Атмосфераны ластаушы газ

Химиялық экология
3 кредит
1. Бөлім Атмосфераның химиялық экологиясы
Биосфера неше бөліктен тұрады?
A. 3
В. 4
C. 5
D. 6
Физикалық ластанудың түрін атап көрсетіңіз
A. радиоактивті сәуле
В. химиялық заттар
C. микроағзалар
D. бактериялар
Биосфераға жылына қанша мың тонна зиянды қосылыстар төгіледі?
A. 100 мың
B. 120 мың
C. 150 мың
D. 180 мың
Қалыңдығы 1-2 км болатын жұқа қабатты атаңыз
A. тропопауза
B. стратосфера
C. тропосфера
D. ионосфера
Атмосфераның 21%-ы қандай затттан тұрады?
A. оттегі
B. көміртек оксиді
C. азот
D. аргон
Атмосфераға шығарылатын газтектес заттар шығарылатын заттардың қанша %-ын құрайды?
A. 90%
B. 80%
C. 85%
D. 75%
Су тамшылары мен мұз кристалдарының тұтасуынан қандай зат пайда болады ?
A. бұлттар
B. тұман
C. жаңбыр
D. найзағай
Жер бетіндегі тіршілік тек ғана атмосфераның осы қабатында дамыған?
A. тропосфера
B. ионосфера
C. стратосфера
D. мезосфера
Жердің қатты қабығы қалай аталады?
A. литосфера
B. атмосфера
C. биосфера
D. гидросфера
Атмосфера құрамындағы газдардың мөлшерін тап ?
A. 78% азот, 21% оттегі, 0,09% инертті газ, 0,09% көміртегі оксиді
B. 71% азот, 28% оттегі, 1% өзге газдар
C. 78% оттегі, 21% азот, 1% инертті газ
D. 78% азот, 21% оттегі, 1% өзге газдар
Ионосфера қандай қабат болып табылады
A. ортаңғы
B. ойлау
C. қозғалғыш
D. жанасушы
Атмосфера қаншама жылдар бұрын қалыптасты?
A. 100 мың
B. 60 мың
C. 75 мың
D. 90 мың
Хлорорганикалық уыттылығы жоғары экотоксиканттар- полихлор дибензодиоксиндер ( ПХДД І) мен дибензофурандардың (ПХДФ, ІІ) қысқаша атауы
A. диоксиндер
B. фреондар
C. ауыр металдар
D. қышқылдар
Антропогендік ластанудың негізгі көздері
A. өнеркәсіп орындары, транспорт, жылу энергетикасы, ауылшаруашылығы
B. құрылыс материалдары , транспорт
C. ауылшаруашылығы
D. транспорт, тыңайтқыштар өндірісі, ауыл шаруашылығы
Күннен келетін радиацияның қанша %-ы атмосферада жұтылады?
A. 15-20%
B. 10-15%
C. 5-10%
D. 20-25%
Биологиялық ластануға нені жатқызуға болады?
A. вирустармен ластану
B. қышқылдармен ластану
C. фенолмен ластану
D. радиоактивті заттармен ластану
Атмосфераға улы заттар шығаратын өнеркәсіп салалалары
A. қара және түсті металлургия, химия, мұнай химия, ағаш өңдейтін, целлюлозо-қағаз өнеркәсіптері
B. химия, мұнай химия, ағаш өңдейтін, целлюлозо-қағаз өнеркәсіптері
C. қара және түсті металлургия, ағаш өңдейтін, целлюлозо-қағаз өнеркәсіптері
D. қара және түсті металлургия, химия, мұнай химия, ағаш өңдейтін өнеркәсіптері
Азот оксидінің түзілуінің негізгі табиғи көзі
A. нитрат және нитрит иондарының денитрификациясы
B. дегумуфикация процессі
C. деструкция
D. демобилизация
Ауаның ылғал сыйымдылығы неге байланысты?
A. температура
B. қысым
C. көлем
D. мөлшер
Азот оксидінің техногенді көзі
A. энергетика, автотранспорт, қара металлургия, құрылыс материалдары өндірісі, химия өнеркәсібі, тау кен және газ мұнай өңдеу орындары
B. автотранспорт, қара металлургия, құрылыс материалдары өндірісі, химия өнеркәсібі, тау кен және газ мұнай өңдеу орындары
C. қара металлургия, құрылыс материалдары өндірісі, химия өнеркәсібі, тау кен және газ мұнай өңдеу орындары
D. энергетика, автотранспорт, қара металлургия, құрылыс материалдары өндірісі, химия өнеркәсібі, газ мұнай өңдеу орындары
Ауаның ионды болуы неге байланысты?
