Газ заңдарын үйрену әдістемесі

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі

“Сырдария” университеті

“Физика және Математика” факультеті
“Жалпы математика және физика” кафедрасы

“Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері” пәні бойынша

050110- физика мамандықтарының студенттері үшін
Оқу-әдістемелік кешен
(Силлабус)

3 кредит (135 сағат)

Оқу түрі : күндізгі
Курс: 3
Кредит саны: 3
Семестр 5
Лекция: 30 сағат
Практика: 15 сағат
СӨЖ: 45 сағат
ОБСӨЖ: 45 сағат
Барлық сағат саны - 135 сағат
Қорытынды бақылау – емтихан -V-cеместр
Аралық бақылаулар саны (кредит бойынша)3
Барлық балл саны: 100 (кредитке)

Жетісай – 2007

Құрастырған: доц. Ходжахмедов Э

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
(Силлабус)

Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері пәні бойынша
050110 - Физика мамандықтарының студенттері үшін әзірлеген
Оқу-әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.
Типтік бағдарламаның индексі:
Оқу-әдістемелік кешен кафедра мәжілісінде талқыланған
№ Хаттама________ ________ 2007ж
Кафедра меңгерушісі ______________

Факультеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама________ ________ 2007ж
Әдістемелік кеңесінің төрағасы:_______________________

Университеттің Ғылыми кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама ________ ______ 200 ж
050110 – мамандығын дайындайтын кафедра
меңгерушісімен келісілген _____________________________

Мазмұны
1. Алғы сөз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Жалпы мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3. Курстың мақсаты мен міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Курстың пререквизиттері, постреквизиттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5. Жұмыс оқу жоспарынан көшірме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6. Оқу сабақтарының құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7. Студентке арналған ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8.Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып
бойынша бөліну кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9.Лекция сабақтарының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
10.СӨЖ жоспары және орындау кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11.ОБСӨЖ жоспары және орындау кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12.Студенттердің білімін бақылау түрлері: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
а) бақылау сұрақтары
б) жазбаша бақылау жұмысы
в) тест сұрақтары
13.Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі ... ... ... ...
14. Пән бойынша оқу процесінің картасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1. Алғы сөз

Оқу әдістемелік кешені “Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері” пәні бойынша 050110 – физика мамандығының студенттеріне осы курс бойынша оқытушының жұмыстан неғұрлым тиімді ұйымастыруға арналған барлық қажетті оқу әдістемелік материалдарды құрайды. Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып барлық құжаттарды бір кешенге біріктіре отырып пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделіп отыр.
Жұмыстық бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген: ПС – практикалық сабақтар.
СӨЖ – студенттің өзіндік жұмысы.
Оқыту бағдарламасы (Syllabus) , семестрдің басындаәы бір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуын, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.
ОБСӨЖ – оқытушының басшылығымен студенттік өзіндік жұмыс.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдармен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.
Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге аудиториядан тыс өзіндік жұмысын, үй тапсырмасын орындауға арналған.
Тесттік тапсырмалар студентке кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз білімдерін тексеруге және рейтинг бақылауды тапсыруға және сынақ емтиханды алуға арналған.

2. Жалпы мәліметтер.
Доц. Ходжахмедов Э
Жалпы математика және физика кафедрасы 207 кабинет
Телефон: -
Кафедрада болу уақыты: 9.00-18.00

Өткізу уақыты және орны
№
Аты-жөні
Сабақты өткізу, орны
Байланыстырушы мәлімет

Аудиториялық сабақтар
СӨЖ

1
Ходжахмедов
Эрмат

Уақыты __________
Ауд ______________

Уақыты _______
Ауд _________
Тел:___________
Каб:___________
Корпус:________
3. Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері пәнін оқытудың мақсаты және міндеті:

Мақсаты:
Физика пәндерін оқыту әдістемесі жоғары оқу орындарында болашақ физика мұғалімі меңгеруге тиісті физиканы оқытудың әдістемесі бойыншатеориялық білімдердің, дағдылар мен икемділіктің көлемін анықтайды.
Физика әдістемесі жайлы бағдарламаның маңызды міндеті орта мектеп физика мұғалімдерінің кәсиби- педагогикалық даярлығын жақсарту мақсатында осы курстың теориялық негіздерін күшейту болып табылады.
Физиканы мектепте оқыту әдістемесінің ғылыми негіздерін ашуға көп көңіл бөлу керек. Физикалық ұғымдарды қалыптастыру керек. Физикалық ұғымдарды қалыптастыру мен негізгі физикалық заңдардың мазмұнын ашып, олардың практикада пайдалануын баяндау қажет.
Мактеп физика курсының әр бір тақырыбы бойынша өтілетін сабақтарда демострациялық экспериментті үлгілі түрде орындаудың, кестелердің, диограммалардың экспериметті үлгілі түрде орындаудың, кестелерді диограммаларды, дияпоцивтерді, кинофильмдердің фрагметтердің (үзінділерін) т.с.с көрнегі құралдарды көрсетудің маңызы зор. Лекциялық курс бойынша демосстрациялық тәжірбиелерді даярлаумен көрсетілген студеттердің өзін қатыстыру пайдалы.
Унверситеттермен пединстуттардың бітірушілердің шығармашылық түрде жұмыс істеуіне бағыт беруді көздей отырып, физика әдістемесін оқыту, студеттердің тек физиканың мазмұны ғана емес, сондай-ақ физика әдістемесінің әдістерін меңгеруін қамтамасыз ету керек. Студеттерді түсіндірілетін қағидалардың мазмұнымен ғана емес, сонымен бірге ол қағидаларды жасаумен тексеруге болатын әдісті көрнекті түрде көрсете алатындай етіп дербес (жеке тақырыптарды оқыту) әдістемесін дәледеудің баяндаудың нәтижесінде бұл саңғы мақсаттың жүзеге асырылуы мүмкін. Физика мұғалімі жүргізетін тәрбие жұмыстарына ерекше көңіл бөлу керек. Студеттерге сабақты оқытудың және сыныптан тыс жұмыстардағы тәрбиенің толық жүйесін ашып көрсету керек.
Мектеп курсына әдістемелік талдау процесіне студеттерді тиісті әдістемелік, ғылыми-көпшілік әдебиеттермен және оқулықтармен таныстыру керек.
Бағдарлама салыстырмалық теория, жартылай өткізгіштер, кванттық физиканың элеметті, атом ядросының физикасы атты курстың жаңа тақырыптардың оқыту әдістемесін қарастыру керек .
Қазір бұл тақырыптарға ерекше көңіл бөлу қажет екендігі әбден түсінікті.
Физика әдістемесі бойынша бағдарламаға алғаш рет техникалық оқу құралдарына, факультативтік курстарды талдау, оқу процесін ұйымдастырудың жаңа формалары, жаңа технологиялық оқыту әдістері т.б мәселелер қосылған.
Пәннің міндеті:
“Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері ” пәнінің негізгі міндеттемелеріне:
студенттердің орта және жоғарғы оқу орындарындағы физика курсында ғылыми және психология-педогогикалық негізінің құрлымы мен мазмұнын оқып үурену.
Физиканың оқытудың принциптерімен әдістемелері.
Пән бойынша оқу жоспарын жасау, кәсіптік оқу орнының түріне қарай материалдарды таңдап, әдістемелік амалдарды қолдану жатады.
Жоғарғы оқу орындағы физика әдістемесінің міндеті – студенттерді оқу процесінің қазіргі заманғы құралдарымен және жұмыс істеу әдістерімен таныстыру.
Ғылыми және оқу әдістемелі әдебиеттерді өз бетінше терең оқып керекті тәжірибелер мен түрлі көрнекті құралдарды таңдап алу, тексеріс көрген соң семинанарлық сабақтарда студенттер өз группасы алдында берілген тақырып бойынша баяндамалар жасайды және іскерлік ойын сабақтарын өткізеді. Мұндай баяндамаларды талқылау кезінде тақтадағы салынған суреттердің сапасыена, демонстрациялық тәжірбиелердің техникасымен әдістемесіне оптикалық прексияны қоя білуіне, есептерді таңдай біліп және оларды жығарудың сапасына, техникадан қажетті мысалдарды пайдалана білуіне көңіл бөлу керек студеттердің сөзінде олардың тақырып мазмұнын ғылымидәлелдеуге, оның мәнің ашудың әдістемелік нұсқауына шығармашылық түрде сын көзбен қарауға ұмтылу әрекеттерінің байқалуы өте маңызды.
Физика әдістемесінің кейбір жалпы мәселелері лекция да баяндалып, соңына семинар сабақтарында қосымша қарастырылады. Мұндай мәселелер қатарына , физика бойынша лабороториялық сабақтар, физикадан оқушыларды кітаппен жұмыс істеудге үйретудің әдістемесін, эксусиялар т.б. жатқызуға болады. Уақыт жетпегендіктен фізика әдістемесінің кейбір дербес мәселелері тек семинар сабақтарда ғана қарастылылады: лекциялар мен семинар сабақтардың нақты мазмұны өндірістік жұмыс жоспарында анықталып көрсетіледі.
Семинар сабақтарда жаңа пндогогикалық технологиялық оқыту әдістері бойынша да іскерлік ойын сабақтары өткізіледі.
Фізика әдістемесі бойынша педогогикалық практика бітірер алдындағы және бітіретін курстарда өткізіледі.
Бір інші практиканың міндеті- практиканың жетекшісі- әдіскер мен мектеб фізика мұғалімі тексерген даяр конспектілермен жоспарларды басшылыққа Ала отырып студеттердің жеке сабақтарды ойдағыдай беріп, өткізудің шеберлегіне төселуді қамтамасыз ету, сон дай-ақ практикантарды фізика мұғалімінің сыныптан тыс жұмысы және сынып жетекшісінің тәрбие жұмысы туралы жеке тапсырмаларды орындауға үйрету. Бір інші педогогикалық практика негізге мектептің жетінші- сегізінші сыныптарда өткізілуі тиіс.
Екінші педогоггикалық практика кезінде, мүмкіндігінше, әрбір студент өз бетіеше (практика жетекшісінің ұдайы қадағалауымен жәрдемінің нәтижесінде) оқушылар алдында физика курсының қайсы бір тақырыбын немесе тақырыпшасын талдап түсіндіре алатын, өз сыныбында физикада сыныптан тыс жұмысты және сынып жетекшісінің жұмысын жүргізе білетін болуы керек . Екінші педогоггикалық практика негізгі мектептің тоғызыншы сыныбында және бағдарлы мектептің оныншы-он бірінші сыныптарда өтілеті
Алғашқы бір жарым – екі аптада сиудент мекиептің оқу тәрбие жұмысын ұйымдастырумен танысады, практика жетекшісі өткізетін екі-үш үлгілі ашық сабақта болып, оның толық талдауына қатынасады, оқу материалын және тәрбие жұмысын жоспарлауын түрлерімен тәсілдерін меңгереді, сыныпты зерттеп таныйды, сабақтардың конспектілірін жасауды үйренеді, сондай-ақ бағдарламаларда көрсетілген басқа да тапсырмаларды орындайды.
Педогоггикалық практиканың негізгі міндеттері мыналары деп есептеу керек:
А) оқытудың әр алуан әдістері мен тәсілдерін пайдалана білу, сабақтың максимум әсерлілігіне жету үшін оларды тиімді үйлестіре білуге үйрету;
Б) оқушылардың ойлау қызметін жандандырудың тәсілдерін зерттеп танып, оларды практикада қолдану;
В) оқуды өмірмен байланыстырудың жолдарын зерттеп білу;
Г) пәнаралық байланысты тағайындау және пайдалану.
Педогоггикалық практиканы ұйымдартыру туралы жоғарыда айтылғандардың бәрін бұлжытпай орындауға тиісті нұсқау деп. түсінбей, оларды бір қатар институттардың жақсы іс тәжірибесіне негізделген кеңестер ретінде қасатыру керек. Оқытушылармен мұғалімдердің шығармашылық иницитивасы жоғары оқу орындары үшін қолайлы. Практикант ұйымдастырудың бағдарламалық матириалды бөлудің басқада әсерлі формалары көрсетуі, сон дай-ақ бағдаламадағы кейбір түзетулер енгізілуі мүмкін.
Студенттер “Физиканы оқыту технологиялары мен әдістері” пәнін оқытып үйренгенде жалпы және теориялық физика курсынааа,педогогикка жжәне психология, математикалық модельдеу және программалау пәндеріне сүйенеді.
Студент білу керек:
физиканы оқыту принциптері мен міндеттеріне сәйкес дүниені біртұтас танып білдіретіндей және оның тәрбиелік мәнін ескере отырып тақырыптық, календарлық өндіріс және сабан жоспарын жасай білу;
оның әдістері мен формаларын мегеру:
бақылау, өздік және жеке жұмыстар жүргізу үшін дтдактикалық материалдарды іріктеп алу;
факультатив тік сабақтардың жаоспарын жасай білуі;
физикадан сыныптан тыс жұмыстардың жоспары мен сценариін құрастырып, өткізуі болып табылады.
Қынжыларлық нәрсе, өзінше, курсты негізінен толық қамтитындай физиканы оқыту әдістемесі бойынша біріңғай оқу құралы жоқ.
Емтихандардаға дйындық туралы берілетін нұсқау кеңестерде де оқушының оқу--әдістесмелік әддебиеттер жиынтығы ішінен негізгілерін бөліп, ұсынылатын құралдардың санын азайтуы тиіс.
Бағдарлама ұсынылған әдебиеттердің тізімі ендірілген.

4. Жұмыс оқу бағдарламасының басқа пәндермен
келісім хаттамасы
Рс
Пререквизиттер (пәннің алдында міндетті түрде игерілуге қажетті пәндер)
Постреквизиттер (пәннен кейін өтілетін, осы пәнге сүйенетін пәндер)
Кафедра
Кафедра қабылдаған шешім, хаттама №, күні
1
Математика
АСТ және термодинамика
Жалпы математика және физика

2
Кванттық механика
Химия

3
Релятивистік механика
Астрономия

4
Атом және атом ядросы физикасы
Космофизика

5. Оқу жоспарынан көшірме
Кредит саны
Жалпы сағат саны
Оның ішінде
Семестр
Қорытынды бақылау

Лекция
Практика
СӨЖ
ОБСӨЖ

3
135
30
15
45
45
5 сем
Емтихан

6. Оқу сағаттарының құрлымы.
Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуында бағыт береді. Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеу қажет.
Практикалық сабақтарында – студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі.
Лабораториялық жұмыстарда- әрбір студент өзінің біліп, түсініп тоқығанын, іс жүзіндже лабараториялық тәсілмен жүзеге асуын көреді.
СӨЖ – студенттің өзіндік жұмысы. Стунет үйге берілген тапсырмаларды орындайды, өз бетімен меңгереді.
ОБСӨЖ – материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып меңгеру. Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылауды.
7. Студентке арналған ережелер (Rules)

сабаққа кешікпеу керек
сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек
сабаққа іскер киіммен келу керек
сабақтан қалмау науқастыққа байланысты, сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.
жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.
Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қортынды баға төмендетіледі.

8. Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып бойынша бөліну кестесі

№
Тақырып атауы
Лекция
Практи
ка
СӨЖ
ОБСӨЖ

1
Жалпылай білімді орта мектепте механиканы оқыту әдістемесі
1

2
1
2
Механиканың физика курсындағы ерекшелігі
1
1
1
2
3
Бөлімнің құрамы мен мазмұны
1

2
1
4
Механикадағы қозғалыстарды жазудағы негізгі тәсілдер
1
1
1
2
5
Динамика заңдары және негізгі ұғымдарды талдау
1

2
1
6
Динамика заңдары мен негізгі ұғымдарын үйрену әдістемесі
1
1
1
2
7
Сақталу заңдарын үйрену әдісі мен талдаулары
1

2
1
8
Механикалық тербелістер мен толқындарды үйрену әдістемесі
1
1
1
2
9
Мектеп физика курсындағы Молекулалық физика тарауы және оның құрамы мен мазмұны
1

2
1
10
Жылулық құбылыстардың статистикалық және термодинамикалық әдістерін үйрену.
1
1
1
2
11
Молекуляр-кинетикалық теорияның негізін үйрену әдістемесі.
1

2
1
12
Газ заңдарын үйрену әдістемесі
1
1
1
2
13
Термодинамиканы үйрену әдістемесі.
1

2
1
14
Температура ұғымының қалыптасуы.
1
1
1
2
15
Температура ұғымының қалыптасу этаптары
1

2
1
16
Мектеп физика курсындағы “Электродинамика” бөлімі.
1
1
1
2
17
Мектеп курсында үйренілетін “Электродинамика” бөлімінің негізгі ұғымдарын ғылыми әдістемелік талдау.
1

2
1
18
Электродинамиканың негізгі ұғымдарын қалыптастыру.
1
1
1
2
19
Электромагниттік өрістің түрлі көріністерін (пайда болуын) үйрену әдістемесі.
1

2
1
20
“Электродинамика” бөлімін үйренудегі зат түзілісімен қасиеттері.
1
1
1
2
21
Электромагниттік тербелістерді үйрену әдістемесі.
1

2
1
22
Электромагниттік толқындарды үйрену әдістемесі.
1
1
1
2
23
Арнайы салыстырмалы теория элементтерін үйрену әдістемесі.
1

2
1
24
“ Кванттық физика ” бөлімі және оны үйренудегі әдістеменің ерекшеліктері.
1
1
1
2
25
Жарықтың кванттарды үйрену әдістемесі.
1

2
1
26
Атом түзілісін үйрену әдістемесі.
1
1
1
2
27
Атом ядросының үйрену әдістемесі
1

2
1
28
Физика бойынша қорытындылау сабақтардың негізгі мазмұны және сабақты өту әдістемесі.
1
1
1
2
29
Базалық мектептердегі физика курсы.
1

2
1
30
Базалық мектеп физика курсының мазмұны мен құрамдық және оқытудағы әдістемесінің ерекшелігі
1
1
1
2

Барлығы:
30
15
45
45
Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі

“Сырдария” университеті

“Физика және Математика” факультеті
“Жалпы математика және физика” кафедрасы

Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері пәні бойынша

050110 – физика мамандықтарының студенттері үшін

ЛЕКЦИЯНЫҢ ҚЫСҚАША КУРСЫ

Жетісай- 2007ж

9. ЛЕКЦИЯНЫҢ ҚЫСҚАША МАЗМҰНЫ.
Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелеріфизикасы.
1-Лекция

Тақырыбы: Жалпылай білімді орта мектепте механиканы оқыту әдістемесі
(1сағат)
Жоспары:
1.1. Тәлімді беру
1.2. Тәрбиелі таманы
1.3. Пікірлеуді өркендету таманы
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1.1. Тәлімді мәселе механиканың негізгі ұғымдары (масса, күш, дене импульсі, энергия және т.б.) физика ғылымындағы түсіну инструменті мен анықталады. Осы тұрғыдан механиканы физиканың фундаменті деп санаймыз. Механикада оқыушылар Нъютонның классикалық механикасы физикалық теориясы мен, бүкіләлемдік тартылыс, импулъстің және энергияның сақталу заңдары мен механикалық жүйелердің тепе-теңдік шарттары мен және т.б. танысады.
1.2. Механиканы оқып біле отырып табиғаттағы өзгерістерді диалектикалық - материалистік тұрғыдан түсіне бастайды. Өнеркәсіптегі транспорттағы, ауыл-шаруашылығындағы механизацияланудың жаңа түрлерінің пайда болу себептеріне ғылыми көз қарастары дағдыланады. Болып жатқан жаңалықтарға өз үлестерін қосуға патриоттық-интернационалдық тәлім алуға, механика саласында Қазақстан ғалымдарының сіңірген еңбектерін оқып білуге тырысады.
Оқушыларда еңбекке деген қызығу пайда болып политехникалық тәлім арқылы өнеркәсіпті механизациялауды дамытады.Оқушылар қарапайым механизмдер олардың жұмыс істеу принциптерімен түрлі қозғалыстардың берілулері қозғалыс заңдарымен танысады. Еңбек сүю түрлі зертханалық жұмыстарды орындауда да дағдыланады. Еңбекке деген қызығу және тәрбие ғалымдардың жаңалықтарды ашудағы тынымсыз еңбектері арқылы да сана – сезімге еніп барады И. Ньютон айтқанындай маған сеніңіздер, егер менің ізденулерім бірнеше қажетті нәтижелерді алып келген болса, ол тек еңбекке және сабырлыққа міндетті.
Механиканы үйренуде оқытушы тек техникаға сүйенбей оның жалпы мәденитеттік тарапыны да көрсете білуі керек, яғни біздің өміріміздегі механикалық құбылыстарды да көрсете білуі шарт.
Реактив қозғалысты үйренуде К.Э. Циалковскийдің қызметтерін, бірінші ракетаны амалға асырған Ф.А. Цандерді атап кеткені жөн. С.П.Королевті арнайы атап өту керек, ол бірінші басқарылатын бірнеше сатылы континенталараралық ракетаны жасаған. Ол арқылы жасанды Жер серіктері ұшырыла бастады.
1.3. Мехканиканы үйренуде өркендетуді оқытудың мәселесін шешуде оқушылардың диалектикалық, теориялық, ғылыми – техникалық, логикалық пікірлеулерін өркендетуге бағытталған, яғни олардың интелектік және шығармашылық қабілеттіліктерін өркендету. Шындығында, механиканың сатылы логикасы, механикалық теорияға әржақтама сүйенген жалпы тану әдісі болған, талдау және синтез, индуктив және дедуктив, мектеп оқушыларының логикалық пікірлеуін өркендетуде мүмкіндік береді.
Механикадағы ғылыми жалпылаудың барлығы оқушыларда теориялық пікірлеуді дағдыландырып абстракциядағы икскінен негізгілерді таңдап, нақты қорытынды жасап, жалпыдан керектіге өтуде жол көрсетеді. Себебі, механикада оқушылар көптеген абстрак ұғымдарға материаль нүкте, санақ жүйесі, бірқалыпты және бірдей үдемелі қозғалыстар және т.б. кездеседі. Бұл ұғымдармен істеуде оқушылар құбылыс және обьект ғылымда қалай идеализациялау келп шығуын көреді.
Ньютонның классикалық механикасын үйрене отырып, әлемнің физикалық көрінісін туралы көзқарас пайда болады. Классикалық механика табиғаттағы құбылыстардың шексіздігімен оны үйренуде шексіз екендігін көз алдыларына келтіреді.

