Тіршілік ортасы

1. Экология нені зерттейді?
А) Тірі организмдер өмір сүретін өзара байланыс, қарым-қатынас жасайтын табиғи ортаны.
Б) Тірі организмдерді.
С) Тірі организмдердің тіршілік ету жағдайын.
Д) Тірі организмдердің тіршілік ортасын.
Е) Тірі организмдердің өзара байланыстарын.
2. Экология бірге өмір сүретін түрлі өсімдіктер мен жануарлар туралы ғылым деген АҚШ ғалымы:
А) Ф.Клементс
Б) Ч.Элтон
С) С.Шварц
Д) Р.Дажо
Е) Э.Геккель
3. Бірінші эволюциялық ілімнің авторы:
А) Ж.Буффон
Б) Ч.Элтон
С) Ж.Ламарк
Д) А.Гумбольд
Е) Ч.Дарвин
4. Экология терминің енгізген ғалым:
А) Ж.Буффон
Б) Ч.Элтон
С) Ж.Ламарк
Д) А.Гумбольд
Е) Э.Геккель
5. Аутэкология мен синэкология терминін енгізген ғалым:
А) В.Дакучаев
Б) К.Шретер
С) В.Сукачев
Д) Р.Реомюр
Е) С.Данилевский
6. Қандай әлемдік модель конструктивті болып есептеледі:
А) Д.Медоуз
Б) М.Месарович және Э.Пестель
С) В.Леонтьев
Д) М.Месарович
Е) Э.Пестель
7. Жеке ағзаның арасындағы қарым- қатынастарды оның табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттейтін экологияның бөлімі:
А) Аутэкология
Б) Демэкология
С) Синэкология
Д) Биосфера туралы ілім
Е) Экожүйе туралы ілім.
8. Әр түрлі түрлерге жататын популяциялар ждиынтығын біртұтас организмдер деңгейі зерттейтін экологияның бөлімі:
А) Аутэкология
Б) Демэкология
С) Синэкология
Д) Биосфера туралы ілім
Е) Биогеоценология
9. Организмдердің және биоценоздардың орта мен қарым- қатынасы жағдайын, сонымен қатар химиялық элементтердің биосферада географиялық таралуын зерттейтін экологияның көрнекаті саласы :
А) Аутэкология
Б) Демэкология
С) Синэкология
Д) Геохимиялық экология
Е) Қолданбалы экология
10. Бір тірге жататын организмдер тобын, яғни популяцияларды оның табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттейтін экологияның бөлімі:
А) Аутэкология
Б) Демэкология
С) Синэкология
Д) Биосфера туралы ілім
Е) Экожүйе туралы ілім
11. Химиялық элементтердің биосферада таралуын зерттейтін экологияның саласы:
А) Геохимиялық
Б) Биохимиялық
С) Диагностикалық экология
Д) Геоэкология
Е) Аутэкология
12. Экологиялық ұсыныстарды тікелей іске асыруға арналған экологиялық бөлім:
А) Аутэкология
Б) Демэкология
С) Синэкология
Д) Биоэколгия
Е) Экожүйе туралы ілім
13. Жеке организмдердің көбеюі, даму жағдайына тікелей немесе жанама әсер ететін, тірі және өлі табиғат жағдайларын қалай атайды.
А) Экожүйе
Б) Анабиоз
С) Сыртқы орта
Д) Экология
Е) Биоценоз
14. Организм тікелей және жанама қатынаста болатын табиғи денелермен құбылыстар қалай аталады?
А) Фактор
Б) Орта
С) Биоценоз
Д) Экожүйе
Е) Биогеоценоз
15.Популяциялар үшін қажет ресурстармен тіршілік кеңістігінің болуын анықтайтын түсінік:
А) Тіршілік қысымы
Б) Тұрақты көбею
С) Орта сыйымдылығы
Д) Биомасса
Е) Особьтар жиынтығы
16. Орта кедергісі дегеніміз:
А) Популяция санының тұрақтылығын қамтамасыз ететін факторлар үйлесімділігі.
