Тек тірі зат

1-Вариант
$$$ 1
Редуцент-ол:
А) Автотрофтар.
В) Микроконсументтер.
С) Жануарлар.
D) Микроорганизмдер.
Е) Өндірушілер.

$$$ 2
Сәбіз-көжек-түлкі трофикалық тізбегінің элементтері:
А) Автотроф -гетеротроф-редуцент.
В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.
D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 3
Биоценоз – дегеніміз:
А) Тірі табиғаттың факторлары.
В) Организмдер популяциясының жиынтығы.
С) Зооценоз, микробиоценоз.
D) Биотоп және мекен ортасы.
Е) Өсімдік және жануарлар популяциясы.

$$$ 4
Продуцент-ол:
А) Автотрофтар.
В) Микроконсументтер.
С) Жануарлар.
D) Деструкторлар.
Е) Гетеротрофтар.

$$$ 5
Экожүйенің гомеостазы-бұл:
А) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.
В) Экожүйенің динамикалық тұрақты тепе-теңдігінің күйі.
С) Экожүйедегі популяцияның азаюы.
D) Экотон.
Е) Сукцессия.

$$$ 6
Экожүйеде энергияның қанша пайызы келесі трофикалық деңгейге өтеді:
А) 1.
В) 5.
С) 10.
D) 50.
Е) 100.

$$$ 7
Ластану – бұл:
A) Химиялық агенттердің ортаға енуі.
B) Физикалық агенттердің ортаға енуі.
C) Биологиялық агенттердің ортаға енуі.
D) Негізгі деңгейдің орта агенттерінен жоғарылауы.
E) Физикалық, биологиялық және химиялық агенттердің ортаға енуі.

$$$ 8
Күн энергиясын пайдалана отырып бейорганикалық қосылыстардан органикалық заттарды синтездеуші организмдер:
А) Гетеротрофтар.
В) Сапрофиттер.
С) Автотрофтар.
D) Консументтер.
Е) Редуценттер.

$$$ 9
Биологиялық су ластаушыларына жатады:
A) Марганец тұзы.
B) Фенол.
C) Радионуклид.
D) Балдырлар.
E) Мұнай.

$$$ 10
Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%):
A) 78,08.
B) 101.
C) 15.
D) 48,2.
E) 25,31.

$$$ 11
Белгілі бір территориядағы өсімдіктер, жануарлар және микроағзалардың популяцияларының бірігіп тіршілік ету жиынтығы мен оларды қоршап жатқан абиотикалық орта:
А) Биотоп.
В) Биосфера.
С) Экотон.
D) Биоценоз.
Е) Биогеоценоз.

$$$ 12
Көптеген экожүйелерде энергияның бастапқы көзі болып не табылады:
А) Күн сәулесі.
В) Күн сәулесі мен өсімдік қорегі.
С) Өсімдіктер мен жануарлар қорегі.
D) Күн сәулесі мен минералды заттар.
Е) Минералды заттар.

$$$ 13
Құрлық экожүйелеріндегі бірінші реттік продуценттер:
А) Фотосинтезге икемді жоғары сатылы өсімдіктер.
В) Саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.
С) Фотосинтезге икемді барлық өсімдіктер, балдырлардан басқа.
D) Жоғары сатылы өсімдіктер мен саңырауқұлақтар.
Е) Цианобактериялар, балдырлар мен саңырауқұлақтар.

$$$ 14
Экожүйедегі екінші реттік консументтер:
А) Барлық ет қоректі жануарлар.
В) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.
С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.
D) Ірі ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш құстар.
Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 15
Экожүйелердегі нақты редуценттер:
А) Сапрофитті бактериялар.
В) Барлық бактериялар, жауын құрттары, топырақ кенелері.
С) Сапрофитті бактериялар мен көптеген саңырауқұлақтар.
D) Барлық бактериялар мен топырақ кенелері.
Е) Жауын құрттары, кейбір саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.

$$$ 16
Экожүйелердегі қорек тізбегінің ұзындығы әрбір трофикалық деңгейде шектеледі:
А) Қорек мөлшерімен.
В) Энергия жойылуымен.
С) Энергия мөлшерімен.
D) Органикалық заттардың жиналу жылдамдығымен.
Е) Органикалық заттарды пайдалану жылдамдығымен.

$$$ 17
Табиғи экожүйелерде трофикалық деңгейлер арқылы үнемі іске асырылатын не:
А) Заттар айналымы мен энергия айналымы.
В) Заттар айналымы мен энергияның бір бағыттағы ағымы.
С) Заттардың бір бағытта ағыны мен энергия айналымы.
D) Әртүрлі бағытты заттар мен энергияның ағыны.
Е) Бір бағытта заттар мен энергияның ағыны.

$$$ 18
Экожүйелердегі бірінші реттік консументтер:
А) Барлық ет қоректі жануарлар.
В) Шөп жейтін жануарлар
С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.
D) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.
Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 19
Озон қабаты атмосферадағы беткі қабаты ретінде:
A) Жердің жылу сәулесін сақтайды.
B) Ультракүлгін сәулесінен сақтайын экран.
C) Өндірістік ластану нәтижесінде пайда болады.
D) Ластанған заттарды серпіп отырады.
E) Атмосферадағы газдардың құрамын сақтайды.

$$$ 20
Фотопериодизм құбылысы дегеніміз:
А) Жарықтылық ұзақтығы.
В) Тәуліктің қараңғы және жарық кезеңдерінің кезектесуі.
С) Күн ұзақтығының өзгеруіне организмдердің реакциясы.
D) Жарықтың тірі организмдерге әсері.
Е) Тіршілік ету жағдайына түрлердің икемделуі.

$$$ 21
Қандай сукцессиялар болады:
А) Бірінші, аралас.
В) Аралас, маусымдық.
С) Маусымдық, ретті.
D) Бірінші, екінші реттік.
Е) Реттелмеген, екінші реттік.

$$$ 22
Озон бұзушы заттар::
A) Күкірт және азот.
B) Метан және көмір қышқыл газы.
C) Фреондар.
D) Көліктерден шығатын газдар.
E) Ион сәулелері.

$$$ 23
Жылулық эффект мәселесін тудыратын қай газ:
A) Күкірт және азон оксиді.
B) Көмір қышқыл газы.
C) Фреондар.
D) Көліктерден шығатын газдар.
E) Ион сәулелері.

$$$ 24
Қышқылдық жаңбырларды тудырады:
A) Күкірт окидтері.
B) Метан және көмір қышқыл газы.
C) Фреондар.
D) Көліктерден шығатын газдар.
E) Ион сәулелері.

$$$ 25
Рак ауруларының себебі болып табылады:
A) Табиғаттың химиялық ластануы.
B) Канцерогендер.
C) Темекі шегу.
D) Стрестер.
E) Нашақорлық.

$$$ 26
Озон тесігі келесі жерде басым:
A) Африкада.
B) Евразияда.
C) Антрактидада.
D) Австралияда.
E) Америкада.