A. электр қасиетіне
B. қысым
C. температура
D. жылу
Күкірт диоксидінің атмосфераға түсуінің табиғи көзі
A. вулкан атқылауы мен орман өрттерінен
B. вулкан атқылауынан
C. вулкан атқылауы мен тыңайтқыштарды қолданудан
D. орман өрттері мен пестицидтерді пайдаланудан
Термосфера қабаты қанша км қашықтыққа дейін созылады
A. 800км
B. 700км
C. 600км
D. 500км
Космостан келетін шаң, микроағзалар және т.б заттар атмосфераның қандай құрамдас бөлігіне жатады
A. қосалқы
B. тұрақты
C. өзгермелі
D. негізгі
Атмосфераны ластауы бойынша бірінші орын алатын газды ластаушылар
A. азот пен күкірт оксидтері
B. азот оксиді мен күкірт қышқылы
C. күкірт диоксиді мен тұз қышқылы
D. фреондар
Озон қабатын бұзатын фреондар туралы гипотеза қай жылы айтылды
A. 1974
B. 1985
C. 1978
D. 1965
Озон тесігі алғаш қай жерде байқалды
A. Антарктида
B. Англия
C. Аустралия
D. Германия
Әлемдік проблемалардың бірін атаңыз
A. қышқыл жаңбыр
B. ультракүлгін сәулелері
C. азот оксиді
D. реактивтер
Жылулық эффектісі туралы түсінік қай жылы шықты
A. 1863
B. 1875
C. ) 1882
D. 1896
Көміртегінің атмосферадан фиксациясы
A. өсімдіктермен фотосинтез, теңіз суында еруі, көміртегіге бай қосылыстар түрінде жинақталуы
B. өсімдіктермен фотосинтез, көміртегіге бай қосылыстар түрінде жинақталуы
C. теңіз суында еруі, көміртегіге бай қосылыстар түрінде жинақталуы
D. өсімдіктермен фотосинтез, теңіз суында еруі
Көміртегі оксиді мөлшерінің артуы адам әрекетінің әсерімен бірге табиғи процесстің де әсерінен болады, ол
A. су температурасының жоғарылауындағы мұхит суынан көміртегі оксидінің бөлінуінің артуынан
B. су температурасының төмендеуінен мұхит суынан көміртегі оксидінің бөлінуінің артуынан
C. су температурасының жоғарылауындағы мұхит суынан көміртегі оксидінің бөлінуінің артуынан
D. су температурасының жоғарылауындағы мұхит суынан көміртегі оксидінің бөлінуінің кемуінен
Ең алғаш смог байқалған жер
A. Лос-Анджелес
B. Франция
C. Швейцария
D. Финляндия
дисперсті ортасы газ болатын, дисперстік фазасы қатты немесе сұйық бөлшектер болып табылатын дисперстік жүйелер қалай аталады
A. аэрозольдер
B. мутагендер
C. фреондар
D. метандар
Қоршаған ортаға төтенше зиян келтіретін зат
A. бензапирен
B. шаң
C. азот оксиді
D. көмірқышқыл газы
Қышқылды жаңбыр әсерінен экожүйе қандай өзгеріске ұшырайды
A. деградация
B. мутация
C. мелиорация
D. өзгеріске ұшырамайды
Үлкен қалаларға тән, жиі байқалатын зиянды құбылыс атауы
A. улы тұман
B. бұлт
C. жауын-шашын
D. дауыл
Қышқыл жауынның рН мәні қаншаға тең
A. 5,6
B. 4,5
C. 5,5
D. 7,5
Жылу сәулелерін сіңірмей, керісінше оларды шашырататын атмосфералық газдың бірі
A. оттек
B. аргон
C. көмірқышқыл газы
D. инертті газ
Озон қабаты үшін ең қауіпті болып табылатын зат
A. фреондар
B. күкірт оксиді
C. метан
D. бензол
1972 жылы қышқыл жауын туралы түсінікті қолдаған ғалым
A. Р.А.Смит
B. В.В.Докучаев
C. В.И.Вернадский
D. Н.А.Северцов
Өнеркәсіп қалдықтары табиғи ортаны қанша % ластайды
A. 16%
B. 11%
C. 18%
D. 56%
Озон мөлшерін қандай бірлікпен өлшейді
A. Добсон
B. Радон
C. Ом
D.Рентген
Су буынын конденсациясы жүзеге асатын ауа температурасын не деп атайды
A. шық нүктесі
B. тұман
C. дауыл
D. құйын
Өнеркәсіпті аудандар мен ірі қалаларда көмірқышқыл газының қанша есе артуы мүмкін
A. 10есе
B. 5есе
C. 12есе
D. 2есе
1000 км-ден биікте сиреген атмосфера негізінен қандай заттан тұрады
A. гелий мен сутек
B. аргон мен көмірқышқыл газы
C. азот пен оттек
D. су буы мен гелий
Қандай заттың қосылыстары өсімдіктерді минepaлды қорекпен қамтамасыз етеді
A. азот
B. оттек
C. инертті газ
D. сутек
Атмосфераның қай қабатында жоғарылаған сайын температура төмендей береді
A. мезосфера
B. стратосфера
C. тропосфера
D. ионосфера
Тропосфера қабатының полюстердегі қалыңдығы
A. 8км
B. 11км
C. 16км
D. 18км
Күкірт оксиді адамды қандай ауруға ұшыратады
A. тыныс жолдары ауруына
B. бас ауруы
C. тамақ ауруы
D. ісіктер
Атмосфера құрамында бар су буының жалпы көлемі
A. 13 мың
B. 15 мың
C. 18 мың
D. 21мың
Биосфера терминінің авторы
A. Ламарк Ж. Б
B. Вернадский В.И
C. Зюсс Э.
D. Леруа Э.
Қалың дығы 1500 км болатын жердің газ тәрізді қабаты
A. атмосфера
B. литосфера
C. гидросфера
D. биосфера
Атмосфераны ластаушы газ
A. күкіртті газ
B. аргон
C. азот
D. оттегі
Атмосфераның бу тәрізді фазасының негізгі бөлігін құрайды
A. су
B. шаң
C. газ
D. қышқылдар
Аэрозольдер үш топқа бөлінеді
A. шаң, түтін, тұман
B. шаң, түтін, қышқыл
C. түтін, ауыр металл, тұман
D. тұман, қышқылдар, ауыр металдар
Атмосфераға күкіртсутек пен күкірт қышқылының шығарылуы байланысты...