2-Лекция
Тақырыбы: Механиканың физика курсындағы ерекшелігі.
(1-сағат)
Жоспары:
1. Орта мектепте физика курсының механикадан басталуы
2. Механикада физикалық теорияның толық келтірілуі
3. Механиканы оқытуда экспериментті қолдану
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1. 1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. 4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Орта мектепте физика курсының механикадан басталуы механикалық процесстердің қозғалыс пішінде болып бақылау үшін ең тиімді болуымен түсіндіріледі. Физикалық жүйелерді модельдеу классикалық механикада олардың механикалық образ бейнелерін жасау арқылы да түсіндіріледі. Бұл оқытушыдан механиканы оқушылардың толық және мықты үйренулеріні талап етеді.
2. Механикада физикалық теориялардың толық келтірілуі ( физика курсының басқа бөлімдерінде мұндай жоқ). Соның үшін оқытушыға механика мысалдары арқылы физикалық теорияның структурасын ашып көрсетуге мүмкіндік береді.
Кез келген физикалық теорияда шартты түрде негізін ядросын және қорытындысын бөлуге болады. механикада механикалық теорияның негізін құрайтындар идеалдырылған обьект материалдық нүкте, эксперименталдық факттердің анықталған саны (Галлилей, Кавандиш және т.б. тәжірибесі) негізгі физкалық шамалар – орын ауыстыру, жылдамдық, үдеу, материалдық нүктенің массасы.
Механикалық теорияның ядросы абстракциялар жүйесін өз ішіне алады (кеңістіктің біртектілігі мен изотроптығы, уақыттың біртектілігі, екі дененің материалдық жәрдемісіз тікелей бір – бірімен әсерлесуі), Ньютон заңдары, күштердің әсерінің бір – біріне тәуелсіздігі принципі, механиканың негізгі мәселелерінің келіп шығуы. Бұл теорияның қорытындысы кез келген уақыттағы, күштегі (немесе қорытқы күші) кеңістіктегі орнын анықтау мүмкіндігі.
Оқушылардың алатын негізгі қорытындылары:
Материалдық нүктелерден түзілген тұйықталған жүйенің берілген уақыттағы күйінің координаталарымен импульстері арқылы толық анықталуы,
Материалдық нүктлер өзара олардың импульстеррін өзгертетін күштермен әсерлесуі,
Механикалық жүйенің кейінгі уақыттағы күйі оның бастапқы күйінен келіп шығып және ол Ньютон теңдеулерімен анықталуы,
Өзара әсер қашықтықтан пайда болып (материалдық тасушыларсыз) және лезде беріледі (ұзақтан әсер ету принципі). Ньютон механикасы күштер табиғатын қарастырмайды.
3. Эксперимент теорияның көзі және нақтылықтың көрсеткіші болып табылады. Механикада ғылымның өркендетуші болып классикалық тәжірибелер үлкен мәнге ие, Галилейдің дененің еркін түсуін, Ньютонның маятниктерде инерттік және гравитациялық массалардың теңдігін дәлелдеуі, Кавендиш, Жолли, Рихарцтардың тартылу және гравитациялық тұрақтыны тәжірибеде анықтаулары. Бұларды мектепте жай түрде, қайталау мүмкін емес. Ал компьютерді видеофильмдерді, кестелерді қолдап отырп көру мүмкін. Бұдан тыс дидактикалық тәжірибелерді өткізу мүмкін бұлар үшін арнайы зертханалық құрал – саймандар және механика үшін арнайы приборлар жасалуда.
3-Лекция
Тақырыбы: Бөлімнің құрамы мен мазмұны
(1-сағат)
Жоспары:
1. Кинематика негіздері
2. Динамика негіздері
3. Сақталу заңдары
4. Механикалық тербелістер және толқындар
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1. С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. 4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Кинематика денелердің бірқалыпты және бірдей үдемелі түзу сызықты, қисық сызықты қозғалыстары мен сипаттамаларын үйренеді. Материалдық нүкте, орын ауыстыру, және жол санақ жүйесі, жылдамдық, үдеу ұғымдарын енгізеді. Орын ауыстыру, жылдамдық, үдеулерді үйренуде векторлық сипаттамаларына үлкен көңіл бөлінеді.
2. Динамикада алдымен, Ньютонның бірінші заңы көріледі, қозғалыстың негізі динамикалық сипаттамалары – масса және күш соң Ньютонның екінші заңы үдеу, масса және күш арасындағы өзара байланыс талқыланады. әсер үшін Ньютон заңын жазу үшін күштер қосуды үйрене отырып соң Ньютонның үшінші заңын енгізеді. Ньютон заңдары механикада негізгі болып саналады, олар амалда және экспериментте бекітілген, соның үшін бірінші оларды келтіріп шығарады соң эксперимент жәрдемінде көрсетеді.
Механикадағы күштерді (гравитациялық, серпімділік, үйкеліс) үйренуде денелердің өзара орналасуына байланысты және қозғалыстарындағы жылдамдықтарына сәйкес тәуелділіктерін анықтайды. Соң гравитациялық күшті, үйрене отырып бүкіләлемдік тартылыс заңын, ауырлық күші, ол арқылы дененің қозғалыс жылдамдығының өзгерісін үйренеді. Бастапқы шарттардың ролін еске ала отырып бірінші космостық жылдамдықтың есептерін үйретеді. Соң Гук заңы, гравитациялық күшпен серпімділік күшінің денелердің өзара әсерлесу функциясы екендігін, ал үйкеліс күші салыстырмалы жылдамдықтың функциясы екендіктерін үйретеді.
Механикалық күштерді үйренуде 4 фронтальдық зертханалық жұмыста орындау мақсатқа сай болады. Пружинаның қатаңдығын өлшеу, Горизонталь бағытта тасталған дене қозғалысын үйрену, Серпімділік және ауырлық күші астында дененің шеңбер бойынша қозғалысын үйрену.
3. Энергияның сақталу заңы уақыттың бір тектілігі мен ал импульстің сақталу заңы – кеңістіктің біртектілігімен байланысты өтеді. Бұл заңдар электродинамика мен кванттың механикада да орындалады.
Салыстырмалылық идеясы механиканың барлық курсында қызыл жіппен өтеді. Механикалық қозғалыс пен тыныштықтың салыстырмалылығы, траекторияның, координатаның, орын ауыстырудың жылдамдықтың, дене испульсінің, жұмыс және кинетикалық энергияның, уақыттың инварианттығының өзара әсерлесуші денелер арақашықтығының, үдеудің, массаның, күштің және т.б.
Механика заңдары ИСЖ орынды, яғни бірқалыпты түзу сызықты жүйе қозғалысы механикалық процестерге өз әсерін тигізбейді (Галилей түрлендірулері).
4. Оқушыларды механикалық тербелістер және толқындармен таныстырады (ең негізгісі энергияның өтуінде зат тасымалданбауы), периодтты процестер қаралады.
Еркін және мәжбүрлеуші тербелістерде бұл қозғалыстың негізгі белгілері көзге көрінеді және т.б.
4-Лекция
Таќырыбы: Механикадағы қозғалыстарды жазудағы негізгі тәсілдер
(1-сағат)
Жоспары:
1. Қозғалысты жол арқылы өрнектеу.
2. Радиус вектор арқылы өрнектеу.
3. Қозғалыс түрлері және теңдеулері.
4. Қозғалыстың негізгі сипаттамаларын енгізу әдісі.
5. Кинематикада салыстырмалылық идеясы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1. С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. 4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
Берілген траектория бойлап өтілген жол арқылы (S = S(t)) қозғалысты өрнектеу әр уақытта да дұрыс келе бермейді, себебі, қозғалыс траекториясы анық болмастығы мүмкін. Бұл тәсіл бойынша v және а табуға кинематикада екі жолды басып өту керек.
скаляр шама арқылы (жолдың уақыт бойынша бірінші және екінші туындысы)
соң векторлық шама арқылы (яғни оған бағыт беріледі, немесе бірлік вектор енгізіледі, скалярға көбейткенде векторлық шама келіп шығады).
2. Радиус – вектордың уақытқа байланысты функциясы арқылы алатын болсақ тікелей векторлық шама келіп шығады.
Негізгі мектептер үшін 1 – тәсіл енгізіледі, ал жоғары сыныптар үшін 2 – тәсіл енгізілген пайдалы.
Координаталық тәсіл санақ жүйесі ұғымымен тікелей байланысты болып бұл физиканы математикамен байланыстырады.
3. Түзу сызықты бір қалыпты, айнымалы, бірқалыпты үдемелі және шеңбер бойынша қозғалыстар және оларды сипаттайтын физикалық шамалар:
- орын ауыстырудың векторлық формуласы (1)
- х осіндегі проекциясы (2)
- уақыт белгілі болмағанда (3) мұны бірінші х осіне проекциялап оңай аламыз.
- координаталары бірқалыпты қозғалыс үшін
- бірқалыпты үдемелі үшін
4. Жылдамдық. үдеу
5. 1) механикалық қозғалыспен тыныштық және траекторияның салыстырмалылығы, 2) санақ жүйесі ұғымы, 3) орын ауыстыру, координата, жылдамдық, орын ауыстыру мен жылдамдықтардың түрлендірулері (қосу), 4) санақ жүйелері үшін бір – біріне салыстырғанда бірқалыпты және түзу сызықты қозғалып жатқан денелер үшін үдеудің инварианттығы.

Мысалы: В пункті арқылы бір мезетте мотоциклші 20мс, велосипедші 5 мс жерге салыстырғандағы жылдамдықпен өткендегісі В пункті велосипедшінің, мотоциклшінің жермен, мотоциклшімен және велосипедшімен салыстырғандағы жылдамдықтарын есептеңдер. Нәтижесін 1 - кестеге түсіріңдер.
Шешімі: Жылдамдықтарды түрлендіру (қосу) заңы бойынша ОХ осіне түсірілген жылдамдықтардың проекцияларының жиындысына тең болады.
5-Лекция
Таќырыбы: Динамика заңдары және негізгі ұғымдарды талдау
(1-сағат)
Жоспары:
1.Динамика заңдары және негізгі ұғымдарды кірітудегі тізбектік
2.Масса және күш ұғымдарын талдау
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1. С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. 4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Масса ұғымы фундаменталъдық ғылымдағы ең күрделі ұғымдардың бірі. Себебі, бұл ұғымды макроәлем объектілерде (заттықты және далалықты) және микроәлем объектілерін (зат бөлшектерін және өріс бөлшектерін) анықтауда қолданылады.
Масса ұғымының қабылдану күрделігі, оның материяның түрлі қасиеттерін (инерттік және гравитациялық) сипаттауында. Нъютон заңдарында, импулъстің сақталу заңында масса инерттік қасиетті, ал бүкіләлем тартылыс заңында- гравитациялық қасиет өлшемі болып жүреді. Молекуляр- кинетикалық теорияда масса зат мөлшерімен сәйкес, масса мен энергияның өзара байланысында масса энергия өлшемі болып жүру қасиетіне ие.
Нъютон анықтамасы бойыншамасса-денедегі зат мөлшерін анықтаушы ұғым. Масса заттың инерттік қасиетімен белгіленеді.
Күш ұғымы фундаменталъдың өзараәсерлесу ұғымымен байланысқан болып барлық құбылыстар,заңдылықтар, күш арқылы сипатталады.
Қазір физикада тәуелсіз 4 – түрлі өзара әсерлесу (электромагниттік, гравитациялық, ядролық, күшті және күшсіз) бар деп оларды фундаменталь деп атайды (барлық күштердің негіздері). Олар бір – бірінен әсер – радиусімен, салыстырмалы интенсивтігімен (қарқындылығымен немесес процесс кезінде беретін энергияларымен) және бірқатар шамалардың сақталу заңдарымен ерекшеленіп тұрады. Мысалы, ЭМ күштер r 10-15 м яғни микроәлемде өзара әсерлеседі. Микроәлемде осы қашықтықта күшті өзара әсер туылады.
2. Физикалық ұғымдардың тізбектілігінен үйренетін заңды әдістемелік нұсқаулары байланысты болады. ньютон бастап күш ұғымын, қозғалыс мөлшерін кірітті, соң қозғалыс мөлшерінің қойылған күшке сыбайлас және бір бағыттас болуын енгізді . Ньютонның соң мұндағы масса тұрақтылығын есепке алып оны дифференциалдың сыртына алып шықты. Сонымен, динамика ұғымдары Ньютонның бірінші заңынан басталып, күш ұғымына, үдеудің күшке тәуелдігі . Яғни Ньютонның екінші заңы – массаны анықтаумен аяқталған. Мұндай әдіс Эйлер, Максвелл және басқада ғалымдардың жұмыстарында қолданылған, бұл әдісте күш ұғымы статикалық әсерімен енгізілген. Бұл әдістің кемшілігін академик И.К.Кикоин көрсете отырып жаңа тізбекті ұсынды – ол Ньютонның бірінші заңы, масса ұғымы – соң күш ұғымы, Ньютонның екінші, үшінші заңдары. Бұл тізбектелудегі ерекшелік, масса ұғымы Ньютонның екінші заңына дейінгі енгізілуінде. Соңғы әдіс элементар бөлшектер массасын анықтаудағы ғарыштық массаларды өлшеуде, салмақсыздық және басқаларды анықтауда ыңғайлы болып саналады.
6-Лекция
Таќырыбы: Динамика заңдары мен негізгі ұғымдарын үйрену әдістемесі
(1-сағат)
Жоспары:
1. Динамиканың бірінші заңы.
2. Масса.
3. Күш. Ньютонның екінші, үшінші заңдары. Бүкіләлемдік тартылыс заңы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. 4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
1. Динамиканың бірінші заңының тұжырымы сондай санақ жүйелері бар, егер денеге басқа денелер әсер етпесе (олардың өзара әсерлері компенсацияланса) жүйеге салыстырғанда ілгерілемелі қозғалып жатқан дене өзінің жылдамдығын сақтайды. Мұндай санақ жүйелерге инерциал санақ жүйе (ИСЖ) деп аталады, онда қозғалып жатқан дене өзінің бірқалыпты қозғалысын және түзу сызықты траекториясын сақтайды. Сонда, жылдамдық векторының сақтау құбылысына инерция, ал заңға – инерция заңы деп атаған. Бұл заңды жер бетінде тәжірибе арқылы тексеру өте қиын, себебі, қозғалып жатқан денені толығымен басқа денелердің әсерінен тұйықтау мүмкін емес. Соның үшін заң идеализацияланған. Инерция заңын түсінуде Галилейдің шарикті ойыс дене арқылы домалату тәжірибесі денеге әсер етуші күштер қанша кем болса, оның жылдамдығы соншалықты баяу өзгеретіндігін көреміз. Қазіргі күнде инерция заңы ғарышта дененің салмақсыздық күйінде болғанында орындау мүмкін және мультимедия мен ғылыми – қызығарлы кинофильмдерде теледидарда көреміз.
Механиканың бастамасын (б.э.д. 384-322ж.ж.) Аристотель өзінің еңбектерінде тек қозғатылған қозғалады немесе (күшсіз қозғалыс болмайды( дене тыныштықта деп бекітіп жасаған. Галилео – Галилей өзінің қиятегістікте өткізген тәжірибесі арқылы дененің табиғи күйі (дененің басқа денелермен әсерлеспегендегі күйін) бір қалыпты, түзу сызықты қозғалыста болуын бекітті де Аристотельдің 2 мың жылдай өмір сүрген тұжырымын (дене тыныштықта болады) жоққа шығарды тыныштықты бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстың бір түрі деп есептеуге болатындығын көрсетті. Мысалы, поезд вагонының еденінде жатқан доп, поезд орнынан қозғалғанда вагонның үдеуі оған қарама – қарсы бағытта қозғалысқа түседі.
7-Лекция
Тақырыбы: Сақталу заңдарын үйрену әдісі мен талдаулары
(1 сағат)
Жоспары:
1. Импульстің сақталу заңы.
2. Жұмыс пен энергия ұғымын талдау.
3. Механикалық жұмыс.
4. Энергия және оның сақталу заңы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
1. Инерцияның сақталу заңы мынадай жаңа физикалық ұғымдарды ендіреміз. Механикалық жүйе, тұйықталған механикалық жүйе, сыртқы және ішкі күштер, консервативті күштер.
Тұйықталған механикалық жүйе идеализацияланған болып егер сыртқы күштер болмаса онда инерцияның сақталу заңын қолдаймыз, ал егер сыртқы күш әсер етсе, онда жиынды испульс күші жүйенің жиынды импульстің өзгерісіне тең болады.
. Бұл тақырыпқа факультативтік және сыныптан тыс сабақтар өткізілсе өте жақсы болады.
2. Жұмыс ұғымы өте кең көлемді болып әрбір анықталса ғылыми және әдістемелік бойынша қатып қалған болмайды. Жұмыстың физикалық ұғым энергия ұғымынан келіп шығады. Себебі, жұмыс – энергия түрленуінің өлшеуі. . Энергия ұғымы – дененің жұмыс істеу қабілетін (қасиетін) көрсетеді.
Ньютонның екінші заңының өрнектелуі.
Мұндағы: S – тормоздану жолы . Сонда, жұмыс – энергияның өзгеруіне келтіруші процесті сипаттаушы – энергия өзгерісінің өлшеуі, ал энергия механикалық жүйенің күйін сипаттаушы процесс.
4. Энергия – дененің (денелер жүйесінің) бір күйден екіншіге өтуіндегі атқарылған жұмыспен анықталатын физикалық шама.
Кинетикалық энергия егер Күш жұмысы A 0 онда Ек 0 артады, ал A 0, соған сәйкес Ек 0 болып азаяды.
Потенциалдық энергия – денелер жүйесіне тән болып кемінде екі дененің өзара әсерлесуінен пайда болады.

