Сөз мағынасының кеңеюін қалай түсінесің
Тіл біліміне кіріспе пәнінен тестілік тапсырмалар
5В012100 – Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі
қазақ тілі мен әдебиеті, 5В011700 Қазақ тілі мен әдебиеті
студенттері үшін.
@@@ Тіл біліміне кіріспе
1-модуль. Тіл білімі және оның басқа ғылымдармен байланысы. Қазақ тілі фонетикасының зерттеу нысаны, салалары
$$$ 1
Тіл білімінің зерттеу нысаны:
A) Адамзаттың дыбыстық тілі
B) Жазу тарихы
C) Сөз мағынасы
D) Өлі тілдер тарихы
E) Этнолингвистика
$$$ 2
Әрі дифференциялаушы, әрі жалпылаушы қызметке ие таңбалар-
А. Сөздер, таңбалар
В. Сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер
С. Сөйлем, байымдау
Д. сөз тіркестері,тұрақты тіркестер
Е. Жауабы жоқ
$$$ 3
Буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы арқылы ажыратылады.
А. Тоникалық немесе музыкальды екпін
В. Лебізді немесе динамикалық екпін
С. Квантативті екпін
Д. Жылжымалы екпін
Е. Тұрақты екпін
$$$ 4
Тілді зерттеудің сипаттама синхрония және тарихи (диахрония) әдістерін бір-біріне қарама-қарсы қойған ғалымды тап.
А. В. Виноградов
В. Н.А. Баскаков
С. И.А. Батманов
Д. В.В. Радлов
Е. Ф.де Соссюр
$$$ 5
Екпіні тұрақты және оларда екпін көбінесе сөздің соңғы буынына түсетін тілдер тобы
А. Герман тілдері
В. Славян тілдері
С. Шығыс тілдері
Д. Қытай тілдері
Е. Түрік тілдері
$$$ 6
Мелодика дегеніміз не?
А. Сөздің қандай өзгерістерге түсуі
В. Дауыс ырғағының болмауы
С. Буындардың ерекше мәнге ие болуы
Д. Дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі немесе бәсеңдеп барып қайта көтерілуі
Е. Дауыс ырғағының ерекше мәнге ие болуы
$$$ 7
Жіңішке дауыстылар қалай аталады?
А. Гуттураль
В. Палаталь
С. Дифтонг
Д. Фарингаль
Е. Лабиаль
$$$ 8
Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі қалай аталады?
А. Фраза
В. Такт
С. Мелодика
Д. Буын
Е. Тоғысу
$$$ 9
Көп буынды сөздерде негізгі екпін соңғы буында, көмекші екпін әрдайым бас буында болады деп есептеген ғалым
А. В.В. Радлов
В. И.А. Батманов
С. А.Н. Кононов
Д. Н.А. Баскаков
Е. І. К. Кеңесбаев
$$$ 10
Құрылым дегеніміз не ?
А. Белгілі бір тілдегі грамматикалық қатынастардың жүйесі
В. Жүйе элементтері
С. Бүтіннің элементтерінің арасындағы қатынастардың схемасы
Д. Категориядағы элементтердің қатынасы
Е. Сөздердің бір еселі, екі еселі немесе үш еселі байланысына негізделген тіркесі
$$$ 11
Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы терминмен қалай аталады?
А. Апокопа
В. Синкопа
С. Метатеза
Д. Гаплология
Е. Фонема
$$$ 12
Әр түрлі қолданыстарға байланысты морфема морфема құрамындағы белгілі бір дыбыстың екінші бір дыбыспен ауыстырылуы қалай аталады?
A. Реляциялық мағына
B. Дыбыстардың алмасуы
C. Дыбыстардың орындарын алмасуы
Д. Дыбыстардың диффузиясы
E. Суффикстік мағына
$$$ 13
Тура мағына, келтірінді мағыналар болып сөз мағыналары қандай сипаты бойынша бөлінеді?
А. Тілдің дамуы тұрғысынан
В. Сөздің негізгі мағыналары бойынша
С. Тілдің қазіргі қалпы тұрғысынан
Д. Тілдің тарихи қалпы тұрғысынан
Е. Сөздің шығу тегі жағынан
$$$ 14
Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер дегеніміз не?
A. Антонимдер
B. Перифраздар
C. Омонимдер
D. Синонимдер
E. Омографтар
$$$ 15
Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу құбылысы қалай аталады?
A. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
B. Жаңа мағынаға ие болу
C. Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу
D. Сөз мағынасының кеңеюі
E. Сөз мағынасының тарылуы
$$$ 16
Тарихи тұрғыдан алып қарағанда, сөз мағыналары қалай бөлінеді?
А. Тура, келтірінді мағына
В. Тарихи, бояма мағына
С. Негізгі мағына, туынды мағына
Д. Номинативті, синтаксистік шартты мағына
Е. Тура, ауыспалы мағына
$$$ 17
Палаталь дауыстылар қай дауыстылардың терминдік атауы ?
А. Жуан дауыстылар
В. Ашық дауыстылар
С. Дифтонг дауыстылар
Д. Жіңішке дауыстылар
Е. Қысаң дауыстылар
$$$ 18
Стилистикалық мағына өз ішінде қандай мағыналарға бөлінеді?
