Курсорды басқару пернелері

IBM дербес компьютерінің негізгі блоктары

Әдетте IBM деобес компьютерлері мынадай бөліктерден блоктардан тұрады:
жүйелік блок тік немесе жатық қорапқа орналасқан
мәтіндік және графикалық информацияны кескіндеуге арналған монитор немесе дисплей
әртүрлі символдарды компьютерге енгізуге арналған перне тақта
Компьютердегі ең негізгі құрылғы- жүйелік блок, оның ішіне ДЭЕМ-нің басты түйіндері орналасқан. Жүйе блогы құрамында микропроцессор,
жедел жад, тұрақты есте сақтаушы құрылғы, қоректену блогы мен енгізу-шығару порттары және мәлімет жинақтауыштар бар.
Бұлардан басқа компьютердің жүйе блогына мынадай құрылғыларды қосуға болады:
мәтіндік және графикалық информацияларды басып шығаруға арналған принтер
графикалық курсормен басқарылатын құрылғы-тышқан графикалық тетігі
джойстик-компьютерлік ойындарда қолданылатын қолмен басқарылатын тетік
график сызғыш немесе плоттер – сызбаларды (графиктерді) қағазға шығаруға арналған құрылғы
сканер (ізкескіш) – графикалық немесе мәтіндік информацияларды оқуғв арналған құрылғы
CD-ROM – компакт-дискілерді оқуға арналған құрылғы, ол қозғалатын бейнелерді, мәтіндерді және дыбыстарды шығару үшін кеңінен пайданылады
модем – телефон желісі арқылы басқа компьтерлермен информация алмасуға арналған құрылғы
стример – мәліметтерді магниттік таспада сақтауға арналған құрылғы
желілік адаптер – компьютерді жергілікті желіде(торапта) қолдануға мүмкіндік береді.
Монитор немесе дисплей – ДЭЕМ-ге міндетті түрде қажет шеткері құрылғы, ол компьтердің жедел жадында өңделетін информацияны экранда көру үшін қажет. Экран түстеріне қарай дисплейлер монохромды(ақ-қара) және түрлі түсті болып , ал экранға шығарылатын информация түрлеріне байланысты символдық (тек символдық информация) және графиктік ( символдық және оған қоса графиктік информация) болып бөлінеді.
Принтер (баспа құрылғысы) мәтіндік және графикалық мәліметтерді компьтердің жедел жадынан қағазға басып шығаруға арналған. Ол рулон қағаз түрінде де , парақ та бола береді.
Қазіргі кезде принтерлердің матрицалық, лазерлік, сия бүріккіш және термогафиктік түрлері бар.
Матрицалық принтерлердің қағазға таңба салатын баспа тиегі тік орналасқан металл инелерден тұрады. Баспа тиегі қағаз жолдарымен жылжи отырып , керек кезінде бояйтын лента арқылы қағазды символ сүретіне сәйкес нұқып отырады.
Сия бүріккіш принтерлерде қағаздағы бейне арнайы сия тамшыларын бүрку арқылы шығарылады. Бірақ олар қалыңырақ қағазды және тұрақты түрде қадағалап қарап тұруды керек етеді.
Лазерлік принтерлер – ксерография принципін қолданатын құралдарға жатады, бұларда әріп бейнелері электірлік тәсілмен бояу жұқтырылған доңғалақ арқылы қағазға түседі.Доңғалаққа әріптер бейнесіндегі бояу жұқтыру компьтер командалары арқылы лазерлік сәулелермен жүргізіледі.
Плоттер де (график сызғыш) мәліметтерді, негізінен графиктік информацияны қағазға шығарады.
Модемдер компьютерлер арасында мәлімет алмасу үшін керек, олар негізінен мәліметті жеткізу жылдамдығына қарай бөлінеді.
Факс-модемдер модем мен факсимильдік байланыс аппаратының функцияларын бірге атқарады. Факс-модемді пайдаланып, мәтіндік мәліметті тек өз обоненттеріңіздің компьютеріне емес жәй қарапайым факс аппаратына да жіберуге және қабылдауға болады.
Мультимедия – информацияны бейнелеудің ең керекті түрі. Ол экранға мәліметтерді түрлі түсті мәтіндік, графикалық , дыбыстық мүмкіндіктерді біріктіре отырып шығарып, ЭЕМ-нің барлық жылжыту, сөйлету, музыка беру жақтарын толық пайдалынады.

Дербес компьютердің перне тақтасы
Бұл күнде IBM компьтерлері пернелігінің екі түрлі стандарты бар: 84 және 101 пернелік. IBM ДК мен үйлесімді ЭЕМ пернелігі стандартты пернелер жиынтығынан тұрады, олар белгілі бір тәртіппен орналасады, мынадай топтарға жіктеледі:
-алфавиттік-цифрлық және таңбалық пернелер : латын әріптері және олармен бірге орналасқан орыс, қазақ әріптері , цифрлар, тыныс белгілері, арифметикалық , логикалық және басқа символдар, бос орын белгісі.
- функционалдық пернелер: Ғ1- Ғ12.
-әр түрлі қызмет атқаратын пернелер: Enter, Tab, Ctrl, Alt, Esc, Shift, Num Lock, Caps Lock, Scroll Lock, Pause(Break), Print және *, +, - тәрізді пернелер.
- түзету үшін қолданылытын басқару пернелері: Insert, Delete, Home, End, Pg up, Pg Down, BackSpace .
Курсор (сілтеме белгі) – жыпылықтап тұратын тік сызықша тәрізді бір символдың орнын көрсетіп тұратын таңба.
Курсорды басқару пернелері:
Home - курсорды жолдың басына жылжыту;
PgUp - курсорды мәтін бойынша бір бет жоғары көтеру;
РgDn - курсорды бір бет төмен түсіру
Backspace пен Del пернелері қате енгізілген символдарты өшіреді, Backspace – сол жақ символды өшіреді, Del – оң жақтағы символдарды өшіреді.
Caps Lock – кіші әріптерді енгізу, қосалқысы- бас әріптерді енгізу.
Num Lock – қосымша цифрлық пернелердің курсорды басқару тәртібін орнату болса , қосалқысы – цифрларды теру тәртібін орнату.
Ctrl, Alt, Shift пернелері тіркелу пернелері болып саналады да, басқа пернелермен үйлесімді пайдаланып , әр түрлі әрекеттер комбинациясын іске асырыды.
Esc - пернесі кез келген әрекетті орындамай тоқтатуды жүзеге асырыды.
Tab – мәтінді түзетү кезінде келесі бағанасына өтуді орындайды.