Деформацияланған серіппенің потенциалдық энергияның өзгерісі

Энергияның сақталу заңы – энергия жоқтан бар болмайды бардан жоқ болмайды тек бір түрден екіншісіне түрленіп тұрады.
8-Лекция
Тақырыбы: Механикалық тербелістер мен толқындарды үйрену әдістемесі
(1 сағат)
Жоспары:
1. Еркін механикалық тербелістер.
2. Еріксіз механикалық тербелістер.
3. Механикалық толқындар.
4. Акустикалық құбылыстар.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
1. Механикалық тербелістер мен толқындарды үйренумен Механика бөлімі аяқталады. Бұл әдістеме бойынша ақталған.
Тербелістерді үйрену тербелмелі қозғалыстар туралы ұғым кіріспесінен басталады. Мысалдарды көре отырып бұл қозғалыстың негізгі физикалық сипаттамаларын келтіріп шығарады (периодты, жиілігі, амплитудасы) және олар арасындағы өзара байланыстарды үйренеді.
Тербеліс тепе – теңдік қалпынан шығарылған және өзінше қойылған жүйедегі тербеліске айтылады. Егер жүйеде үйкеліс болмаса онда еркін тербелістерге өзіндік деп атайды, себебі, олар тек жүйедегі параметрлерге тәуелді болған өз жиілігімен пайда болады.
Гармониялық тербеліс тербелістегі дененің координатасы косинус заңымен өзгеретін тербеліске айтылады. немесе механикалық гармониялық тербеліс деп әсер етуші күш ығысумен сыбайлас және бағыты тепе – теңдікке бағытталған тербеліске айтылады.
Тербеліс көздері: 1) дененің шеңбер бойынша бірқалыпты қозғалысы, математикалық маятник () , серіппелі маятник (), тербелістің динамикалық теңдеуінен үдеудің ОХ осіндегі проекциясы және . Мұндағы , тұрақты шама болып серіппенің деформациясы мен жіптің вертикальдан ығысу бұрышына тәуелді болады, амплитуда , жылдамдық , бұдан .
Энергияның сақталу заңын пайдалана отырып , екендігін табамыз. ге алдын жүреді.
2. Еріксіз (мәжбүрлеуші) механикалық тербеліс деп – тербелмелі жүйенің тербелісі периодты түрде өзгеріп тұратын сыртқы күштер әсерінде болатын тербеліске айтылады. Бұл тербелісте резонанс құбылысы пайда болуы мүмкін. Резонанс болмауы үшін системаға делепфер – сөндіргіштер орнатылады,
3. Механикалық толқындар деп тербелмелі қозғалыс күйі бір тербеліп жатқан денеден екіншісіне өтуіне айтылады. Бұл құбылыс денелер арасында байланыс бар болса ғана болады, байланыс табиғаты түрліше болуы мүмкін. Қатты денелердің, сұйықтықтағы, газдағы элементар бөлшектері арасындағы серпімділік күші.
Қума толқындар – толқынның таралу бағытымен ортаның сығылу – созылу немесе жиналу, жойылу арқылы болатын таралушы серпімді толқындарға айтылады.
Көлденең толқындар деп – толқынның таралу бағытына перпендикуляр таралушы серпімділік толқындарға айтылады.
Толқындарды сипаттаушы физикалық шамалар:
толқын ұзындығы
толқын фазасы

9-Лекция
Тақырыбы: Мектеп физика курсындағы Молекулалық физика тарауы және оның құрамы мен мазмұны
(1 сағат)
Жоспары:
1. Мектеп физика курсындағы Молекулалық физика тарауы және оның құрамы мен мазмұны.
2. Оның құрамы мен мазмұны.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
1. Бұл тарауда оқушылар сапасы жағынан жаңа болған материальдық обьекті үйренеді. Жүйе, өте көп болған бөлшектерден (атом және молекулалардан), жаңа пішіндегі қозғалыстан (жылулық) және оған сәйкес энергиядан (ішкі энергиядан). Көп болған бөлшектердің өздерін қалай тұтыларын статистикалық заңдамаларды, жылулық процесінің қайтымсыз екендігімен танысады. Қайтымсыз процестегі жылулық тепе – теңдігі, температура, жылу машиналарының істеу принциптерін үйренеді.
Бөлімде энергетикалық көзқарастың жаңа түрлері энергияның сақталу заңдары жылулық процестер арқылы түсіндіріледі.
Молекула және атомдар материаның заттың пішіні болып әлемде нақты барлық олар массаға, импульске, энергияға ие. Олардың қозғалысы жылулық қозғалысы болып оны статистикалық заңдармен түсіндіріледі. Молекулалық физика оқушыларда әлемге ғылыми көзқарасты оятады. Үлкен тәрбиелік политехникалық мәнге ие т.с.с.
2. Молекулалық физика тарауы газ заңдарын үйренуде екі құрамға ие: индуктив және дедуктив;
Газ заңдарын индуктив үйренуден бастап молекуляр – кинетикалық теориясының негізгі күйлерін сбағалы деңгейде қаралады, соң термодинамикалық кейбір мәселелері мен газ заңдарын эмпирикалық жолмен енгізеді және молекуляр – кинетикалық көріністерді термодинамикалық әдіспен түсіндіреді.
Бұл жағдайда бөлім мынадай құрамға ие.
молекуляр – кинетикалық теорияның негізгі орны;
термодинамика негізі (жылулық тепе – теңдік, күй параметрлері, температура, газ заңдары, абсолют температура, термодинамиканың бірінші заңы);
идеал газдың молекуляр – кинетикалық теориясы (молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының өлшемі);
газ, сұйық, қатты дене қасиеттері және олардың бір – біріне түрленді.
Оқушыларға газ заңдарын үйренуде эмпирикалық жандасу өте қолайлы, себебі ол абстракт пікірлеудің жоғарғы деңгейін талап етпейді, оны қолдану ұғымдарымен көріністерді сезімтал – конкрет негізде үйретеді, физиканың өркендеу жолдары мен газ заңдарының ашылу теорияларын таныстырады. Индуктив жандасудың кемшілігі идеал газ қасиеттерін түсіндіруде молекуляр – кинетикалық теорияның мүмкіншіліктерін толық пайдалануға болмастығында.
Дедуктив жандасуда – бастап идеал газдың молекуляр – кинетикалық теориясын үйренеді: оның негізгі теңдеуін () шығарады, пастулат арқылы немесе пікірді эксперименттер арқылы () молекуланың орташа кинетикалық ән – сынық температурамен тәуелдігін табады, идеал газдың күй теңдеуін келтіреді немесе . Соң термодинамика заңдарына және бірінші заңының изопроцестерге қолдануына өтеді.
Бұл жағдайдағы бөлім мынадай құрамға ие:
молекуляр – кинетикалық теория негізі
температура
газ заңдары, идеал газдың күй теңдеуі
термодинамиканың бірінші заңы, газ, сұйық, қатты дене қасиеттері. Бұл жанасу индуктивтікке қарағанда көптеген мәселелерді шешеді.

10-Лекция
Таќырыбы: Жылулық құбылыстардың статистикалық және термодинамикалық әдістерін үйрену.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Статистикалық әдіс.
2. Термодинамикалық әдіс.
3. Бұл әдістер арасындағы байланыс.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
Құбылысты статистикалық әдіспен үйренудің маңыды жағы керекті мен кездейсоқ уақиғалардың қатынасы туралы диалектикалық материализм көзқарасымен сәйкес келуінде. Әрбір молекуланың қозғалысы классикалық механика заңдарына бойсынады, бірақ оның әрбір уақыт мезетіндегі өзіні тұтуы, көптеген себептерге тәуелді болып оларды есепке алу мүмкін емес. Кездейсоқ уақиға берілген жағдайларда бұл уақиға болуы да, болмауы да мүмкін. Олар мынадай белгілерімен сипатталады: а) кездейсоқ уақиғаны нақты болжай алмастығымен, б) кездейсоқ уақиғаны келтіруші, көптеген себептердің барлығымен, в) оларды жинақталған ұжымда ғана процесстің жүруін болжау мүмкіндігімен. Г) кездейсоқтағы процессті болжауға математикалық өрнектерді қолдай алу ықтималдығымен.
Ықтималдық – түрлі жағдайдағы өзгерістердің пайда болу мүмкіндігін санды сипаттаушы. Ықтималдық қанша көп болса берілген өзгерістер де сонша көп болып тұрады. Егер N – барлық өткізілген сынаулар саны болса ∆N – берілген өзгерістің болу ықтималдығы теңдеуімен анықталады.
N – системадағы барлық бөлшектер саны, ∆N – берілген күйде тұрушы бөлшектер саны.
Молекулалардың жылдамдықтарының орташа квадраттық мәнін табу теңдеуі:
Бірақ , ал , , болып және үш ось бойынша молекула қозғалысының бағыттары тең ықтималдығы болғандығы үшін болады да
келіп шығады. Классикалық статистика ХІХ ғасырда келіп шыққан.
2.Термодинамика – феноменологиялық теория болып макроскопиялық денелердің ішкі түзілісні ескермеген түрде макроскопиялық денелердің қасиеттері мен құбылыстарын үйренеді. Термодинамиканы ғылым ретінде 1827ж С. Карно өзінің Размышления о движущей силе огня и о машинах, способных развивать эту силу деген еңбегінде танысқан.
Термодинамикалық әдіс негізінде – термодинамикалық жүйе, бұл жүйенің күйі, күйдің термодинамикалық параметрлері, тепе – теңдіктегі күй ұғымдары жатады.
Термодинамикалық жүйе деп – сыртқы денелермен және ішкі денелер жиынтығы арасында бір – бірімен энергия алмасуы болатын денелерге айтылады. Тұйықталған жүйе түсіншесі абстракталған болып модель ретінде қабылданады.

11-Лекция
Таќырыбы: Молекуляр-кинетикалық теорияның негізін үйрену әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Молекуляр-кинетикалық теорияның негізгі орындары.
2. Идеал газ
3. Молекуляр кинетикалық теорияның негізгі теңдеулері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
Тақырыптың орталық ұғымы - молекула, тікелей күзетілмейді. Оның барлығы эксперимент және тәжірибелерде білу мүмкін, себебі ол микроәлемге жатады. Броун қозғалысы арқылы молекуланың барлығымен бірге қозғалысын үйрену мүмкін. Ол қозғалыстың себептерін Броуыннан 80 ж кейін А.Эйнштейн және М. Смолуховскийлер броун қозғалысының теориясын құрды, ал Ж. Перрен экспериментте дәлелдеді.
Броун қозғалысынан келіп шығатын қорытынды: а) бөшектердің броуындық қозғалысы олар асылып тұрған зат молекулалары түрткісінен пайда болады, б) бұл қозғалыс үздіксіз және тәртіпсіз болып осы осы асылған бөлшектік заттың қасиеттеріне тәуелді, в) бұл қозғалыс бөлшек жүрген ортаның молекулаларының қозғалысының барлығын үйретеді, г) бұл қозғалыс молекуланың барлығын, олардың қозғалысы үздіксіз және тәртіпсіз түрде болуын көрсетеді, мұны 1911 ж француз физигі Дюнуайе тәжірибеде көрсетті. Молекулалар түрлі бағыттарда қозғалып, егер соқтығысулар болмаса олардың қозғалысы бірқалыпты түзу сызықты болады.
Перрен тәжірибесі. Ол 0,0001 см қалыңдықтағы түрлі эмульсия қабаттарындағы тамшылар санын табу жолымен оның массасын анықтаған. М: судағы смола тамшысының m=8.5*10-8 кг , ал тамшы биіктігі атмосферадағыға қарағанда су түбінде екі есе кем болып h=3*10-5 м екендігін анықтаған. Смола тамшысы өзін атмосферада да, суда да бір түрлі сезеді.
Егер біздің атмосфера тек оттегінен құралған болса H=5км S0 жер бетіндегіден 2 есе кем болған болар еді. сыбайластығын жазып екендігін табамыз. Анықталған оттегі молекуласының m0=5,31*10-26 кг ал mn=3,3*10-27 кг.
3. Идеал газ деп – молекуляр – кинетикалық теория тұрғысынан қарағанда – молекулалар материальдық нүкте ретінде, бір – бірімен қашықтықта әсерлеспейтін, ал соқтығысуы абсолют серпімділік заңына бойсынатын газдарға айтылады. Газ молекулалары арасындағы өзара әсерлесу күштері қатты, сұйықтарға қарағанда 10 миллиондаған есе кіші. Бұл модель тек газ тепе – теңдік күйде тұрғанда ғана істейді. Себебі, молекулалардың жүгіру жолдары молекулалар концентрациясына кері пропорционалдығында , r0 – молекуланың эффекті в радиусы идеал газда ол нольге тең, соның үшін . Сонда жылулық тепе – теңдікте тұрған газ өлшемсіз және өзара әсерлеспейді.
3. Молекуляр – кинетикалық теорияның негізгі теңдеуін келтіріп шығару үшін Ньютонның екінші заңы бойынша күш импульсінің дене испульсі өзгерісі теңдеуін жазамыз: Ал қысым яғни қысым уақыт ішінде молекулаларды қабырғаға соқтығысуы кезінде алған импульстер шамасымен анықталады.
12-Лекция
Таќырыбы: Газ заңдарын үйрену әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Газ заңдарын үйрену әдістемесінің кейбір ерекшеліктері мен тізбектілігі.
2. Газ заңдарына зертханалық жұмыстар мен есептер шешу.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
1. Газ заңдар индуктивтік үйрену әдістері және дедуктивтік тәсілдермен үйреніледі. Газ заңдарының тізбектілігі түрліше болуы мүмкін, бірақ барлық кездегідей Бойль – Мариотт заңынан басталады, себебі ол тарихта бірінші ашылған.
Газ заңдарын үйренудің бірыңғай режесін келтіру мүмкін.
процесті анықтау;
процестің жүру шарты;
заңның формуласы және оны келтіру;
заңның әділеттілігін эксперименттік зерттеу;
бекітілген тәуелділікті молекуляр – кинетикалық негіздеу;
заңның қолдану шекаралары.
Бойль – мариотт заңын үйренуде экспериментті баяу өткізу керек, мұнда Т = const P,V,V,T және P,T графиктері көріледі. V – артқан сайын n – кемиді соған сәйкес Р да кемиді. Шарль заңында V = const Т0-дегі Р0 – еске сақтай отырып үйрену керек, Клапейрон – Менделеев теңдеуін үйренуде жоғарыда айтылған заңдарға сәйкес Шарль заңын былайша жазамыз.

13-Лекция
Тақырыбы: Термодинамиканы үйрену әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1.”Ішкі энергия” мен “жылу мөлшері” ұғымдарын ғылыми-әдістемелік талдау.
2. Термодинамиканың 1-ші заңы.
3. Жылу двигательдерінің жұмысы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Программы общеоброзовательных учреждений.Физика. Астрономия. М: Просвещение,1996-1998 г.
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
Лекция мәтіні:
Түрлі энергия формолары бар, олардың әрбірі материяның анық бір қозғалысына тән, мысалы, механикалық қозғалысқа механикалық энергия, электр зарядтарының қозғалысына электр және магнит өрістерінің энергиясы, жылулық қозғалысымен ішкі энергия және т.с.с.
Термодинамикадағы ішкі энергия деп- оның тек ішкі күйімен анықталатын энергияға айтылады. Ішкі энергия дене күйінің біржақтамалық функциясы болып ол P,V,T анықталады. Бір күйде тек бір ғана өзінің ішкі энергиясы болады.
Қазіргі күндегі физикада ішкі энергия деп- молекуланың тәртіпсіз және өзара әсріндегі энергияларының және молекуланы құраушы бөлшектердің қозғалыс энергиясы мен бөлшектер арасындағы өз ара әсер энергияларының жиындысына айтылады.
Термодинамиканың бірінші заңы энергияның сақталу заңы принципі негізінде түсіндіріледі. Бұл заң XIX ғасырдағы 3 үлкен ашылған жаңалықтардың бірі.
Егер жүйе консерватив болмаса, онда механикалық энергияның бір бөлігі ішкі энергияға түрленеді, ал жүйенің толық энергиясы сақталып қалынады.
14-Лекция
Тақырыбы: Температура ұғымының қалыптасуы.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Ұғымды талдау.
2. Термометрлер және оның түрлері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Лекция мәтіні
Температура ұғымы тек физикадағы ғана болмай жаратылыстанудағы фундаменталь ұғым болып табылады. Ол өте күрделі және физикалық құбылыстарды ашық айдын көрсетеді. Ол күйдің макроскопиялық параметрі болып тек молекуляр-кинетикалық теория арқылы ғана ашылады. Статистикалық заңдылықтар арқылы тепе-теңдік түрлерінің ерекшесі, ал термодинамикалық күйдің тепе-теңдігі барлығы температура ұғымыны ендірілді.
Көне заманнан температура ұғымын түсінуге әрекет қылғанмен, XVIII ғ. Дейін бұл ұғымның тек сандық қатнасы ғана орнатылған. Температураның тарихи ұғымы сезгірліктен келіп шықты.
Термометрлердің енгізілуі ғылым үшін үлкен мәнге ие болды. Себебі, жылулық құбылыстарды сандық түрде үйрену мүмкіндіктерін туғызды, температура ұғымы пайда болды.

15-Лекция
Тақырыбы: Температура ұғымының қалыптасу этаптары.
(1 сағат)
Жоспары:
1. физикадағы ұғымға дейінгі этап.
2. негізгі этап.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні
Оқушылар бірінші рет температура ұғымы туралы жаратылыстану курсынан алады. Мұнда термометрлерді түзілісі және істеу принциптері үйреніледі де температураны амалда өлшейді.
Физиканың базалық курсында температура туралы сапалы деңгейде оның денені құрап тұрған молекулаларының қозғалысына сай кинетикалық энергиямен байланысты екендігіне көз жеткізеді. Цельсий шкаласының құрылуы принциптерін үйренеді. Соң зертханалық жұмыстарда температураны өлшеуді біле бастайды.
Жоғарғы сыныптарда температура ұғымы жайлап үйреніледі, бірінші сапалы деңгейді, соң идеал газдың теориялық негіздерін үйрене отырып ол білімді температураны өлшеуге қолдайды.
Температура физикалық шама болып ол жүйенің барлық бөліктеріндегі жылулық тепе-теңдігін сипаттайды. Тепе-теңдіктегі күйде тұрған жүйенің барлық нүктелеріндегі температура бірдей болады.
Соң температураның статистикалық мәнін ашады, тепе-теңдіктегі күйде дененің барлық молекулалары үшін бірдей, яғни температура- жүйедегі молекулалардың тәртіпсіз қозғалысының орташа кинетикалық энергиясының өлшемі.
16-Лекция
Тақырыбы: Мектеп физика курсындағы “Электродинамика” бөлімі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Электродинамика тарауының мәнімен түзілісі.
2. Физика ғылымындағы электродинамиканың ерекшелігі
3. Мектеп физика курсында электродинамиканың ерекшелігі.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Лекция мәтіні:
“Электродинамика” мектеп физика курсындағы күрделі бөлімдердің бірі болып мұнда электр және магниттік құбылыстарды, электромагниттік тербелістер мен толқындар олардың түрі және таралу жылдамдықтары ( радиобайланыс, телефондар ) және олардың қасиеттері туралы ұғымға ие болады.
Бұл таруды оқып үйренгенде оқушылар Ленц, А.С.Попов, П.Н.Лебедев, Д.М.Мандельштам,А.Ф.Иоффе,Фарадей, Ампер,Лоренц,Кулон және т.с.с. ғалымдардың еңбектеріне үлкен көңіл беруі керек.
Тарау бойынша есептер шешуді оның мәндерін талдауды біле отырып өздерінің шығармашылық қабілеттерін асырулары шарт.
Мектеп электродинамика курсы өзінің абстрактігі және оқу материалының күрделілігімен айырылып тұрады, оны оқытуда көрнекіліктерге көңіл бөлу керек: физикалық эксперимент, модельдік келтірулер және аналогия, ЭЕМ-дағы модельдерді қоса, экрандық қолданба, схемалар, кестелер және т.б.
17-Лекция
Тақырыбы: Мектеп курсында үйренілетін “Электродинамика” бөлімінің негізгі ұғымдарын ғылыми әдістемелік талдау.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Электр заряды ұғымы.
2. Электр өрісі ұғымы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
Токтар, кернеулер, электр тізбектері т.б. туындылар олардың негізінде электр заряды жатады. Олар оң және теріс болып оң таңбалысы –протон, позитрон, ал теріс таңбалыларға электрон жатады. Зарядтың сандық анықтамасы денелермен өзара әсер күшімен белгіленеді.
Электр заряды абсалют (инвариант) ол санақ жүйесінің таңдауымен байланысты емес, атом ядросындағы электрондардың қозғалыс жылдамдығына тәуелді емес, соның үшін түрлі химиялық реакцияларда электр заряды пайда болмайды. Мұнда негізгі ролді электрон белгілейді.
Электр зарядтың дискреттілігін Иоффе-Милликен тәжірибесі көрсетті.
Электродинамиканы макроскопиялық, микроскопиялық және квантты электродинамикаға ажыратады. Орта мектепте оның 1-ші бөлімі үйреніледі. Максвелл электродинамикасы болып механикадағы Ньютон заңдары, термодинамикадағы термодинамика заңдары сияқты ролді атқарады. Бұл теңдеулер электр өрісі векторымен анықталатын электр өрісі теңдеуі және магнит өрісі кернеулігінің индукциясы . Максвелл теориясында орта қасиеттері 3 шамамен сипатталады: диэлектрлік өтімділігімен ε, магниттік өтімділігімен μ және меншікті электр өткізгіштігімен γ.
18-Лекция
Тақырыбы: Электродинамиканың негізгі ұғымдарын қалыптастыру.
(1 сағат)
Жоспары:
1.Электромагниттік өріс.
2.Электромагниттік құбылыстардағы санақ жүйесінің ролі.
3.Электромагниттік өрістің негізгі сипаттамалары.
4.Электр заряды және электромагниттік өзара әсер.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
Базалық және жоғарғы сыныптарда электромагниттік өріс ұғымын және электромагниттік құбылыстар ұғымын қайталай отырып электродинамиканың ерекшеліктерін Ньютон механикасымен салыстыра отырып талдайды. Күштердің өзара әсерлесу кезіндегі берілу жылдамдығы шекаралы екендігін заряд А нүктеден А1 өткенде В нүктедегі зарядқа әсер етуші күш лезде болмай белгілі бір уақыт өткеннен соң болуын көреміз.