А. Битарап мағына, стилистикалық бояма мағына
В. Тура, ауыспалы мағына
С. Тарихи, бояма мағына
Д. Номинативті, синтаксистік шартты мағына
Е. Тура, келтірінді мағына
$$$ 19
Функциональды ауысу дегеніміз не ?
A. Сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдануы
B. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
C. Заттар мен құбылыстардың атқаратын қызметінің бірлігі немесе ұқсастығы негізге алыну
Д. Сөздің лексикалық мағына арқылы берілуі
E. Сөз соңында артық дыбыстың қосылып айтылуы.
$$$ 20
Тіл –тілде каламбур термині қандай ұғымды білдіреді ?
А. Өзара мәндес сөздер тізбегі
В. Дыбысталуы бірдей, мағынасы әр басқа сөздерге негізделген сөз әзілі
С. Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер
Д. Сөздердің бір еселі байланысына негізделген тіркесі
Е. Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері
$$$ 21
Көмей дауыссызын анықта.
А. Н
В. Ч
С. Ж
Д. Һ
Е. Б
$$$ 22
Комбинаторлы реңк дегеніміз не?
А. Спонтандық реңкке қарама-қарсы құбылыс
В. Әрі дифференциялаушы, әрі жалпылаушы қызметке ие фонема
С. Фонеманың көршілес келген әр түрлі фонемалардың тигізген әсерінен пайда болған реңкі
Д. Дауыс ырғағының ерекше мәнге ие болуы
Е. Фонеманың көршілес келген әр түрлі фонемаларға өзгеруінен болатын реңкі
$$$ 23
Сөйлеудің үдемелілігі дегеніміз нені білдіреді?
А. Айтылудың бәсеңдігі немесе тездігі
В. Айтылудың қарқындылығы
С. Айтылудың созылыңқығы
Д. Айтылудың күштілілігі немесе әлсіздігі
Е. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 24
Түркі тілдеріндегі диссимиляция құбылысын аффикстердегі қай дыбыстардан көруге болады?
А. Аффикстердегі т, ц дыбыстарынан
В. Аффикстердегі с, ш дыбыстарынан
С. Аффикстердегі л, н дыбыстарынан
Д. Аффикстердегі ч, ш дыбыстарынан
Е. Аффикстердегі т, д дыбыстарынан
$$$ 25
Түпкір – түкпір, қапқан – қақпан қай құбылысқа мысал бола алады ?
А. Протеза
В. Палаталь
С. Элизия
Д. Метатеза
Е. Эпентеза
$$$ 26
Жарапазан, сауын айту, болыс қандай сөздерге жатады?
А. Историзмдер
В. Неологизмдер
С. Архаизмдер
Д. Семалар
Е. Перифраздар
$$$ 27
Фразалық екпін дегеніміз не?
А. Сөйлемде бір сөзге айрықша назар аударылып айтылатын екпін
В. Айтылу жағынан жігі жымдасып, бір ғана екпінге ие болатын екпін
С. Айтылу тонының ырғағы арқылы ерекшеленетін екпін
Д. Бір буынның ерекше созылыңқы айтылуы арқылы ерекшеленетін екпін
Е. Құрамында қосымша екпінге ие болатын қосымша
$$$ 28
Тоникалық немесе музыкальды екпінге ие тілдер қайсысы?
А. Қытай, бирма тілдері
В. Үндіеуропа тілдері
С. Дүнген, япон, серб, литва, эвенк тілдері
Д. Қытай, корей, дүнген, япон, серб, литва тілдері
Е. Тунгус – маньчжур тілдері
$$$ 29
Жақтың ашылу қалпына қарай дауыстылар қалай бөлінеді?
А. Жуан дауыстылар және жіңішке дауыстылар
В. Еріндік дауыстылар және езулік дауыстылар
С. Палаталь дауыстылар және қысаң дауыстылар
Д. Ашық дауыстылар және жіңішке дауыстылар
Е. Ашық дауыстылар және қысаң дауыстылар
$$$ 30
Фразалық екпінге берілген мысалды анықта.
А. Мал, үй
В. Ит – құс, ине - жіп
С. Тас, жол-жора
Д. Ай сайын, көз
Е. Ес, он шақты
$$$ 31
Құрылым қандай элементтерден тұрады?
A. Дыбыс, лексика, морфема, сөз, сөйлем
B. Фонема, морфема, сөз тіркесі, сөйлем
C. Дыбыс, морфема, сөйлем, мәтін
Д. Дыбыс, лексика, морфема, сөйлем
E. Дыбыс (фонема), морфема, сөз, сөйлем
$$$ 32
Синтаксистік шартты мағына дегеніміз не?
A. Сөздің тура мағынасы
B. Сөздің сөйлеу үдерісінде пайда болатын ауыспалы мағынасы
C. Сөздің сөйлемде тура (номинативті) мағынаға ие болуы
Д. Сөз сөйлемде қолданылу ыңғайына қарай, дағдылы мағынасынан өзгеще, басқа бір мағынаға ие болуы
E. Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері
$$$ 33
Топонимика нені зерттейді?