A. жасанды талшықтар өндірісі
B. минералдық тыңайтқыштар өндірісі
C. антибиотиктер өндірісі
D. шиналар шығарумен
Атмосферадағы қышқыл түзуші негізгі қосылыстар болып табылады
A. күкірт + азот
B. азот + аргон
C. аргон + күкірт
D. көмірқышқыл газы + оттегі
Атмосферада болатын ауыт металлдар
A. қорғасын мен кадмий
B. магний мен кадмий
C. қорғасын мен магний
D. қорғасын мен алюминий
Фотондардың сіңірілуі нәтижесінде бос радикалдардың түзілуінен молекулалардың диссоциациясы
A. Фотодиссоциация
B. Фотосорбция
C. Фотоконденсация
D. Фотоионизация
Күн сәулесінің әсерінен молекулаллар мен атомдардан иондардың түзілуі
A. Фотоионизация
B. Фотосорбция
C. Фотоконденсация
D. Фотодиссоциация
Ең алғаш жылу эффектісі құбылысын ашқан ғалым
A. Ж.Фурье.
B. В.В.Докучаев
C. В.И.Вернадский
D. Н.А.Северцов
ұшқыштығы жоғары, химиялық инертті, өндірісте суытқыш агент терінде қолданылатын жылу эффектісін тудыратын заттар
A. Хлорфторкөмірсутектер
B. мұнай өнімдері
C. Фурандар
D. Хлорфторгексан
Полихлор дибензодиоксиндердің (ПХДД) молекулаларының негізгі құрылымы болып табылады
A. дибензодиоксин
B. феназин
C. дибензофуран
D. флуорен
Полихлор дибензофурандардың (ПХДФ) молекулаларының негізгі құрылымы болып табылады
A. дибензофуран
B. феназин
C. дибензодиоксин
D. флуорен
ПХДД мен ПХДФ құрамына кіретін галоген атомдары
A. фтор мен хлор атмодары
B. хлор мен бром атомдары
C. фтор мен йод атомдары
D. йод пен бром атомдары
Кең қолданыстағы пестицидтер топтар
A. инсектицидтер мен гербицидтер
B. фунгицидтер аскарицидтер
C. наматоцидтер
D. аскарицидтер
қай пестицид топтарының химиялық сипаттамасы Суда нашар ериді, ыдырауға өт төзімді, сондықтан да топырақта ондаған жылдар сақталады, үнемі қолданғанда жинақталады
A . хлорорганикалық қосылыстар
B. фосфорорганикалық қосылыстар
C. карбаматты инсектицидтер
D. пиретроидтар
Жылу энергетикасынан атмосфераға түсетін негізгі ластаушы элементтер
A. Cd, As, Cu, Zn
B. Hg
C. Co, Ni, V, Se
D. Hg, V, Se
Аталған ауыр металдардың ішінде ерекше улылары болып табылады
A. Cd, Hg As, Pb Zn Se
B. B Co Cu, Mo Ni Cr
C. B, V, W Mn Sr Zn
D. Cd, Ni Sn V W Cu
Кадмийдің басым бөлігі топыраққа түседі
A. пестицидтермен
B. ағын сулармен
C. фосфорлы тыңайтқыштармен
D. органикалық тыңайтқыштармен
Озон қабатының бұзылуының зиянды әсері
A. ультракүлгін сәуленің зиянды әсері
B. фотосинтездің төмендеуі
C. атмосферадағы көмірқышқыл газының концентрациясының артуы
D. климаттың жылынуы
Фреондардың негізгі улы әсері
A. озон тесіктерінің пайда болуына әкеледі
B. адам денсаулығына зиян
C. қышқыл жаңбырларды тудырады
D. күшті тотықтырғыштар
Литосфераның ең маңызды компоненті не болып табылады
A. Топырақ
B. Су
C. Металл
D. Оттек
Жердің сыртқы қатты қабаты жоғарғы гидросфера және атмосферамен шектесетін қабат қалай аталады
A. Литосфера
B. Биосфера
C. Гидросфера
D. Ноосфера
Литосфераның жоғарғы бөлігі болып табылатын жер қыртысының 90%-дан астамы қанша химиялық элементтен тұрады
A. 8
B. 5
C. 3
D. 6
Фреондардың бұзушы әрекеті келесі бос радикалдардың түзілуіне негізделген
A. Cl
B. OH
C. O
D. H
қандай фактор озонның түзілу жылдамдығына әсер етпейді
A. қысым
B. концентрация
C. температура
D. күн белсенділігінің өзгеруі
Озонның қандай бұзылу циклы Чепмен циклы деп аталады
A. оттегілік
B. сутектік
C. азотты
D. хлор циклы

2. Бөлім Литосфераның химиялық экологиясы
Өсімдіктердің, жануарлардың (әсіресе микроорганизмдердің), климат жағдайларының және адамдардың әсерімен өзгерген жер бетінің үстіңгі борпылдақ қабаты қалай аталады
A. Топырақ
B. Су
C. Батпақ
D. Ауыр металлдар
Топырақтану ғылымының негiзiн салушылардың бiрi
A. В.В. Докучаев
B. П. Мюллер
C. Бекетов
D. Глаудер
Жер қыртысы элементтері геохимиялық нешеге жіктеледі
A. 5
B. 6
C. 3
D. 4
Тірі ағзалардың тіршілік өнімдері мен жануарлар қалдықтары мен өсімдік қалдықтарының ыдырауы нәтижесінде түзілген топырақтың органикалық заты қалай аталады
A. Гумус
B. Минералдар
C. Ауыр металл
D. Су
Барлық педосферадағы гумустың қоры қанша?