А1 А В



Себебі, электр зарядтары арсындағы өзара әсер артады да кеңістікте де шекаралық жылдамдыққа ие болады.
Электромагниттік өрістің негізгі сипаттамалары:
- электр өрісінің кернеулік векторы
- магнит өрісі индукциясының кернеулік векторы
Олар бір-бірімен перпендикуляр орналасқан.

Электр заряды деп- атомның немесе олардан тұратын өткізгіш дененің басқа электрленетін денелерге әсер ету қабілетіне ие болуына айтылады.
19-Лекция
Тақырыбы: Электромагниттік өрістің түрлі көріністерін (пайда болуын) үйрену әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Электростатикалық құбылыс.
2. Стационарлы электр өрісі. Потенциалдар айырмасы, кернеу, электр қозғаушы күш.
3. магнит өрісі және оның ерекшеліктері.
4. Құйынды электр өрісі. Электромагниттік индукция құбылысы.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
Электростатиканы үйренуде басты ұғым болып, электр заряды және электр өрісі болып саналады, бірақ оларды үйрену үшін Кулон заңымен суперпозиция принципін білу қажет.
Электростатикалық өріс -тыныштықта тұрушы зарядтар өрісі болып ол потенциалды, яғни құйынды емес бұл кулон күшімен нүктелік заряд үшін оның кез-келген нүктесіндегі потенциалы формуласын шығару мүмкін:

Жұмыс зарядтың орын ауыстыруындағы траекториясына байланысты емес тек орын ауыстыруына немесе потенциалдар айырмасына және заряд мөлшеріне байланысты болады.Суперпозиция принципі деп- әрбір зарядтар әсерін берілген зарядқа топтау мүмкіндігіне айтылады. Тогы бар өткізгіштің электр өрісін стационарлы электр өрісі деп атайды , ол өткізгішті электр көзіне қосқанда пайда болады, біріншіден ондағы Е екі түрлі бағытта болады. 1-шісі өткізгіштің бетіне перпендикуляр, екіншісі өткізгіш бойымен болып электрондарды өткізгіш бойымен тәртіпті қозғалтып электр тогын туғызады. Бұл ток тұрақты болады себебі электрондар қозғалысы бірқалыпты, электромагниттік өрістерде ерекшелесе болады.
20-Лекция
Тақырыбы: “Электродинамика” бөлімін үйренудегі зат түзілісімен қасиеттері.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Электрондық теорияның негіздері. Материалдағы электр тогы.
2.Түрлі орталардың электр өткізгіштігі.
3.Заттардың электрлік қасиеттері.
4.Заттардың магниттік қасиеттері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Лекция мәтіні:
Классикалық электрондық теория мынадай заңдылықтарға бойсынады:
электрондар қозғалысы классикалық механика заңдарына бойсынады;
электрондар бір-бірімен өзара әсерлеспейді;
электрондар өзінің кристалл торындағы иондармен ғана өзара соқтығысады;
соқтығысулар аралығында электрондар еркін қозғалады;
электрондық өткізгіштікті электронды газ күйге келтіреді;
Ол идеал газ сияқты болып, оның заңдарына бойсынады, да ондағы энергияның біркелкі үлестірулері еркіндік дәрежесімен анықталады.
Ом және Ленц заңдары металдың атом аралық тұрақтысы арқылы олардың меншікті өткізгіштігін көрсете алады.
Класситкалық теорияның қиыншылықтары:
электрондық өткізгіштіктің Максвелл-Больцманның статистикалық заңына бойсынбауы;
электрондардың бір-бірімен болған өзара әсерін санамауы
электрондардың кристалдық торда периодтық өрістегі қозғалысын есепке алмауы;
электрондар қозғалысы кванттық механика заңдары мен түсіндірулері.

21-Лекция
Тақырыбы: Электромагниттік тербелістерді үйрену әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Еркін электромагниттік тербелістер
2. Автотербелістер
3. Мәжбүр етуші электірлік тербелістер
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Түрлі табиғатты тербелістер жалпы заңдылықтарға бағынады. Әрқандай қайталанушы процеске тербеліс делінеді. Тең уақыттар ішінде қайталанушы тербелістерге периодты тербелістер делінеді.
Еркін тербелістер деп ішкі күштер әсері астында жүзеге келетін тербелістерге айтылады. Мысалы: катушкадан және конденсатордан тұратын электромагниттік тербелістері тербеліс периоды 0,3-0,5с, ал өшуі өте баяу болуы керек. Бұл тербелісте конденсатор заряды, контурдағы ток күші катушкадағы және конденсатордағы кернеу, өздік индукция, Э.Қ.К тербеледі.
контурдағы өзіндік жиілігі , периоды
контурдағы гармоникалық тербелістің теңдеуі
фазасы немесе фаза синус немесе косинус функциясының аргументі болып, деген тербеліс фазасы. Фаза тербелмелі жүйенің кез-келген уақыт моментіндегі күйін сипаттайды.
контурдағы ток күшінің лездік мәні
математикалық маятниктің
серіппелі маятниктің .
физикалық маятниктің
тербелістегі дененің ығысуы
жылдамдығы
удеуі
энергиясы
2.Автотербелістер деп нақты тербеліс жүйесіндегі өспес тербелістерге айтылады, система арқылы қабылданып тұратын сыртқы энергия көздерінен тербеледі. Олар гармоникалық болмай күрделі сызықты болмаған дифференциалды теңдеулермен түсіндіріледі.
3.Айнымалы электр тогы электр өлшеуіш приборлардың шкаласы I және U әсерін көрсетеді.
22-Лекция
Тақырыбы: Электромагниттік толқындарды үйрену әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Электромагниттік толқындар ұғымын кіріту әдістемесі.
2. Электромагниттік толқындардың қасиеттері
3. Радиобайланыстың физикалық негізі
4. Сәуле – электромагниттік толқын. Электромагниттік толқындар шкаласы.
5. Сәуленің толқындық қасиеті
6. Геометриялық оптика.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Электромагниттік толқын ұғымын үйрену электр және магнит өрістерінің өзара байланысынан басталады. Мұны көру жандасу арқылы болады:
Максвеллдің токтардың ығысуы гипотезасы.
Оның эксперименталдық дәлелдемесі.
Максвеллдің электромагниттік өрістің бірлігі туралы теориясы.
Электромагниттік толқындар ұғымы.
Герц тәжірибесі
Радиобайланыстық физикалық негіздері.
Электромагниттік толқындардың барлығын 1832ж М. Фарадей болжаған, ал 1865ж Дж. К. Максвелл теорияда көрсетті. Олардың вакуумдағы таралу жылдамдығы жарық жылдамдығына сәйкес Максвеллдің теңдеулерінен электрлік вектор үшін толқын теңдеуі:

2. Электромагниттік толқындар қасиеттері:
шағылады, толқын ұзындығы сантиметрілі болған генератор мен дыбыс қабылдағышы бір-біріне қарама-қарсы қойып жоғары дыбыс алып, генератордыбойлама осі бойынша 900 –қа бұрып дыбыстың жоғалғанын көре отырып дыбыс толқынның бағыты бойынша шағылғанын байқаймыз.
сынуы, диэлектрлікті өтімділігі бар ортадан өткенде олардың жылдамдықтары өзгереді.
интерференциясы;
дифракциялануы;
поляризациялануы.
3. Жарық пен электромагниттік толқындардың физикалық тегі бір болып бірдей қасиеттерге ие.
Электромагниттік толқындар шкаласы деп төменнен жоғарыға қарай жиілік диопазоны бойынша бөлуіне айтылады:
төменгі жиілікті сәулелер (электр генераторлары);
радиосәулелер (радиотолқындар, радиобайланыстар, локация т. б);
инфрақызыл сәулелер (жылу көздері, кванттық генераторлар т. б);
ультракүлгін сәулелер (электр доғасы т. б);
рентген сәулелері;
гамма сәулелер;
жоғарғы энергиялардың тежелу сәулелері.
23-Лекция
Тақырыбы: Арнайы салыстырмалы теория элементтерін үйрену әдістемесі.
(1сағат)
Жоспары:
1. АСТ постуларттары
2. АСТ кинетикасы
3. АСТ динамикасы
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Орта мектеп программасында АСТ 1972 ж енгізілді. Оның себебі, қазіргі күннің талабы еді. Соңғы 10 жылдарда АСТ қорытындылары кеңінен қолданылуда. Олар Эйнштейннің үш постулатына негізделген:
- барлық ИСЖ-лер теңдікке ие; барлық ИСЖ-лардағы механикалық және басқада барлық табиғат құбылыстары бірдей өтеді.
ИСЖ-да өткізілетін ешқандай физикалық тәжірибелермен бұл жүйенің қозғалыстағысын немесе тыныштықтағысын дәлелдей алмайсың.
Барлық ИСЖ-дағы барлық физикалық заңдар бірдей. Барлық осы керілулері эквивалентті болғанымен үшіншісі ең керекті болып саналады, себебі құбылыстың мазмұнын көрсетеді.
2-ші постулатты ең дұрысы- жарық жылдамдығы ИСЖ және ИЕСЖ –да да бірдей, жарық көзінің жылдамдығынада, күзетушінің жылдамдығынада тәуелді емес.
2. АСТ кинематикасы :
жылдамдықтарды қосумен Ū= Ū1+υ = = C

немесе .
масштабтың қысқаруы
кеңістік бойынша ажыратылған уақиғалардың бірмезеттегі ( ИТ)=Тәлемдік Тжерлік

уақыттың баяулануы .

4. АСТ динамикасы
шексіз уақытта әсер етуші күш және жылдамдық қалаған шамасын алуы мүмкін. v=v0+at. a=Fm;
v=v+Fm t.
- дене жылдамдығы артқан сайын артып барады. υ~c болғанда шексіз артады.
дене импульсі , фотон импульсі .
Динамиканың 2-ші заңы .
Масса мен энергияның байланысы υ‹‹c классикалық механикада және .
АСТ энергияның сақталу заңы: дененің өзіндік және кинетикалық энергиясының қосындысы өзгермес болып толық энергияны береді. .
.
24-Лекция

Тақырыбы: “ Кванттық физика ” бөлімі және оны үйренудегі әдістеменің ерекшеліктері.
(1сағат)
Жоспары:
1. “ Кванттық физика ” бөлімінің мәні
2. Кванттық физиканы үйренудегі әдістеменің ерекшелігі.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Лекция мәтіні:
1. Кванттық физика – микробөлшектердің қозғалыстарын, күйлерін үйренудегі негізделген тәсіл, микроәлемдік заңдарды және өзгеше болған қасиеттерін ашып беруші физикалық теорияболып саналады. Кванттық механика әдістері кванттық электроникада, қатты денелер физикасында және қазіргі күнгі химияда кеңінен қолданылады. Одан тыс оны жоғары энергиялы физикада атом ядросының құрамымен элементар бөлшектердің қасиеттерін үйренуде қолданылады.
Кванттық физика теориясы арқылы жарықтың толқындық қасиеттері кеңінен үйренілді.
Кванттық физикаға өз еңбектерін енгізген ғалымдар: Э.Резерфорт, Н.Бор, П.Кюри, М.Склодовская-Кюри, М.Лауэ, Луи-де Бройль, В.Гейзенберг, В.Паули, П.Дирак, Э. Шредингер, т.б

2. Бұл бөлімді үйркну әдістемесінің ерекшелігі материалдың арнайылығымен мектеп физикасындағы бөлімдермен анықталады.
Жарықтың дуализмдік қасиеттерін үйрене отырып жарық қай кезде бөлшек, қай кезде толқын қасиетімен әсер етуін үйренеді.
Жарық әсерін үйренуде тәжірибелерге сүйене отырып жарық қысымы, фотоэлементтер және олардың қолданылуы, тректер және олардың пайда болу себептері, элементар бөлшектер, оларды тіркеу әдістері т.с.с көрсете білуі керек.
25-Лекция
Тақырыбы: Жарықтың кванттарды үйрену әдістемесі.
(1сағат)
Жоспары:
1. Сыртқы фотоэффект.
2. Комптон эффекті.
3. Фотондар. Жарықтың екі жақтамалық қасиеттері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
Фотоэффект – ЭМ сәулелендіру әсері астында металдардан электрондардың шығуы (эмиссиясы) құбылысына айтылады. Бұл құбылыс амалда инерциясыз. Шығатын электрондар саны түсетін жарықтың интенцивтігінен (қарқындылығынан) анықталады, электрон жылдамдығы интенсивтікке байланысты болмай, тек жарық жиілігіменанықталады.
Фотоэффект төрт түрлі заңмен түсіндіріледі:
Қаныққан фототок күші жарық интенсивтігіне сыбайлас.
Фотоэлектрондардың бастапқы максималь жылдамдығы жарық жиілігінен анықталады, интенсивтікке байланысты емес.
әрбір зат үшін фотоэффекттің фототогының қызыл шекарасы болады.Яғни қызыл сыртқы фототок болады.
Фотоэффект амалда инерциясыз.
Фотоэффектті үйрену әдістемесі:
Фотоэффект құбылысымен оқушыларды таныстыру Герц тәжірибесі арқылы оның ашылу тарихын сөйлеу.
Бұл құбылыстың заңдылықтарын іздеу туралы әңгімелеу Столетовтің зерттеулерін пікірлеу.
Фотоэффекттің негізгі заңдарымен танысу.
Жарық кванттары гипотезасын енгізу.Эйнштейнеңбектерін түсіндіру.
Кванттың тарапынан фотоэффекттің барлық заңдылықтарын түсіндіру.
Жарық табиғаты турасында кванттың теория қорытындысы.
Вакумды және жартылай өткізгішті фотоэлемменттер.Фотоэффектіні техникада қолдану.
Фотоэффектінің негізгі қорытындысы:
Жарық әсерінде тек теріс зарядталған металлдар разрядталады. Яғни берілген шарттарда ғана жарық металдан электронды ыршытып шығара алу қабілетіне ие.
Разряд жарық түсісімен басталады, яғни фотоэффект инерционды емес.
Фотоэффектің барлығы металл тегімен бетінің өңделуіне және сәуленің спектралды түзілісіне , разряд жылдамдығына, бірлі уақытта түсетін жарық энергиясына тәуелді.
Комптон эффкті, жарық қысымы , жарықтың химиялық әсері тақырыбтарын үйрене отырып фотоэффект құбылысын және терең үйренеміз.
1923 жылы АҚШ Физигі А. Камптон түсіп жатқан жиіліктерімен (толқын ұзындықтыры) мен шашыраған жиіліктер (толқын ұзындықтары ) арасындағы айырма тек қана шашырау бұрышына тәуелді екенін тапты. Камптонэффекті “жеңіл” заттардан шашырап шыққан рентген сәулелерінің жиілігінің өзгерісі түсіп жатқан сәуленікінен қандай болуын тапқан, бұл өзгеріс зат атомындағы сыртқы электрондардың ядромен әлсіз байланысу ерекшелігімен түсіндіріледі.
Алынған тәуелділік .
m0 –бөлшек массасы , . – Комптонның толқын ұзындығы . - түскен сәуленің ұзындығы. Комптонды шашыраудың механизмі : - мәжбүрлеуші тербелістің зат атомындағы электронның түсіп жатқан толқынның Еәсерінде “тербеліске ұмтылуы” арқылы жаңадан туылған толқын ұзындық болуында. Бұл лезде шашыраған сәуленің жиілігі түсіп жатқанымен сәйкес келуі керек.Рентгенттік фотон энергиясы , массасы mф= импульсі p=mc=, электронның соқтығысқанға дейінгі энергиясы .
26-Лекция
Тақырыбы: . Атом түзілісін үйрену әдістемесі.
(1сағат)
Жоспары:
1. Радиоактивтік Құбылысы. Резерфорд тәжірибесі.
2. Бордың кванттық постулаттары.
3. Сызықты спектрлер.
4. Бөлшектердің толқындардың қасиеттері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2.А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
Атом түзхілісін жоғарғы сыныптарда Резерфор тәжірибесі және атомның планетарлық модемнен бастайды.Атом түзілісін радиоактивтіктен бастаған дұрыс болады.Себебі радиоактивтік ыдырау заңын ядроның түзілісімен қасиеттерін білдіре отырып атом түзілісінің өте күрделі екендігіне көз жеткізеді. және радиоактивті сәулелерді үйрене отырып, олардың сипаттамаларын, масса, энергияларын келтіреді.
Мысалы, қалыңдығы 1 мкм атом фольтадан ұшып өтуде өз жолында неше -бөлшекті ұшыратады?
, бұл дегеніміз -бөлшек 10000- дай атомдар арқылы әсерлеспей өтеді екен, яғни атом түзілісі Томсон айтқандай біртұтас болмай атомдар өзара 10-10 м қашықтықта орналасқан болар екен.
2. Резерфорд моделінің кемшіліктерін 1913 жылы Н. Бор өзінің 3 пастулатымен толықтырады:
1-ші пастулаты атом тек арнайы стационарлық күйлерде бола алады да, әрбір күйде өзінің белгіленген энергиясы болады. Бұл күйдегі атомдар энергияны шығармайды. Электрон ядроға қанша жақын болса бұл стационарлық күйдегі атом ең кіші энергиялы болады. Орбита радиюсы артқан сайын стационарлық күйдегі атомның энергиясыда артады.
2-ші пастулат (жиәліктер ережесі). Атмбір стационарлық күйден екіншісіне өткенде атом не энергия шығарады немесе жұтады, бұл бір фатонның жұтатын немесе шығаратын энергиясы стационарлық күйлердің энергиясының айырмасына тең болады.

Бұл пастулатта Энштейн бастаған, Планк бекіткен кванттық теорияда негізделді.
3-ші пастулатта стационарлық күйдегі атом энергиясына сәйкес келетін мүмкіндікті орбитаның радиюсын табу. Бұл үшін Квантталу ережесін көрсету, қандайда бір шама h- қа еселік болуы керек деп есептеледі, оған импульс моменті mvr алдында
3. Сызықты спектрлер. Спектр деп торға түскен толқынға айтылады. Газ су тегі арқылы электр зарядын өткізсек ол сәуле береді (жанады), оны спектроскоп немесе дифракциялық тор арқылы көрсек көрінетін спектор шекарасында бірнеше жарық спералдық сызықтарды көреміз.Олар жеті түрлі реңдегі сәулелер спектрі болып бірінен екіншісіне өтуде анық шекарасы болмайды.
hv=Em-En мұнда mn себебі n=m+1 болып жүреді.
Швицариялық мектеп оқытушысы Н.Бальмер су тегі атомдарының сәуле шығаруындағы жақсы көрінетін сызықтарының жиіліктері.
арқылы есептелуін анықтады.

Ридберг тұрақтысы делінеді.

27-Лекция
Таќырыбы: Атом ядросының үйрену әдістемесі
(1 сағат)
Жоспары:
1. Атом ядросы құрамы.
2. Атом ядросының байланыс энергиясы.
3. Радиоактивті изотоптарды алу және оларды қолдану, ядролық реактор.
4. Элементар бөлшектер.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтін:
1.Атом бөлінбестігін бұзған радиоактивтік құбылыс және 1910 ж. ағылшын ғалымы Ф:Содди ашқан изотоптары ядроның атом массасы 1 тең болған протондардан тұратынын, бірақ β, γ сәулелердің барлығы ядро құрылысын одан да күрделі екендігін көрсетеді.
1932 ж. ағылшын физигі Д:Чедвик жаңа элементар бөлшек нейтронды ашты.В:Гейзенберг ядроның протон- нейтронды модулін ұсынды.
2.
- масса ақауы, 1м.а.б үшін байланыс энергиясы Еб=931МэВ=9.31*108эВ.
3. Изотоптар деп- ядродағы электрондар санының протондар санынан өзгеріп қалуына айтады. Ядролық реакция деп- ядролардың бір-бірімен немесе басқа элементар бөлшектермен өзара әсерлеседі, нәтижесінде атом ядросының түрленуіне айтылады.
4. Элементар бөлшектерге: фотон, протон, нейтрон, электрон т.б. кіреді . мектепте олардың массаларын электр зарядын және орташа жасау уақытын оқытады.
Қазірде 400 ге жуық элементар бөлшектер табылған оларды жасанды түрде де алады.