A. Адам аттарын зерттейді
B. Тұрақты тіркестерді зерттейді
C. Географиялық атауларды зерттейді
Д. Бейнелі атауларды зерттейді
E. Сөздіктерді зерттейді
$$$ 34
Сөз лексикалық және грамматикалық мағыналардың ішкі конструктивті бірлігі болып табылады, - деген қай ғалымның пікірі?
A. Я. Марр
B. В. Виноградов
C. Августин
Д. В.Радлов
E. О.Суник
$$$ 35
Славян, түркі, герман тілдеріне қай екпін тән?
А. Логикалық екпін
В. Музыкальды екпін
С. Квантитативті екпін
Д. Динамикалық екпін
Е. Фразалық екпін
$$$ 36
Түркі тілдеріндегі метатеза құбылысына көбірек көңіл бөлген қай ғалым?
А. К.Аханов
В. В. Виноградов
С. Э.Севортян
Д. Я.Марр
Е. В.Радлов
$$$ 37
Сөйлемге тән белгілердің біріне қайсысы жатады?
А. Интонация
В. Сөз тіркесінің болуы
С. Сөздің грамматикалық мағынаға ие болуы
Д. Сөздің лексикалық мағынасының болуы
Е. Тыныс белгісінің болуы
$$$ 38
Әрбір тілдік жүйеге тән үш түрлі атрибутты анықта.
A. Әрекет, таным, сөз
B. Қызмет, түр, форма
C. Құрылым, субстанция, қызмет
D. Жүйе, құрылым, форма
E. Фонетика, лексика, синтаксис
$$$ 39
Сөздердің шығу тегі мен олардың мағынасы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге қайсысы жатады?
A. Түсіндірме, фонетикалық сөздік
B. Синонимдер, терминологиялық сөздік
C. Біртілді және жиілік сөздік
D. Антонимдер, түсіндірме сөздік
E. Этимологиялық, тарихи сөздік
$$$ 40
Фонетикалық вариантқа берілген мысалды тап.
A. Тізе-жейде
B. Балуан-аданас
C. Шырпы-сіріңке
D. Шүйінші- сүйінші
E. Аданас-аталас
$$$ 41
Бір ұрты май, бір ұрты қан,- қандай тіркеске жатады?
A. Перифраздар
B. Номинативті фразеологизмдер
C. Авторлық фразеологизмдер
D. Культтік фразеологизмдер
E. Қос тағанды фразеологизмдер
$$$ 42
Тіл дегеніміз қатынас құралы,- деген байымдаудың логикалық элементіне жататын логикалық субъекті қайсысы?
A. Құралы
B. Қатынас
C. Дегеніміз
Д. Қатынас құралы
E. Тіл
$$$ 43
Лексикологияның грамматикамен байланысы қай тәсілдерден айқын көрінеді?
А. Аналитикалық тәсілдерден
В. Сөз тудыру тәсілдерінен
С. Қосарлау тәсілдерінен
Д. Синтетикалық тәсілдерден
Е. Форма тудыру тәсілдерінен
$$$ 44
Ассимиляция, диссимиляция қандай құбылыстарға жатады?
A. Спонтандық өзгерістер
B. Дыбыстық өзгерістер
C. Комбинаторлы өзгерістер
Д. Дыбыстық алмасулар
E. Тарихи алмасулар
$$$ 45
Тарихи тұрғыдан алғанда сөз мағыналары қалай бөлінеді?
А. Тура, ауыспалы мағына
В. Сөздің стилистикалық мағынасы
С. Негізгі, туынды мағына
Д. Негізгі, тура мағына
Е. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 46
Тіл білімінің негізгі міндеттеріне не жатады?
A.Тілдің өмір сүруін айқындау.
B.Тілдік құбылыстарды зерттегенде, олардың синхрондық және диахрондық жақтарына бірдей назар аудару.
C. Жалпы тілдерді салыстыру.
D. Туыс емес тілдерді өзара салғатыру.
E.Қоғам мен тіл дамуын сипаттау.
$$$ 47
Сипаттама тіл білімі нені қарастырады?
A. Туыстас тілдердің дыбыс жүйесін
B. Тіл дыбыстарының артикуляциялық ерекшеліктерін
C. Тілдің дыбыс жүйесін тарихи тұрғыдан қарастырады
D. Дыбыстардың өзгеру, даму жүйесін айқындауды
E. Тілдің өмір сүріп тұрған дәуіріндегі қалпын
$$$ 48
Лингвистиканы медицинамен байланыстыратын қай сала?
A. Синтаксис
B. Фразеология
C. Екпін
D. Артикуляция
E.Сөйлем
$$$ 49
Тіл білімінің логика ғылымымен байланысы неде?
A. Ой формасы мен құрылысының зерттелінуінде
B. Сөздің ұғыммен, сөйлемнің пайымдаумен байланысында
C. Тілдік категориялар мен логикалық категориялардың байланысында
D. Ойлаудың заңдары мен ой формаларының өзара байланысында
E. Сөз бен сөйлемнің байланысында
$$$ 50
Тіл білімі мен географияның өзара байланысы қай салада көрінеді?