$$$ 27
Қышқыл жауынның түсуі келесі құбылысқа байланысты:
A) Күн радиациясының өзгеруімен.
B) Атмосферадағы көмір қышқыл газ ының өзгеруімен.
C) Атмосферада азон құрамының өзгеруімен.
D) Атмосфераға күкірт диоксиді мен азот оксидінің шоғырлануымен.
E) Атмосфераға метан құрамының өсуімен.

$$$ 28
Тұманның түрін ата:
A) Лодон және чикагалық түр.
B) Лондон және мадридтік түр.
C) Лос-анджелестік түр және мадридтік түр.
D) Лос-анджелестік түр және миландық түр.
E) Лос-анджелестік және лондондық түр.

$$$ 29
Ұзақ уақытта өзін-өзідері реттейтін қабілетті экожүйелер:
А) Ағысты.
В) Кемейтін.
С) Өсуші.
D) Конвейрлі.
Е) Климаксты.

$$$ 30
Биосфера жайлы ілімнің негізін салушы:
А) Э.Геккель.
В) М.Мебиус.
С) В.Сукачев.
D) В. Докучаев.
Е) В. Вернадский.

$$$ 31
Биосфера терминін өз еңбектерінде қолданған :
А) Э. Геккель.
В) М. Мебиус.
С) Ч. Элтон
D) Э. Зюсс.
Е) В. Вернадский.

$$$ 32
Биосфера құрамына кіретіндер:
А) Тек тірі зат.
В) Тек тірі және биогенді зат.
С) Тек тірі зат мен биокосты денелер.
D) Тірі заттар, биогенді зат мен биокосты денелер.
Е) Биогенді зат мен биокосты денелер.
$$$ 33
Төмендегі пункттердің қайсысында тірі зат анықтамасы берілген:
А) Өлі органика, детрит түрлерінің бәрі.
В) Барлық тірі ағзалар жиынтығы: микроағзалар, өсімдіктер мен жануарлар және олардың белсенді биомассасы.
С) Тірі заттар мен биогенді заттардың араласы.
D) Биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қоса алғанда.
Е) Биогенді заттардың биогенді емес минералды жыныстармен қоспасы.

$$$ 34
Биокосты зат деген не:
А) Тірі заттардың және биогенді заттардың минералды (биогенді емес) таужыныстарымен араласуы.
В) Барлық тірі организмдер жиынтығы.
С) Микроорганизмдер, жануарлар мен өсімдіктер, олардың белсенді биомассасы.
D) Өлі органика мен биогенді тау жыныстары қазба отын бөлігін қосқанда.
Е) Детриттің барлық формаларыдың .

$$$ 35
Биогенді заттар анықтамасын көрсет:
А) Микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар.
В) Барлық тірі организдер жиынтығы, олардың белсенді биомассасы.
С) Өлі органика, детриттің барлық түрлері және биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қосқанда.
D) Тірі зат пен биогенді заттармен және де минералды жыныстармен қоспасы.
Е) Белсенді биомасса.

$$$ 36
В.И. Вернадский биосферада келесі тірі заттар функциясын бөледі:
А) Бұзушы, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
В) Газды, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
С) Газды, концентрациялы, өңдеуші, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
D) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, адамның биогеохимиялық әрекеті.
Е) Газды, концентрациялы, энергетикалық, орта түзуші, тасымалдаушы, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты.

$$$ 37
Литосфера деген не:
А) Жердің саналы қабаты.
В) Атмосфераның озон қабаты.
С) Жердің газды қабаты.
D) Жердің су қабаты.
Е) Жердің қатты қабаты.

$$$ 38
Планетадағы адамның саналы әрекеті басты факторы болатын биосфераның даму сатысы:
А) Техносфера.
В) Ноосфера.
С) Антропосфера.
D) Социосфера.
Е) Гидросфера.

$$$ 39
Тіршілік және өндірістік процесстері қиындатылған адам мен қоршаған ортаның шиеленісу жағдайлары қалай аталады?
А) Экологиялық кризис.
В) Экологиялық статус.
С) Өзін-өзі реттеуші.
D) Айналым.
Е) Қордың азаюы.

$$$ 40
Қоршаған ортаға антропогенді әсер етудің мүмкін болатын зардаптарын болжау:
А) Табиғатты қорғау.
В) Экологиялық болжау.
С) Табиғаттың қайта өзгеруі.
D) Іс-әрекетті талдау.
Е) Әрекет ету бағдарламасы.

2-Вариант
$$$ 1
Таралу масштабы бойынша ластанудың негізгі түрлерін ата:
А) Локальды, глобальды, жергілікті.
В) Аймақтық, локальды.
С) Глобальды, жергілікті.
D) Жергілікті, аймақтық, ғаламдық.
Е) Ластану түрлері көп.

$$$ 2
Жергілікті ластанудың сипаттамасы қай жауапта көрсетілген:
А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 3
Аймақтық ластану сипаттамасы қай жауапта берілген:
А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 4
Ғаламдық ластанудың сипаттамасы қай жауапта берілген:
А) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
В) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер етеді.
С) Өзінің пайда болу жерінен үлкен қашықтықтарға таралады.
D) Барлық жоғарыда аталғандар.
Е) Үлкен территориялар мен акваторияларды және барлық планетаны қамтиды.

$$$ 5
Атмосфера бөліктері биіктігінің өсуіне қарай қандай ретпен орналасқан:
А) Тропосфера, стратосфера, мезосфера, ионосфера, экзосфера.
В) Стратосфера, тропосфера, ионосфера, экзосфера, мезосфера.
С) Стратосфера, ионосфера, тропосфера, мезосфера, экзосфера.
D) Экзосфера, ионосфера, мезосфера, стратосфера, тропосфера.
Е) Тропосфера, мезосфера, стратосфера, ионосфера, экзосфера.

$$$ 6
Атмосфераны ластаушы негізгі техногенді көз:
А) Түсті металлургия.
В) Электрэнергия.
С) Химия өнеркәсібі.
D) Мұнай өндіру.
Е) Ағаш өңдеу өнеркәсібі.

$$$ 7
Жылулық эффект құбылысын ашқан:
А) Н. Фурье.
В) Э. Геккель.
С) Р. Шерлок.
D) В. Вернадский.
Е) С. Аррениус.

$$$ 8
Аталған газдардың қайсысы парникті газдарға жатпайды:
А) Метан.
В) Азот оксидтері.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Күкірт оксидтері
Е) Сутегі.

$$$ 9
Атмосфераның табиғи ластануына жататындар:
A) Фреондар.
B) Бензипирин.
C) Жанартау.
D) Күкірт оксиді.
E) Мұнай өнімдері.

$$$ 10
Озон қабатының бұзылуына әсер ететін қандай химиялық қосылыс:
А) Көмірқышқыл газы.
В) Озон.
С) Метан.
D) Фреондар.
Е) Азот оксидтері.

$$$ 11
Парникті эффектінің нәтижелерінің теріс әсері ең қауіпті қайсысы:
А) Адам денсаулығының нашарлауы.
В) Грунттардың маусымдық еруінің артуы.
С) Әлемдік мұхит деңгейінің көтерілуі.
D) Батпақтану.
Е) Озон қабатының бұзылуы.