28-Лекция
Таќырыбы: Физика бойынша қорытындылау сабақтардың негізгі мазмұны және сабақты өту әдістемесі.
(1 сағат)
Жоспары:
1. Оқушылардың білімдерін қорытудың мәні.
2. Жоғары сыныптардың сабақтарын қорыту.
3. “ Физика және ғылыми- техникалық өркендеу” тақырыбы бойынша қорыту сабағы.
4. “ Әлемнің физикалық бейнесі” тақырыбы бойынша қорыту.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтін:
1. Оқушылардың пікірлеу қабілеттерін өркендету және білімнің сапасын көтеру үшін әрбір бөлімнен соң қорыту сабақтарын өту керек. Бұл кезде барлық өтілген материал оқушылар көз алдында тұрады. Заңдар, формулалар, олардың физикалық мәндері, өзара байланыстары және оларды амалда, зертханада, есеп шешуде қолдау әдістері үйреніледі.Қорытуда оқушылар, талдау, синтездеу, абстракциялау, нақтылау және т.с.с.
2. “ Механика” бөлімін қорыта отырып машина жасауды, олардың түзілісі, істеу принциптерінің қайсы заңдарға негізделгендігін, қалай жаңа қолайлы, тиімді түрлерін істеп шығуды пікірлеу шығармашылығын арттыру.
3. Мұнда, оқушыларға өміріміздегі ғылыми- техникалық өркендеуде физиканың тұтқан орнымен ролін көрсету. Олардың өзара байланысын, яғни техниканың өркендеуі физиканың өркендеуіне түрткі беру.
Ғылыми-техникалық өркендеуді мынадай бағытта алып барған мақсатқа сай болады:
энергетиканы өркендету
жаңа материалдарды келтіріп шығару
автоматтандыру
ЭЕТ мен радиоэлектрониканы өркендету
Ғарыштық кеңістікті зерттеу-космоновтиканы –өркендету
Оларды шешудегі физикалық проблемалар және оларды шешудегі ізденістер т.б.
4. Әлемнің физикалық бейнесінің ұғымы мазмұнын ашу, оның эволюциясын, қазіргі күндегі әлемнің физикалық бейнесінің негізгі көріністерін ажырату, оқушылардың материя турасындағы алған білімдерін қорыту, қозғалыс, өзара әсерлесу түрлері және олардың теориларын қорыту:
Ұсынылатын сабақ жоспары:
әлемнің физикалық бейнесі ұғымы
оның эволюциясы
қазіргі замандағы әлемнің физикалық бейнесінің негізгі көріністері.
Мегаәлем –1021м және оданда ұзақ кеңістікті алып жататын денелер.
Макроәлем –10-8-1021м кеңістікті алып жататын денелер.
Микроәлем –10-8м кіші болған кеңістікті алып жататын денелер.
29-Лекция
Тақырыбы: Базалық мектептердегі физика курсы.
(1-сағат)
Жоспары:
1. “Физика және астраномия” пәнінің бастауыш бағдарламасы.
2. Базалық мектептерде физиканы оқытудың мақсаты.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. VII сынып. (68-сағат, аптада 2-рет)
1. Физика және астраномия табиғат туралы ғылым.
2. Қозғалыс.
3. Масса және күш.
4. Энергия.
5. Қысым.
7- зертханалық жұмыс сыныпта және бірнешеуі үйде.
VIII сынып. (102 сағат, аптада 3 рет)
1. Электр құбылыстары.
2. Заттың түзілісі.
3. Температура.
4. Ішкі энергия.
5. Жылу машиналары.
6. Күн жүйесіндегі физикалық процестер.
7. Электр тогы.
8. Электр өрісі.
9. Магнит өрісі.
10. Электромагниттік құбылыс.
11. Жартылай өткізгіштер. Жартылай өткізгішті приборлар.
9-10 зертханалық жұмыс сыныпта, бірнешеуі үйде.
XI сынып (103 сағат, аптада 3рет).
1. Тербелістер және толқындар.
2. Жарық құбылыстары.
3. Аспан механикасының элементтері.
4. Ядролық энергетика.
5. Элементтердің түзілісі мен өркендеуі.
8-10 зертханалық жұмыс сыныпта, бірнешеуі үйде.
2. VII-IX сынып оқушылары үшін түсінікті болатын физиканың барлық керекті болған ұғымдары енгізілген физика қурсы, өтілген тарау және бөлімдермен аяқтады.
Бұл курстың мақсаты: оқушыларға физика негізінің негізін үйретеді, олардың жасының ерекшелігімен және басқа да пәндер бойынша дайындықтарын есепке ала отырып, VII сыныптағы физика курсы оқушылар үшін жаңа пән болып, онда әлем бейнесін түсіндіре алатын жаңа ғылым, жаңа білімдерді алады.
Оқушылар түрлі техникалық құралдар және олардың істеу принциптерімен танысып, оларды амалда қолдануға дағдыланады.
Бұл курстың өркендету мақсаты оқушылардың алған білімдерін өздігінен амалда істете білуімен анықталады. Бұларға:
табиғаттағы, үйдегі, техникадағы құбылыстардан оқыған физикалық құбылыстарын ажырата білу;
алған білімдердің негізінде нақты жағдайдағы табылған құбылыстарды және объект қасиеттерін түсіндіре білулері;
алған теориялық білімдері негізінде жаңа құбылыстарды және объект қасиеттерін алдын-ала болжауды үйренеді;
нақты жағдайлардағы, физикалық шамаларды есептеуді;
графиктерді түзу және оларды оқу;
барлық ақпараттарды бір тізімге келтіріп компьютер жадына енгізіп, одан әрі олармен істетуді үйренулер керек.
Курстың тәрбиелік мақсаты оқушыларда әлемге, ғылымы көз қарасты қалыптастырумен бірге оларды идеялық тәлілді нақтылықты қалыптастыру және физиканы ғылым ретінде танытып мықты тәлімдік қызығушылығын қалыптастыру, сонымен қоса біліктілікке деген бағытын оятуды өз ішіне алады.
30-Лекция
Тақырыбы:Базалық мектеп физика курсының мазмұны мен құрамдық және оқытудағы әдістемесінің ерекшелігі.
(1-сағат)
Жоспары:
1. Базалық мектеп физика курсының құрамы.
2. Базалық мектеп физикасының мазмұны.
3. Базалық мектеп физика курсын оқытудың әдістемесінің ерекшеліктері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. Временный государственный стандарт. Общее среднее образование. Физика Под. Ред. Ю.И.Дико. М: РАО 1993 г.
3. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
Қосымша:
1. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
2. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.
Лекция мәтіні:
1. Базалық мектеп физика курсының құрамы традициялық болып, материяның қозғалысының түрі күрделі болып баруына қарай оқылады. Оқушылар зат молекуладан, ал атомнан, атом ядро және электрондардан және элементар бөлшектерден түдзілгеніне көз жеткізеді. Сонымен бірге олардың қозғалыстарын, жылдамдықтарын, жылулық, электромагниттік құбылыстарымен бірге өзара әсерлесу механизмдерімен де танысады. Бір агрегаттық күйден екіншісіне өту құбылысын үйренеді. Энергия жұмыс, қуат, күш, импульс және де басқа физикалық шамалармен және оларды анықтау есептеу әдістерімен танысады.
2. Базалық мектеп физикасының мазмұның 12-15 жастағы оқушылардың пікірлеу дәрежесін есептей отырып дидактикалық принциппен таңдап алынған.
механикалық құбылыстармен оқушылар тек түзу сызықты бірқалыпты қозғалыс мысалдарымен ғана таныспай олар бірқалыпты түзу сызықты үделмелі қозғалыста да танысады. Оларды жолды, орын ауыстыруды, жылдамдықты, үдеуді табу әдістерін үйренеді. Жылулық құбылыстарын үйренуде жылу ұзарту түріне, оған сәйкес агрегатттық күйдің түрленуіне арнайы көңіл бөлдіреді, балқу, қатаю, қайнау, булану, конденсациялану құбылыстарын үйренеді.
Электрлік құбылыстарда дененің электрленуі, түрлі орталардағы электр тогы, электр тогымен өткізгіштің қызуы, электр және магнит өрістері олардың басқа денелерге әсері түсіндіріледі.
Жарық құбылыстарында жарық көзі, табиғаты , таралуы, шағылу, сыну, интерференция, дифракция, дисперция құбылыстарын үйренеді.
Сонымен физиканы оқыту негізінде физикалық эксперимент, модельдер, ЭЕМ-дағы моделдерді қосқаны оқушылдардың білім жағынан өркендеуін есептеу, олардың әсіресе матеметикадан білімділігі, физиканың басқа пәндермен байланысы, түрлі иллюстрациялар, зертханалық дәрістер негізі ролді атқарады.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі

“Сырдария” университеті

“Физика және Математика” факультеті

“Жалпы математика және физика” кафедрасы

“Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері” пәні бойынша

050110 –физика мамандықтарының студенттері үшін

Семинар сабақтары

Жетісай – 2007 ж.
10. Семинар сабақтары.

№
Семинар тақырыбы, жоспары
Сағат
саны
Әдебиеттер №
1.
Кинематика
1.1 Кинематика негіздері
1.2 Оларға есептер шешу
1
№1 5-21 бет

2.
Көргезбелі құралдарды дайындау
2.1 Тақырып бойынша көргезбелі құрал дайындау
2.2 Оны талдау
1
№2 39-45 бет

3.
Факультативті сабақ өткізу
3.1 Тақырыпты таңдау
3.2 Сол тақырып боынша мәтіндер мен көргезбелі құрал байындау
1
№3 13-28 бет

4.
Динамика негідері
4.1 Динамика негідері
4.2 Оған есептер шешу
1
№ 1 21-36бет

5.
Сұйықтар мен газдар механикасы
5.1 Сұйықтар мен газдар механикасы
5.2 Оларға есептер шешу
1
№1 36 -46 бет
6.
Статика элементтері
6.1 Статика элементтері
6.2 Оларға есептер шешу
1
№1 36 -38 бет
7.
Молекулалық физика заңдары
7.1 Молекулалық физика заңдары
7.2 Оларға есептер шешу
1
№1 46-51бет

8.
Термодинамика заңдары
8.1 Термодинамика заңдары
8.2 Оларға есептер шешу
1
№1 51-56 бет
9.
Электростатика заңдары
9.1 Электростатика заңдары
9.2 Оларға есептер шешу
1
№1 65- 73бет
10.
Электродинамика заңдары
10.1 Электродинамика заңдары
10.2 Оларға есептер шешу
1
№1 82-85 бет
11.
Тербелістер және толқындар.
11.1 Тербелістер және толқындар.
11.2 Оларға есептер шешу
1
№1 90-93 бет
12.
Оптика заңдары
12.1 Геометриялық және фотометриялық оптика заңдары
12.2 Оларға есептер шешу
1
№ 1 99-111 бет
13.
Кванттық оптика заңдары
13.1 Кванттық оптика заңдары
13.2 Оларға есептер шешу
1
№1 112-115 бет
14.
Атом құрылысы
14.1 Атом құрылысы
14.2 Оларға есептер шешу
1
№1 121-124 бет
15.
Атом ядросының құрылысы
15.1 Атом ядросының құрылысы
15.2 Оларға есептен шешу
1
№1 124-129 бет

Барлығы:
15

Әдебиеттер тізімі:

а) негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5.Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6.Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі

“Сырдария” университеті

“Физика және Математика” факультеті

“Жалпы математика және физика” кафедрасы

“Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері” пәні бойынша

050110 –физика мамандықтарының студенттері үшін

Студенттің Өзіндік жұмысының жоспары
ЖӘНЕ ОРЫНДАУ КЕСТЕСІ
(СӨЖ)

Жетісай – 2007ж

10. Студенттің Өзіндік жұмысының жоспары
ЖӘНЕ ОРЫНДАУ КЕСТЕСІ

РС

Тақырыбы мен мазмұны
Сағат саны
Бақылау түрлері
Әдебиеттер
Орындалу мерзімі
1.
Зат түзілісі бойынша бастапқы мәліметтер
1.1 Зат
1.2 Оның түзілісі
2
Дөңге
лек стол
№1 7-10 бет №3 15-20 бет
1-апта

2.
Қозғалыс
2.1 Қозғалыс түрлері
2.2 Қозғалыс салыстырмалығы
1
Жазбаша бақылау
№1 10-12 бет №3 20-22 бет
1-апта

3.
Сұйықтықтар механикасы
3.1 Бернулли теңдеуі
3.2 Тұтқырлық және Стокс заңы
2
Пікір сайыс
№1 7-10 бет №3 15-20 бет
2-апта

4.
Жұмыс
4.1 Механикалық жұмыс және оның өлшем бірлігі
4.2 Ауырлық және үйкеліс күшінің жұмысы
1
Глосса
рий
№1 11-14 бет №3 21-25 бет
2-апта

5.
Жылу құбылыстары бойынша алғашқы мәліметтер
5.1 Жылу құбылысы
5.2 Жылу мөлшері және сыйымдылығы
2
Реферат
№1 14-17 бет №3 25-27 бет
3-апта

6.
Атом түзілісі және электростатика элементтері
6.1 Атомның зарядталуы
6.2 Электростатикалық өріс
1
Тестілік сауалнамалар
№1 17-20 бет №3 25-30 бет
3-апта

7.
Ток күші
7.1 Электр тогының пайда болу шарттары
7.2 Ток күші және оның өлшем бірлігі
2
Коллок
виум
№1 27-32 бет №3 35-37 бет
3-апта

8.
Электромагниттік құбылыстар
8.1 Электр және магнит өрістері
8.2 Электромагнит индукция құбылысы
1
Дөңге
лек стол
№1 40-42 бет №3 45-47 бет
4-апта

9.
Денелердің өзара әсерлесу заңдары
9.1 Гравитациялық әсерлесу
9.2 Электромагниттік әсерлесу

2
Жазбаша бақылау
№1 43-45 бет №3 45-50 бет
4-апта

10.
“Механикалық тербелістер және толқындарды” үйрену әдістемесі
10.1 Механикалық тербелістер және толқындар
10.2 Олардың көздері

1
Пікір сайыс
№1 52-56 бет №3 60-65 бет
4-апта

11.
Электромагниттік өрістер
11.1 Электромагниттік өрістер
11.2 Олардың пайда болу шарттары
2
Глосса
рий
№1 55-60 бет №3 75-77 бет
5-апта

12.
Атом түзілісі
12.1 Атом массасы
12.2 Атом моделі
12.3 Атом заряды
1
Реферат
№1 62-65 бет №3 68-72 бет
5-апта

13.
Бағыттандырылғын мектептерінде механика бөлімін оқыту әдістемесі
13.1 Физика бойынша бағыттандырылған мектеп
13.2 Онда механиканың бөлімін оқыту әдістемесі
2
Тестілік сауалнамалар
№1 70-75 бет №3 78-82 бет
6-апта

14.
Мектеп физика курсында молекулалық физиканы әдістемесі
14.1 Молекулалық физика
14.2 Оның мектепте оқыту әдістемесі
1
Коллок
виум
№1 88-93 бет №3 91-94 бет
6-апта

15.
Газ заңдарын оқыту әдістемесі
15.1 Изопроцестер
15.2 Оларға термодинамиканың бірінші заңын қолдану
2
Дөңге
лек стол
№1 93-95 бет №3 95-97 бет
6-апта

16
Молекулалық физика бойынша есептер шешу әдістері
16.1 Молекулалық физика заңдары
16.2 Оларға есептер шешу
1
Жазбаша бақылау
№1 97-99 бет №3 97-100 бет
7-апта

17
Термодинамиканы оқыту әдістемесі
17.1 Термодинамика заңдары
17.2 Оларды оқыту әдістемесі
2
Пікір сайыс
№1 99-101 бет №3 130-133 бет
7-апта

18
“Электродинамика”-ны оқыту әдістемесі
18.1 Электродинамика бөлімі
18.2 Оның негізгі заңдары
1
Глосса
рий
№1 135-139 бет №3 140-143 бет
8-апта

19
Электродинамиканың негізгі түсініктерін оқыту әдістемесі
19.1 Ампер және Лоренц күштері
19.2 Олардың әсері
2
Реферат
№1 145-149 бет №4 147-153 бет
8-апта

20
“Электромагниттік өріс” тақырыбын оқыту әдістемесі
20.1 Электромагниттік өрістердің пайда болуы
20.2 Олардың өзара әсерлері
1
Тестілік сауалнамалар
№1 155-159 бет №4 152-154 бет
9-апта

21
“Электромагниттік тербелістер” ұғымы бойынша оқыту әдістемесі
21.1 Электромагниттік тербелістер
21.2 Олардың пайда болу шарты
2
Коллок
виум
№1 160-163бет №3 163-165 бет
9-апта

22
“Электромагниттік толқындар”-ды оқыту әдістемесі
22.1 Электромагниттік толқындар
22.2 олардың пайда болу шарты
1
Дөңге
лек стол
№1 163-167 бет №3 169-171 бет
10-апта

23
Арнайы салыстырмалы теория элементтері
23.1 Арнайы салыстырмалы теорияның 1-ші постулаты
23.2 Арнайы салыстырмалы теорияның 2-ші постулаты
2
Жазбаша бақылау
№1 170-173 бет Қ1 75-79 бет
10-апта

24
Арнайы салыстырмалы теориядағы масса мен энергия
24.1 Масса
24.2 Энергия және импульс
1
Пікір сайыс
№1 173-175 бет №4 172-177 бет
11-апта

25
Мектепте кванттық физиканы оқыту әдістемесі
25.1 Кванттық физика негіздері
25.2 Фотоэффект заңдары
2
Глосса
рий
№1 175-179 бет №3 176-178 бет
11-апта

26
Комптон эффекті
26.1 Комптон эффекті
26.2 Жарықтың қысымы
1
Реферат
№1 178-180 бет №3 180-184 бет
12-апта

27
Бор теориясына сәйкес атомның сәулеленуі
27.1 Ьор теориясы
27.2 Лазер
2
Тестілік сауалнамалар
№1 185-187 бет №4 185-188 бет
13-апта

28
Радиоактивтілік
28.1 α, β және γ сәулелері
28.2 Олардағы ыдырау заңдары
1
Коллок
виум
№1 188-191 бет №3 192-194 бет
14-апта

29
Атом ядроларының байланыс энергиясы
29.1 Атом ядроларының байланыс энергиясы
29.2 Ядролық реакция
2
Дөңге
лек стол
№2 7-10 бет №3 177-190 бет
15-апта

30
Термоядролық реакция
30.1 Термоядролық реакция
30.2 Ядролық реакторлар
1
Жазбаша бақылау
№1 181-189 бет №3 188-194 бет
15-апта

Барлығы
45

15-апта

Әдебиеттер тізімі:

а) негізгі:
1.С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2.В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі

“Сырдария” университеті

“Физика және Математика” факультеті
“Жалпы математика және физика” кафедрасы

“Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері” пәні бойынша

050110 –физика мамандықтарының студенттері үшін

ОҚЫТУШЫНЫҢ БАСШЫЛЫҒЫМЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ
ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ ЖӘНЕ ОРЫНДАУ КЕСТЕСІ

(ОБСӨЖ)

Жетісай – 2007ж

11. ОҚЫТУШЫНЫҢ БАСШЫЛЫҒЫМЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ
ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ ЖӘНЕ ОРЫНДАУ КЕСТЕСІ

РС
ОБСӨЖ тақырыбы
Сағ саны
Бақы
лау түрі
Әдебиеттер
Орындалу мерзімі
1
Материя туралы түсінік
1.1 Материя
1.2 Оның түзілісі
1
Жазба

№2 7-10 бет №4 15-20 бет
2-апта (10-14.09)
2
Түзу сызықты бірқалыпты қозғалыс
2.1 Жол, орын ауыстыру
2.2 Жылдамдық, үдеу
2
Тест

№2 10-12 бет №4 20-22 бет
2-апта
(10-14.09)

3
Айнымалы қозғалыс
3.1 Үдемелі қозғалыс
3.2 Кемімелі қозғалыс
1
Жазба

№2 7-10 бет №4 15-20 бет
3-апта
(17-21.09)
4

Шеңбер бойынша қозғалыс
4.1Ондағы физикалық шамалар
4.2 Сызықты және шеңбер бойынша қозғалыстағы физикалық шамалардың өзара байланысы
2
Тест

№2 11-14 бет №4 21-25 бет

3-апта
(17-21.09)

5
Табиғаттағы қүштер
a. Бүкіл әлемдің тартылыс күші
b. Ауырлық, үйкеліс, серпімділік күштері және т.б.
1
Жазба

№2 14-17 бет №4 25-27 бет
4-апта
(24-28.09)
6
Бірнеше күштердің өзара байланысы
6.1 Ауырлық, үйкесіс, серпімділік және реакция күштерінің құраушысы
6.2 Дененің күштер әсеріндегі күйі
2
Тест