A.Логика
B. Философия
C. Этнолингвистика
D. Лингвистикалық география
E.Антропология
$$$ 51
Лингвистикалық таңбаға жататындар қайсы?
A. Сигнификатив
B. Фонема, сөз, морфема, сөйлем
C. Фонема, графика
D. Графика, орфография
E. Дыбыс, әріп, жазу
$$$ 52
Елсіз дала бейне үйдің нақ қасы,
Биледі олар қырау шалып ақ қасы,- қай құбылысқа берілген мысалға жатады?
А. Каламбур
B. Теңеу
C. Метафора
D. Метонимия
E. Такт
$$$ 53
Верблюд, февраль сөздері қандай құбылыстарға берілген мысал бола алады?
A. Лингвистика
B. Фразеология
C. Ассимиляция
Д. Метатеза.
E. Диссимиляция
$$$ 54
Алғашқы адамдар сөздерді өзара келісіп таңдап алған да, осыдан келіп тіл жасаған дейтін қай теорияға жатады?
A. Дыбысқа еліктеу теориясы
B. Қоғамдық шарттасу теориясы
C. Одағай теориясы
D. Еңбек айқайы теориясы
E. Материалистік теория
$$$ 55
Дауыссыз дыбыстар жүйесін қалай атайды?
A. Корреляция
B. Коммуникация
C. Консонантизм
D. Вокализм
E. Артикуляция
$$$ 56
Сөнбе, Жанпейіс қандай құбылысқа мысал бола алады?
А. Прогрессивті ассимиляцияға
В. Регрессивті ассимиляцияға
С. Тоғыспалы ықпалға
Д. Диссимиляцияға
Е. Акомодацияға
$$$ 57
Дауыстылардың ашық және қысаң болып бөлінуі ненің қалпына қарай бөлінеді?
А. Езудің қалпына қарай
В. Жақтың ашылу қалпына қарай
С.Еріннің қалпына қарай
Д. Тілдің алға, артқа жылжуына қарай
Е. Көмей арқылы жасалынады
$$$ 58
Жұп дауыссыздарды анықта.
А. к-г, п-б, т-д
В. а-ә, о-ө, ы-і
С. с-т, д-в, қ-г
Д. э-е, ү-ұ, и-ы
Е. ш-с, ф-ц
$$$ 59
Бірінен кейін бірі рет-ретімен орналасқан әріптердің жиынтығы қалай аталады?
А. Графика
В.Алфавит
С.Символика
Д. Таңбалар
Е. Фонемалар
$$$ 60
Әдеби тілдегі айтылудың жалпыға бірдей ортақ, қалыптасқан бірыңғай нормалары жайындағы ережелер жиынтығын не деп атайды?
А. Омограф
В. Орфография
С. Орфоэпия
Д. Омофон
Е. Пароним
$$$ 61
К.Маркс, Ф.Энгельс қандай теорияның ғылыми негізін қалады?
А. Еңбек айқайының
В. Келісім теориясының
С. Одағайдың
Д. Адамзат тілінің пайда болу теориясының
Е. Эмоциональдық теорияның
$$$ 62
Дұрыс жазу ережелерінің жиынтығын қалай атайды?
A.Орфоэпия
В.Орфография
С.Фразеография
Д.Фразема
Е. Синтагма
$$$ 63
Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдында тұрса, қандай құбылысқа жатады?
А. Екпін
В. Интонация
С. Проклитика
Д. Екпін түскен сөз
Е. Ой екпіні
$$$ 64
Гуттураль нені білдіреді?
А. Жуан дауыстылар
В. Жіңішке дауыстылар
С. Ашық дауыстылар
Д. Қысаң дауыстылар
Е. Эксплозив дыбыстар
$$$ 65
Үнді дауыссыздарды тап.
А. р, л, м, у, н, ң
В. з,к, қ, л, м, н,
С. п, ф, к, қ, т, ш, с
Д. а, о, ы, І, ә, у
Е. и,й,к, қ, л, м, н,
$$$ 66
Август Шлейхердің тіл тұжырымы?
А. Тіл туады, өседі, өледі
В. Тіл биологиямен байланысты
С. Тіл техникамен байланысты
Д. Тіл химиямен байланысты
Е. Тіл - қоғамдық құбылыс
$$$ 67
Синтаксистік шартты мағынаға берілген мысалды анықта.
А. Хан емессің, ылаңсың, қара шұбар жылансың.
В. Жазық дала, мидай дала
С. Судай жаңа, ежелгі мекен
Д. Ата жау, қоңыр көрер, кем көрер
Е. Жүректің сөзін сөйле
$$$ 68
Семасиология нені зерттейді?
А. Тілдің танымдық жағын зерттейді
В. Тілді сол тілдің иесі- халықтың мәдениетімен байланысын зерттейді
С. Тілдің номинативті қызметін зерттейді
Д. Сөз мағынасын зерттейді
Е. Тілдің бейвербалды амалдарын зерттейді
$$$ 69
Дыбысты қарастырудың неше аспектісі бар?
А. 3
В. 4
С. 5
Д. 6
Е. 7
$$$ 70
Дауыссыздар жұмсақ таңдайдың қалпына қарай қалай бөлінеді?
