Тірі зат

Қоршаған орта туралы ілім пәнінен тест сұрақтары
1-вариант

$$$ 1
Қоршаған ортаға әсер етуші зиянды факторларға байланысты оның ластануын нешеге жіктеуге болады
А) 2
В) 3
С)4
Д)5
Е)6

$$$ 2
Ірі өндіріс орындарынан шығатын улы газдарды, ауыр металдар қоршаған орта қай ластануына жатады
А) физикалық
В) биологиялық
С) химиялық
Д) метрологиялық
Е) физико-химиялық

$$$ 3
Физикалық ластануына не жатады?
А) радиация, шу, діріл
В) улы газдар, ауыр металдар,
С) вирустар, бактериялар
Д) пестицид
Е) А,В жауап дұрыс

$$$ 4
Топырақтану негізін қалаған орыс ғалымы?
А) Вернадский
В) Зюсс
С) Энгельс
Д) Докучаев
Е) Аристотель

$$$ 5
Газды қабат –
А) Атмосфера
В) Гидросфера
С) Биосфера
Д) литосфера
Е) Тірі зат

$$$ 6
Атмосфераның химиялық құрамында көмірқышқыл газы қанша прцентті құрайды?
А) 0,01
В) 0,02
С) 0,03
Д) 0,04
Е) 0,05
$$$ 7
Атмосфераның ең төменгі қабаты
А) стратосфера
В) незосфера
С) ионосфера
Д) экзосфера
Е) тропосфера

$$$ 8
Тропосфера мен стратосфера аралығындағы орналасқан қабат
А) Азон
В) Озон
С) Азот
Д) Фосфор
Е) Хлор

$$$ 9
Озон қабатының қалыңдығы
А) 1-2 мм
В) 3-4 мм
С) 5-6 мм
Д) 7-8 мм
Е) 9-10 мм

$$$ 10
Озон қабатын бұзуына әкеп соқтыратын ең қауіпті зат
А) Фреон
В) Фосфор
С) Фтор
Д) Хлор
Е) көміртек

$$$ 11
Атмосфераның ластануын нешеге жіктеуге болады
А) 6
В) 5
С) 4
Д) 3
Е) 2
$$$ 12
Бүкіл дүние жүзілік ластануын қалай атаймыз
А) локальді
В) ғаламдық
С) региональді
Д) аймақтық
Е) қалалық

$$$ 13
Планетадағы барлық тірі организмдердің жиынтығын қалай атаймыз?
А) атмосфера
В) гидросфера
С) биосфера
Д) тірі зат
Е) литосфера

$$$ 14
Заттардың айналымын неше топқа жіктейміз
А) 2
В) 3
С) 4
Д) 5
Е) 6

$$$ 15
Биогенді заттар дегеніміз
А) Планетадағы барлық тірі организмдердің жиынтығы
В) тірі организмдердің қалыптасуына қажетті элементтер
С) ірі өндіріс орындарынан шығатын улы газдар,
Д) барлық тірі организмге керекті минералдық элементтерімен қамтамасыз ететін компанентерінің бірі.
Е) дұрыс жауап жоқ

$$$ 16
Экожүйедегі көміртек айналымына толық жете сандық талдауды 1990 ж қай эколог-ғалым жасаған?
А) Вернадский
В) Докучаев
С) Горшков
Д) Зюсс
Е) Аристотель

$$$ 17
Экологиялық ғылымының зерттеу облысы болып саналатын жер шарындағы ең ірі экологиялық жүйе
А) биосфера
В) атмосфера
С) гидросфера
Д) литосфера
Е) тірі зат

$$$ 18
Биосфера грекше аударғанда биос қандай мағынаны білдіреді
А) су
В) топырақ
С) ауа
Д) өмір, тіршілік
Е) қатты

$$$ 19
Атмосфера деген атау гректің екі сөзінен atmos – ауа,sphaira- қандай мағынаны білдіреді?
А) домалақ
В) шар
С) цилиндр
Д) үшбұрыш
Е) квадрат

$$$ 20
Тіршіліктің сұйықтық ортасы
А) литосфера
В) атмосфера
С) биосфера
Д) гидросфера
Е) тірі зат