A. 2,5х1012 т.
B. 203 т.
C. 8,6х2260т
D. 40х9317т.
Гумустың негізгі компененттері қанша?
A. 4
B. 6
C. 7
D. 2
топырақтың өсiмдiктерге қажеттi қоректiк элементтермен, сумен жəне ауамен қамтамасыз ету қабiлетi қалай аталады?
A. Топырақ құнарлығы
B. Топырақ тұздылығы
C. Қышқылдығы
D. Ауыр металлдар
Биосфераның басқа элементтерiмен үздiксiз алмасып отыратын, олармен тығыз байланысты жəне биосфера ның кейбiр элементтерiне (атмосфералық ауа, жер бетiлiк жəне жер астылық сулар) өзi де əсер ете алатын өте күрделi ашық система қалай аталады?
A. Топырақ
B. Су
C. Ауа
D. Жарық
Негiзгi факторлары: эрозия, минералдық тыңайтқыштар мен пестицидтердi шамадан тыс көп қолдану қалай аталады?
A. Топырақтың деградациялануы
B. топырақтың ластануы
C. Топырақ тұздылығы
D. Қышқылдығы
Су, жел, антропогендiк факторлардың топырақ пен оның қабаттарын бұзу, беткi құнарлы қабатының сумен шайылу, желмен ұшу құбылыстары қалай
A. Эрозия
B. Қышқылдығы
C. Тұздылығы
D. Құнарлығы
Қышқыл жаңбырдың негізгі компоненттері
A. SO2, H2, O2
B. SO2, CO2 , NO, NO2, N2O3
C. CO2, H2S, H2O, H2
D. SO2, H2
0,5-2,0 см100жыл болғанда қалыңдығы шамамен 18 см болатын осы қабаттың табиғи жолмен түзiлуiне қанша уақыт кетеді?
A. 1400 - 7000 жыл
B. 1500-2000 жыл
C. 6000жыл
D. 1000 жыл
18 см қабаттың жойылуы кейде қанша жыл кетеді?
A. 20-30 жыл
B. 40 жыл
C. 50-80 жыл
D. 30-80 жыл
Орманды жерлер мен шөптесiн өсiмдiктердiң топырағында жүретін реакция?
A. Қалыпты эрозия
B. Эрозия
C. Тұздылығы
D. Қышқылдылығы
Қалыпты эрозия өте жай байқалып, нəтижесiнде бұзылған топырақ қабаты топырақ түзiлу процестерiнiң нəтижесiнде қанша уақытта қалпына келеді?
A. 1 жыл
B. 5 жыл
C. 3 жыл
D. 4 жыл
Табиғи өсiмдiктер дүниесi жойылып бiткен, топырақтың табиғи ерекшелiктерi ескерусiз пайдаланылған территорияларда байқалып, бұл эрозия өте тез жүретін реакция қалай аталады?
A. Жылдам эрозия
B. Қалыпты эрозия
C. Тұздылығы
D. Құнарлығы
Тау беткейлерiндегi жоғары горизонттағы топырақтардың жаңбыр, ерiген қар суларымен шайылуы қандай эрозияға жатады?
A. Жазықтық эрозия
B. Жылдам эрозия
C. Қалыпты эрозия
D. Құнарлығы
Тау беткейлерi топырақтарының жаңбыр, ерiген қар суларының əсерiнен терең жыралар мен жылғалар түзiп шайылуы қандай эрозияға жатады?
A. Сызықтық эрозия
B. Жазықтық эрозия
C. Жылдам эрозия
D. Қалыпты эрозия
Топырақтың жоғарғы құрғақ, құнарлы қабатының бөлшектерiнiң желмен ұшуы қандай эрозия жатады?
A. Жел эрозиясы
B. Жазықтық эрозия
C. Сызықтық эрозия
D. Қалыпты эрозия
Жел эрозия басқалай тағы қалай аталады?
A. Дефляция
B. Деффузия
C. Сызықтық эрозия
D. Жел эрозия
Суармалы егiн шаруашылығымен айналысатын аудандарда байқалып, топыраққа көп мөлшердегi су массасының берiлуiне байланысты болатын эрозия қалай аталады?
A. Ирригациялық эрозия
B. Жел эрозия
C. Сызықтық эрозия
D. Қалыпты эрозия
Қай эрозия кезiнде бiр уақытта эрозия да, топырақтың сортаңдануы да жүредi?