А. Ауыз жолды және мұрын жолды дауыссыздар
В. Ашық және қысаң дауыссыздар
С. Ауыз жолды және мұрын жолды, көмей дауыссыздары
Д. Қос жолды, қуыс жолды дауыссыздар
Е. Ауыз жолды және мұрын жолды, қуыс жолды дауыссыздар
$$$ 71
Н.Кононов көп буынды сөздердегі екпінге қатысты қандай пікір білдірді?
А. Көп буынды сөздерде екпін алғашқы буынға түседі
В. Көп буынды сөздерге екпін түспейді
С. Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі
Д. Көп буынды сөздерде екпін бірінші буынға түседі
Е. Көп буынды сөздерде екпін дауысты дыбыстың біріне түседі
$$$ 72
Қазақ тілінде салдыр дауыссыздар артикуляциялық жолына қарай қалай бөлінеді?
А.Фрикатив, денталь
В. Эксплозив, лабиаль
С. Шұғыл, ызың
Д.Денталь, альвеоляр
Е. Фаригаль, фрикатив
$$$ 73
Сөйлемнің пайымдаумен, Сөздің ұғыммен байланысынан қай ғылымдардың байланысы көрінеді?
A. Тіл білімінің психология ғылымымен байланысы
B. Тіл білімінің логика ғылымымен байланысы
C. Тіл білімінің педагогика ғылымымен байланысы
D. Тіл білімінің философия ғылымымен байланысы
Е. Тіл білімінің математика ғылымымен байланысы
$$$ 74
Екінші сигнал жүйесі ойлаудың физиологиялық негізі болып саналады деген қай ғалым?
А. Ә. Қайдар
В. Л. Нуаре
С. Ж. Руссо
Д. И.П.Павлов
Е. Б. Қалиев
$$$ 75
Ономастика нені зерттейді?
А. Жалқы есімдерді
В. Сөздің аталу себебін
С. Сөздің мағынасын
Д. Географиялық атауларды
Е. Тұрақты сөз тіркесін
$$$ 76
Бүтіннің элементтерінің арасындағы қатынастардың схемасы қалай аталады?
А. Құрылым
В. Жүйе
С. Таңба
Д. Категория
Е. Ономастика
$$$ 77
Екі еріннің өзара жымдасуынан ерін дауыссыздары қалай аталады?
А. Денталь
В. Билабиаль
С. Лабиаль-денталь
Д. Фарингаль
Е. Эксплозив
$$$ 78
Квантативтік екпін дегеніміз не?
А. Дыбыстар аралығында қосылып айтылатын дауысты дыбыс
В. Сөйлеу дыбыстарының естілуі
С. Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық
Д. Қызмет бірлігі бойынша аталу
Е. Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы арқылы ажыратылуы
$$$ 79
Диссимиляциялық дыбыстық алмасуды көрсет.
А. Мола - молда
В. Халық - халқы
С. Газет - газета
Д. Мағына - мағна
Е. Тепкі - текпі
$$$ 80
Көп буынды сөздерде негізгі екпін соңғы буынға түседі деген қай ғалым?
А. А.Ысқақов
В. Ә.Болғанбаев
С. Э. Севортян
Д. Дұрыс жауабы жоқ
Е. Н.Кононов
$$$ 81
Байымдау неше мүшеден тұрады?
A. 2
B. 4
C. 5
D. 3
Е. 6
$$$ 82
Инфикс дегеніміз не ?
A. Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық
В. Түбір мен қосымшаның арасында дауыссыз дыбыстардың үндестігі
С. Сөз тудыруда немесе сөз түрлендіруде түбірдің ішіне қойылатын морфема
Д. Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі
Е. Дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктері
$$$ 83
Қай тілде ерін үндестігі күшті?
A. Түрік
B. Татар
C. Қазақ
D. Өзбек
E. Қырғыз
$$$ 84
Мидың зақымдануынан пайда болған тілдегі өзгерістерді қай сала қарастырады?
А. Психиаторлар, психологтар, биохимиктер
В. Дефектологтар, когнитивистер
С. Логопедтер, педагогтар, логиктер
Д. Психиаторлар, дефектологтар, логопедтер
Е. Дефектологтар, логопедтер, нейролингвистика, психолингвистика
$$$ 85
Дыбыстық тілді мүмкіндігінше дәл беру үшін арнайы жазу қалай аталады?
А.Морзе әліппесі
В.Кириллица
С. Жасанды тіл
Д. Эксперанто тілі
Е. Транскрипция
$$$ 86
Лексикологияның семасиология тарауымен тығыз байланысты саласы
А.Грамматика
В.Тарихи лексикология
С.Ономосиология
D.Салыстырмалы лексикология
Е.Жеке лексикология
$$$ 87
Паронимдер дегеніміз не?
А.Біркелкі айтылып ,бірақ түрліше жазылатын сөздерді айтамыз.
В.Мағынасы жуық, өзара мәндес сөздер.
С.Ешбір мағыналық байланысы жоқ, бірақ айтылуда бір-біріне өте жақын,тіпті бірдей айтылатын сөздер.
D.Мағынасы бір-біріне қарама қарсы сөздер.
