Биотехника
Биотехнологияның тууына негізгі себебі қоғамға қажетті, жаңа қолжетерлік арзан бағада ауылшаруашылық өнімдері және тағыда оның ішінде медецинамен мал дәрігерлік жәнеде қажетті жаңа технология. Биотехнология грек сөзінен алынған біліктілік шеберлік мағана береді. Биотехнологиялық обектілерден азық түлік алу немесе биологиялық объектінің қолданылуы. Биолиялық объекті ретінде жануармен адамның ағзалары (мысалы: адам және жылқы сары суының вакцинирленген имуноглобулинің алу, донор қанынан препаратты дайындауда жеке ағзалардан ірі қара малдармен шошқалардың ұйқы безінен инсулин гармонын бөліп алу) немесе ері жабындылар ферментерді алу. Біз сапалы биологиялық обектілер алушыға көбнесе клеткалы микроорганизмдер мен жануармен өсімдікердің жасушалары қолданылады Биологиялық обектіні таңдаудың себебі А жасушалы биофабрикалы болып келеді. Адам өмірсіруіне қажетті құнды заттарды немесе азық түліктерді жасап шығарады белок май витаминдерді аминқышқылдар антибиотикер гармондар антиденелер антигендер ферменттер спирттер тағы басқа . Бұл азық түліктер адам өмір сүруіне өте қажетті жасушаларда өте қысқа уақытта өсіру яғни асабағалы немесе азық түліктердің қолжеткрлік тамақтану орындарында маштабтары жоғары сапалы биомассалы микробтың немесе жануар өсімдік тектес В күрделі заттардың биосинтез белоктардың антибиотиктердің антиденелердің және т. б . Эканомикалық және технолгиялық жағынан химиялық синтезге қарағанда биохимиалық просестерде өндіріс маштабтарының технологиялық қондырғыларының және апараттарының жабдықтарына байланысты. Жануар өсімдік текті жасушалар мен микробтаң жасушалардың өмір сүрү просесінде (ассиминатция диссимнация ) түзінде яғни жаңа өнім түзеді . Өзіне метоболи бөліп шығарады . Әр түрлі химиалық физикалық қасиеттеріне сонымен қатар биологиялық әсері бар. Бір жасушалының өмір сүру қажетті азықарды төрт катигорияға бөліп қарастырады.
1) жасушаның негізгі көзі азық-түлік болып табылады. Мысалы бактериялармен вирустарды өсіру барысында корпус кулиярлы ваксина алуға болады.
2) микромоликуляр немесе ірі моликуляр өсіруінде кілекалар синтезделеді. Синтездеу барысында ферменттер, токсиндер, антиденелер, пиндогликондар.
3) Біріншілік метоболиттерге – төменгі моликулярлы заттар жасушалардың өсіруіне қажетті аминқышқылы, витаминдер, нуклоттиттер оргоникалық қышқылдар.
4) Екіншілік метобалиттерге төменгі моликулярлы қосылыстар жасушаның өсуіне қажет емес, антибиоттиктер, таксиндер, алколойттар, гормодар, технологияда жасушалардың құрғақ күйінде қолданылуы арқылы технологиялық өңдеуден өткізуінен сапалық азық-түлік алады. Биотехнологияның көмегімен әртүрлі азық алуды түрлі мақсатта қолданылады. Медетцинада антиботиктерді витаминдерді ферменттерді, аминқышқылдарды, гормондарды, ваксиналарды, антиденелерді, қан компонентерінен препаратарды дайындайды.Имуномооуларларды алколоиттарды ағамдық белоктарды нуклиқышқылдары нуклозиттерді нуклотитерді липиттеді антимеоболиттерді антитоксидерді ісікке қарсы іріңге қарсы жасайды.
Ауыл шаруашылығында немесе мал шаруашылығында жемдік белоктар антибиюотиктер, вирустар, гармондар, вакцина өсімдіктің биологиялық қорғанышы инсектициктер.
Тағам өндірісінде аминқышқылдары, органикалық қышқылдар тағамдық бклоктар, ферменттер, липиттер қаныт, спирттер ашықылар. Химия өндірісінде ацитон, этилен, бутолон, энергетикада (этонал биогаз). Қазіргі уақытта биотехнологиалық медика фармоцевтикалық ауыл шаруашылық және экологияалық бағытталған осы бағыттарға байланысты. Биотехнологияаны медетциналық ауыл шаруашылығының өндірісік және экологиялық салаларға бөлуге болады.
Медетциналықты біз фармоцевтикалық имунобиология – лық деп бөлеміз. Ал ауылшаруашылығында мал және өсімдік биотехнологиялық деп қарастырамыз. Ал өндірістегі өзінің өндіретін өнімдері бойынша (тағамдық жеңіл өнеркәсіп энергетика деп бөлеміз), сонымен қатар биотехнологияны жаңа деп бөлеміз. Жаңа биотехнология – лық өндірістерде ірі заводттарды салады, оның қарамағында ғылыми зерттеу инистуты болуы қажет. Микробиологиялық (биотехнология) заводтарда әр жыл сайын 1,5 милион тоннаға жуық жемдік белок шығады, 1000 тоннаға жуық фермент антибиотик 100 деген препараты көпеген аминқышқылдар витаминдер, гармондар, спиттер органикалық көптеген өнімдер жасап шығарады.
Бірақ халық шаруашылығында қажеттілік күннен күнге өсуде. Сондықанда халықтың сұранысына толық қамтамасыз етуі қажет. Сондықтан биотехнологияға аса назар аударады.