A. Ирригациялық эрозия
B. Жел эрозия
C. Сызықтық эрозия
D. Қалыпты эрозия
Пайдалы қазбаларды өндiру кезiнде, əсiресе, ашық əдiспен өндiруде, тұрғын үй, өндiрiс орындары- ның құрылысын, жолдар, газ жəне мұнай трубопроводтарын салу қай эрозия кезiнде байқалады?
A. Өндірістік эрозия
B. Жел эрозия
C. Сызықтық эрозия
D. Қалыпты эрозия
Қай эрозия кезінде жыртылатын жəне мал жайылатын жерлердiң ауданы кемидi?
A. Абразия
B. Деффузия
C. Сызықтық эрозия
D. Жел эрозия
Шамадан тыс көп мал жаю кезiнде қандай эрозия байқалады?
A. Жайлымдық эрозия
B. Жел эрозия
C. Сызықтық эрозия
D. Қалыпты эрозия
Ауылшаруашылық техникалардың ауыр түрлерiн топырақтың өздiгiнен қалпына келу қабiлетiн ескермей пайдаланған жағдайларда қалыптастыратын эрозия түрі?
A. Механикалық эрозия
B. Деффузия
C. Сызықтық эрозия
D. Жел эрозиясы
Эрозияның түрлерiнiң əсерiнен барлық ауыл- шаруашылық дақылдарының өнiмi шамамен қаншаға төмендейдi?
A. 20-40%
B. 30-70%
C. 70%
D. 60-65%
Эрозияға ең көп ұшыраған қай мемлекет жерлер?
A. АҚШ
B. Ресей
C. Қазақстан
D. Қытай
Натрий, кальций, магний тұзда- рының топырақта өсiмдiктердiң өсуi мен дамуына зиянды əсер ететiн концентрацияда жинақталуын не деп айтады?
A. Топырақтың тұздануы
B. Құнарлығы
C. Қышқылдылығы
D. Эрозия
Бүкiл əлемде қазiргi таңда қанша гектар жер тұзданып, өнiм беру қабiлетiнен айрылған?
A. 20-25 млн га
B. 50 млн га
C. 60 млн га
D. 98 млн га
Тiптi тұзданудың аз ғана деңгейiнде мақтаның өнiмi қанша пайызға қысқарады?
A. 20- 30%
B. 30-70%
C. 70%
D. 60-65%
Топырақтың ластануының неше түрі бар?
A. 8
B. 2
C. 9
D. 4
Адамның шаруашылық iс-əрекеттерiнiң нəтижесiнде өсiмдiктерi жойылған, гидрологиялық режимi мен рельефi өзгерген, топырақ жабыны бұзылып, ластанған жерлер қалай аталады?
A. Бұзылған жерлер
B. Құнарлы жерлер
C. Тұзданған жерлер.
D. Жыртылған жерлер
Бұзылған жерлердi қайта қалпына келтiру процестерi қалай аталады?
A. Рекультивация
B. Деформация
C. Дефляция
D. Деффузия
Жердi рекультивациялаудың неше негiзгi этапы бар?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 9
Сейсмикалық толқындар жылдамдығындағы келелі өзгерістердің бірі жер қойнауының 2900 км тереңдігінде көрініс беретіндігі не деп аталады?
A. Жер ядросы
B. Жер мантиясы
C. Жер қыртысы
D. Жер серігі
2900 км тереңдіктегі жер ядросының желегінен басталып жер қыртысының табаны (орта есеппен 35-40 км тереңдікте орналасқан) аралығын қамтитын қатқабаттар жиынтығы қалай аталады?
A. Жер мантиясы
B. Жер ядросы
C. Жер қыртысы
D. Жер серігі
Әр түрлі таужыныс жиынтықтарынан тұратын планетамыздың ең сыртқы тас қабаты қалай аталады?
A. Жер қыртысы
B. Жер мантиясы
C. Жер ядросы
D. Жер құрылымы
Биік таулы аудандарда жер қыртысының қалыңдығы қаншаға дейін жетеді?
A. 70-80 км
B. 50км
C. 30-65км
D. 33 км
Литосфералық тақталардың қозғалу теориясын кім ұсынды?
A. А.Вегенер
B. В.В. Докучаев
C. Мюллер
D. Бекетов
Кім айдан әкелінген тау жыныстарын зерттеу нәтижелерін пайдалана отырып, жердің жалпы химиялық құрамын өзінше анықтады?
A. Б.Мейсон
B. Докучаев
C. П. Мюллер
D. Бекетов
Жер қыртысының химиялық құрамы жөніндегі алғашқы ғылыми еңбектің авторы кім?
A. Ф.Кларк
B. Б.Мейсон
C. В. Докучаев
D. П. Мюллер
Жер бетінің тегіс емес, ойлы -қырлы болып келуінің жиынтығы қалай аталады?
A. Жер бедері
B. Жер мантиясы
C. Жер ядросы
D. Жер қыртысы
Биосферадағы SO2 табиғи көзі болып табылады
A. мұхиттар мен теңіздер
B. вулкандардың атқылауы
C. топырақ түзуші жыныстар
D. өзендер мен көлдер
Аталған факторлардың қайсысы су қышқылдығының жоғарылауы салдарымен байланысты емес
A. судың оттегімен байытылуы
B. суда уытты ауыр металдардың пайда болуы
C. алюминийдің мөлшерінің артуы
D. фосфордың нашар еритін қосылыстарға ауысуы
3. Бөлім Гидросфераның химиялық экологиясы
Жердің су қабаты?