$$$ 12
Озон қабаты шоғырланған қабат:
А) Мезосфера, стратосфера.
В) Тропосфера, стратосфера.
С) Тропосфера, ионосфера
D) Ионосфера, мезосфера..
Е) Экзосфера, ионосфера.

$$$ 13
Озон қабатының бұзылуынан болатын негізгі қауіп:
А) Атмосферадағы көмірқышқыл газы концентрациясының шоғырлануының қарқындылығының көтерілуі.
В) Фотосинтез төмендеуі.
С) Климаттың суыттуы.
D) Ультракүлгін сәулелерінің өлімге әкеліп соқтыратын ықпалы.
Е) Климаттың жылынуы.

$$$ 14
Әртүрлі өндірістік қалдықтарының атмосфералық ылғалда еруінен пайда болатын жауын-шашындар, қышқыл жауындар, бұлардың қандай рН көрсеткіші болады:
А) 3,9-дан төмен.
В) 7- ден төмен.
С) 7- ден жоғары.
D) 5,6 –дан төмен.
Е) 5,6-дан жоғары.

$$$ 15
Қышқыл жауындардың теріс нәтижелері қандай:
А) Топырақтағы өзгерістер (топырақ қышқылдануы, топырақ биотасынан нашарлауы, қысым келтіру және оның өлімі т.б.)
В) Су экожүйелеріндегі өзгерістер (қышқылдылықтың көтерілуі, балық ресурстарының жойылуы және т.б.).
С) Өсімдіктер өзгеруі (жапырақ қабықшасының бұзылуы, фотосинтездің бұзылуы, кебу және т.б.)
D) Шыны, бетон, және т.б. құрылыс материалдарының, оның ішінде ежелгі архитектуралық ескерткіштерінің бұзылуы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 16
Күйенің (смогтың) қандай түрлерін бөлуге болады:
А) Мұзды, лондондық, фотохимиялық.
В) Мұзды, сулы, лос-анжелестік.
С) Лондондық, лос-анжелестік, токиялық.
D) Фотохимиялық, химиялық, физикалық.
Е) Лондондық, нью-йорктык, лос-анжелестік.

$$$ 17
1960 жылдан бері Арал теңізінің су деңгейі қанша метрге төмендеді:
А) 5 м.
В) 10 м.
С) 17 м.
D) 30 м.
E) 34 м.

$$$ 18
Шөлейттену процессіне Қазақстан Республикасының қанша жері (%) ұшыраған:
А) 10%
В) 30%
С) 60%
D) 40%
E) 100%

$$$ 19
Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесінің қанша элементі табылған:
А) 30
В) 20
С) 45
D) 56
E) 99

$$$ 20
Төменде қай түсініктің анықтамасы беріліп отыр: Ерекше табиғи қорғалатын, ғылыми, мәдени, эстетикалық, рекреациялық сауықтыру маңызы бар табиғи кешендер және объектілер мемлекеттік билік органдарының шешімімен шаруашылықта толықтай не бөлшектеп қолдануға тыйым салынған және сол учаскідегі суы және ауа кеңістігі:
А) Экожүйе.
В) Қорық.
С) Ерекше қорғалатын территория.
D) Қорғалым.
E) Биосфера.

$$$ 21
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасы ұйымдастырылмаған:
А) Жаратылыс саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 22
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген Табиғи кешенді жаратылыстың күйінде сақтап қалу мақсатымен кәдімгі шаруашылық қолданысынан алынған учаскелер территориясы:
А) Жаратылыс саябағы.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 23
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Салыстырмалы үлкен табиғи территориялар мен акваторияларда экологиялық, рекреациялық, ғылыми сияқты үш негізгі мақсат орындалады, бірақ шаруашылықта қолданылатын зоналар да бар:
А) Табиғи ұлттық саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 24
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: Негізінен халықтың ұйымдастырылған демалысына қолданатын салыстырмалы түрде жеңіл қорғалатын режимі бар территориялар ерекше эстетикалық экологиялық құндылықтарымен ерекшеленеді:
А) Табиғи үлттық саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 25
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Табиғи комплекстерді немес олардың компоненттерінің экологиялық балансын сақтап қолдау үшін белгілі мерзімге жасалған территориялар:
А) Табиғат ескерткіші.
В) Қорық.
С) Табиғи ұлттық саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 26
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Ғылыми, оқу, мәдени, ағарту мақсатында, өсімдік әлемін байыту, биотүрлілікті сақтау мақсатымен адам жасаған ағаштар мен бұталар коллекциясы осы аймақта жаңа өсімдіктердің интродукциясы және акклиматизациясы бойынша жұмыстары жүріп жатыр:
А) Жаратылыс саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ, ботаникалық бақшасы.

$$$ 27
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Мемлекеттік табиғи қорықтар құрамына кіретін және биосфералық процесстерді зерттеуде фондтық қорық – эталондық объектісі ретінде қолданылатын, территориялардың учасклері:
А) Биосфералық қорық.
В) Фондық қорық.
С) Табиғи ұлттық саябақ.
D) Қорғалым
E) Дендрологиялық саябақ және ботаникалық бақшасы.

$$$ 28
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: Ғылыми, экологиялық, мәдени және эстетикалық бағасы бар уникалды және ерекше қайта қалпына келмейтін табиғи объектілер:
А)Табиғи ескерткіш.
В) Қорық.
С) Биосфералық қорық.
D) Қорғалым
E) Дендрологиялық саябақ

$$$ 29
Қазіргі кезде Қазақстанда қанша ботаникалық саябақ жұмыс істеуде:
А) 3
В) 5
С) 7
D) 9
E) 12

$$$ 30
Шығыс Қазақстан территориясында қанша қорық орналасқан:
А) 1
В) 3
С) 2
D) 4
E) 5

$$$ 31
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасы Баянауылдың әсем кешендерін қорғау үшін қолданылады:
А) Қорық.
В) Қорғалым.
С) Табиғи ескерткіш.
D) Ұлттық саябақ.
E) Ботаникалық саябақ.

$$$ 32
Шығыс Қазақстан территориясында қандай қорық орналасқан:
А) Батыс Алтай.
В) Үстірт.
С) Ақсу-Жабағалы
D) Барсакелмес.
E) Наурызым.

$$$ 33
Қазақстандағы ең бірінші қорықты ата:
А) Батыс Алтай.
В) Үстірт.
С) Ақсу-Жабағалы.
D) Барсакелмес.
E) Наурызым.

$$$ 34
Қазақстандаға ең алғашқы қорық қандай жылы ұйымдастырылды:
А) 1816
В) 1916
С) 1926
D) 1936
E) 1946

$$$ 35
Болжамға сәйкес жер бетіндегі халықтың саны қаншаға келгенде тұрақтану керек:
А) 6 млрд. адам.
В) 10-12 млрд. адам.
С) 8 млрд. адам.
D) 7 млрд. адам.
E) 12-15 млрд. адам.

$$$ 36
Қазіргі кезде жер бетіндегі халық саны қанша:
А) 10 млрд. адам.
В) 8 млрд. адам.
С) 6 млрд. адамнан астам.
D) 5 млрд. адамнан аз.
E) 12 млрд. адам.

$$$ 37
Планетадағы орман массивтерінің жалпы ауданы шамамен құрайды:
А) 10,5 млрд. га
В) 9,8 млрд. га
С) 5,5 млрд. га
D) 4,0 млрд. га
E) 2,2 млрд. га

$$$ 38
Біздің еліміздің территориясының қанша пайызын орман алып жатыр:
А) 2 %
В) 3 %
С) 4 %
D) 5 %
E) 6 %

$$$ 39
Қазіргі кезде дүние жүзінде автомобиль саны қанша:
А) 6 мың
В) 2 млрд.
С) 250 млн.
D) 100 мың
E) 500 млн.

$$$ 40
Автомобиль түтінінен көп мөлшерде шығатын қосылыстар:
А) Көмірсутектер.
В) Күкірт диоксиді.
С) Қорғасын.
D) Иісті газ.
E) Бензапирен.

