретте
линзаның бас фокусын және фокус қашықтығын мұқият белгілеңіз
[2]

X тан Y ке үшінші сәулені сызыңыз.
[1]

29
b) Кескінді сипаттау үшін төмендегі берілген сөздерді қолдануға болады.

4.1 суреттегі кескінді сипаттайтын сөздерді “V” белгісімен белгілеп, таңдаңыз.
Шын □
Жалған □
Үлкейтілген □
Кішірейтілген □
Төңкерілген □
Тура □
Кескіннен линзаға дейінгі қашықтық
нәрседен линзаға дейінгі қашықтықтан кіші □
Кескіннен линзаға дейінгі қашықтық
нәрседен линзаға дейінгі қашықтықтан үлкен □
[2]

с) 4.1 суреттегі нәрсе линзадан алыстаса кескінде қандай өзгеріс болатынын тұжырымдаңыз.
1) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
[2]

Жалпы балл: 10

30
Бағалау критерийлері
Тапсырма
Дескриптор
Балл

№

Білім алушы

Жазық айнада дененің кескінін
1
Жазық айна арқылы алынатын кескінді
1

бейнелейді және оны

дұрыс сипаттайды;

сипаттайды

Тәжірибеге талдау жүргізіп,
2
Толық іштей шағылу құбылысын
1

толық ішкі шағылу құбылысын

сипаттайды;

анықтайды

Жұқа линза формуласын
3
Жұқа линзаның формуласын қолданады;
1

есептер шығару үшін

қолданады

Жұқа линзада сәуленің жолын
4
a) Линзаның бас фокусын белгілейді;
1

салады және кескінге

Линзаның фокустік қашықтығын
1

сипаттама береді

белгілейді;

Үшінші сәулені сызады;
1

b) Кескінді сипаттайтын сөздерді
2

таңдайды;

c) Кескінде қандай өзгеріс болатынын
2

тұжырымдайды.

Жалпы балл

10

31

Жарық құбылыстары бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі

төмен
орташа
жоғары

Жазық айнада дененің
Жарық сәулесінің шағылу
Жарық сәулесінің шағылу заңын біледі,
Жарық сәулесінің шағылу заңын

кескінін бейнелейді және
заңын сипаттауда қиындық
нақты есептер шығарғанда қолданады,
нақты есептер шығарғанда

оны сипаттайды
тудырады.
бірақ кескінді сипаттағанда қате жібереді.
қолданады, жазық айна арқылы

алынатын кескінді дұрыс

сипаттайды.

Тәжірибеге талдау
Толық іштей шағылу
Толық іштей шағылу құбылысын
Толық іштей шағылу құбылысын

жүргізіп, толық ішкі
құбылысын түсіндіру қиындық
сипаттағанда кішігірім қателіктерге жол
түсіндіреді.

шағылу құбылысын
тудырады.
береді.

анықтайды

Жұқа линза формуласын
Жұқа линза формуласын
Жұқа линза формуласын есептер шығару
Жұқа линза формуласын есептер

есептер шығару үшін
есептер шығару үшін қолдану
үшін қолданады, есептеулер жүргізгенде
шығару үшін қолданады.

қолданады
қиындық тудырады.
кішігірім қателерге жол береді.

Жұқа линзада сәуленің
Жұқа линзаны сипаттайтын
Жұқа линзаны сипаттайтын негізгі
Жұқа линзаны сипаттайтын негізгі

жолын салады және
негізгі нүктелер мен
нүктелер мен физикалық шамаларды кез
нүктелер мен сызбаларды барлық

кескінге сипаттама береді
физикалық шамаларды нақты
келген жағдаяттарда қолданғанда қате
жағдайларда дұрыс қолданады.

есептер шығаруға қолдану
жібереді.

қиындық тудырады.

32