A. гидросфера
B. литосфера
C. атмосфера
D. мезосфера
Гидросфераның басым бөлігі Дж мұхиттың қанша бөлігін алады?
A. 94%
B. 90%
C. 84%
D. 74%
Гидросфераны қанша процент тұщы су құрайды?
A. 2%
B. 3%
C. 4%
D. 7%
Су ресурстарымен нашар қамтамасыз етілген елдер?
A. Ауғанстан, Сахара, Орта Азия
B. Қазақстан
C. Европа
D. Қытай,Жапония
Гидросферадағы су айналымы нешеге бөлінеді?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 7
Теңіз суындағы еріген заттар?
A. Оттек, азот, көмірқышқыл газы
B. сутек, оттек
C. Фосфор, сутек, темір
D. темір, оттек, сутек
Теңіз суын химиялық құрамы жағынан неше компонентке бөліп қарауға болады?
A. 5
B. 3
C. 4
D. 7
Дж мұхиттағы элементтер концентрациясының таралуының негізгі неше типі анықталып,зерттелген?
A. 3
B. 5
C. 4
D. 7
консервативті типтегі элементтер тобы қатарын көрсетіңіз?
A. 1а, 2а, 6а
B. 5а, 7а, 1в, 2б
C. 4а, 5а, 6а
D. 7в, 8в, 9в
Гидросфера жер бетінің шамамен қанша %-ын алып жатыр?
A. 71
B. 80
C. 85
D. 60
Гидросфераның орташа қалындығы км-ге жетеді
A. 3,8
B. 4,5
C. 5,8
D. 6,8
Гидросфераның ластануы?
A. ластағыш заттардың гидросфераға мол мөлшерде түсуі, олардың өзен, су қоймалары, көлдер мен теңіздер, мұхиттар мен жер асты суларын ластап, су ортасының қалыпты жағдайын бұзуы.
B. Жер шары суларының жиынтығы, агрегаттық күйіне (сұйык, қатты және газ) қарамастан, химиялық байланыспаған барлық суды қамтитын Жердің сулы қабығы
C. жердің теңіз, мұхит, көл, өзен, мұздықтар мен жер асты суларынан тұратын қабығы
D. жер ғаламшарының су қабығы
Беткі сулардағы элементтер мөлшері өсімдіктер мен тірі ағзалармен сіңіріліп азайып кейде жойылып отыруы?
A. биогенді
B. консервативті
C. литогенді
D. концерогенді
мұхит суында еріген тұздардың 99,98% құрайтын қанша компонент бар?
A. 11
B. 10
C. 20
D. 12
Биогенді элементтер?
A. С2, Н2, N2,P,Mn
B. Mg, Ba, I
C. P, Mn, Ba,I
D. Cl, Be, Si
Су күйлерін ата.
A. сұйық, қатты, газ
B. еритін, ерімейтін
C. ащы,тұщы
D. қатты, ащы
Мұхит суының орташа температурасы
A. 17,4 градус
B. 18,4 градус
C. 19,4 градус
D. 20,4 градус
Судың тұздылығы дегеніміз?
A. бір литр суда еріген әр түрлі заттардың граммен алынған мөлшері.
B. Жер шары суларының жиынтығы, агрегаттық күйіне (сұйык, қатты және газ) қарамастан, химиялық байланыспаған барлық суды қамтитын Жердің сулы қабығы
C. жердің теңіз, мұхит, көл, өзен, мұздықтар мен жер асты суларынан тұратын қабығы
D. жер ғаламшарының су қабығы
құрамына мұхиттар, көлдер, теңіздер, өзендер, жерасты сулары және мұздықтар,қар қабаты және атмосферадағы су булары кіретін жердің қабаты?
A. гидросфера
B. литосфера
C. атмосфера
D. мезосфера
Су энергетикасы?
A. энергетиканың су қорларының қуатын пайдаланумен айналысатын саласы
B. Жер шары суларының жиынтығы, агрегаттық күйіне (сұйык, қатты және газ) қарамастан, химиялық байланыспаған барлық суды қамтитын Жердің сулы қабығы
C. жердің теңіз, мұхит, көл, өзен, мұздықтар мен жер асты суларынан тұратын қабығы
D. бір литр суда еріген әр түрлі заттардың граммен алынған мөлшері
Су Электр Станциясы?
A. жылу электр стансаларына қарағанда жылдам реттелетін, икемді энергетикалық қондырғы
B. Жер шары суларының жиынтығы, агрегаттық күйіне (сұйык, қатты және газ) қарамастан, химиялық байланыспаған барлық суды қамтитын Жердің сулы қабығы
C. энергетиканың су қорларының қуатын пайдаланумен айналысатын саласы
D. бір литр суда еріген әр түрлі заттардың граммен алынған мөлшері
Су қорларын қалай пайдаланатына байланысты халық шаруашылығының салалары неше категорияға жіктеледі?
A. 2
B. 3
C. 5
D. 4
су қолданушылар?