3-Вриант
$$$ 1
Семей сынақ полигонының қызымет жасаған кезеңі:
А) 1938-1988 жж.
В) 1949-1989 жж.
С) 1965-1995 жж.
D) 1970-2000 жж.
E) 1947-1987 жж.

$$$ 2
Семей полигоны қызымет жасаған жылдары қанша ядролық қару-жарақ сыналды:
А) 250.
В) 370.
С) 420.
D) 470.
E) 550.

$$$ 3
Қай жылы ең алғаш Тұрақты даму термині экологияда қолданылды:
А) 1960 ж.
В) 1970 ж.
С) 1992 ж.
D) 1990 ж.
E) 1980 ж.

$$$ 4
Қандай конференцияда маңызды және негізгі документ 21 ғасыр күн тәртібі қабылданды:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
E) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 5
Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А) 1962.
В) 1972.
С) 1982.
D) 1992.
E) 2002.

$$$ 6
Қай жылы және қай жерде рет қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ-ның екінші конференциясы өткізілді:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
Е) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 7
Қай Саммитте Қазақстан Республикасының президенті
Н.А. Назарбаев Экономикалық өсім тек әлеуметтік даму және экологиялық қауіпсіздік жағдайында баяндамасымен шықты:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
E) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 8
Экологиялық заңдылықтың негізгі даму кезеңдерін атаңыз:
А) Бірінші, екінші, үшінші.
В) Пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
С) 19 ғасыр, 20 ғасыр, 21 ғасыр.
D) Консервативтік, табиғиресурстық, экологиялық.
E) Биологиялық, экологиялық, техникалық.

$$$ 9
Экологиялық құқық деген түсініктің ең дұрыс анықтамасын табыңыз:
А) Бүгінгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны жақсатру мақсатында қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормаларының жүйесі.
В) Бүгінгі және ертеңгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны сақтау, салауаттандыру мен жақсарту мақсатында қоғам мен табиғат қарым-қатынасы сферасындағы өзара қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормаларының жүйесі болып табылатын құқық саласы.
С) Ертеңгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны сақтау мақсатында қоғам мен табиғиттың арасындағы өзара қарым-қатынастарды қадағалайтын құқық саласы.
D) Қоршаған табиғит ортасын сақтау, салауаттандыру мен жақсарту мақсатында қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара байланыстылық сферасында қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормалары жүйесі болып табылатын құқық саласы.
E) Қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара байланыстылық сферасында қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормалары болып табылатын құқық саласы.

$$$ 10
Бақа қай жануарлар тобына жатады:
А) Пойкилотермдік.
В) Ксерофиттік.
С) Гетеротермдік.
D) Гомойотермдік.
E) Эвригалендік.

$$$ 11
Кит қандай топқа жатады:
А) Паразиттер.
В) Гомойотермдік.
С) Мезофилдік.
D) Гиобионттық.
E) Пойкилотермдік

$$$ 12
Эвтрофтылар қандай топырақтың өсімдіктері:
А) Бай топырақтың.
В) Кедей топырақтың.
С) Тұзды топырақтың.
D) Орташа қоректік заттары бар топырақтың.
E) Құмды топырақтың.

$$$ 13
Жасыл өсімдікке түскенде күн радиациясы қалай пайдаланады:
А) Толық жұтылады.
В) Толық шағылысады.
С) Өсімдіктің бойында жылыну процесі жүреді.
D) Өсімдік бұл процеске қатыспайды.
E) Фотосинтез процесінде және өсімдік бойының жылынуы үшін қолданылады.

$$$ 14
Пелагиальдық организмдер:
А) Нектон, планктон.
В) Нектон, бентос.
С) Бентос.
D) Нектон, планктон, бентос.
E) Планктон, бентос.

$$$ 15
Мезофиттер:
А) Құрғақшылықта жақсы өсетін өсімдіктер.
В) Ылғалды қажет ететін өсімдіктер.
С) Қоңыржай ылғалдылықтың өсімдіктері.
D) Суда өсетін өсімдіктер.
E) Өте ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер.

$$$ 16
Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық зоналары:
А) Нектон, планктон, пелагиаль.
В) Нектон.
С) Планктон.
D) Пелагиаль, бенталь.
E) Бентос, пелагиаль.

$$$ 17
Тіршілік ету ортасын атаңыз:
А) Су, жер, тау.
В) Топырақ, жер, ауа.
С) Топырақ, су, жер-ауа, ағза.
D) Су, жер-ауа, ағза, теңіздік.
E) Теңіздік, жер-ауа, ағза.

$$$ 18
Гидросфераның қандай тереңдігінде тірі организмдер тараған:
А) 100м.
В) 1500м.
С) 3000м.
D) Күн сәулесі түсетін тереңдікте.
E) Барлық тереңдікте.

$$$ 19
Топырақта ылғал қандай түрде болады:
А) Байланыстылық, гравитациялық, ерітінді, бу түрінде.
В) Бу түрінде, капиллярлық, минералдық , байланыстылық.
С) Бу түрінде, капиллярлық, гравитациялық, байланыстылық.
D) Капиллярлық, бу түрінде, гравитациялық.
E) Кристалдық, капиллярлық, гравитациялық, байланыстылық.

$$$ 20
Биосфера дегеніміз:
А) Жердің қатты қабаты.
В) Экосфера.
С) Тірі және космостық заттар өмір сүру орталығы.
D) Барлық тірі зат және оның таралу облысынан тұратын жердің сыртқы қабаты.
E) Жердің сұйық қабығы.

$$$ 21
Биосфера дегеніміз:
А) Жаңа өмір мен ақыл- парасаттың ортасы.
В) Атмосфераның төменгі, барлық гидросфера, литосфераның жоғарғы бөлігі.
С) Жердің ғаламдық экожүйесі.
D) Жердің сыртқы қабығы.
E) Ақыл-парасаттылық ортасы.

$$$ 22
В.И. Вернадский бойынша биосфераның компоненттері-бұл:
А) Тірі зат, биогенді зат, костық зат, биокостық зат, адам, өсімдік заты.
В) Костық, биокостық, биогендік, тірі заттар.
С) Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроорганизмдер.
D) Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E) Тірі зат, биогендік зат, костық зат, биокостық зат, өсімдік зат.