Б) Популяция санының көбейтуші факторлар үйлесімдігі
С) Популяция санының өсуін шектеуші факторлар үйлесімділігі
Д) Популяция санына әсер етпейтін факторлар үйлесімділігі
Е) Популяция санын азай”тушы факторлар үйлесімділігі
17. Тірі организмдерге елеулі әсер ететін орта элементтері қалай аталады:
А) Экологиялық фактор
Б) Абиотикалық фактор
С) Антропогендік фактор
Д) Биотикалық факторлар
Е) Шектеуші фактор
18. Организммен ара қатынаста болатын ортаның эжеке элементтер қалай аталады?
А) Экологиялық фактор
Б) Лимиттеуші фактор
С) Антропогендік фактор
Д) Биотикалық факторлар
Е) Оптимальді фактор
19. Периодсыз экологиялық факторды табыңыз:
А) Температура
Б) Ылғалдылық
С) Жарық
Д) Дауыл
Е) Тіршілік әсерлері
20. Оптимальды фактор дегеніміз не?
А) Организмдер үшін барынша қолайлы экологиялық фактор жиілігі.
Б) Ортаның абиотикалық факторы.
С) Өзара әсер ететін тірі ороганизмдер
Д) Адамның тірі организмдерге тікелей әсері
Е) Популяция санын азай”тушы факторлар үйлесімділігі
21. Өсімдіктердің өсуі қоректік тізбектегі ең аз пайдаланатынын, табиғатта аз кездесетін элементтерге байланыстылығы ғылымда қай заңға сәйкес келеді?
А) Ең аз шама заңы.
Б) Толеранттылық заңы.
С) Одум ережесі.
Д) Энергияның экологиялық аккумуляциялану заңы.
Е) Гаузе принципі.
22. Аталған ғалымдардың қайсысы ең аз шама заңын тұжырымдады?
А) А.Тенсли
Б) Г.Гаузе
С) Ю.Либих
Д) Ч.Дар вин
Е) Э.Геккель
23. Тіршілікті анықтаушы факторлардың жиынтығын атап көрсет:
А) Минералды тұздар, рельеф
Б) Температура, су, жарық
С) Адамның әсері
Д) Қысым, жарық
Е) Ылғалдылық
24. Құстардың жылы жаққа ұшуы қай факторға жатады?
А) Температураның төмендеуі
Б) Ылғалдылықтың өзгеруі
С) күн ұзақтығының өзгеруі
Д) Температураның жоғарлауы
Е) Ылғалдың аздығы
25. Өсімдіктердің өсуіне жарық керек пе?
А) Жоқ
Б) Жарық сүйгіш өсімдіктер үшін керек
С) Тек зиян емесм өқсімдіктер үшін керек
Д) Барлығына қажет
Е) Мәдени өсімдіктерге ғана ъқажет
26. Су буының ауадағы мөлшері қалай аталады?
А) Топырақ ылғалдылығы
Б) Ауа ылғалдылығы
С) Жыныстар ылғалдылығы
Д) ылғалдылық
Е) Климаттың ылғалдылығы
27. Бір тірге жататын организмдер тобын, яғни популяцияларды оның табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттейтін экологияның бөлімі:
А) Аутэкология
Б) Демэкология
С) Синэкология
Д) Биосфера туралы ілім
Е) Экожүйе туралы ілім
28. Абиотикалық экологиялық факторды анықтаңыз:
А) Жыртқыштық
Б) Бәсекелестік
С) Жарық
Д) Паразитизм
Е) Комменсализм
29. Мына төмендегілердің қайсыс абиотикалық факторға жатады?
А) Өзеннің көктемгі тасуы
Б) Орманды шабу немесе отау
С) Топыраққа тыңайтқыш енгізу
Д) Пестицидтерді қолдану
Е) Жануарлардың көбеюі
30. Төдменде аталған фактордың қайсыс абиотикалық?
А) Орманды отау
Б) ТОпыраққа тыңайтқыъш енгізу
С) Күн
Д) Шикізат өндіру
Е) жануарлардың көбеюі
31. Өмір тіршілігін анықтаушы абиотикалық жағдай:
А) Ылғалдылық
Б) Қысым
С) Минералды заттар
Д) Ауа
Е) Температура
32. Жел, ауа , атмосфералық қысым мен жауын, қай факторға жатады?