№1 17-20 бет Қ1 25-30 бет
4-апта
(24-28.09)
7
Дененің тыныштықта немесе бірқалыпты қозғалыста болу шарты
7.1 Инерция заңы
7.2 Ньютонның ІІ –ІІІ заңы
1
Жазба

№2 27-32 бет №4 35-37 бет
5-апта
(1-6.10)
8
Гидро және аэростатика заңдары
8.1 Гидростатикалық парадокс
8.2 Жуковский пропилі
2
Тест

№2 40-42 бет №3 45-47 бет
5-апта
(1-6.10)
9
Молекулалардың өзара әсері
8.1 Диффузия құбылысы
8.2 Тұтқырлықтың пайда болуы
1
Жазба

№4 43-45 бет №3 45-50 бет
6-апта
(8-12.10)

10
Температура
10.1 Температура бірліктері
10.2 Термометр шкалалары
2
Тест

№1 52-56 бет №3 60-65 бет
6-апта
(8-12.10)

11
Макроскопиялық параметрлер
11.1 Изопроцестер
11.2 Олардың амалда қолдануы
1
Жазба

№1 55-60 бет №3 75-77 бет
6-апта
(8-12.10)

12
Нақты газдар
12.1 Ван-дер-Ваальс теңдеуі
12.2 Оның Клапейрон-Менделеев теңдеуінен ерекшелігі
2
Тест
№1 62-65 бет №3 68-72 бет
7-апта
(15-19.10)
13
Газдарды сұйылту
13.1 Газдарды сұйылту тәсілдері
13.2 Олардың қысымға, температураға және көлемге тәуелділігі.
1
Жазба

№1 70-75 бет №3 78-82 бет

7-апта
(15-19.10)

14
Қаныққан және қанықпаған бу
14.1 Ауаның ылғалдылығы
14.2 Оның пайдасымен зияны
2
Тест

№1 88-93 бет №3 91-94 бет
8-апта
(22-26,10)

15
Сұйықтың беттік керілуі
15.1 Беттік керілу күші
15.2 Копелярлық құбылыстар
1
Жазба

№1 93-95 бет №3 95-97 бет
8-апта
(22-26,10)

16
Қатты денелердің түзілісі
16.1 Моно және поликристалды денелер
16.2 Анизотропия
2
Тест
№1 97-99 бет №3 97-100 бет
9-апта
(29.10-2.11)
17
Электр өрісінің кернеулігі
17.1 Оның атқарған жұмысы
17.2 Потенциал
1
Жазба
№1 99-101 бет №3 130-133 бет
9-апта
(29.10-2.11)

18
Электр өрісіндегі өткізгіштер мен диэлектриктер
18.1 Электростатикалық индукция
18.2 Диэлектриктердің поляризациялануы
2
Тест
№1 135-139 бет №3 140-143 бет
9-апта
(29.10-2.11)
19
Электр сыйымдылық
19.1 Конденсаторлар
19.2 Оларды қосу
1
Жазба
№1 145-149 бет №4 147-153 бет
10-апта
(5-9.11)
20
Электр өлшеуіш аспаптарын өлшеу шекараларын арттыру
20.1 Амперметрдің өлшеу шекараларын арттыру
20.2 Вольтметрдің өлшеу шекараларын арттыру
2
Тест
№1 155-159 бет №4 152-154 бет
10-апта
(5-9.11)
21
Электр қозғаушы күш
21.1 Омның І заңы
21.2 Омның ІІ заңы
1
Жазба
№1 160-163бет №3 163-165 бет

11-апта
(12-16.11)
22
Электролиз
22.1 Фарадейдің І және ІІ заңы
22.2 Фарадейдің ІІІ заңы және
оларды амалда қолдау
2
8-апта
№1 163-167 бет №3 169-171 бет
11-апта
(12-16.11)
23
Түрлі ортадағы электр тогы
23.1 Металдардағы электр тогы
32.2 Сұйықтықпен газдардағы электр тогы
32.3 Вакуум мен жартылай өткізгіштерде электр тогы
1
Жазба
№1 170-173 бет Қ1 75-79 бет
12-апта
(19-23.11)
24
Диод және транзистор
24.1 Олардың амалда қолдау
24.2 Оларды тексеру тәсілдері
2
Тест
№1 173-175 бет №4 172-177 бет
12-апта
(19-23.11)
25
Магнит өрісі
25.1 Оның кернеулігі
25.2 Кернеулігінің әсері

1
Жазба
№1 175-179 бет №3 176-178 бет
13-апта
(26-30.11)
26
Ампер гипотезасы
26.1 Заттардың магнит қасиеті
26.2 Ферромагнетиктер

2
Тест
№1 178-180 бет №3 180-184 бет
13-апта
(26-30.11)
27
Трансформатор
27.1 Оның қызметі
27.2 Трасформациялау коэффициенті
1
Жазба
№1 185-187 бет №4 185-188 бет
14-апта
(3-7.12)
28
Механикалық және электромагниттік тербелістер
28.1 Механикалық және электромагниттік тербелістер
28.2 Олардың көздері
2
Тест
№1 188-191 бет №3 192-194 бет
14-апта
(3-7.12)
29
Механикалық және электромагниттік толқындар
29.1 Механикалық және электромагниттік толқындар
29.2 Олардың көздері
1
Жазба
№2 7-10 бет №3 177-190 бет
15-апта
(10-14.12)
30
Айнымалы ток
30.1 Айнымалы ток
30.2 Олардың көздері
2
Тест
№1 181-189 бет №3 188-194 бет
15-апта
(10-14.12)

Барлығы:
45

15-апта

Әдебиеттер тізімі:

а) негізгі:
1. С.Е.Каменецкого. Теория и методика обучения физике в школе. Частные вопросы, М: “ Академия”, 2000 г.
2. В.С.Зворыкин и др. Методика преподавания физики в ср. Школе. М: Просвещение,1987 г.
3. 4.В.Г.Разумовский и др. Основы преподавания физики в ср. Школе. М:провещение,1984 г.
4. 5.В.П.Орехова, А.ВУсовой. Методика преподавания физики 8-10 классах. М: Просвещение 1980, 41-42.
5. Н.В. Шаронова. Методика формирования научного миро воззрения учащихся при обучених физике. М: МПГУ.1995г
Қосымша:
6. Ю.И.Дика и И.К.Турышева. Межпредметные связы курса физики ср. Школе. М: Просвещение,1987г
7. А.А.Покровского Кабинет физики ср. школы. М: Просвещение,1982 г.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі

“Сырдария” университеті

“Физика және Математика” факультеті
“Жалпы математика және физика” кафедрасы

“Физиканы оқыту технологиялары мен әдістемелері” пәні бойынша

050110 –физика мамандықтарының студенттері үшін



Студенттердің білімін бақылау түрлері:

а) Тестілік сауалнамалар
б) Жазбаша бақылау
в) Коллоквиумдар
г) Сөзжұмбақтар
д) Глоссарий
е) Эссе

Жетісай-2007ж
12. Студенттердің білімін бақылау түрлері: (тест сұрақтары)

1 Нүкте қозғалысының кинематекалық теңдеуін көрсетіңіз:
А) ׂ В)
С) ; Д)
Е)
2. an нормаль үдеуді не сипаттайды:
А) Жылдамдықтың шамасының өзгеруі.
В) Жылдамдықтың бағытының ׂөзгеруі.
С) Бұрыштық жылдамдықтың өзгеруі.
Д) Траекторияның қисықтық радиусының өзгеруі.
Е) Тангенсиал үдеудің өзгеруі.
3.Бір қалыпты түзу сызықты қозғалыста қай өрнек дұрыс:
А) ׂ В)
С) ; Д)
Е)
4. Нүктенің сызықтық жылдамдығы мен бұрыштық жылдамдығы арасындағы байланысты көрсетіңіз:
А) ׂ В) С) Д) Е)
5.Материалдық нүктенің қисықтық қозғалыстағы толық үдеуін көрсетіңіз:
А) В) С) Д) ׂ Е)
6.Нормал және тангенциал үдеулердің бағытын көрсетіңіз:
А) Бір-біріне ׂперпендикуляр.
В) Қозғалыс троекториясын жанама.
С) Шеңбердің центіріне қарай радиуспен.
Д) Бір-біріне паралель.
Е) Жердің центіріне бағытталған.
7. Бұрыштық жылдамдықтың өлшем бірлігін шығараыңыз:
А) мс. В) кмсағ. С) радс. Д) радс2. Е) рад.

8. 36 кмсағ жылдамдықпен қозғалып кележатқан вагон жылджамдығын азайтып, 20 с-тан кейін тоқтайды. Вагонның үдеуін табыңыз:
А) 0,5 мс2; В)-1,8 мс2; С) –0,5 мс2 Д) 1 мс2 Е) 36 мс2

9. Радиусы 5м диск 60 айнмин жиілікпен айналып тұр. Дисктің шетіндегі нүктенің жылдамдығын табу керек:
А) 300 айнс. В) 300 мс. С) 10п мс. Д) 12п мс Е) 60 мс.

10. Диаметрі 5м дөңгелек 10 радс бұрыштық жылдамдықпен айналып тұр. Дөңгелектің шетіндегі нүктенің сызықтық жылдамдығын табыңыз:
А) 25 мс. В) 50 мс. С) 50 радс. Д) 2 мс. Е) 10 мс.

11. Дененің уақыт бойынша жүрген жолының теңдеуі S=20t+5t2. Дененің 2с уақыттан кейінгі жылдамдығын табыңыз:
А) 40 мс. В) 20 мс. С) 25 мс. Д) 2 мс. Е) 0 мс.

12. Дененің бұрыштық жылдамдығының уақыт бойынша қозғалысының теңдеуі 2 с уақыттан кейінгі бұыштық үдеуді табыңыз:
А) 2 радс2 ; В) 2 мс2; С) 10 радс2; Д) 20 мс2; Е) 0 мс2.

13. Дененің уақыт бойынша қозғалған жолының теңдеуі S=At+Bt2, мұндағы A=1мс,B=2мс2. дененің 5 с-тан кейінгі жылдамдығын табыңыз:
А) 4мс. В) 21 мс. С) 55 мс; Д) 10 кмсағ; Е) 50 мс.

14. Центрге тарқыш үдеу мына теңдеумен берілген ac=4. Жердің айналуына сәйкес, экватордағы дененің центрге тартқыш үдеуі неге тең екендігін табыңыз. Мұндағы T=1 тәулік =8,64104c, R=Rж=6370 км=6,37·106м;
А) 0,076 мс2; В) 0,015 мс2; С) 0,034 мс2; Д) 0,068 мс2; Е)3,36мс2.

15. Желдеткіштің валы n=5 айнс жилікпен айналады. Валдың бұрыштық жылдамдығын табыңыз:
А) 31,4 радс; В) 5айнс; С) 5 радс; Д) 5мс; Е)

16. Егер денедегі күштер теңессе, онда дене қалай қозғалады:
А) Бірқалыпты түзу сызықты. В) Бірқалыпты айнымалы.
С) Түзу сызықты, үдемелі. Д) Кемімелі.
Е) Бұл жағдайда қозғалыс болмайды.
17. Ілгерлемелі қозғалыс үшін динамиканың негізгі теңдеуін көрсетіңіз:
А) F=-F; B) F=mg; C) a=Fm; D) E) S=tv.
18. Айнымалы қозғалыс үшін динамиканың негізгі заңын көрсетіңіз:
А) F=ma; В) F=mg; С) a=Fm; D) Е)

19. Дененің импльюсын анықтайтын теңдеуді көросетіңіз:
А) F=-F; В) g=9,8 мс2; С) p=mv; D) P=FS; Е) P=mg.

20. Импульстің сақталу заңын көрсетіңіз:
А) В) С)
D) E)

21.00С-қа сәйкес келетін абсольюттік температураның мәнін көрсетіңіз:
А) 0 K; В) 373 K; С) 273 K; D) 546 K; Е)-273 К.
22.Термодинамиканың 1-ші заңын сипаттайтын формуланы көрестіңіз:
А) В) С) D) E) Q=CU.
23.Идеал жылу двигателі үшін ПӘК-тің максимал мәнін көрсетіңіз:
А) В) С)
D) E)
24.Менделеев – Клапейрон теңдеуін көрсетіңіз:
А) В) С)
D) P+IU; E)
25.Бастапқы параметрлері p, V,T 1 моль идеал газ, p=const болғанда 3V көлемде ұлғаяды. Газдың істеген жұмысын табыңыз:
А) pV; В) 2pV; С) 3pV; D) 4pV; E) 5pV;
26.Айнымалы процесс нәтижесінде газ А=1 Дж жұмыс істейді және суытқышқа Q=4,2 Дж мөлшерде жылу береді. Циклдың ПӘГ–ін табыңыз:
А) 0,192; В) 0,195; С) 0,200; D)0,205; E) 0,210.

27.Жабық ыдыста 500 кПа қысымдағы газ бар. Егер кранды ашса газдың 45 массасы сыртқа шығады, ыдыстағы қысым қандай болады:
А) 100 кПа; В) 200 кПа; С) 300 кПа; D) 400 кПа; E) 500 кПа.

28.Температуралары T1=500 K және T2=300 K идеал газдың Карно циклының ПӘГ-ін табыңыз:
А) 100 %; В) 166 %; С) 60 %; D) 40 %; E) 20 %.
29.Идеал газдың көлемін екі есе және абсольют температураны екі есе азайтсақ, оның қысымы қалай өзгереді:
А) 2 есе азаяды. В) 4 есе азаяды. С) тұрақты болады.
D) 2 есе өседі. E) 4 есе өседі.
30.Температурадан тәуелсіз жылу сиымдылығы C=20 ДжК бар дене t1=1000C-дан t2=200C- қа дейін суиды. Дененің жылу мөлшерін табыңыз:
А) 9 кДж; В) –2 кДж; С) 1,6 кДж; D) –1,6 кДж; E) 0,4 кДж.
31. Идеал газдың молекулаларынның ілгермелі қозғалысының орташа кинетикалық энергиясы, газдың абсолью температурасы 3 есе өскенде қалай өзгереді.
А) 3есе өседі. В) 9 есе өседі. С) 4,5 есе өсеі.
D) 3есе азаяды . E) өзгермейді.
32.Қалыпты жағдайда ( p0=105 Па) идеал газ көлемді алып тұр. Газды изотермиялық түрде р= 5,3Мпа қысымға дейін қысса оның көлемі қалай өзгереді.
А) 0,02 м3. В) 0,03м3. С) 0,01м3 Д) 0,01м3. Е)0,05м3.

33. Идеалды газ карно цикылын жасайды.Қыздырғыштың және суытқыштың температуралары 450к және 270к. Циклдың ПӘГ-ін анықтаңыз:
А) 0,2. В) 0,25. С) 0,3. Д) 0,4. Е) 0,6.

34. Идеалгаздың молекуласының орташа энергиясы.6,4·10-21 Дж.Газдың қысымы 4мПа. Бірлік көлемге келетін газдың моликула санын табыңыз:
А) 2·1023см2; В) 9,38·1017м-3; С) 6,25·1015м-3;
Д) 105м-3; Е) 2-1018м-3;
35. Массасы м=5,4 кг альюминий ерітіндіде (М=27 гмоль) қанша зат мөлшері бар:
А) 50 моль; В) 100 моль; С) 150 моль;
Д) 200 моль; Е) 250 иоль.
36. Идеал газдың температурасы Т1=300 К болғанда, қысымы р1=104 Па, ал температурасы Т2 =150 К болғанда р2 қысымы қандай болады:
А) 2 кПа. В) 3кПа. С) 4кПа. Д) 5 кПа. Е) 6 кПа.

37.Идеал газ қысымы р1=103 Па болғанда V=2м3 көлемді алып тұр. Егер көлемді изотермиялық түрде есе ұлғайтсақ. Р2 қысымы қандай болады:
А) 300 Па; В) 400 Па; С) 500 Па; Д) 600 Па; Е) 700 Па.

38. Көлемі V=1м3 болонға Т=640 К температураларыда массасы m=1кг оттегі (М=32 гмоль) орналастырылған. Баллондағы қысымды табыңыз (R=8.31 Джмоль К):
А) 166 кПа. В) 98 кПа. С) 124 кПа. Д) 192 кПа. Е) 150 кПа.

39. Көміртегінің (М=12 гмоль) 1 киломолінің массасын анықтаңыз:
А) 18кг. В) 24кг. С) 12кг. Д) 32кг. Е) 36кг.
40. Оттегінің (М=32гиоль) 1 киломолінің массасын анықтаңыз:
А) 18кг. В) 24кг. С) 12кг. Д) 32 кг. Е) 36 кг.

41. Идеал газ үшін молекула – кинетикалық теорияның негізгі теңдеуін көрсетіңіз.
А) В) С)
D) E)
42. Төмендегі теңдеудің қайсысы күй теңдеуіне жатпайды.
А) В) С)
D) E)
43. Бойль – Мариотт заңы қай жерде дұрыс жазылмаған:
А) В) С)
D) E)
44. Гей – Люссак заңы қай жерде дұрыс жазылмаған:
А) В) С)
D) E)
45. Мына формулалардың қайсысы адиабаталық процесс үшін дұрыс жазылмаған:
А) В) С)
D) E)
46.Карно теоремасын көрсетіңіз:
А) В)
С) D)
E)
47. Клайпейрон – Клаузиус теңдеуін көрсетіңіз:
А) В) С)
D) E) .
48. Фиктің диффузия заңын көрсетіңіз:
А) В) С)
D) E)
49. Ішкі үйкеліс (тұтқырлық) заңын көрсетіңіз:
А) В) С)
D) E)
50. бір мольді газ үшін нақты газдардың Ван-дер-Ваальс күй теңдеуін көрсетіңіз:
А) В) С)
D) E)
51. Джоуль – Томсон эффектісі деп:
А) Адиабаталық ұлғаю кезіндегі газдың температурасының өзгеруі.
В) Изотермиялық ұлғаю кезіндегі газдың қысымының өзгеруі.
С) Адиабаталық ұлғаю кезіндегі газдың ішкі энергиясының өзгеруі.
D) Изобаралық ұлғаю кезіндегі газдың температурасының өзгеруі.
E) Изохоралық қыздыру кезіндегі қысымның өзгеруі.
52. Қисықтың бетпен берілген қысым, Лаплас теңдеуімен сипатталады:
А) В) С)
D) E)
53. Капиллярлық шыны түтікшені сұйыққа батырған кезде, ондағы сұйықтың деңгейі ыдыстағы сұйықтың деңгейімен салыстырғанда 4мм-ге көтеріледі. Егер шыны түтіктің саңлауларының диаметрін екі есе азайтсақ, судың деңгейі қандай болады:
А) 1 мм; В) 2 мм; С) 8 мм; D) 16 мм; E) 32 мм.

54. ашық ыдыстағы судың қайнау температурасы 1000С, егер суды геметикалық жабық ыдыста қыздырса қайнау температурасы қалай өзгереді:
А) Өседі В) Өзгермейді С) Азаяды
D) Қайнамайды E) Ыдыс жарылып кетеді.
55. Қатты денелердің ббулану процесі қалай аталады:
А) Қайнау В) Булану С) Конденсация
D) Сублимация E) Балқу

56. Термодинамиканың бірінші бастамасы, ол:
А) Жеңіл процесстері үшін энегияның асқталу заңы.
В) Абсалют қара дене үшін сәулелену заңы.
С) Екінші ретті фазалық көшуді сиапттайтын заң.
D) Кинематикалық процесстерді сипаттайтын заң.
E) Бірінші ретті фазалық көшулер теориясы.
57. Термодинамиканың екінші бастамасы:
А) Статистикалық жүйелер үшін энергияның сақталу заңы
В) Бірінші ретті фазалық көшірулерді сипаттатын заң.
С) Екінші ретті өмірлік двигательді жасаудың мүмкін еместігі туралы заң.
D) Энтропияның сақталу заңы
E) Энтальпияның сақталуын дәлелдейтін заң.
58. Джоуль – Томсон эффектісі:
А) Газдың ұлғаюы кезіндегі температураның өсуі
В) Екінші ретті фазалық көшу кезінде жүзеге асады.
С) Термодинамиканың екінші бастамасы бұзылған кезіндегі кванттық эффект.
D) бірінші ретті фазалық көшулерде жүзеге асады.
E) Фазалық көшулерде жүзеге асады.
59. Қысымның өлшем бірлігін көрсетіңіз:
А) Кельвин; В) Паскаль; С) Джоуль; D) кгм3; E) кгмоль.
60. Жұмыстың өлшем бірлігін көрсетіңіз.
А) Кельвин; В)Паскаль; С)Джоуль; D)кгм3; E)кгмоль.