$$$ 23
Биосфераның дамуының жоғарғы сатысындағы адамның саналы іс-әрекетінің негізгі күшке айналу кезеңі:
А) Криосфера.
В) Мезозой.
С) Антропосфера.
D) Кайназой.
E) Ноосфера.

$$$ 24
Биосфераның тірі затының негізгі массасын құрайтындар:
А) Жануарлар.
В) Өсімдіктер.
С) Бактериялар.
D) Зоопланктон.
E) Жыртқыштар.

$$$ 25
Биосферада тірі заттың таралуы:
А) Құрлық бетінде және мұхитта біркелкі.
В) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхитта біркелкі.
С) Құрлық бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
D) Мұхит бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
E) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхит бетінде біркелкі.

$$$ 26
Биосферадағы биогенді миграция – бұл қандай айналым:
А) Тірі ағзаларда шоғырланған энергияның.
В) Тірі ағзалардың құрамына кіретін элементтердің.
С) Тірі ағзаларда шоғырланған заттардың.
D) Тірі ағзалардың құрамына кіретін органикалық заттардың.
E) Тірі ағзалардың құрамына кіретін бейорганикалық заттардың.

$$$ 27
Атмосферадағы тіршіліктің жоғарғы шекарасы:
А) 5 км.
В) 10 км.
С) 20 км.
D) 25 км.
E) 50 км.

$$$ 28
Тіршілік температураның қандай шегіне төзімді:
А) –50 0С -ден 50 0С.
В) 0 0С -ден 50 0С.
С) –270 0С -ден 180 0С.
D) –80 0С -ден 80 0С .
E) -100 0С -ден 100 0С.

$$$ 29
Литосферада биосфераның төменгі шекарасын не анықтайды:
А) Температура.
В) Қысым.
С) Оттегінің болмауы.
D) Судың болмауы.
E) Метаморфтық тау жыныстарының шөгуі.

$$$ 30
Антропогендік әрекеттің табиғатқа әсері – бұл:
А) Адам әрекетімен байланысты.
В) Биосферадағы процестерге байланысты.
С) Табиғи құбылыстарға байланысты.
D) Геологиялық құбылыстарға байланысты.
E) Абиотикалық процесстерге байланысты.

$$$ 31
Қоршаған ортаның физикалық ластануы - бұл:
А) Шулы ластану.
В) Бактериялармен ластану.
С) Көмірқышқыл газымен ластану.
D) Ауыр металдармен ластану.
E) Вирустармен ластану.

$$$ 32
Антропогендік әсердің нәтижесінде атмосферадағы көмірқышқыл газының жинақталуы қандай теріс зардаптарға соқтырады:
А) Озон тесіктерінің пайда болуы.
В) Климаттық қозғалыстар, мысалы парникті эффект.
С) Фотосинтездеуші организмдермен органикалық заттардың түзілуінің күшейуі
D) Жер атмосферасының шағылыстыру қабілетінің артуына.
E) Көміртегі қазбалар формаларының түзілуі: көмір, мұнай және табиғи газ.

$$$ 33
Озон тесіктері көбеюі атмосфераға қандай негізгі заттардың шығуымен шақырылады:
А) Иісті газ.
В) Күкірт оксидтері.
С) Метан.
D) Фреондар.
E) Диоксиндер.

$$$ 34
Қышқыл жаңбырдың пайда болуында негізгі роль атқаратын заттарды ата:
А) Иісті газ.
В) Күкірт оксидтері.
С) Метан.
D) Фреондар.
E) Диоксиндер.

$$$ 35
Қоршаған ортаның мониторингі анықтамасының қайсысы нақты мәнін көрсетеді:
А) Қоршаған ортаның жағдайын бақылау.
В) Қоршаған ортаның жағдайын сандық бақылау.
С) Қоршаған ортаны жағдайын бақылау.
D) Қоршаған ортаның жағдайын жүйелік бақылау және болжау.
E) Қоршаған ортаның сапасын басқару.

$$$ 36
Күн сәулесінің жер бетінен шағылу үлесі:
А) Магнето.
В) Диатриба.
С) Альбедо.
D) Марина.
E) Секка.

$$$ 37
Ауадағы улы заттардың шегі:
А) ДОК.
В) ПКВ.
С) ПДВ.
D) ПДК.
E) ПХВ.

$$$ 38
Тропосфераның 78,1 % неден тұрады:
А) Оттегінен.
В) Гелийден.
С) Көмірқышқыл газынан.
D) Азоттан.
E) Сутегінен.

$$$ 39
Дамыған елдерде атмосфераға улы заттар қалдықтарының негізгі мөлшерін шығаратын сала:
А) Жылу электр станциясы.
В) Химиялық өндіріс.
С) Түсті металлургия.
D) Атом электр станциясы.
Е) Автотранспорт.

$$$ 40
Түтіннің, тұманның, шаң-тозаңның улы қоспасы қалай аталады:
А) Қышқыл жаңбыр.
В) Фреон.
С) Иісті газ.
D) Түтін (смог).
Е) Фотооксидант.

4-Вариант
$$$ 1
Сумен қамтамасыз етуге жарамды тұщы сулар, гидросфераның жалпы көлемінің мына пайызына келеді:
А) 1 %.
В) 0,5 %.
С) 0,3 %.
D) 2 %.
Е) 1,5 %.
$$$ 2
Суаттар ластануындағы негізгі мәнге иелері:
А) Өнеркәсіп өндірістерінің ағынды сулары.
В) Коммунальды өндірістерінің ағынды сулары.
С) Пайдалы қазбаларды өндіру мен байытудағы өндіріс қалдықтары.
D) Нөсерлі жауындармен заттардын шайылуы.
Е) Жануарлар кешеніндегі ағынды сулар.
$$$ 3
Соңғы жылдары тез қарқынмен суларда ғаламдық ластаушылардың қай түрі өсуде:
А) Ауыр металдардың.
В) Мұнайдың.
С) Фенолдың.
D) Пестицидтердің.
Е) Синтетикалық заттардың.
$$$ 4
Төмендегілердің қайсысына адамның ең көп ықпалы тиеді:
А) Су өсімдігіне.
В) Топырақ өсімдігіне.
С) Жер асты өсімдігіне.
D) Жер беті өсімдігіне.
Е) Теңіз өсімдігіне.
$$$ 5
Топырақ деградациясының ғаламдық көрінуі:
А) Эрозия.
В) Ластану.
С) Тұздану.
D) Шөлдену.
Е) Батпақтану.
$$$ 6
Либих заңы-бұл:
А) Экология зандарының бірі.
В) Толеранттылық заңы.
С) Экологиялық факторлар жайлы заң.
D) Минимум заңы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.
$$$ 7
Ноосфера – бұл:
А) Сана сферасы.
В) Адамның саналы әрекеті анықтаушы болып келетін кезең.
С) Биосфера дамуының факторы.
D) Биосфераның дамуының жоғары сатысы.
Е) Ойлаушы қабық.