A. бұл су қорларын әр түрлі мақсатта қолданып, бірақ қайтымсыз су жиналғы жасамайтын салалар
B. жылу электр стансаларына қарағанда жылдам реттелетін, икемді энергетикалық қондырғы
C. энергетиканың су қорларының қуатын пайдаланумен айналысатын саласы
D. бір литр суда еріген әр түрлі заттардың граммен алынған мөлшері
Суды тұтынушылар?
A. бұл суды су қоймаларынан алып, көбінесе қайтымсыз қолданатын салалар.
B. жылу электр стансаларына қарағанда жылдам реттелетін, икемді энергетикалық қондырғы
C. энергетиканың су қорларының қуатын пайдаланумен айналысатын саласы
D. бұл су қорларын әр түрлі мақсатта қолданып, бірақ қайтымсыз су жиналғы жасамайтын салалар
компоненттік құрамы мен ресурстары осы компоненттерді өнеркәсіпті ауқымда алуға жеткілікті су?
A. Өнеркәсіпті су
B. Ауыз суы
C. Жылу энергетикалық су
D. Техникалық су
халық шаруашылығының кез келген саласында жылу энергетикалық ресурстары пайдаланыла алатын термиялық су?
A. Жылу энергетикалық су
B. Ауыз суы
C. Өнеркәсіпті су
D. Техникалық су
Су айдындарының ластануының топтары?
A. Химиялық, физикалық, биологиялық
B. қатты, газ, сұйық
C. Ащы, тұщы
D. Ерігіш, ерімейтін
өсімдік, жануар, микроорганизмдермен судың ластану түрі?
A. биологиялық
B. Химиялық
C. физикалық
D. алгебралық
жылу-қызу, электр-магниттіөріс, радиоактивті заттар арқылы судың ластануы?
A. физикалық
B. биологиялық
C. химиялық
D. вирустық
Су бассейнінің ластануының негізгі себептері?
A. тазартылмаған ағын суларды өзен-көлдерге жіберу.
B. жылу электр стансаларына қарағанда жылдам реттелетін, икемді энергетикалық қондырғы
C. энергетиканың су қорларының қуатын пайдаланумен айналысатын саласы
D. бұл су қорларын әр түрлі мақсатта қолданып, бірақ қайтымсыз су жиналғы жасамайтын салалар
Ағын суларға құйылатын лас сулар түрлерін ата?
A. Қоспалар, лас сулар
B. Ауыз суы,Жылу энергетикалық су
C. Өнеркәсіпті су
D. Техникалық су
Қазақстанда кең етек алған судың ластану түрлері
A. улы препараттармен ластануы (пестицид,гербицид)
B. Қоспалар, лас сулар
C. қоқыспен
D. радиоактивті ластану
суға кедей деп есептелетін жерлер?
A. Қазақстан,Орта Азия
B. Ауғанстан, Сахара
C. Европа
D. Қытай,Жапония
Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы құрғақ шөл даланың ортасында қатты ластанған ірі көлдердің бірі?
A. Балқаш
B. Каспий
C. Нұра
D. Ертіс
Фотохимиялық смог дегеніміз
A. азот оксиді мен көмірсутектердің Күннің УК сәулесінің әсерімен реакцияға түсуі
B. оттегінің көмірсутегімен әрекеттесуі
C. Метан мен оттегінің реакциясы
D. азот оксидінің күкіртті газбен әрекеттесуі
уытты және су ортасының табиғи құрамын бүлдіретін заттар?
A. Химиялық ластаушылар
B. Биологиялық ластаушылар
C. Физикалық ластаушылар
D. Дисперсті жүйелер
Ластаушылар ретінде өте қауіпті?
A. қағаз өндірісіндегі ағын сулар
B. тазартылмаған ағын суларды өзен-көлдерге жіберу
C. Қоспалар, лас сулар
D. жағымсыз иіс, дәм
улағыш химиялық заттардың көрсеткіштері мен бактериологиялық, органолептикалық көрсеткіштері ішуге жарайтын сумен жабдықтаудың нормалары шегіндегі су?
A. Ауыз суы
B. Өнеркәсіпті су
C. Жылу энергетикалық су
D. Техникалық су
Техникалық су?
A. ішуге жарамды, минералды және өнеркәсіпті судан басқа, халық шаруашылығында пайдалануға жарамды су
B. компоненттік құрамы емдік талаптарына сәйкес су
C. компоненттік құрамы мен ресурстары осы компоненттерді өнеркәсіпті ауқымда алуға жеткілікті су
D. улағыш химиялық заттардың көрсеткіштері мен бактериологиялық, органолептиялық көрсеткіштері ішуге жарайтын сумен жабдықтаудың нормалары шегіндегі су
Су энергетикасы дегеніміз?
A. энергетиканың су қорларының қуатын пайдаланумен айналысатын саласы
B. компоненттік құрамы емдік талаптарына сәйкес су
C. компоненттік құрамы мен ресурстары осы компоненттерді өнеркәсіпті ауқымда алуға жеткілікті су
D. улағыш химиялық заттардың көрсеткіштері мен бактериологиялық, органолептиялық көрсеткіштері ішуге жарайтын сумен жабдықтаудың нормалары шегіндегі су
Арктика мен Антарктиданың қанша %-ы тұщы сулары?