Е.Өзара мәндес сөздер топтары.
$$$ 88
Альвеоляр дауыссыздар деп қандай дауыссыздарды айтамыз?
А. Тіл ұшы дауыссыздар
В. Тіс дауыссыздар
С. Ерін – еріндік дауыссыздар
Д. Тіл алды дауыссыздар
Е. Тіл ортасы дауыссыздар
$$$ 89
Тек салдырдан тұратын қандай дыбыстар?
A. Дауысты
B. Қатаң
C. Үнді
D. Ұяң
E. Діріл
$$$ 90
Екпін түспейтін қосымшасы бар сөзді анықтаңыз:
A. Бармаймын
B. Бармақ
C. Барсам
D. Барды
E. Барған
$$$ 91
Сөздің көп мағыналылығы қалай аталады?
A. Перифраз
B. Полисемия
C. Синоним
Д. Метафора
E. Вариант
$$$ 92
Қазақ тілі жөнінде жазылған П.М.Мелиоранскийдің еңбегін анықта.
А.Қазақ тілінің дыбыс жүйесі
B. Краткая грамматика казах-киргизского языка
C. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер
Д. Сөйлеудегі бірізділік
E. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер.
$$$ 93
Эксперименталды фонетика дегеніміз не?
A. Лингвистикалық ( функционалдық) аспект
B. Дифференциялаушы ұстаным
C. Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі
Д. Сөйлеу дыбыстарын акустика мен физиологияда қолданатын аппарат
E. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 94
Тіл үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды көрсет
A. -Лар
B. -Уар
C. -Тық
Д. -Лық
E. -Шылық
$$$ 95
Сәйкестік немесе спонтандық алмасу дегеніміз не?
А. Cөзді бастан аяқ біркелкі әуезбен әуенді айту
В.Кенет пайда болған өзгеріс
C.Ассимиляция
Д.Сөздің алдынан бір дыбыстың қосылуы
Е. Сөздің соңынан бір дыбыстың қосылуы
$$$ 96
Солтүстік түркі тілдерінің фонетикасы еңбегінің авторы қайсы?
А.А.П. Мелиоранский
В. В.И. Ильминский
С. С.В. Радлов
Д. Д.М. Терентьев
Е.Е.А. Алектров
$$$ 97
Дыбыстық форма мен мағынаның тұтастығы, ақиқат затттың, құбылыстың жинақы бейнесінің белгісі?
А. Буын
B. Мағына
C. Дыбыс
D. Сөз
E. Барлығы дұрыс
$$$ 98
Тілдің материалдық қабығы, оның көрінісі?
А. Дыбыс
В. Әріп
С. Мағына
D. Сөз
E. Морфема
$$$ 99
Сөз жасайтын қажетті материал, тілдің материалдық көрінісі?
А. Әріп
В. Мағына
С. Дыбыс
D. Сөз
E. Сөйлем
$$$ 100
Дыбыстық комплекстің, ақиқат өмірдегі құбылыстардың бірімен белгілі бір тілде сөйлеуші коллектив арқылы белгіленген байланыс болып саналады?
А. Сөз бірізділігі
B . Сөз құрылымы
C. Сөздің грамматикалық мағынасы
D. Сөздің лексикалық мағынасы
E. Дұрыс жауап жоқ
$$$ 101
Зат, құбылыстар мен сапалық белгілерді, әрекет-қимылды атап білдіретін жалпылама лексикаға тән мағына?
А. Бейнелі
В. Бейтарап
С. Поэтикалық
D. Терминдік
E. Дұрыс жауап жоқ
$$$ 102
Жеке лексикологияның зерттеу саласы
А.Сөздердің шығу тегін
В.Жеке сөздердің шығу төркінін
С.Туыстас тілдердің сөздік құрамын
D.Сөздік құрамның шығуы мен тарих бойында дамуы тұрғысынан
Е.Барлығы дұрыс
$$$ 103
Редукцияға берілген мысалды анықтаңыз.
А. Бақыт-бахт
В. Метр-сантиметр
С. Орын-орны
Д. Честный-чесный
Е. Трамвай-тырамбай
$$$ 104
Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі деген ғалым қайсысы?
А. В.Радлов
В. Н.Баскаков
С. Н.Кононов
Д. К.Аханов
Е. Ә.Хасенов
$$$ 105
Сөз мағынасы өзгеруінің, оның жаңа мағынаға ие болуының неше себебі бар?
А. 4
В. 3
С. 2
Д. 6
Е. 7
$$$ 106
Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы қалай аталады?
А. Дисфемизм
В. Проклитика
С. Синкопа
Д. Апокопа
Е. Ассимиляция
$$$ 107
Проклитика дегеніміз не?
А. Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің соңынында тұрса
В. Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің ортасында тұрса
С. Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдында тұрса
Д. Екпін түспеген сөз
Е. Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартса
$$$ 108
Транскрипцияның анықтамасын көрсет.
A. Морфемаларды мағына мен форма жағынан ажырататын бірлік
B. Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі
C. Дифференциялаушы ұстаным
Д. Дұрыс жауабы жоқ
E. Дыбыстық тілді мүмкіндігінше дәл беру
$$$ 109
Фонетика нені зерттейді?