$$$ 21
Дүние жүзінің ¾ бөлігі не құрайды?
А) топырақ
В) ауа
С) су
Д) құм
Е) өсімдік

$$$ 22
Қазіргі кезде ауаны ластайтын улы заттардың қанша түрі белгілі
А) 100-ден астам
В) 150-ден астам
С) 200-ден астам
Д) 250-ден астам
Е) 300-ден астам

$$$ 23
Гректің ion қозғалғыш қабат деген сөзінен алынған атмосфера қабаты
А) стратосфера
В) тропосфера
С) ионосфера
Д) гидросфера
Е) литосфера

$$$ 24
Ақыл-ой сферасы
А) гидросфера
В) атмосфера
С) литосфера
Д) ноосфера
Е) атмосфера

$$$ 25
Су немесе жердің әсерінен бұзылатын, грек тілінен аударғанда бұзамын деген мағына білдіретін эрозия
А) топырақ эрозиясы
В) су эрозиясы
С) ауа эрозиясы
Д) жел эрозиясы
Е) өсімдік эрозиясы

$$$ 26
Radius сәуле деген латынынң бір сөзі,oikos – үй, айналаны қоршаған сыртқы орта және logos – ілім деген гректің екі сөзінен алынған биология ғылымдарының ғылыми терминдерінің бірі
А) аутэкология
В) демэкология
С) синэкология
Д) геоэкология
Е) радиоэкология

$$$ 27
Радиоактивті ыдыраудың ең басты түрлері
А)альфа ыдырауы
В) бета ыдырауы
С) гамма ыдырауы
Д) ядроның өздігімен бөлінуі
Е) барлық жауаптар дұрыс

$$$ 28
Радиоактивті гептил қандай қосылыс?
А) суда ерімейтін
В) суда еритін
С) қатты зат
Д) улы зат
Е) улы емес

$$$ 29
Организмдердің тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болған химиялық қосылыстар, тіршілікпен құрылған және өңделген заттектер
А) биологиялық
В) биогенді
С) биомассалық
Д) биогенді
Е) өлі заттек

$$$ 30
Барлық белоктардың құрылымына кіреді және сонымен қатар биогенді элементтердің ішінде ең негізгі организмдердің тіршілік әрекетіне қажет элемент болып саналады.
А) көміртек
В) фосфор
С) азот
Д) оттек
Е) кремний

$$$ 31
Таусылуына байланысты табиғи ресурстар нешеге бөлінеді
А) 6
В) 5
С) 4
Д) 3
Е) 2
$$$ 32
Экологиялық факторлар нешеге бөлінеді
А) 4
В) 3
С) 6
Д) 5
Е) 2

$$$ 33
Адамның шаруашылық қызмет қарекетіне тікелей жәнежанама түрде туындайтын фактор
А) абиотикалық
В) биотикалық
С) антропогенді
Д) биологиялық
Е) антробиотикалық

$$$ 34
Әр шақырымға жоғары көтерілген сайын температура 2-3 градуска төмендеп отыратын, атмосфераның 55-80 км биіктікте орналасқан атмосфералық қабат
А) тропосфера
В) стротосфера
С) экзосфера
Д) мезосфера
Е) ионосфера

$$$ 35
Барлық мұхит пен теңіз суларының беткі аймағында жайғасқан ағзалар неше топқа бөлінеді
А)2
В) 3
С) 4
Д) 5
Е) 6

$$$ 36
Ластаушы көз бұл...
А) жер беті мен жер асты суларына зиянды заттектерді, микроорганизмдерді және жылуды енгізетін көз
В) судың сапалық нормасын бұзатын компанентер
С) өсімдіктерден немесе жануарлар жолмен пайда болған органикалық заттектер
Д) бактериялар вирустар жәндіктерден пайда болған органикалық заттар
Е) дұрыс жауап жоқ

$$$ 37
Табиғи суларды ластайтын компанентерге табиғатына қарай нешеге бөлінеді
А) 5
В) 6
С) 4
Д) 2
Е) 3