А) Климаттық
Б) Эдафиттік
С) Топографиялық
Д) Биотикалық
Е) Антропогендік
33. Температура, ылғалдылық және жарық ... болып табылады?
А) Климаттық факторлар
Б) Эдафиттік факторлар
С) Топографиялық факторлар
Д) Биотикалық факторлар
Е) Антропогендік факторлар
34. Тірі организмдердің иондалған сәулеленуге қайратын реакция:
А) Радиоактивтілік
Б) Фотопериодизм
С) Фотосинтез
Д) Репродукция
Е) Аталғандардың барлығы
35. Организмдердің бір- біріне әсері және ара қатынасы факторлары қалай аталады?
А) Экологиялық фактор
Б) Лимиттеуші фактор
С) Антропогендік фактор
Д) Биотикалық факторлар
Е) Оптимальді фактор
36. Аталған факторлардың қайсысы биотикалық факторға жатады?
А) Бәсекелестік
Б) Адамның қызметі
С) Су
Д) Температура
Е) Жарык
37. Биотикалық фактор дегеніміз
А) Адамдардың организмге әсері
Б) Тірі организмдердің ара қатынасы
С) Өлі таб иғат факторы
Д) Мұхиттар ағысы
Е) Күн радиациясы
38. Популяциялар және организмдер деңгейінде генетикалық ақпараттқа бөлуге болатын факторларсды ... . деп атаймыз:
А) Биотикалық
Б) Абиотикалық
С) Антропогендік
Д) Экологиялық
Е) Сыртқы фактор
39. Түрлердің айналадағы ортаға бейімдеуімен тепе- теңдігі:
А) Экологиялық диагнорстика
Б) Экологиялық дағдарыс
С) Экологиялық валенттілік
Д) Экологиялық климакс
Е) Экологиялық оптиум
40. Организмдер бейімделуінің төменгі сатысы:
А) Анабиоз
Б) Суксеция
С) Синбиоз
Д) Биолюменесенция
Е) Стенобионит
41. Организмдерді экологиялық жаңа жағдайларға белсенді түрде бейімделуі қалай аталады?
А) Адаптация
Б) Өзін- өзі тазарту
С) Өзін- өзі реттеу
Д) Акклиматизация
Е) Реаклиматизация
42. Организмнің құрылысы мен атқаратын қызметінің тіршілік жағдайына қарай бейімделуі қалай аталады?
А) Метаболизм
Б) Адаптация
С) Гомеостаз
Д) Сукцессия
Е) Өзін- өзі тексеру
43. Организмдердің бейімделу процесіндегі ерекше құбылыстың бірі:
А) Анабиоз
Б) Суксеция
С) Синбиоз
Д) Биолюменесенция
Е) Стенобионит
44. Тіршілік қысымы дегеніміз не?
А) Тірі денелердің бетке түсіретін қысымы.
Б) Көптеген ұрпақ беру қабілеті
С) Тірі денелердің биосфераға түсіретін қысымы
Д) Физикалық ортаға тірі денелер арқылы түсетін қысым
Е) Тұқым санын аз өндіру қабілеті
45. Экологиялық жүйелерді анықтауға бағалау негізінде жүргізілетін белгі қалай аталады?
А) Экологиялық критерий
Б) Экологиялық дағдарыс
С) Экологиялық қате
Д) Экологиялық фактор
Е) Орта жағдайы
46. Биоценоздың немесе ценоэкожүйелердің біркелкі учаскелердегі өсімдіктер мен жан- жануарлар түрлерінің өсетін орны:
А) Биотоп
Б) Экожүйе
С) Биоценоз
Д) Биогеоценоз
Е) Геоценоз
47. Қауымдастықтың тіршілік ету орны.
А) Симбиоз
Б) Тіршілік ортасы
С) Экожүйе
Д) Фитоценоз
Е) Экотоп
48. Экожүйедегі энергия тасымалдаудағы түрдің ролі:
А) Экологиялық қуыс
Б) Экологиялық фактор
С) Экологиялық пирамида
Д) Экологиялық диверсификация
Е) Экологиялық лицензия
49. Тұрақтылық бәсекелестік сандарынын экологиялық қуысты бөлісу құбылысы:
А) Экологиялық қуыс
Б) Экологиялық фактор
С) Экологиялық пирамида
Д) Экологиялық диверсификация
Е) Экологиялық лицензия
50. Организмнің тіршілік ету жағдайларының нақты диапазоны ... дейміз:
А) Фундаменталді қуыс
Б) Реализацияланған қуыс
С) Экологиялық қуыс
Д) Кеңістіктегі қуыс
Е) Кеңістікте орналасу
51. Биологиялық әр түрлілік дегеніміз не?