61. Политропты процестің теңдеуін көрсетіңіз:
А) pV = const B) pVn = const C) p = const D) V = const E) T = const

62. Политроптың көрсеткіші қандай мәндерді қабылдай алады?
А) n0 В) 0n1 С) 1ny D) yny2 E) ny2

63. Изобаралық процестің шартын көрсетіңіз:
А) p = const В) V=const С)T = const D) dQ = 0 E) dS = 0

64. Изотер миялық процестің шартын көрсетіңіз:
А) p = const В) V=const С)T = const Д) dQ = 0 E) dS = 0

65. Изохоралық процестің шартын көрсетіңіз:
А) p = const В) V=const С)T = const D) dQ = 0 E) dS = 0
66. Адиабаталық процестің шартын көрсетіңіз:
А) p = const В) V=const С)T = const Д) dQ = 0 E) dS = 0
67. Майер теңдеуін көрсетіңіз:
А) Cv = iR2 В) Cp = Cv+R С) Cv = Cp + R D) Cv = 3R Е) Cv = 2iR

68. Азотты N2 (М һ 28 гмоль) идеал газ деп есептеп, изохоралық процесс үшін меншікті жылу сыйымдылығын анықтағыз? (R = 8,31 Дж (моль.К))
А) 890 Дж(кг .К) В) 1187 Дж(кг .К) С) 1039 Дж(кг .К)
D)445 Дж(кг .К) E) 742 Дж(кг .К)

69. Азотты N2 (М һ 28 гмоль) идеал газ деп есептеп, изобараралық процесс үшін меншікті жылу сыйымдылығын анықтағыз? (R = 8,31 Дж (моль.К))
А) 890 Дж(кг .К) В) 1187 Дж(кг .К) С) 1039 Дж(кг .К)
Д)445 Дж(кг .К) E) 742 Дж(кг .К)
70. Карно циклын жасаған идеал газ үшін,қыздырғыштан алған 70% жылу мөлшерін суытқышқа береді. Циклдің ПӘГ–ін табыңыз:
А) 70% В) 60% С) 50% D) 40% E) 30%

71.Идеал газ Карно циклын жасайды. Қыздырғыштың температурасы 800 К, ал суытқыштың температурасы 200К. Циклдың ПӘГ-ін анықтаңыз:
А) 20% В) 25% С) 33% D) 60% E) 75%

72. Идеал газдың абсолют температурасын 4 есе ұлғайтқанда молекуланың орташа квадраттық жылдамдығы қалай өзгереді:
А) 2 есе азаяды В) өзгермейді С) 4 есе өседі
D) 2 есе өседі E) 4 есе азаяды

73. Абсолют температурасы бірдей болған жағдайда сутегі ( М = 2 г моль) және оттегі (М = 32гмоль) молекулалардың орташа квадраттық жылдамдықтарының қатынастары қандай:
А) 0,125 В) 0,25 С) 1 Д) 4 Е) 16

74. Шала өткізгіштердегі негізгі ток тасымалдаушылар қандай зарядталған бөлшектер:
А) Оң және теріс иондар В) Электрондар С) Теріс иондар
Д) Оң кемтіктер Е) Оң иондар
75. Нүктелік зарядтың электр өрісінің кернеулігі, оның зарядын және ара қашықтығын 2 есе көбейтсек қалай өзгереді:
А) 2 есе өседі В) 2 есе азаяды С) өзгермейді
Д) 4 есе өседі Е) 4 есе азаяды
76. Конденсатордың кернеуін 1,2 кВдейін зарядтаған кезде ол 24 нКл заряд алады. Конденсатордың сыйымдылығын табыңыз:
А) 28,8 пФ В) 24 пФ С) 20 пФ Д) 12 пФ Е) 5 пФ

77. Батареяның тогы 13 А, ал ішкі кедергісі 0,5 Ом болса, ЭҚК неге тең:
А) 26В В) 13 В С) 6,5В Д) 0,5В Е) 4,5В
78. Өткізгішке 120 мкКл заряд берілді. Өткізгіштің бетіндегі екі нүктенің потенциялдар айырмасы неге тең:
А) 120 мВ В) 60 мВ С) 240 мВ Д) 30 мВ Е) 0 В
79. Кедергілері 7 Ом, 2 Ом, 15 Ом болатын үш өткізгіш тізбектей жалғанған. Тізбектің толық кедергісі неге тең:
А) 24 Ом В) 20 Ом С) 9 Ом Д) 15 Ом Е) 6 Ом
80. 8 В ЭҚК – нен және 10 м ішкі кедергіден тұратын тізбек 3 Ом кедергіге жалғанса, тізбектің сыртындағы кернеудің азаюы неге тең:
А) 2 В В) 4 В С) 6В Д) 8 В Е) 16 В
81. Егер заттың биіктігі 5 см, ал кескіннің биіктігі 5 м болса, лупаның үлкейтілуі неге тең:
А) 1 В) 100 С)10 Д) 0 Е) 25
82. Дифракция кезіндегі төмендегі геометриялық оптика заңдарының қайсысы бұзылады:
А) жарықтың шағылу заңы
В) жарықтың сыну заңы
С) жарықтың түзу сызықты таралу заңы
Д) жарықтың бір-бірімен тәуелсіздік заңы
Е) жарық толқындарының бір-бірімен беттесу заңы
83. Интерференция кезінде төмендегі геометриялық оптика заңдарының қайсысы бұзылады:
А) жарықтың шағылу заңы
В) жарықтың сыну заңы
С) жарықтың түзу сызықты таралу заңы
Д) жарықтың бір-бірімен тәуелсіздік заңы
Е) жарық толқындарының бір-бірімен беттесу заңы
84. Жарық оптикалық тығыз ортаға өткенде огың таралу жылдамдығы қалай өзгереді:
А) жарық жылдамдығы өседі
В) жарық жылдамдығы азаяды
С) жарық жылдамдығы өзгермейді
Д) жарық жылдамдығы ортадан тәуелсіз
Е) жарық жылдамдығы нольге тең
85. Геометриялық оптиканың қай заңы толық теорияда Френель зоналар әдісімен дәлелденеді:
А) жарықтың шағылу заңы
В) жарықтың сыну заңы
С) жарықтың түзу сызықты таралу заңы
Д) жарықтың бір-бірімен тәуелсіздік заңы
Е) жарық толқындарының бір-бірімен беттесу заңы
86. Төмендегі шарттардың қайсысынан интерференциялық суретті көруге болады:
А) Когерентті жарық толқындарының беттесуі
В) Екі тәуелсіз жарық көздерінен шыққан жарық толқындарының беттесуі
С) Монохроматты жарық толқындарының беттесуі
Д) Жарықтың кедергілерді орғытып өтуі
Е) Жарықтың вакуумда таралуы
87. Интерференциялық сәулелердің күшейген кездегі фазалар айырмасын көрсетіңіз:
А) (2k + 1) В) (2k + 1) 2 С) 2k Д) 4k Е) 0

88. Дифракция дегеніміз не? Толық жауабын көрсетіңіз
А) жарықтың геометриялық көлеңкеге кіруі
В) жарықтың түзу сызықты таралудан ауытқуы
С) жарықтың бөгеттерді орғытып өтуі
Д) жарық толқындарының беттесуі
Е) жарықтың бөгеттерді айналып өтіп, геометриялық көлеңкеге кіруі
89. Сақиналардың санын көбейтсек дифракциялық тордың ажыратқыштық қабілеті қалай өзгереді:
А) өзгермейді В) азаяды С) шексіздікке тең
Д) нольге тең Е) өседі

90. Тек жарықтың кванттық қасиеттерімен сипатталатын құбылысты көрсет:
А) Интерференция В) Дисперсия С Дифракция
Д) Фотоэффект Е) ) Жылулық сәулелену
91. Тек жарықтың толқындық қасиеттерімен сипатталатын құбылысты көрсет:
А) Комптом эффектісі В) Фотоэффект С) Дифракция
Д) Жылулық сәулелену Е)Жарық қысымы
92. Жарықтың көлденеңдігімен сипатталатын құбылысты атаңыз:
А)Интерференция В) Дифракция С) Поляризация
Д) Дисперсия Е) ) Фотоэффект
93. Төмендегі қасиеттердің қайсысы жазық поляризацияланған жарыққа тән қасиет:
А) жарық барлық бағытта бірдей тербеледі
В) жарық толқындарында Е және Н векторлары өзара перпендикуляр
С) электр векторы белгілі бір жазықтықта тербеледі
Д) электр векторының тербелісі жан-жаққа таралады
Е) жарық толқындарында Е және Н векторлары бір-біріне паралель
94. Шала өткізгіштердегі негізгі ток тасымалдаушылар қандай зарядталған бөлшектер:
А) Оң және теріс иондар В) Электрондар С) Теріс иондар
Д) Оң кемтіктер Е) Оң иондар
95. Голографияның негізгі принциптері қандай құбылыстарға негізделген:
А) Интерференция
В) Дифракция
С) Интерференция және дифракция құбылыстарына
Д) Поляризация құбылысына
Е) Қосарланып сыну құбылысына
96. Герц электромагниттік толқынды қандай құралдың көмегімен алды:
А) жабық тербелмелі контур арқылы
В) ашық тербелмелі контур арқылы
С) маятник арқылы
Д) шек арқылы
Е) индуктивтілі катушка арқылы
97. Сыну көрсеткіші қай физикалық шамаға тәуелді:
А) жарықтың интенсивтілігіне
В) жарық тербелісінің амплитудасына
С) ортаның жарық жылдамдығына
Д) екі ортаның бетіне түскен сәулелердің түсу бұрышына
Е) жарық күшіне
98. Жарықтың бір ортадан (сыну көрсеткіші 1) екіншісіне ( 2) өтеді. Осы екі сыну көрсеткішінің қандай қатынасында жарық толық шағылады:
А) 1 = 2 B) 1 2 C) 1 2 D) 1 2=1 E) inp = arсsin (n1n2)

99. Көрінетін жарықтың жиілік диапазонын көрсетіңіз:
А) 3. 105 –3. 1012Гц В) 3,75.1014-7,5.1014Гц С)1,5.1017-5.1019Гц
D) 6.10-2м Е) 3.103-3.105Гц
100. Сыну заңы:
А) sin a- sin β= n-1
B) Түскен сәуле және сынған сәуле бетке түскен перпендикуляр бір жазықтықта жатыр, түсу бұрышы және сыну бұрышы мынандай теңдеумен байланысты sin i sin r = n
C) sin - sin = v
D) Түскен сәуле, шағылған сәуле және бетке түскен перпендикуляр бір жазықтықта жатыр, шағылу бұрышы түсу бұрышына тең sin = sin
E) n2n1 = v2v1

101. Металлға түскен жарық ағынының интенсивтігі өскенде фотоэлектрондардың жылдамдығы қалай өзгереді:
А) өседі В) өзгермейді С) азаяды
Д) басында өседі сосын азаяды Е) экспонента бойынша өседі

102. Жалпы алғанда жарықтың дифракциясы дегеніміз не:
А) жарық дифракциясы – жарықтың толқындық оптикасына геометриялық оптикаға өткендегі жарықтың толқындық қасиеттерінің көрінуі
В) ортадағы жарықтың фазалық жылдамдығының жиілікке тәуелділігі
С) шашыраған жарықтың интенсивтілігі толқын ұзындығының 4 дәрежелі дәрежесіне кері пропорционал
Д) толқындар беттескен кезде олардың интенсивтігінің қосылмауы, яғни толқындардың кеңістіктің бір нүктесінде өзара күшейгенде, басқа нүктелерде әлсіреуі
Е) заттың жарықпен әрекеттесуі, жарықтың таралуының өзгеруімен және заттардың жарық шығаруымен сипатталады
103. Халықаралық жүйедегі жарық күшінің өлшем бірлігін көрсет:
А) Стильб В) Джоль С) Кандела Д) Люкс Е) Люмен

104. Жарықтылықтың Е өлшем бірлігін көрсет:
А) лм В) лк С) кд Д) лм.с Е) лк.с

105. Жарық ағынының өлшем бірлігін көрсет:
А) лм В) лк С) кд Д) Дж Е) кдм2

106. Сыртқы фотоэффект деген атты қандай құбылыс иемденген:
А) жарық әсерінен электрондардың қатты және сұйық заттардан шығуы
В) монохроматты рентген сәулелерінң “жеңіл” шашыратқыш заттардан шашырау құбылысы
С) дененің ішкі энергиясы нәтижесінде сәулелену температураға және денелердің оптикалық қасиеттеріне тәуелді электромагниттік құбылысы
Д) шала өткізгіштердің өздік фотоөткізгіштік құбылысы
Е) жарық әсерінен диелектриктегі токты тасымалдайтын құбылыс
107. Қандай құбылыс фотоэффект деген атты иемденген:
А) жарық әсерінен электрондардың қатты және сұйық заттардан шығуы
В) монохроматты рентген сәулелерінң “жеңіл” шашыратқыш заттардан шашырау құбылысы
С) дененің ішкі энергиясы нәтижесінде сәулелену температураға және денелердің оптикалық қасиеттеріне тәуелді электромагниттік құбылысы
Д) шала өткізгіштердің өздік фотоөткізгіштік құбылысы
Е) жарық әсерінен диелектриктегі токты тасымалдайтын құбылыс
108. Қандай құбылыс жылулық сәулелену деп аталады:
А) жарық әсерінен электрондардың қатты және сұйық заттардан шығуы
В) монохроматты рентген сәулелерінң “жеңіл” шашыратқыш заттардан шашырау құбылысы
С) дененің ішкі энергиясы нәтижесінде сәулелену температураға және денелердің оптикалық қасиеттеріне тәуелді электромагниттік құбылысы
Д) шала өткізгіштердің өздік фотоөткізгіштік құбылысы
Е) жарық әсерінен диелектриктегі токты тасымалдайтын құбылыс
109. Атомның ядросының құрамына қандай бөлшектер кіреді:
А) тек протондар В) тек нейтрондар С) протондар және нейтрондар
Д) протондар, нейтрондар және электрондар Е) тек электрондар
110. - сәулелері дегеніміз:
А) электрондар ағыны В) протондар ағыны
С) нейтрал атомдардың ағыны Д) нейтрал атомдардың ағыны
Е) атом ядролары шығаратын электромагниттік сәулелер кванттарының ағыны
111. - сәуле, ол:
А) электрондар ағыны
В) протондар ағыны
С) Гелий атомының ядоросының ағыны
Д) нейтрал атомдардың ағыны
Е) атом ядролары шығаратын электромагниттік сәулелер кванттарының ағыны
112. - ыдырау ол:
А) электрондар ағыны В) протондар ағыны
С) нейтрал атомдардың ағыны Д) нейтрал атомдардың ағыны
Е) электрондар мен позитрондар ағыны және осы электрондармен позитрондардың ыдырауы нейтрино немесе антинитриномен бірге жүреді
113. Қандай ядроларды изобарлар деп атайды:
А) нейтрондар саны бірдей ядролар
В) протондар саны бірдей ядролар
С) массалық саны бірдей ядролар
Д) нейтрондар мен протондардың сандарының бірдей айырымы
Е) протондар саны бірдей, бірақ нейтрондар саны әртүрлі ядролар
114. Қандай ядроларды изотоптар деп атайды:
А) нейтрондар саны бірдей ядролар
В) протондар саны бірдей ядролар
С) массалық саны бірдей ядролар
Д) нейтрондар мен протондардың сандарының бірдей айырымы
Е) протондар саны бірдей, бірақ нейтрондар саны әртүрлі ядролар
115. Қандай ядроларды изотондар деп атайды:
А) нейтрондар саны бірдей ядролар
В) протондар саны бірдей ядролар
С) массалық саны бірдей ядролар
Д) нейтрондар мен протондардың сандарының бірдей айырымы
Е) протондар саны бірдей, бірақ нейтрондар саны әртүрлі ядролар
116. Герц электромагниттік толқынды қандай құралдың көмегімен алды:
А) жабық тербелмелі контур арқылы
В) ашық тербелмелі контур арқылы
С) маятник арқылы
Д) шек арқылы
Е) индуктивтілі катушка арқылы
117. Сақиналардың санын көбейтсек дифракциялық тордың ажыратқыштық қабілеті қалай өзгереді:
А) өзгермейді В) азаяды С) шексіздікке тең Д) нольге тең Е) өседі.
118. Жарықтылықтың В өлшем бірлігін көрсет:
А) лм В) лк С) кд Д) кдм2 Е) лк.с
119. Жарық энергиясының (жарық санының) өлшем бірлігін көрсет:
А) лм В) лк С) кд Д) кдм2 Е) лм.с

120. Тепе – теңдіктегі сәулелену үшін Прево ережесін көрсет:
А) дененің энергетикалық жарқырауының спекторлық тығыздығының монохроматты жұтылу коэффициентіне қатынасы дененің материалына тәуелсіз және температура мен жиіліктің функциясы болып табылады, ал абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауының спекторлық тығыздығына тең
В) егер екі дене әр түрлі энергия жұтса, осы денелерден шығатын энергияда әр түрлі болуы керек
С) абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауының спекторлық тығыздығының максимумына сәйкес келетін жиілік, оның термодинамикалық температурасына тура пропорционал
Д) фотолюминесценцияланатын заттар шығаратын сәулеленудің толқын ұзындығы люминесценция шығаратын заттар толқын ұзындығынан үлкен
Е) фотолюминесценцияның кванттық шығуы толқын ұзындығы үлкен облыста (Стокс облысында) тұрақты және антистокс облысында төмендейді

121. Механикалық энергияның сақталу заңы:
А) В) С)
Д) Е)
122. Импульс моментінің сақталу заңы:
А) В) С)
Д) Е)
123. Сұйықтардың үзіліссіздік теңдеуі:
А) В) С)
Д) Е)
124. Тортичелли формуласын көрсетіңіз:
А) В) С)
Д) Е)
125. Мариоттың ыдысы не үшін қолданылады:
А) Сұйықтарды сақтау үшін.
В) Сұйықтардың көлемін өлшеу үшін.
С) Сұйықтардың тұрақты жылдамдықпен ағуы үшін.
Д) Динамикалық тұтқырлығын анықтау үшін.
Е) Кинемитикалық тұтқырлығын анықтау үшін.

126. Сұйықтардың ағысы үшін энергияның сақталу заңы:
А) В) С)
Д) Е)
127. Дененің инерция моментін анықтайтын
А) В) С)
Д) Е)
128. Бүкіл әлемдік тартылыс заңы:
А) В) С)
Д) Е)
129. Бірінші космостық жылдамдығы:
А)12,2кмс; В)7,9кмс; С)5,6кмс; Д)16кмс; Е)19кмс.

130. Ілгерлемесі қозғалыстың жұмысы:
А)A=FS; B)A=(FS); C)A=FScosα; Д)A= E)
131. Айналмалы қозғалыстың жұмысы:
А)A=Mφ; B)A=(FS); C)A=FScosα; Д)A= E)
132. Қай физикалық шаманың өлшемі, күш моментінің өлшемімен сәйкес келеді:
А)Инерция моменті. В)Жұмыс. С)импульс.
Д)Қысым. Е)Күш.

133. Қандай физикалық шаманың өлшемі, энергияның өлшемімен сәйкес келеді:
А)Инерция моменті. В)Күш моменті. С)импульс.
Д)Қысым. Е)Күш.

134. Дененің ілгерлемелі қозғалысының кинетикалық энергиясы:
А) В) С) Д) Е)
135. Айналмалы қозғалысының кинетикалық энергиясы:
А) В) С) Д) Е)
136. Күш моменті формуласы:
А) В) M=[rF]; С) A=Mφ;
Д) F=ma; Е)
137. Кориолис күшін анықтайтын формула:
А) F=ma; В) С)
Д) Е)

138. Амплитудасы 2см, периоды 4с және бастапқы фазасы π3 болатын гармониялық тербеліс теңдеуі:
А) В) С)
Д) Е)
139. Тербелмелі контурдың өшетін тербелісінің теңдеуі:
А) В) С)
Д) Д)

140. Физикалық маятниктің еріксіз тербелісінің дифференциалдық теңдеуі:
А) В) С)
Д) Д)

141. Көлденең дыбыстық толқындар қандай ортада тарала алмайды:
А) Ауа. В) Вакуум. С) Су. Д)Металл. Е) Изолятор.

142. Толқындардың таралу жылдамдығы формуласы:
А) В) С) Д) Е)

143. Математикалық маятниктің тербеліс периоды:
А) В) С)
Д) Е)
144. Пружиналық маятниктің тербеліс периоды:
А) В) С)
Д) Е)
145. Физикалық маятниктің тербеліс периоды:
А) В) С)
Д) Е)
146. Радиусы 10см және массасы 800г диск өз осімен айналып тұр. Дисктің инерция моментін табыңыз:
А)16г∙м 2 ; В) 8 г∙м 2 ; С)80 г∙м 2 ; Д)4 г∙м 2 ; Е) 40 г∙м 2 .