$$$ 38
Бактериялар, вирустар, балдырлар, ең төмендегі сатыдағы жәндіктер, құрттар қай компоненттерге жатады
А) биологиялық
В) органикалық
С) минералды
Д) химиялық
Е) физикалық

$$$ 39
Органикалық компоненттерге не жатады
А) бактериялар, вирустар
В) суда еритін және онда молекулалық иондық түрде болатын заттектер
С) өсімдіктер мен жануарлар әсерінен пайда болған органикалық заттар
Д) әр түрлі газдар
Е) А және В жауап дұрыс

$$$ 40
Крахмал, целлюлоза, белок қосылыстарын ыдырататын микроорганизмдер әсерінен пайда болған өсімдіктекті мен жануартекті қалдықтарды қалай атаймыз
А) қарашірік
В) төсеніш
С) биогумус
Д) экогумус
Е) геогумус

$$$ 41
Топырақты ластайтын компонентерге қарай топырақтың ластануының түрлері
А) физикалық
В) биологиялық
С) химиялық
Д) А,В дұрыс
Е) А,В,С дұрыс

$$$ 42
Құрамында адам денсаулығына өте зиянды әсер ететін, сондай-ақ қоршаған ортаға қауіп туғызатын улылық қасиеті бар заттектерден тұратын қалдықтарды қалай атаймыз?
А) қауіпті
В) қауіпсіз
С) улы
Д) улы емес
Е) аз қауіпті

$$$ 43 С
Атмосферада аз уақыт қана сақталатын шығарынды заттектер, бір жердің шеңберінен аспайтын ластаушы қалай аталады
А) аймақтық
В) әлемдік
С) жергілікті
Д) облыстық
Е) региондық
$$$ 44
Атмосфераға антропогенді әсері қандай болуы мүмкін
А) жанама,тікелей
В) тік, көлденең
С) қауіпті, қауіпсіз
Д) зиян, зиянсыз
Е) дұрыс жауап жоқ

$$$ 45
Су қоймаларында температураның су қабатының орналасуына байланысты таралуын қалай атаймыз
А) кері стратификация
В) тікелей
С) жанама
Д) тік
Е) көлденең

$$$ 46
Суда тірішілік ететін ағзаларды қалай атаймыз
А) планктон
В) бентос
С) нептон
Д) гидроменттар
Е) бенталь
$$$ 47
Жер шарындағы ең ірі және ең терең мұхит
А) Солтүстік мұзды
В) тынық
С) үнді
Д) атлант
Е) дұрыс жауап жоқ

$$$ 48
Жер шарындағы ең кіші мұхит
А) тынық
В) үнді
С) атлант
Д) солтүстік мұзды
Е) А;В дұрыс

$$$ 49
В.И. Вернадский нені зерттеді
А) биосфераны
В) гидросфера
С) литосфера
Д) атмосфераны
Е) экологияны
$$$ 50
Дүние жүзіндегі бекіре тәрізді балықтардың ең ірі мекен ету ортасы?
А) арал
В) балқаш
С) каспии
Д) А,В,С дұрыс
Е) дұрыс жауап жоқ

Қоршаған орта туралы ілім пәнінен тест сұрақтары
2-вариант

$$$ 51
Ландшафтарды қорғаудың ең жоғары формасы не ұйымдастыру
А) ұлттық парктер
В) қорықтар
С) табиғат ескерткіштер
Д) қорықшалар
Е) микроқорықтар

$$$ 52
Қазақстанда қанша қорық бар
А) 5
В) 7
С) 8
Д) 6
Е) 9

$$$ 53
Табиғатта радиоактивті элементтердің қандай түрі кездеседі
А) тікелей, жанама
В) табиғи, жасанды
С) тік, көлденең
Д) зиынды, зиынсыз
Е) қауіпті, қауіпсіз

$$$ 54
Радиоактивті ыдырау кезінде атом ядросынан электронның не позитронның бөлініп шығуы қандай ыдырау
А) альфа
В) бета
С) гамма
Д) альфа, бета
Е) гамма, бета

$$$ 55
Жер шарының көпшілік бөлігі жайласқан құрлықты материктерге және аралдарға бөлініп тұрушы су қабаты
А) мұхит
В) өзен
С) көл
Д) өзен
Е) теңіз