А) Ағзаның әртүрлілігі
Б) Түрлердің әртүрлілігі
С) Экожүйенің әртүрлілігі
Д) Табиғи ортаның әртүрлілігі
Е) Өсімдіктердің әртүрлілігі
52. Тәуліктің жарық және қараңғы кезендерінің ауысуына организмдердің іс- әрекет реакциясы қалай аталады?
А) Қысқы демалыс
Б) Биологиялық сағат
С) Қысқы ұйқы
Д) Фотопериодизм
Е) Мерзімдік ритм
53. Микрофауна мен микрофлора дегеніміз не?
А) Дене тұрқы алдынғыларға қарағанда ірілеу
Б) Денесі ірі жәндәктер
С) Дене тұрқы ірі келген сүтқоректілер және ағаштардың тамыры
Д) Дене тұрқы келген өте кішкентай микроскопиялық организм
Е) Гиоксендер
54. Жануарлар әлемінде денесінен жарық шығаратын құбылыс:
А) Биолюменесенция
Б) Синбиоз
С) Фотосинтез
Д) Сукцессия
Е) Анабиоз
55. Толеранттылық деп организмнің қанда йқабілетін айтамыз:
А) Тіршілік жағдайының өзгерістеріне шыдамдылығы
Б) Жаңа жағдайға бейім делу
С) Локальды формалар түзеу
Д) Популяция саны
Е) Даму қабілеті
56. Оптимальды фактор дегеніміз не?
А) Организмдер үшін барынша қолайлы экологиялық фактор жиілігі.
Б) Ортаның абиотикалық факторы.
С) Өзара әсер ететін тірі ороганизмдер
Д) Адамның тірі организмдерге тікелей әсері
Е) Популяция санын азай”тушы факторлар үйлесімділігі
57. Толеранттық шек дегеніміз:
А) Тірі организмдердің экологиялық кең төмен шама аралығындағы өмір сүретін аралық мөлшер
Б) Тірі организмдердің экологиялық кең төмен шама аралығындағы немесе ең көп шама аралығындағы өмір сүретін аралық мөлшер
С) Тірі организмдердің экологиялық ең көп шама аралығындағы өмір сүретін аралық мөлшер
Д) Тірі организмдердің экологиялық шектеусіз шама аралық өмір сүруі
Е) Барлығы дұрыс емес.
58. Популяция дегеніміз:
А) Белгілі бір кеңістікте көптеп қоныстанған, салыстырмалы жекеленген бір тү.рдің особьтар жиыны.
Б) Табиғи ортаны мекендейтін бір түрдің организмдер жиыны.
С) Жергілікті жерде өмір сүретін барлық түрлер жиыны.
Д) Өсімдіктер жиыны.
Е) Жануарлар жиыны.
59. Белгілі бір географиялық территорияда тіршілік етуге бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын особьтар жиыны:
А) Ареал
Б) Популяция
С) Анабиоз
Д) Биогеоценоз
Е) Агроценоз
60. Қабылданған минимумге дейін азайған түрлер саны:
А) Кәсіптік популяция
Б) Жойылуға арналған популяция
С) Популяцбияның шамадан тыс қоныстануы
Д) Тіршілік сыйымдылығы
Е) Популяцияның реттелуі
61. Особьтар санының және популяция тығыздығының өсуі кезінде тіршілік ету ортасының өзгеруі салдарынан ... . туындайды:
А) Топ эффекті
Б) Тіршілік бәсекелестігі
С) Тура бәсекелестік
Д) Жанама бәсекелестік
Е) Масса эффектілігі
62. Индивидум түрі:
А) Популляция
Б) Отар
С) Особь
Д) Қауым
Е) Топ
63. Организмдердің өзі текстерді өсіріп шығару ... қалай аталады:
А) Метаболизм
Б) Репродукция
С) Гоместаз
Д) Сукцессия
Е) Ассимиляция
64. Организмдердің бір ұрпақ шегінде ауысуымен, түрлі даму және өсу фазалары жиынтығын ... дейміз?