147. Ұзындығы 50см және массасы 480г жіңішке стержень, ортасынан перпендикуляр өткен ось бойымен айналып тұр. Стерженнің инерция моментін табыңыз:
А) 120 г∙м 2 ; В)60 г∙м 2 ; С) 10 г∙м 2 ; Д) 30 г∙м 2 ; Е) 40 г∙м 2 ;

148. Идеал газдың көлемі изотермиялық түрде 2 м3-тан 3 м3-қа өзгереді. Қысым қанша есеге өзгереді:
А) 2; В)0,5; С)0,7; Д)1,5; Е)1,2.

149. Массасы m=0,03кг(R=8,31 Дж(моль·К)), көлемі V= 0,02м2 , қысымы p=2·105 Па болатын аммиактың NH3 (M=17гмоль) температурасын анықтаңыз:

А)100 К; В)273 К; С) 160 К; Д)180 К; Е) 140К.

150. Массасы 10 т автомобиль 8 мс жылдамдықпен жүріп тоқтайды. Егер автомобильдің кинетикалық энергиясы ішкі энергияға айналса, тоқтағанда қанша жылу бөлінді:
А) 24 кДж; В)64 кДж; С)240 кДж; Д) 320кДж; Е) 400 кДж.
151. Массасы 1кг алюминий ыдыстағы 2 кг суды 50С-ға дейін қыздыру үшін қандай жылу мөлшерін жұмсау керек? Алюминийдің меншікті жылу сиымдылығы 103 Дж(кг·К), судың меншікті жылу сиымдылығы 4,2·103 Дж( кг·К):
А)0,6 МДж; В) 0,9 МДж; С) 1,0 МДж; Д) 1,2 МДж; Е) 1,4 МДж;

152. 5·105 Дж жылу мөлшерімен балқу температурасында алынған қанша қорғасынды балқытуға болады? Қорғасынның меншікті балқу жылуы 2,5·104 Джкг:
А)10кг; В) 15кг; С)20кг; Д)25кг; Е)30кг.

153. 1,1 МДж жылу әсерімен 293 К температурасында алынған қанша шойынды 1393К балқу температурасына дейін қыздыруға болады?Шойынның меншікті жылу сиымдылығы 0,5·103 Джкг:
А)0,5 кг; В);1кг; С)1,5 кг; Д)2 кг; Е)2,5 кг.

154. Газ Карно циклын жасайды. Суытқыштың абсолют температурасынан қыздырғыштың абсолют температурасы 4 есе үлкен. Циклдың ПӘГ-ін анықтаңыз:
А) 80%; В) 75%; С) 70%; Д) 65%; Е) 60%.
155. Жылу машинасы 1 циклда қыздырғыштан 100 Дж жылу мөлшерін алып 40 Дж суытқышқа береді. Машинаның ПӘГ-ін анықтаңыз:
А) 0,6; В) 0,8; С) 0,4; Д) 0,5; Е) 0,7.

156. Қыздырғыштың температурасы 2000 С, ал суытқыштың температурасы 110С. Жылу двигателінің ПӘГ-ін анықтаңыз:
А) 30%; В) 35%; С) 40%; Д) 45%; Е) 50%.

157. N=1,204·1024 молекуладан тұратын денеде қанша зат мөлшері бар? (NА=6,02·1023 моль-1 ):
А) 15 моль; В) 2 моль; С) 10 моль; Д) 20 моль; Е) 5 моль.

158. 3 л суды 1000 С температурада буға айналдыру үшін қанша энергия керек? Меншікті булану жылуы 2,3·106 Джкг. Мудың тығыздығы 106 кгм3 .
А)6,0 МДж; В) 6,4 МДж; С) 6,6 МДж; Д) 6,9 МДж; Е) 7,2 МДж.

159. Егер адам бір стакан ыстық (200 г) су ішсе оның организмі қанша жылу алады? Адамның температурасы 370 С, ал судың теппературасы 600 С, судың меншікті жылу сиымдылығы 4,2·103 Дж(кг·К):
А) 18,5 кДж; В) 20,1 кДж; С) 17,9 кДж; Д) 19,3 кДж; Е) 16,4 кДж.

160. 110г алюминийдің 940С температураға қыздыру үшін 9,1 кДж жылу керек. Алюминийдің меншікті жылу сиымдылығын табыңыз:
А) 1300 Дж(кг·К); В)1520 Дж(кг·К); С) 470 Дж(кг·К);
Д) 880 Дж(кг·К); Е) 1150Дж(кг·К).

161. 0,5 т көмірдің жануы арқылы бөлінген жылу мөлшерін табыңыз. Көмірдің меншікті жану жылуы 3,4·107 Джкг:
А) 1,7·104 МДж; В) 1,7·109 Дж; С) 6,8·108 Дж;
Д)3,9·1010 Дж; Е) 2,5·102 МДж.

162. Берілген температурада ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 60%. Егер қаныққан су буларының тығыздығы 9,3·10-3 кгм3 болса, абсолют ылғалдылығы қанадай:
А)3,2·10-3 кгм3; В) 5,6·10-3 кгм3; С)4,2·10-3 кгм3;
Д)5,0·10-3 кгм3; Е)2,8·10-3 кгм3.
163. Берілген температурада су буының тығызыдығы 4,7·10-3 кгм3, ал қаныққан будың тығыздығы 9,4·10-3 кгм3. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығын табыңыз:
А) 30%; В) 40%; С) 50%; Д) 60%; Е) 70%.

164. 1 атомды идеал газ адиабаталық түрде 8 есе ұлғаяды. Қысымы қанша есе өзгергенін табыңыз:
А) 8; В) 18; С) 32; Д) 132; Е) 116.

165. 1 мм3 судағы молекуланың санын табыңыз. Судың тығызқдығы 1 гсм3 , ал молярлық массасы 18 гмоль. (NA=6,02·1023 моль-1):
А)25·1019; В) 3,3 ·1019; С) 2,5·1020; Д) 3,3·1020; Е) 3,3·1021.

166. Изохоралық процесте элементар жұмыс неге тең:
А) В) С)
Д) Е)

167. Қыздырғыштың температурасы 727 0С, ал суытқыштың температурасы 27 0 С болса, Карно циклының ПӘГ-ін анықтаңыз:
А) 87%; В) 70%; С) 75%; Д) 65%; Е) 67%.

168. Қалыпты жағдайда 2 атомды молекунаның қанша і-еркіндік дәрежесі бар:
А) 2; В) 3; С) 4; Д) 5; Е) 6.

169. Газға берілген барлық жылу мөлшері ішкі энергияға айналатын процесті көрсетіңіз:
А) Изотермиялық. В) Изохоралық. С) Изобаралық.
Д) Адиабаталық. Е) Политроптық.

170.Лоренц күшін сипаттайтын формула:
А) В) С)
Д) Е)

171. Көлденең қимасының ауданы 3 мм2 өткізгіщтен 10 с-та, 60 мкКл заряд өтсе, токтың тығыздығы неге тең:
А) 18 Ам2; В)20 Ам2; С) 60 Ам2; Д) 2 Ам2; Е) 0,2 Ам2.

172. Тұйықталған электр тізбегінде қозғалатын электр зарядының сыртқы күштер әсерінен жасалған жұмысының заряд шамасына қатынасы не деп аталады:
А) Тізбектің кернеуі. В) Тізбектегі ток күші.
С) Ток көзіндегі ЭҚК. Д) Жарық көзінің кернеулігі.
Е) Жарық көзінің ішкі кедергісі.

173. Нүктелік зарядтың электростатикалық өрісі не деп аталады:
А) Кинетикалық. В) Потенциалдық.
С) Электромагшниттік. Д) Магниттік.
Е) Құйынды.

174. ЭҚК күштері 4,5 В болатын 2 аккумулятордың ішкі кедергілері 0,25 Ом және олар 4 Ом кедергімен тізбектей жалғанып тұр. Мұндай тізбектегі ток күші неге тең:
А) 1 А; В) 0,5 А; С) 0,25 А; Д) 4,5 А; Е) 2 А.

175. Протон индукциясы 4 мТл біртекті магнит өрісіне 5·105 мс жылдамдықпен магнит өрісі векторына перпендикуляр ұшып кіреді. Протон шеңбер бойымен бір толық айналым жасағанда өріс қандай жұмыс жасайды:
А) 200 Дж; В) 20 Дж; С) 40Дж; Д) 0 Дж; Е) 8 Дж.
176. Айнымалы токтың теңдеуі мына теңдеумен берілген
Токтың амплитудалық мәні неге тең:
А) 0,3 А; В) 4π А; С) π3 А; Д) 1,2 А; Е) 0,3 π А.

177. Индукция сызығына 300 бұрышпен орналасқан ұзындығы 10см тік өткізгішке бойынан 8 А ток жүргенде 0,2 Н күш әсер етеді. Магнит өрісінің индукциясы қандай:
А) 0,2 Тл; В) 0,5 Тл; С)2 Тл; Д)0,8 Тл; Е)1,2 Тл.

178. Егер өткізгіштің соңындағы кернеу 20 В болса, 40 Ом кедергісі бар өткізгіште пайда болатын қуат қаншаға тең:
А) 800 Вт; В) 10 Вт; С) 100 Дж ; Д)6Д ж; Е)0,6 Дж.

179. Вакуумда электромагниттік толқын қандай жылдамдықпен таралады:
А) 340 мс; В) 1000 мс; С) 3·108 мс ; Д) 5 мс; Е) 106 мс.

180. Тұйық тізбек үшін Ом заңын көрсетіңіз:
А) В) C)
Д) Е)

181. 20 мкКл зарядты кернеулігі 30Вм біртекті электр өрісінде күш сызығына перпендикуляр 2см ара қашықтыққа орналастыру үшін қандай жұмыс жасалу керек:
А) 60 мкДж; В) 30 мкДж; С) 20 мкДж; Д) 0 Дж; Е) 120 мкДж.

182. Шағылу заңы:
А) Түскен сәуле, шағылған сәуле және бетке түскен перпендикуляр бір жазықтықта жатыр, шағылу бұрышы түсу бұрышына тең, мұндағы sinα=sinβ.
В) С) sinα=sinβ=v;
Д) Түскен сәуле, шағылған сәуле және бетке түскен перпендикуляр бір жазықтықта жатыр, шағылу бұрышы түсу бұрышына тең, мұндағы sinα ≠ sinβ.
Е) Түскен сәуле, шағылған сәуле және бетке түскен перпендикуляр бір жазықтықта жатыр, шағылу бұрышы түсу бұрышына тең, мұндағы sinα sinβ=n.

183. Жұқа линзаның негізгі формуласын көрсетіңіз:
А) В) С)

Д) Е)
184. 1 атомды идеал газ адиабаталық түрде 8 есе ұлғаяды. Қысымы қанша есе өзгергенін табыңыз:
А) 8; В) 18; С) 32; Д) 132; Е) 116.
185. Доплер эффектісін сипаттайтын теңдеуді көрсетіңіз:
А) В) С)
Д) Е)
186. Табиғи жарық поляризатордан және анализатордан өтеді. Анализатордан өткен жарық интенсивтігі жоғары болу үшін, анализатор мен поляризатор арасындағы бұрыш қандай болу керек:
А) 00; В) 900; С) 450; Д) 300; Е) 600.

187. Шала өткізгіштердегі негізгі ток тасымалдаушылар қандай зарядталған бөлшектер:
А) Оң және теріс иондар В) Электрондар С) Теріс иондар
Д) Оң кемтіктер Е) Оң иондар
188. Нүктелік зарядтың электр өрісінің кернеулігі, оның зарядын және ара қашықтығын 2 есе көбейтсек қалай өзгереді:
А) 2 есе өседі В) 2 есе азаяды С) өзгермейді
Д) 4 есе өседі Е) 4 есе азаяды
189. Конденсатордың кернеуін 1,2 кВдейін зарядтаған кезде ол 24 нКл заряд алады. Конденсатордың сыйымдылығын табыңыз:
А) 28,8 пФ В) 24 пФ С) 20 пФ Д) 12 пФ Е) 5 пФ

190. Батареяның тогы 13 А, ал ішкі кедергісі 0,5 Ом болса, ЭҚК неге тең:
А) 26В В) 13 В С) 6,5В Д) 0,5В Е) 4,5В
191. Өткізгішке 120 мкКл заряд берілді. Өткізгіштің бетіндегі екі нүктенің потенциялдар айырмасы неге тең:
А) 120 мВ В) 60 мВ С) 240 мВ Д) 30 мВ Е) 0 В
192. Кедергілері 7 Ом, 2 Ом, 15 Ом болатын үш өткізгіш тізбектей жалғанған. Тізбектің толық кедергісі неге тең:
А) 24 Ом В) 20 Ом С) 9 Ом Д) 15 Ом Е) 6 Ом
193. 8 В ЭҚК – нен және 10 м ішкі кедергіден тұратын тізбек 3 Ом кедергіге жалғанса, тізбектің сыртындағы кернеудің азаюы неге тең:
А) 2 В В) 4 В С) 6В Д) 8 В Е) 16 В
194. Герц электромагниттік толқынды қандай құралдың көмегімен алды:
А) жабық тербелмелі контур арқылы
В) ашық тербелмелі контур арқылы
С) маятник арқылы
Д) шек арқылы
Е) индуктивтілі катушка арқылы
195.Лоренц күшін сипаттайтын формула:
А) В) С)
Д) Е)

196. Көлденең қимасының ауданы 3 мм2 өткізгіщтен 10 с-та, 60 мкКл заряд өтсе, токтың тығыздығы неге тең:
А) 18 Ам2; В)20 Ам2; С) 60 Ам2; Д) 2 Ам2; Е) 0,2 Ам2.

197. Тұйықталған электр тізбегінде қозғалатын электр зарядының сыртқы күштер әсерінен жасалған жұмысының заряд шамасына қатынасы не деп аталады:
А) Тізбектің кернеуі. В) Тізбектегі ток күші.
С) Ток көзіндегі ЭҚК. Д) Жарық көзінің кернеулігі.
Е) Жарық көзінің ішкі кедергісі.

198. Нүктелік зарядтың электростатикалық өрісі не деп аталады:
А) Кинетикалық. В) Потенциалдық.
С) Электромагшниттік. Д) Магниттік.
Е) Құйынды.

199. ЭҚК күштері 4,5 В болатын 2 аккумулятордың ішкі кедергілері 0,25 Ом және олар 4 Ом кедергімен тізбектей жалғанып тұр. Мұндай тізбектегі ток күші неге тең:
А) 1 А; В) 0,5 А; С) 0,25 А; Д) 4,5 А; Е) 2 А.

200. Протон индукциясы 4 мТл біртекті магнит өрісіне 5·105 мс жылдамдықпен магнит өрісі векторына перпендикуляр ұшып кіреді. Протон шеңбер бойымен бір толық айналым жасағанда өріс қандай жұмыс жасайды:
А) 200 Дж; В) 20 Дж; С) 40Дж; Д) 0 Дж; Е) 8 Дж.

13. Студенттердің академиялық білімін
рейтингтік бағалау жүйесі

Білім беру ісіндегі басты приоритет – студенттердің жеке шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту, оларды дара тұлға етіп әзірлеу. Оқу үрдісінде басымдылық рөл оқытушыға емес, студентке берілуі тиіс, студент белсенділік көрсетуі тиіс, оны оқытпай, ол өздігінен оқуы керек. Оқытудың негізгі мақсаты - өз бетінше дами алатын жеке адамды қалыптастыру болғандықтан, оқытудың негізгі формасы – студенттермен жұмыс істеу, дифференциялау.
Әрбір студент басқа студент пен салыстырылмайды, керісінше өзімен - өзі салыстырылады. Студенттер өз нәтижелерін бағалай білуге үйренуі аса маңызды.
Студенттердің білімін бағалау – оның жіберген қатесіне жазалау емес, жетістігін мадақтау, көтермелеу құралына айналуы тиіс.
Студенттердің білімін бағалау кредиттік оқыту жүйесінің міндетті элементі болып кіреді.
Қорытынды бақылау-емтихан студенттің академиялық уақыт ішіндегі кәсіптік білім бағдарламасын меңгеру дәрежесін анықтау үшін өткізіледі.
Емтихан компьютерлі, жазбаша тестермен немесе ауызша, жазбаша түрде өтеді. Емтиханның өту формасын оқу-әдістемелік кеңес тағайындайды.
Студенттің білімін бағалау рейтингтік балл екі бөліктен тұрады: біріншісі – рейтинг балының 40% құрайды, оны студент күнделікті бақылау (ОБСӨЖ), СӨЖ тапсырмаларын орындағаны үшін жинақтайды. (А1;А2-жетінші және он төртінші апталарда өткізілетін аттестаттау балдары), екіншісі – рейтинг балының 60% құрайды, ол қорытынды бақылау – емтиханның нәтижесі осы балдардың қосындысы студенттің білімінің рейтингтік көрсеткіші:
R=(А1+А2)x0,4 + Э x0,6
Рейтингтің жоғарғы мәні – 100 балл
Студенттің оқу жылындағы академиялық үлгерімі GPA мәні былайша есептеледі:
GPA =
И1 , И2 ,..., ИП – студенттің қорытынды балының сандық баламасы.
К1 , К2 ,..., КП – студенттің оқыған пәндер кредиті
1 курс студенті келесі курсқа көшу үшін GPA мәні +Д – 1,33 (55-59%) балдан кем болмауы керек, 2 курс студенті үшін – +С – 2,33 (70-74%), 3 курс студенті үшін В- – 2,67 (75-79%) кем болмауы керек.
Әр деңгейдің ұпай саны студенттердің білімін бақылаудың үлгілері мен кіріспе, ағымдағы және аралық бақылаулармен жиналады. Төменде студенттердің баллмен есептегенде білім градациясының кестесін беріп отырмыз:

Бағалаудың әріптік жүйесі

Баллдары
Бағалаудың %-тік мазмұны
Бағалаудың дәстүрлі жүйесі
А
4.0
100

Өте жақсы
А-
3.67
90-94

В+
3.33
85-89

Жақсы
В
3.0
80-84

В-
2.67
75-79

С+
2.33
70-74

Қанағаттанарлық
С
2.0
65-69

С-
1.67
60-64

D+
1.33
55-59

D
1.0
50-54

F
0
0-49
Қанағаттанғысыз

Пәннен F – деген баға алған студент деканат белгілеген мерзімде оны қайта тапсыру керек

14. Физика есептерін шығару әдістемесінің негізі пәні бойынша оқу процесінің картасы

Апталар
Қыркүйек
Қазан
Қараша
Желтоқсан
Ұпай саны

Бақылау түрі
1-3
6-10
13-17
20-24
27-1
4-8
11-15
18-22
25-29
1-5
8-12
15-19
22-26
29-3
6-10

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

I
Кіріспе бақылау
Кб

7
II
Ағымдағы бақылау

КР1

КР2

КР3
33
1.
Тестілік сауалнама

Т1

Т2

Т3
15
2.
СӨЖ тапсырмалары

С1

С2

С3

С4

С5

10
3.
Рефераттар

Р1

Р2

Р3
15
III
Аралық бақылау

РБ1

РБ2

20

Барлығы

100

Ұқсас жұмыстар

---

Физиканы оқыту әдістерінің классификациясы

---

МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА БӨЛІМІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ

---

Физиканы мектепте оқыту әдістемесі

---

Физикадан есептер шығару

---

Физиканы оқыту әдістемесі – педагогикалық ғылым саласы, оқытудың негізгі мәселелері мен тәсілдері

---

Физиканы оқыту әдістемесі – педагогикалық ғылым, оның зерттейтін мәселелері мен зерттеу әдістері. Физика курсының басқа пәндермен байланысы

---

БАҒДАРЛАМАСЫМЕН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

---

Жаңартылған білім беру бағдарламасының молекулалық физика бойынша жаңа әдістемесі

---

Заттың агрегаттық күйлерінің өзгеру физикасын жазу

---

Физика сабағында ақпараттық технологияны қолданудың тиімділігі

---

Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауын тексерулерді ұйымдастыру мен жүргiзу ережесi

---

Құнды қағаздар нарығы

---

Коммерциялық банктердің қаржы айналымында бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялары

---

ҚР-дағы мұнай нарығының даму заңдылықтары және тенденциясы «Қазмұнайгаз» Барлау Өндіру» АҚ

---

ӘБІЛҒАЗЫҰЛЫ АРЫНҒАЗЫ туралы

---

САҒЫРБАЙҰЫЛ ҚҰРМАНҒАЗЫ

---

Қазақстан Рсепубликасының екінші деңгейлі банктерінде бағалы қағаздар нарығын құру

---

Газды-сұйықты өнімнің атқылауын болдырмау үшін ұңғы сағасын жабдықтау жүйелерін зерттеу және жетілдіру

---

Қаржы орталығы мен Қазақстан бағалы қағаздар нарығы Институционалды экономика

---