$$$ 56
Мұхиттың органикалық дүниесі
А) бентос
В) планктон
С) нектон
Д) А,В,С дұрыс
Е) А, В дұрыс

$$$ 57
Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптері
А) адамның өмірі мен денсаулығын қорғаудың басымдалығы
В) жер, оның қойнауы, су, ауа, жанурлар дүниесі
С) экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Д) табиғи экологиялық жүйелер, климат,
Е) барлық жауаптар дұрыс

$$$ 58
Қоршаған орта сапасына қарай нешеге бөлінеді
А) 4
В) 5
С) 2
Д) 3
Е) 6

$$$ 59
Қоршаған табиғи орта сапасының барлық нормативтері неше түрге бөлінеді
А) 2
В) 3
С) 4
Д) 5
Е) 6

$$$ 60
Биосфераны алғаш реет енгізген атақты Австрияның геологы?
А) Вернадский
В) Докучаев
С) Зюсс
Д) Аристотель
Е) Энгельс

$$$ 61
Тіршілік дегеніміз-қоректену, өсу, және қартаю -деп айтқан кім?
А) Аристотель
В) Вернадский
С) Зюсс
Д) Энгельс
Е) Докучаев

$$$ 62
Атмосфера Жер бетінен жоғары қарай шамамен қанша км-ге дейін созылады
А) 1000 км
В) 2000 км
С) 3000 км
Д) 4000 км
Е) 5000 км

$$$ 63
Қоршаған орта немен ластанады?
А) Қоршаған ортаға ықтимал қауіпті химиялық биологиялық заттардан
В) радиактивті материалдан
С) өндіріспен тұтыну қалдықтарынан
Д) магнитті өрістерден және өзге де зиянды физикалық ықпалдардың әсері
Е) барлық жауаптар дұрыс

$$$ 64
Тірі затқа тән қасиеттер
А) биосфераның тірі заты энергияның үлкен қорымен сипатталады
В) тірі және өлі заттың айырмашылығы химиялық реакциялардың жылдамдығынан көрінеді
С) тірі затты құрайтын химиялық қосылыстар
Д) ерікті қозғалу биосферадағы кез келген тірі затқа тән белгі
Е) А,С,Д дұрыс

$$$ 65
Қазақстан мұнайдың барланған қорының көлемі бойынша нешінші орында
А) 10-шы
В) 11-ші
С) 12-ші
Д) 13-ші
Е) 14-ші

$$$ 66
Атмосферадағы ластануы процессі неше кезеңге бөлінеді?
А) 2
В) 3
С) 4
Д) 5
Е) 6

$$$ 67
Тірі заттардың атқаратын функциялары
А) газдық
В) концентрациялық
С) энергетикалық
Д) тотығй-тотықсыздану
Е) барлық жауаптар дұрыс

$$$ 68
Үлкен айналымды басқаша қалай атауға болады
А) биологиялық
В) геохимиялық
С) химиялық
Д) биогеохимиялық
Е) биохимиялық

$$$ 69
Географиялық ландшафтарды ғылыми негізде толық зерттеген көрнекті ғалым
А) Вернадский
В) Зюсс
С) Семенов-Тянь-Шанский
Д) Докучаев
Е) Аристотель

$$$ 70
Мұхит суының пиалагаль қабатында тіршілік ететін ағзаларды қалай атайды?
А) планктон
В) нептон
С) бентос
Д) бентон
Е) А және В дұрыс

$$$ 71
Тау беткейлеріндегі жоғары горизонттағы топырақтардың жаңбыр, еріген қар суларымен шайылуы қандай эрозияға жатқызады?
А) жазықтық
В) сызықтық
С) өндірістік
Д) ирригациялық
Е) жел эрозиясы