А) Тіршілік формасы
Б) Тіршілік циклі
С) Тіршілік бейнесі
Д) Тіршілік ұзақтығы
Е) Тіршіліктің таралу облысы
65. Тіршілік қысымы дегеніміз не:
А) Тірі денелердің бетке түсіоретін қысымы
Б) Көптеген ұрпақ беру қабілеті
С) Тірі денелердің биосфераға түсіретін қысымы
Д) Физикалық ортаға тірі денелер арқылы түсетін қысым
Е) Тұқым санын аз өндіру қабілеті
66. Өсімдік немесе жануарлардың белгілі бір түрлерге тіршілік ететін табиғи орта:
А) Қоршағане орта
Б) Тіршілік ету ортасы
С) Тіршілік ету орны
Д) Экожүйе
Е) Биоценоз
67. Биоценоз орын тепкен жер деп аталады:
А) Экотоп
Б) Биотоп
С) Тіршілік ету орны
Д) Экожүйе
Е) Қауымдастық
68. Белгілі экожүйе құрамына кіретін тірі ағзалар жиынтығын ... дейміз:
А) Экотоп
Б) Биотоп
С) Тіршілік ету орны
Д) Экожүйе
Е) Қауымдастық
69. Жер бетінің белгілі бір бөлігін алып жатқан біртекті табиғи құбылыс білестігі:
А) Биоценоз
Б) Биогеоценоз
С) Геоценоз
Д) Биосфера
Е) Атмосфера
70. Біртекті территориялардағы өсімдіктер ара қатынасының үйлесімділіг салдарынан тарихи қалыптасқан өсімдіктер қауымы:
А) Биоценоз
Б) Биогеоценоз
С) Геоценоз
Д) Биосфера
Е) Атмосфера
71. Өсімдік, жануар және микроорганизмдерден тұратын организмдер жиынтығы:
А) Экожүйе
Б) Биоценоз
С) Биогеоценоз
Д) Биота
Е) Биотоп
72. Өсімдіктер біпрлестігі қалай аталады?
А) Фитоценоз
Б) Зооценоз
С) Биоценоз
Д) Геоценоз
Е) Биогеоценоз
73. Биоценоз тұрақты болып саналады, егер ... ... ... сақталса:
А) Бірнеше оңжылдық
Б) Бірнеше жыл
С) Бірнеше ай
Д) Бірнеше күн
Е) Бірнеше апта
74. Белгілі территоряны мекен ететін организмдер қауымы қалай аталады?
А) Қоршағане орта
Б) Тіршілік ету ортасы
С) Тіршілік ету орны
Д) Экожүйе
Е) Биоценоз
75. Экожүйедегі дұрыс биологиялық тізбекті анықта:
А) Ген- клетка- мүше- тірі дене- популяция- қауымдастық
Б) қауымдастық- популяция- тірі дене- мүше- клетка- ген
С) Ген- клетка- мүше- тірі дене- қауымдастық- популяция
Д) қауымдастық- популяция- тірі дене- мүше- ген- клетка
Е) Популяция- қауымдастық- тірі дене- мүше- клетка- ген
76. Тірі организмнің қоректену типіне байланысты арақатынасын ... ... ... дейміз:
А) Гомотиптік
Б) Достастық
С) Трофикалық
Д) Қастастық
Е) Гетеротиптік
77. Экожүйе құралдары:
А) Продуценттер, комсументтер, редлуценттер
Б) Продуценттер, комсументтер
С) Продуценттер, редуценттер
Д) комсументтер, редлуценттер
Е) Автотрофтар, комсументтер
78. Бейорганикалық заттардан органикалық заттар түзетіндер:
А) Автотрофтар
Б) Гетеротрофтар
С) Консументтер
Д) Редуценттер
Е) Ксилофактар
79. Органикалық заттар өндіретін жасыл өсімдіктер қалай аталады?
А) Продуценттер
Б) Консументтер
С) Редуценттер
Д) Экологиялық пирамида
Е) Қоректену тізбегі.