A. 75%-ы
B. 85%-ы
C. 95%-ы
D. 65%-ы
Автотранспорт өңделген газының улы компоненті болып табылады
A. Н2, О2 ,СО2, Pb 2+, тетраэтилқорғасын ароматты көмірсутектер
B. Н2, СО, Pb 2+, тетраэтилқорғасын
C. Күкірт оксиді, көміртегі монооксиді, ароматты көмірсутектер, қорғасын қосылыстары, азот оксиді
D. Су, көміррсутектер, азот оксиді
гидросфераның қай компонентінде толық су алмасу ең ұзақ уақытта жүреді
A. Дүниежүзілік мұхит
B. көлдер
C. өзендер
D. теңіздер
теңіз суының химиялық құрамындағы негізгі катиондар
A. натрий, кальций, калий, магний, стронций
B. натрий, литий, калий, сутегі, барий, кальций
C. магний, калий, кальций, натрий, хром
D. темір, магний кальций, барий, алюминий
теңіз суының химиялық құрамындағы негізгі аниондар
A. хлор, бром, йод, сульфат, гидрокарбонат, бромид
B. Фтор, хлор, бром, йод
C. Сульфаттар, карбонаттар, нитраттар, бром
D. хлор, бром, йод, нитрат
Кіші су айналымы?
A. судың мұхиттан атмосфераға, атмосферадан мұхитқа қайтып қосылуы
B. судың мұхиттан атмосфераға, атмосферадан құрлыққа, құрлықтан мұхитқа қайтып қосылуы
C. мұхит суының қасиетімен жануарлар дүниесі ерекше болып келетін бөлігі
D. мұхиттың құрлыққа сұғына еніп жатқан бөлігі. 3.Бұғаз-екі жағы құрлықпен шектескен енсіз су айдыны
гумин қышқылдарының физика-химиялық қасиеттеріне сипаттама бер 1. Суда ерімейді 2. Құрғақ күйінде сары түсті болады 3. Бурыл немесе қара түсті болады 4. Молекуласында периферикалық функционал топтары болады 5. Олардың ерітінділерінің рН күшті -2,6-2,8 болады
A. 1, 3, 4
B. 2, 3, 4
C. 3, 4, 5
D. 5, 1
фульво қышқылдарының физика-химиялық қасиеттеріне сипаттама бер 1. Суда ерімейді 2. Құрғақ күйінде сары түсті болады 3. Бурыл немесе қара түсті болады 4. Молекуласында периферикалық функционал топтары болады 5. Олардың ерітінділерінің рН күшті -2,6-2,8 болады
A. 2, 4, 5
B. 1, 3, 4
C. 5, 1
D. 3, 4, 5
тұщы судың сутектік көрсеткіші судағы еріген келесі қосылыстардың тепе теңдігімен сипатталады
A. Оттегі
B. Көміртегі оксиді
C. Кремний қышқылы
D. Кальций карбонаты
адамның іс әрекеті нәтижесінде түзілген құрамында радионуклидтер бар биологиялық және техникалық зиянды заттар
A. Радиоактивті қалдықтар
B. Техникалық қалдықтар
C. Өнеркәсіптік қалдықтар
D. Тұрмыстық қалдықтар
Атмосфераның қарқынды ластануын тудыратын тұманмен немесе аэрозольды тұманмен қоса пайда болатын газ тәрізді немесе қатты қоспалар
A. Смог
B. Қышқыл жаңбыр
C. Озон қабатының бұзылуы
D. Судың ластануы
Мұхиттың радиоактивті ластануының негізгі көзі Ядролық қаруды сынау 2. Радиоактивті қалдықтардың тасталуы 3. Атом сүңгуір кемелеріндегі апат. 4. Радиоактивті қалдықтьардың көмілуі 5. Тұрмыстық қалдық сулар
A. 1, 2, 3, 4
B. 1, 2, 5
C. 1, 2, 3
D. 2, 3, 4, 5
Геохимиялық жіктелуі бойынша жер қыртысындағы барлық элементтер бес топқа бөлінеді
A. литофильдер, халькофильдер, сидерофильдер, атмофильдер, биофильдер
B. литофильдер, гидрофильдер, сидерофильдер, атмофильдер, биофильдер
C. литофильдер, халькофильдер, сидерофильдер, атмофильдер, некрофильдер
D. литофильдер, халькофильдер, гелиофильдер, атмофильдер, биофильдер
Оттегі, көміртегі, сутегі, фосфор, азот, күкірт, темір, кальций қандай элемент
A. биофильдер
B. халькофильдер
C. сидерофильдер,
D. литофильдер
Биосфераның органикалық компоненттерінің құрамына кіретін элементтер
A. биофильдер
B. халькофильдер
C. сидерофильдер,
D. Литофильдер
Сульфидтік кендер элементтері
A. халькофильдер
B. биофильдер
C. сидерофильдер,
D. литофильдер
Тау жыныстарыынң элементтері
A. литофильдер
B. биофильдер
C. сидерофильдер,
D. халькофильдер
Фотосинтезге қажетті микроэлементтер
A. Марганец, темір, хлор, мырыш, ванадий
B. Марганец, хлор, мырыш, ванадий
C. Марганец, темір, мырыш, ванадий
D. Марганец, темір, хлор, мырыш
Азот алмасуға қажетті элементтер
A. Молибден, бор, темір
B. Молибден, бор, темір, мырыш, ванадий
C. Молибден, бор, темір, мырыш
D. Молибден, бор, темір, хлор, мырыш