A. Тіл дыбыстарының жүйесін
B. Сөз тіркесінің байланысу тәсілін
C. Сөз мағыналарын
D. Сөз құрамын
E. Тіл дыбыстарының айтылу нормасын
$$$ 110
Дыбыс үндестігі дегеніміз не?
A. Сөз, сөз аралығындағы алғашқы дыбыстың соңғыға әсері
B. Сөз аралығындағы алғашқы дыбыстың алдыңғыға әсері
C. Көршілес дауыссыз дыбыстардың бір-біріне ұқсата әсер етуі
D. Сөз, сөз қосымшаларындағы дауыстылардың бірыңғай келуі
E. Сөздегі бір буынның көтеріңкі айтылуы
$$$ 111
Қазақ, қырғыз, қарақалпақ тілдерінде сөз ортасындағы й дыбысына якут тілінде қай дыбыс және тува тілінде қай дыбыс сәйкес келеді?
A. Якут тілінде ж дыбысы және тува тілінде д дыбысы сәйкес келеді
B. Якут тілінде д дыбысы және тува тілінде т дыбысы сәйкес келеді
C. Якут тілінде т дыбысы және тува тілінде д дыбысы сәйкес келеді
D. Якут тілінде и дыбысы және тува тілінде т дыбысы сәйкес келеді
E. Якут тілінде дт дыбысы және тува тілінде т дыбысы сәйкес келеді
$$$ 112
Фраза дегеніміз не?
А. Ең ірі фонетикалық бірлік
В. Дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі
С. Екпіннің бір түрі
Д. Ең кіші фонетикалық единица
E. Ең кіші фонетикалық бірлік
$$$ 113
Редукция дегеніміз не?
А. Кейбір фонетикалық жағдайда дыбыстардың мүлдем түсіп қалуы
В. Ең ірі фонетикалық единица
С. Кейбір фонетикалық жағдайда дыбыстардың әлсіреп, соның нәтижесінде түсіп қалуы
Д. Ең кіші фонетикалық единица
E. Дыбыстардың күшеюі
$$$ 114
Тілдің қатысы жағынан сөз ішінде дауыстылар не бір өңкей жуан дауыстылар не бір өңкей жіңішке дауыстылар болып үндесуі қалай аталады?
А. Лингвальдық сингорманизм
В. Аффикстер
С. Екпін
Д. Диссимиляция
Е. Буын
$$$ 115
Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы арқылы ажыратылуы қалай аталады ?
А. Тоникалық екпін
Б. Музыкалық екпін
С. Логикалық екпін
Д. Квантативті екпін
Е. Бәсең екпін
$$$ 116
Екі дыбыстың аралығына қосалқы дыбыстың келіп кірігуі қалай аталады?
А. Протеза
В. Диереза
С. Апокопа
Д. Эпентеза
Е. Эллинизм
$$$ 117
Орфоэпия дегеніміз не?
А. Ең ірі фонетикалық единица
В. Екпінді буын
С. Кейбір фонетикалық жағдайда дыбыстардың әлсіреп, соның нәтижесінде түсіп қалуы
Д. Әрбір халықтың әдеби тілінде айтылудың жалрыға бірдей ортақ және қалыптасқан бірыңғай нормаларының ережелерінің жиынтығы
Е. Дыбыстардың түсіп қалуы
$$$ 118
Толық коммуникативтік қызметі бар синтаксистік тұлғаның атын табыңыз.
A. Такт
B. Синтагма
C. Сөйлем
D. Сөз тіркесі
E. Фразеология
$$$ 119
Л.В. Щербанның айтуы бойынша жалпы фонетика қайда қарастырылады?
А. Физиологияда
В. Лингвистикада
С. Акустикада
Д. Барлығы дұрыс
E. Барлығы қате
$$$ 120
Жалпы фонетика нені зерттейді?
А. Адамның сөйлеу аппаратын зерттейді
В. Тіл дыбыстарының классификациясының принциптерін зерттейді
С. Тіл жүйесінде өмір сүру жағдайларын зерттейді
Д. Барлығы дұрыс
Е. Барлығы қате
$$$ 121
Эксплозив дауыссыздарға қайсысы жатады?
А. ц,ж,ы,с,е,у,и
В. ә,у,к,а,в,о,н
С. р,л,д,л,ж,т,и
Д. б,т,л,д,щ,г,ч
Е. п,б,т,д,к,г,қ
$$$ 122
Ызың дауыссыздар қатарын көрсет.
А. т,р,е,н,г
В. в,ф,ғ,с,ш
С. п,л,д,ж,с
Д. х,з,м,т,р
Е. а,р,е,н,ф
$$$ 123
Б, п, м дауыссыздардың қай тобына жатады:
А. Альвеоляр
В. Денталь
С. Лабиаль
Д. Фрикатив
Е. Билабиаль
$$$ 124
Дауысты дыбыстар тілдің қатысына қарай бөлінуін көрсетіңіз.
А. Жуан, жіңішке
В. Ашық, қысаң
С. Жуан, ашық
Д. Еріндік, езулік
Е. Қатаң, қысаң
$$$ 125
Езулік дыбыстардың жасалуын белгілеңіз.