$$$ 72
Сызықтық эрозия деп,
А) тау беткейлеріндегі жоғары горизонттағы топырақтардың жаңбыр, еріген қар суларымен шайылуы
В) топырақтың жоғарғы құрғақ, құнарлы қабатының бөлшектерінің желмен ұшуы
С) тау беткейлеріндегі топырақтардың жаңбыр, еріген қар суларының әсерінен терең жыралар мен жылғалар түзіп шайылуы
Д) суыармалы егін шаруашылығымен айталысатын аудандарда байқалып, топырақ көп мөлшердегі су массасының берілуіне байланысты болады
Е) пайдалы қазбаларды өңдіру кезінде, әсіресе ашық әдіспен өндіруде , тұрғын үй, газ және мұнай трубопроводтарын салу кезінде байқалады

$$$ 73
Литосфераның қандай бөлігі биосфераға жатады
А) 1 км
В) 2 км
С) 3 км
Д) 4 км
Е) 5 км

$$$ 74
Табиғи өсімдіктер дүниесі жойылып біткен, топырақтың табиғи ерекшеліктері ескерусіз пайдаланылған территорияларда байқалатын эрозия қалай аталады?
А) қалыпты
В) жылдам
С) сызықтық
Д) жазықтық
Е) геологиялық

$$$ 75
Орманды жерлер мен шөптесін өсімдіктердің топырағында жүреді. Ол өте жай байқалып, нәтижесінде бұзылған топырақ қабаты түзілу процестерінің нәтижесінде бір жылда қайта қалпына келе алады. Бұл қандай эрозия?
А) қалыпты
В) жылдам
С) сызықтық
Д) жазықтық
Е) геологиялық

$$$ 76
Ауыл шаруашылық техникалардың ауыр түрлердің топырақтың өздігінен қалпына келу қабілетін ескермей пайдаланған жағдайларда қалыптасатын эрозия?
А) қалыпты
В) механикалық
С) абразия
Д) жазықтық
Е) дефляция

$$$ 77
Суғару каналдарынан судың фильтрациялануынан және дұрыс суармаудан топырақта тұздардың мөлшерінің көбеюінен болатын құбылыс қалай аталады?
А) екінші реттік тұздану
В) механикалық
С) абразия
Д) тұздану
Е) дефляция

$$$ 78
Адамның шаруашылық іс-әрекетерінің нәтижесінде өсімдіктері жойылған, гидрологиялық режимімен рельефі өзгерген, топырақ жабыны бұзылып, ластанған жерлерді қайта қалпына келтіру прцессі
А) екінші реттік тұздану
В) механикалық
С) абразия
Д) тұздану
Е) рекультивация
$$$ 79
Натрий, калий, магний тұздарының топырақта өсімдіктердің өсуі мен дамуына зиянды әсер ететін концентрацияда жинақталуын не деп атайды?
А) екінші реттік тұздану
В) механикалық
С) абразия
Д) тұздану
Е) рекультивация
$$$ 80
Эрозияға қарсы күрес шараларының бірі-шаруашылық ұйымдастыру жұмыстарына не жатады?
А) жерді көлденеңдеп жырту
В) су ұстағыш микрорельфтер жасау
С) жырту қабатын тереңдету
Д) территорияны дұрыс ұйымдастыру
Е) ауыпалы егісті қолдану