$$$ 8
Экожүйеге су қоймалары салынуының ықпалы:
А) Қолайлы.
В) Зиянды.
С) Аз белгілі.
D) Ықпал етпейді.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 9
Қышқыл жаңбырларды шақырушы күкіртті газдың негізгі көзі:
А) Жылу электр станциялары.
В) Мұнай химия өндірісі.
С) Құрылыс материалдар өндірісі.
D) Автотранспорт.
Е) Ауыл шаруашылығы.
$$$ 10
Атмосфераға ластанудың ең көп мөлшері двигателі бар жүк автомобилінің қандай түрінен түседі:
А) Дизельді.
В) Іштен жану.
С) Газды.
D) Электрлі.
Е) Дурыс жауабы жоқ.
$$$ 11
Суды ластанудан тазалаудың биологиялық әдісі мынаны қолдануға негізделген:
А) Балықтар.
В) Өсімдіктер.
С) Микроағзалар.
D) Шымтезек.
Е) Мұнай.
$$$ 12
Энергияның экологиялық таза көздері:
А) Жылу электр станциялары.
В) Дизельды двигательдер.
С) Атом электр станциялары.
D) Күн батареялары.
Е) ЖЭО.
$$$ 13
Адам саны шығыны жағынан бірінші орын алатын апат түрі:
А) Жанартау атқылауы.
В) Жер сілкіну.
С) Тропикті циклондар.
D) Өрт.
Е) Сырғыма.
$$$ 14
Территориялар шөлденуінің басты себебі:
А) Өнеркәсіп.
В) Ауыл шаруашылығы.
С) Мұнай өңдеу.
D) Өрттер.
Е) Балық шаруашылығы.
$$$ 15
Озон қабатының жойылуының басты себепкері:
А) Иісті газ.
В) Фреон.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Күкіртті газ.
Е) Су.
$$$ 16
Берілген территориялардағы 2000 құстың 1800-н торғайлар құрайды. Торғайлардың басымдылық деңгейі мына пайызға тең:
А) 40 %.
В) 25 %.
С) 90 %.
D) 15 %.
Е) 9 %.
$$$ 17
Ноосфера түсінігін еңгізген:
А) Академик Вернадский.
В) Э. Леруа мен П. Тейяр де Шарден.
С) Э. Леруа, П. Тейяр де Шарден мен Вернадский.
D) П. Тейяр де Шарден мен Вернадский
Е) П. Тейяр де Шарден мен Н.Н. Моисеев.
$$$ 18
Вернадскийдің биосфера жайлы іліміне сәйкес биогенді миграцияға қатысатындар:
А) Микроорганизмдер мен көпклеткалы өсімдіктер.
В) Микроорганизмдер мен көпклеткалы жануарлар.
С) Барлық көпклеткалы организмдер адамдарды қоспағанда.
D) Микроорганизмдер, барлық көпклеткалы организмдер және де адам.
Е) Тек адам.
$$$ 19
Қазақстанда қанша ұлттық саябақтар жұмыс жасауда:
А) 113.
В) 7.
С) 3.
D) 2.
Е) 9.
$$$ 20
Қазақстанда қанша қорық жұмыс жасауда:
А) 13.
В) 7.
С) 3.
D) 2.
Е) 10.
$$$ 21
Солтүстік Каспийдегі басты табиғат қорғаушы мәселе:
А) Алтын өндіру.
В) Түсті металл өндіру.
С) Мұнай өндіру.
D) Теңіз деңгейінің төмендеуі.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.
SSS 22
Қоршаған орта неден тұрады?
A)Табиғи және техногендік мегажүйеден
B)Табиғи мегажүйеден
C)Техногендік мегажүйеден
D)Биосферадан
E)Гидросферадан, атмосферадан
SSS 23
Жер қыртысының массасының 80% келесі химиялық үш элементтен тұрады:
A) O,Fe,Ca
B) Si,Na,Ca
C) Al,Fe,Na
D) O,Si,Al
E) Ca,Fe,Mg
SSS 24
Жердің геосфералары:
A)Литосфера, гидросфера
B)Литосфера, атмосфера
C)Биосфера, атмосфера
D)Литосфера, гидросфера, биосфера, атмосфера
E)Литосфера, биосфера
SSS 25
Бастапқы минералдардың желдетуден пайда болған минерал:
A)Кварц
B)Ортоклаз
C)Апатит
D)Каолинит
E)Пирит
SSS 26
Терең жататын тау жыныстарының үлкен сілемі:
A)Лакколит
B)Өзектер
C)Батолит
D)Жамылғылар
E)Базальттік қабат
$$$ 27
Вернадский В.И. бойынша биосфера құрылымы-олар:
А. Тірі, белсенді, кості, биокості зат, адам өсімдікті зат.
В. Кості, биокості, биогенді, тірі зат.
С.Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроағзаларү
D.Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E. Тірі өат, биогенді зат, кості зат, биокості зат, өсімдікті зат.
$$$ 28
Биосфера дамуындағы, адамның іс әрекетін анықтаушы күш болатын жоғарғы кезеңнің атауы:
А. Криосфера
В. Мезазой
С.Антропосфера
D. Кайназой
E. Ноосфера
$$$ 29
Биосфера жер қабықшаларының бірі болып табылады және жасы бойынша:
A. Ең көне
B. Жердің бір уақытта түзілген барлық қабықшаларына тең
C. Жер қабықшаларындағы ең жасы
D. Гидросферадан үлкен.
E. Литосфераға дейін түзлген.
$$$ 30
Табиғатқа антропогенді әсер ету бұл:
А. Адам іс әрекетіне болаған;
В.Биосферадағы үрдістерімен байланысқан
С. Табиғаттың құбылыстарымен байланысқан;
D. Геологиялық құбылыстармен байланысқан
E. Абиотикалық үрдістермен байлангысқан.
$$$ 31
Қоршаған ортаның физикалық ластануына не жатады?
А. Шумен ластану
В. Батериялармен ластану
С. Көмірқышқыл газбен ластану
D. Ауыр металлдармен ластану
E. Вирустармен ластнау
$$$ 32
Атмосферада көмірқышқыл газының жиналуы антропогенді әсер әсер нәтижесінде келесі жағымсыз салдарды болдыруы мүмкін
А. Азон тесіктерінің пайда болуы
В. Климаттық ауытқулар
С. Фотосинтездеуші ағзалармен органикалық заттар түзудің күшеюі
D. Жер атмосферасындағы шағылысу қабілетінің ұлғаюы
E. Көміртектің қазба түрлерінің түзілуі
$$$ 33
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің
$$$ 34
Азон қабаты-биосфера болуыныңқажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс
$$$ 35
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер
$$$ 36
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 37
Қоршаған орта мониеторингісі анықтамаларын қайсысы оның мәнін нақты көрсетеді:
А. Қоршаған орта күйін бақылау
В. Қоршаған орта күйін сандық бақылау
С. Қоршаған орта күйін бақылау, бағалау және болжау
D. Қоршаған орта күйін жүйелік бақылау мен болжау
E. Қоршаған орта сапасын басқару
$$$ 38
Мониторинг терминіні ұсынған кім?
А. В.И. Вернадский
В. А.Н. Формозов
C. Ю.А. Израэль
D. А.Г. Карташев
E. П.С. Паллас
$$$ 39
Күн сәулелерінің беттен шағылысқан үлесінің аталуы:
А. Магнето
В. Диатриба
С. Альбедо
D. Марина
E. Секка
$$$ 40
Ауадағы зиянды заттар шектері:
А. ДОК
В. ПКВ
С. ПДВ
D. ПДК
E. ПХВ