Табиғатта көптеген микроорганизімдер кездеседі, олардың барлығы азықтарды синтездейді. Яғни реакция жүргізу қасиетіне ие, сондықтанда олар биотехнологияға паидалы. Алайда микроорганизмдердің 100 – ге жуық түрлері бар.(бактерия, саңырауқұлақ, вирус) көбісі әлә толық зерттелмеген.
Ашытқылар нан пісіруде қолданылады сырамен шарап ашытуда сыра алуда жемдік белоктар қоректі ортада бактериялармен жануарлар жасушаларының дақылы өсді.
500 ашытқы түрлерінен біз бірнеше түрін қолданамыз олар
Sacharomyces, cerevisioe, sachoromyae, coresvergencsis.
Бактериаларды биотехнология мынадай түрлері қолданылады A cetovocter олар сірке қышқылын көмірқышқыл газға және суға айландырады. Bacillus фермен ашуға (B. Suttilis) өсімдікің қорғаныш әрекеті.
Биотехнологияда әртүрлі антибиотиктерді өсіруге анти – биоик заттар қолданады. (Streptomyces), саңырауқұлақтар. Көптеген микроорганизмдер бакерия ашытқылар вирустар генетикалық реінде қолданылады. Осы генетикалық матиралдан рикамбинантың штамтарына биотехнологиялық өнім алады . Алынған рикомбинатың штамм интерфирон инцрлин өсу гармоны спит верусына антиген болып табылады. В интерферон бөліп шығарады. Ашықы шатамм интерликин - 2 вирусты В гипотитіне антиген рикомбинаты вирустық оспа вакцинасына,В гипотитінен антиген бөліп шығарады. Құтыру верусына кене энцифалиді т.б
Вакцина және диогностика препараттарын алу үшін потогенді микроорганизімде қолданады (үш жүзінде көк жөтел сіріспе).
Биотехнологияда жануар және өсімдік текті жасушаларды дақылдандырады . Жануар және өсімдік текті жасушалар құрлысын физиалогия және биотехнологиялық жасушаның құрлысы күрделі , бактериалды жасушаға қарағанда жануар және өсімдік жасушаның дақылдарынан ассеринтілігі кең және күрделі өнім алуға болады, алайда өсімдік және жануар текті жасушаның дақылдары қан және әрі қымбат. Өсімдік тектінің дақылдарына әртүрлі қосылыстар алады,яғни медетцинада қолданылады (алколоиттар қабынуғы қарсы заттар, ісікке қарсы заттар, жүрек , бүирек ). Химиада және түрлі өндірісте жануар жасушасынан өнім алуға қолданылады, синтездеуші клетканы яғни жасушаны верусты өсіру кезінде олардан вакцина мен диогностика препараттады алуға болады .
Технологияда микробтық және клеткалық синтезден азық түлік өнімін алу. Технологиялық процесінің жүргізуінде жақсы жағдайда табысқа жетуде өндірістің жоғарғы сапалы өнім алуында , штамм прадукциясы активті жағдайда болуы қажет. Бізге белгілі әртүрлі штамдардың сандық және сапалық өнімді заттарына мыналар жатады ферментер, антигендер, витаминдер, аминқышқылдар, алколодтар, өзіне тән қасиетке ие. Өнімнің активтілігі экономикалық эффектісіне байланысты. Екіден қоректі ортаның дұрыс таңдауы қажет. Азықпен биомассаның максималды түрде қамамасыз етілуі , қолданылатын азықтардың арзан болуы , қолжетерлік бағада болуы. Себебі өндіріске көптеген микрооранизімдер қолданылады. Ірі өндірісте қоректі ортаны дақылдадыруда арзан азықтар пайдаланылғаны тиімді. (миласса, профиндер, ашықы,сірке қышқылы, табиғигаз).Бұлардан шектеулі түрде медетциналық препараттарды казинді тапқанда қан препараттарын алғанда қолданылады. Жануар жасушаларын өсіргенде құрлысы күрделі қоректі ортада сапалы өнім қолданғанда аминқышқылды тұзды өсіруші фоктырды соңғы жылдары қоректі орта ретінде казингидроли заттарын ашытқы ет және қанды қолдануда .Активті және штамм продукциясын өсіргенде өнімнің максималды санына дақылдануына актималды жағдай жасау (егу дозасына , рН, дақылдану уақытына қоректі ортаға ) жақсы көңіл бөлу қажет .
Таза микроорганизімдермен таза клеткалық дақылдарды алу үшін дақылдардың барысында асептикалық жағдайда сақтау тиіс .Алынған биомассалардан дақылдық сұйық бөлігін бөліп аламыз. Яғни активті супстанциясына (витаминдер, аминқышқылдар, аниденелер, антигендер,фермен т.б).Оларға физикалық және химиялық тазарту әдістерін жүргізеді. Олардан бөлінген заттарданың құрамы боиынша жіктейді (табиғи, моликуларлық, массасына сыртқы ортаға төзімділігі боиынша) жіктейді. Активті супстанция алынған соң препарат дайындалады.Олордың қабылдау боиынша сұиық және құрғақ күйінде (ертінді, супспензия, ұнақ) ие болмаса мазь күйінде қолданылады. Бұл препарат сыртқы жаңа арналуы мүмкін принтералды ,энтеролды , айрозолды, қабылдауға болады. Әр препаратың сериасы стандарты дакерненте(технологиялық жағдайда,технологияның регламенті).
Созылмалы оофорит
Шошқалардың желінсауын анықтау және емдеу
Тудың патологиялық кезінде акушерлік көмек көрсету
Аналықтардың бедеулігі
Бассейіндік балық өсіру технологиясы
Аңшылық жануарларды алқаптарда орналастыру
Желін флегмонасы
Аналық бездің қабынуы
Жіті эндометрит
Туғаннан кейінгі вульвит