$$$ 81
Биосфераның қанша бөлігін гидросфера алып жатыр?
А) 25%
В) 50%
С) 75%
Д) 85%
Е) 95%
$$$ 82
Теңіз суындағы еріген тұздардың концентрациясы қандай?
А) 2,5 мгл
В) 5,0 мгл
С) 7,5 мгл
Д) 8,5 мгл
Е) 3,5 мгл
$$$ 83
Теңіз суында кездесетін негізгі иондар қандай?
А) натрий, калий, хлор, бром, фтор, магний
В) сутек, кобальт, бром
С) темір, алюминий, кальций
Д) күкірт, фосфор, хлор, бром
Е) мырыш, көміртек, азот, хлор
$$$ 84
Жер бетілік суларға жыл сайын қанша ағызынды сулар ағызылады?
А) 250 км³
В) 500 км³
С) 750 км³
Д) 850 км³
Е) 450 км³
$$$ 85
Мұхиттардың орташа тереңдігі қанша
А) 1704 м
В) 2704 м
С) 3704 м
Д) 504 м
Е) 804 м
$$$ 86
Ең терең мұхиттың тереңдігі қанша?
А) 13225 м
В) 11034 м
С) 13586 м
Д) 12560 м
Е) 12000м
$$$ 87
Суда табиғи, не антропогендік факторлар әсерінен биогенді элементтердің жинақталуының нәтижесінде су обьектілерінің биологиялық өнімділігінің артуы не деп аталады?
А) ластануы
В) өздігінен таралуы
С) эвтрофикация
Д) бірінші реттік тазарту
Е) екінші реттік тазарту
$$$ 88
Суды тұндыру және сүзу арқылы ондағы механикалық қоспалардан тазарту қандай әдіске жатады
А) химиялық
В) өздігінен таралуы
С) эвтрофикация
Д) механикалық
Е) физикалық
$$$ 89
Электролиз кезінде ағызындағы сулардағы органикалық заттар ыдырап, металдар қышқылдар мен басқа да органикалық емес қосылыстар бөлініп алынады. Бұл суды тазартудың қандай әдісі?
А) химиялық
В) өздігінен таралуы
С) эвтрофикация
Д) механикалық
Е) физикалық
$$$ 90
Бактериялармен микрафаунаның тіршілік іс әрекеттерінің нәтижесінде жүретін тазарту қалай аталады.
А) химиялық
В) өздігінен таралуы
С) эвтрофикация
Д) механикалық
Е) физикалық
$$$ 91
Өндіргіш күштер мен өндіріс қатынасының белгілі бір кезеңінде адамдар кәдесіне жарап жүрген ресурстар
А) потенциалды табиғат ресурстары
В) климаттық ресурстар
С) сарқылатын табиғат ресурстары
Д) сарқылмайтын табиғат ресурстары
Е) нақтылы табиғат ресурстары
$$$ 92
Минералды мен кен ресурстары өздерінің табиғи сапасына және пайдалану бағыттарына қарай төмендей топтарға бөлінеді
А) отын энергетикалық
В) тау-химиялық
С) су минералды
Д) кен ресурстары
Е) барлық жауаптар дұрыс
$$$ 93
Табиғатты, оның өсімдіктері мен хайуанаттар дүниесін немесе табиғат кешенінің белгілі бөлігін қамқорлыққа алудың бір формасы ретінде қорғауға алынған территория
А) заказниктер
В) табиғи ескерткіштер
С) қорық
Д) резерваттар
Е) ұлттық парктер
$$$ 94
Ауаның табиғи жолмен ластануына нелер жатады?
А) вулкандар атқылағанда
В) тау жыныстарының үгінділуінен
С) шаңды дауылдан
Д) орман өрттері
Е) барлық жауап дұрыс
$$$ 95
Қазақстандағы тұңғыш қорық, ол 1926 ж Қазақ АССР халық комиссарлар Кеңесінің қаулысы бойынша құрылды.
А) Барсакелмес
В) үстірт
С) наурызым
Д) Ақсу-жабағылы
Е) Марқакөл
$$$ 96
Алтайдағы Күршім мен Азу жоталарының аралығында орналасқан, 1976 жылы ашылған қорық
А) Барсакелмес
В) үстірт
С) наурызым
Д) Ақсу-жабағылы
Е) Марқакөл
$$$ 97
Алғашқы ұлттық парктер қайда ұйымдастырыла бастады?
А) АҚШ
В) Жапония
С) Канада
Д) Жаңа Зеландия
Е) Африка
$$$ 98
Қазақстанда бірінші реет ұлттық паркі қайда ұйымдастырылды?
А) Қостанай
В) павлодар обл.
С) Алматы
Д) Қарағанды
Е) Қызылорда
$$$ 99
Қазақстан жерінде Республика дәрежесінде қанша табиғат ескерткіштері бар?
А) 14
В) 34
С) 44
Д) 54
Е)24
$$$ 100
Табиғатпен тікелей қарым қатынас жасау прцесінде адам өзінің дене және рухани күшін қалпына келтіретін территорияны қалай атаймыз?
А) заказниктер
В) резерваттар
С) рекреациялық аймақ
Д) туризм
Е) табиғат ескерткіштері