5-Вариант
$$$ 1
Тропосфераның 78,1 %-ы тұрады:
А. Оттегінен
В. Гелия
С. Көмірқышқыл газынан
D. Азота
E. Сутектен

$$$ 2
Дамыған елдерде зиянды заттар төгінділерінің негізгі саны:
А. Жылу электрстанцияларынан
В. Химиялық өндірістерінен
С. Түсті металлургиядан
D. Атом электростанцияларынан
E. Автотранспорттан

$$$ 3
Шаң, тұман,түтіннің улы қоспасынаң атауы:
А. Қышқыл жаңбыр
В. Фреон
С. Иісті газ
D. Смог
E. Фотооксидант

$$$ 4
Сумен қамтуға жарамды тұщы суларға гидросфераның жалпы көлемінен келеді.
А. 1%
В. 0,5%
С. 0,3%
D. 2%
E. 1,5%

$$$ 5
Су қоймаларының ластануында негізгі мәні:
А. Өндірістік мекемелердің құбыр сулары
В. Комуналдық мекемедегі құбыр сулар
С. Пайдалы қазбаларды алу мен байыту кезіндегі өндіріс қалдықтары
D. Нөсер тұнбаларымен заттардың шайылуы
E. Мал өсіру кешендеріндегі құбыр сулар

$$$ 6
Суды жаханды ластаушылардың қайсысының әсері соңғы жылдары тез өсуде:
А. ауыр металдардың
В. Нефть
С. Фенолов
D. Пестицид
E. Синтетика

$$$ 7
Адамның максималды әсер:
А. Су өсімдігіне
В. Топырақ өсімдігіне
С. Жерасты өсімдіктеріне
D. Жерүсті өсімдіктеріне
E. Теңіз өсімдіктеріне

$$$ 8
Топырақ деградациясының жаһанда көрінуі
А. Эрозия
В. Ластанулар
С. Тұзданулар
D. Шөлденулер
E. Саз батпақтанулар

$$$ 9
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 10
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бір
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 11
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$ 12
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 13
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 14
атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 15
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмалы құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энергияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 16
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 17
Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы:
А. ЮНЕСКО.
В.ФАО.
С. МАГАТЭ.
D.BO3.
Е) ЮНЕП.

$$$ 18
Атомды энергетика бойынша халықаралық агенттік:
А. ЮНР.П.
B. МАГАТЭ.
C. ФАО.
D. ВОЗ.
Е. МСОП

$$$ 19
Улкен қашықтарға ауаның траншектеулі ластануы туралы конвенцияға қол қойылды
A.1950 ж
B. 940 ж
C. 960 ж
D.1990 ж
Е. 1979 ж

$$$ 20
Қоршаған орта мен даму өкіметі мен мемлекеттер басшылары деңгейінде БҰҰ халықаралық конференциясы қашан, қайда өтті?
А. 1972 ж.Стокгольмде.
В. 1982 ж. Москвада
С. 1996 ж. Нью - Йоркте
D. 1975 ж. Хельсинкте
Е. 1992 ж Рио-де-Жанейрода.

$$$ 21
КСРО, АҚШ, Англия, Франция және басқа елдер арасында Антарактида туралы келісімге қол қойылды:
A. 990 ж.
B. 1960 ж.
C. 980 ж.
D. 959 ж.
Е. 1970 ж.

$$$ 22
Жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы Конвенцияға қол қойылды:
A. 1960 ж.
B. 2000 ж.
C. 1973 ж.
D. 1930 ж.
Е. 2005 ж

$$$ 23
Азық-түлік пен ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесі:
A. МАГ ATE.
B. ЮНЕСКО.
C. ЮНЕП.
D. МСОП.
E. ФАО.

$$$ 24
Мониторинг термині қашан қолданысқа енді?
A. 1994.
B. 1991.
C. 1965.
D. 1972.
E. 1984.

$$$ 25
Қоршаған орта мониторингісі жалпы мемлекеттік жүйесі:
A. Ұлттық
B. Округтік
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Жаһандық

$$$ 26
Экологиялық мониторингке жатады:
A. Зерттеу және аймақтық
B. Тәжірибелік және зерттеулік
C. Жаһандық және тәжірибелік
D. Ұлттық және зерттеулік
E. Жаһандық және Ұлттық

$$$ 27
Жеке алынған өндіріс мониторингі:
A. Жаһандық
B. Жергілікті
C. Округті
D. Болжамды
E. Ұлттық

$$$ 28
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 29
ҚР-ң Қызыл-Кітабындағы бірінші санаттағы жануарлар түрлеріне жатады.
A. Қар барсы, ілеусін, жарқанат
B. Кіші аққу
C. Қызыл қасқыр, қызыл құм арқары, скопа
D.Құлан, сары құтан
E. Төрт сызықты табан

$$$ 30
Қызыл кітаптағы екінші санатқа жататын өсімдіктер мен жануарлар түрлері:
A. Қалпына келтірілген түрлер.
B. Белгісіз түрлер
C. Сирек түрлер
D. Сандары азайып бара жатқан түрлер
E. Жоғалып бара жатқан түрлер

$$$ 31
Қызыл Кітаптағы төртінші санаттағы өсімдіктер мен жануарлар түрлері :
A. Жоғалып бара жатқан түрлер
B. Қайтымсыз жоғалған түрлер
C. Сирек түрлер
D. Белгісіз түрлер
E. Қалпына келген түрлер

$$$ 32
Қаздар ұшып өтетін табиғат ескерткіші орналасқан
A.Саңғытау облысы
B. Қостанай облысы
C. Шығыс-қазақстан облысы
D. Павлодар облысы
E. Қарағнды облысы

$$$ 33
Халықаралық мәнді су-саз батпақты қажеттер қорына ЮНЕСКО мен енгізілген қорық
A. Алматы.
B. Корғалжын.
C. Ақсу-Жабағылы.
D. Алакөл.
E. Батыс-Алтай.

$$$ 34
Ақ бөкен (Сайғақтар) популяциясын сақтау мақсатында құрылған қорық
A. Наурызым.
B. Алматы.
C. Алакөл.
D. Барсакелмес.
E. Марқакөл.

$$$ 35
Батыc-Алтай қорығы құрылды
A. 1992 ж.
B. 1978 ж.
С. 1993ж.
D. 1974 ж.
E. 1998 ж.

$$$ 36
Халықаралық Қызыл Кітапқа енген ҚР жануарлар түрлері
A.Құлан, гепард, ақ тырна, қызғылт фламинго, бірқазан.
B. Кіші саршұнақ, сұр қасқыр
C. кесіртке, жолбарыс
D. Жарқанат, аққу, дауылпаз
E. Тау ешкісі, арқар

$$$ 37
МСОП Қызыл кітабындағы қара тізімге енгендер
A. Сирек түрлер
B. сандары қалыпына келтірілген түрлер
C. Жоғалған түрлер
D. Сандары азайып бара жатқан түрлер
Е. Қайтымсыз жоғалған түрлер

$$$ 38
ҚР осы уақытта қана қорық жұмыс істейді
А. 6
В. 12
С. 4
D. 22
Е. 10

$$$ 39
Қазақстандағы бірінші қорық
А. Алматы
В. Ақсу-Жабағлы
С. Наурызым
D. Барсакелмес
Е. Корғалжын.

$$$ 40
Көрсеткен жануарлардың қай сирек түрі Семей қаласында өмір сүреді
А. Кұлан
В. Гепард
С. Манул
D. Барс
Е. Мензбир борсығы

6-Вариант
$$$ 1
ҚР Қызыл Кітабына енген Қызғылт фламинго Қазақстанның қай қорығында бар
А. Алматы
В. Корғалжын
С. Барса-Келмес
D. Куратау.
Е. Аксу-Жабағылы

$$$ 2
Демалу мен туризмге рұқсат етілген, ерекше қорғалатын аймақ түрі:
А. Қорық
В. Саябақ
С. Ұлттық бақ
D. Табиғат ескерткіштері
Е. Табиғи бақ

$$$ 3
Баянауыл ұлттық бағы орналасқан
А. Павлодар облысы
В. Акмола облысы
С. Қарағанды облысы
D. Оңтүстік-Қазақстан обласы
Е. Алматы облысы

$$$ 4
ҚР аймағының неше пайызы ерекше қорғалатын табиғи аймақтар алады?
A. 21
B. 5
C. 3
D. 1
E. 13

$$$ 5
Қазіргі уақытта әлемде неше биосфералық қорықтар бар?
A. 200 астам.
B. 500 астам.
C. 400 астам.
D. 300 астам.
E. 100 астам.

@@@ Тұрақты даму

$$$ 6.
ҚР-ның қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1999;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1997 ;
Е. 1991.

$$$ 7
ҚР-ның ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1997;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 8.
ҚР-ның экологиялық сараптама туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1998;
Е. 1990.

$$$ 9
ҚР-ның атмосфералық ауаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 2000;
С. 2005;
D. 2002;
Е. 1990.

$$$ 10
Қоршаған ортаға және тұрақты дамуға қатысты БҰҰ-ның конференциясы қай жылы өтті:
А. 1992;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 11
Рио-де Жанейро декларациясында Тұрақты дамуға байланысты қанша принцип қабылданды:
А. 10;
В. 15;
С. 22;
D. 24;
Е. 27

$$$ 12
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. Күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің

$$$ 13
Азон қабаты-биосфера болуының қажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 14
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. Күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 15
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемент шаңдары

$$$ 16
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 17
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 18
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$ 19
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 20
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 21
атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 22
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмалы құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энергияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 23
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 24
Оттегі айналысының жылдамдығы:
А. 2 млн. жыл
В. 2000 жыл
С. 100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 25
Көмірқышқыл газының айналыс жылдамдығы
А. 2 млн. жыл.
В. 2000 жыл.
С.100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 26
Озонның негізгі салмағы жер бетінен қандай биіктікте орналасқан?
A. 20-25 км.
B. 7-10 км.
C. 5-10 км.
D. 90-100 км.
E. 40-50 км.

$$$ 27
Планетаны су ресурстары тұрады:
А. Мұздықтардан, атмосфералық ылғалдылықтардан, өзендерден, жерасты суларынан
В. Беткі, жерасты, мұзыдқатардан, атмосфералық. топырақты ылғалдан
C. Өзендер, үстінгі сулар, жер ылғалынан
D. Жер асты бастауларынан, теңіздерден
E. Мұздықтардан, ылғалдылықтардан, өзендерден, су қоймаларынан.

$$$ 28
Жер планетасының жасы
А. 4,5 млрд. жыл
В. 10 млрд. жыл
С. 12 млрд. жыл
D. 1000 жыл
Е. 3 млн. жыл.

$$$ 29
Атмосфераны ластаушылар бөлінеді
A. Өнеркәсіптік және механикалық
B. Тұрмыстық және ауылшаруашылық
C. Жаратылысты және антропогенді
D. Ұйымдастырушы және антропогенді
E. Газды және қатты

$$$ 30
Қышқылды жауын алғаш тіркелген
A. 1945 ж. АҚШ-та
B. 1990 ж. Ресейде
C. 1960 ж.Жапонияда
D. 1950 ж. Францияда
E. 1908 ж. Англияда

$$$ 31
Қышқылдық жауын терминіні енгізген инженер
A. Г.Крутцен.
B. Роберт Смит.
C. В.И.Вернадский.
D. Ш.Раулапь.
E. Исаченко.

$$$ 32
Ластануға әсер ететін метерологиялық факторлар
A. Атмосфера ластануына әсер ететін табиғи үрдістер
B. Метеофакторлар әсерімен атмосфераның ластануы
C. Атмосфера ластануы шараларының жүйесі
D. Метеорологиялық құбылыстарымен және үрдістерімен ластану
E. Атмосфера ластануына метеофакторлар әсері.

$$$ 33
Антропогенді ластануға төмендегілердің қайсыы жатады?
A. Жанартаулар
B. Шаңборандары
C. Торнадо
D. Жерсілікнісі
Е. Автомобиль газдары, смог.

$$$ 34
Адамдар денсаулығына әсер ететін қатердің биологиялық факторларына жатады:
A. Сапалы тамақтану
B. Табиғи және антропогенді патогенді микроағзалар
C. Қоршаған орта сапасы
D. Жұқпалы аурулар
E. Табиғи патогенді микроағзалар

$$$ 35
Алғашқы қалдықтардағы қышқылдану өнімдері:
A. Формальдегидтер.
B. Күкіртпен азот оксидтері
C. Фреондар.
D. Фотооксиданттар.
E. Бензапирендер.

$$$ 36
Концерогенді заттар тудырады:
А. Жүйке күйзелісін
В. Суық тиу ауруларын
С. Аллергиялық ауруларын
D. Жұқпалы ауруларды.
Е. Жаман сапалы және жақсы сапалы жаңа түзілімдер

$$$ 37
Автокөліктен аэрозольді түтінмен немесе тұманмен газ тәрізді және қатты қоспалардың сәйкестенуі
A. Смог.
B. Детрит.
C. Эндемик.
D. Репеллент.
E. Техносфера.

$$$ 38
Шығыс Қазақстан Облысындағы өнеркәсіптік мекемелер қоршаған ортаға жылына қанша полютанттар шығарады.
A. 410 мың. тонн.
B. 2 млн тоннадан көп.
C. 1960 мың. тонн.
D. 2230 мың. тонн.
E. 360 мың. тонн.

$$$ 39
Шаңнан атмосфераны тазалаудың негізгі әдістері
А. Флотанционды
B. Объектілі және облысты
C. Құрғақ және дымқыл
D. Гравитациялы және инерциялы
Е. Механикалық және электрлік

$$$ 40
XXI ғасыр басында Қазақстандағы шөлге айналған аймақтардағы аудандардың пайыздық қатынасы шамамен құрады:
A. шамамен 66.
B. шамамен 70.
C. шамамен 60.
D. шамамен 50
E. шамамен 75.