А. Еріннің дөңгеленуі
В. Езудің кейін қарай тартылуы
С. Жақтың кең ашылуы
Д. Тілдің кейін қарай шегінуі
Е. Езудің алға қарай тартылуы
$$$ 126
Жалған дифтонгтар қалай бөлінеді?
А. Жуан,жіңішке
В. Ашық,қысаң
С. Ашық,тұйық
Д. Қатаң,үнді
Е. Тұйық,бітеу
$$$ 127
Екпінсіз буындағы дауыстыға қарағанда, екпін түскен буындағы дауысты фонема созылыңқы айтылады. Фонеманың бұл түрі қалай аталады?
А. Позициялы реңк
В. Комбинаторлы реңк
С. Фраза
Д. Мелодика
Е. Сөйлеудің әуені
$$$ 128
Дыбыстық айырмашылықты фонеманың реңктері деп атаған қай ғалым?
А. М. Горький
В. Н.Я. Марр
С. Л.В. Щерба
Д. Н.Г. Чернышевский
Е. И. Александрович Бодуэн де Куртанэ
$$$ 129
Фонема туралы ілім орыс лингвистикасында өткен ғасырдың нешінші жылдары пайда болды?
А. 80
В. 60
С. 90
Д. 70
Е. 40
$$$ 130
Фонологиялық ілімді жасауда Бодуэн де Куртенэ мен Л.В. Щербаның еңбектеріне сүйенген қай ғалым?
А. Н.С. Трубецкой
В. В.В. Радлов
С. Н.А. Баскаков
Д. И.А. Батманов
Е. А.Н. Кононов
$$$ 131
Бодуэн де Куртенэ фонемаға қандай анықтама берді?
А. Тіл дыбыстарының психикалық эквиваленті
В. Тіл дыбыстарының сөздігі
С. Сөздің көтеріңкі дауыспен айтылуы
Д. Тіл – тілдің дыбыс жүйесі әртүрлі
Е. Дыбыстың қысқалығы мен созылыңқылығы
$$$ 132
Тілдің міндеті: ақылдың аңдауын аңдығанынша, қиялдың меңзеуіе меңзегенінше, көңілдің түюін түйгенінше айтуға жарау деген пікір авторы?
А. К.Аханов
B.А.Байтұрсынов
C.І.Кеңесбаев
D.Р.Сыздықова
Е. Ә.Хайдар
$$$ 133
Тілдің басты қызметі:
A. Дейктивті
B. Сигнификативті
C. Эмотивті
D. Коммуникативті
E. Номинативті
$$$ 134
Тілдің дамуы не арқылы іске асады?
A. Қоғамдық заңдылықтар
B. Әлеуметтік заңдылықтар
C. Саннан сапаға көшу
D. Әр түрлі сатылар
E. Тілдің ішкі заңдылықтары
$$$ 135
Артикуляциялық ерекшеліктер дегеніміз:
A. Сөйлеу дыбыстарының пайда болуы
B. Тіл дыбыстарының естілуі
C. Әріп пен дыбыстың байланысы
D. Дыбыстың таңбалану ерекшеліктері
E. Тіл дыбыстарының жасалуы
$$$ 136
Қосарланған дауыссыздардың аталуы:
A. Дифтонг
B. Аффрикат
C. Сингармонизм
D. Диссимилляция
E. Ассимиляция
$$$ 137
Тіл дыбыстары дегеніміз:
A. Табиғаттағы құлаққа естілетін үн.
B. Бір зат пен екінші заттың соқтығысуынан пайда болған физикалық құбылыстар.
C. Адамның дыбыстау мүшелерінің қызметі арқылы шығатын, бір-бірінен сапалық жағынан ажыратылған, әлеуметтік мәні бар дыбыстар.
D. Сөйлеудің қағаз бетіне түскен бейнесі.
E. Белгілі бір сөзді белгілеу үшін алынған таңбалар.
$$$ 138
Орфографияның қарастыратын мәселесі
A. Сөздерді айтылуына жуық дұрыс жазу.
B. Сөздердің айту нормасын дұрыс беру.
C. Тіліміздегі әр түрлі сөздіктер.
D. Сөздер мен сөз тіркестерінің бірізді, дұрыс жазылуы.
E. Тілдің ауызша және жазбаша формаларын нормалау.
$$$ 139
Тіл де, сана сияқты, ертеден келе жатқан нәрсе,- деп қай ғалымдар, қай еңбегінде өз ойын білдіреді ?
А. К.Маркс Славянские языки
В. Ф.Энгельс Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің рөлі
С. Ф.Энгельс Анти Дюринг
Д. К.Маркс пен Ф.Энгельс Неміс идеологиясы
Е. В.И.Ленин Философиялық дәптерлер
$$$ 140
Экстралингвистика терминінің беретін мағынасы қандай?
A.Ішкі лингвистика
B. Сыртқы лингвистика.
C. Жарты лингвистика.
D.Ойлау лингвистикасы.
E.Ақыл лингвистикасы
$$$ 141
Тіл ғылымының нысанына не жатады?
A. Жеке тілдер
B. Дыбысты тіл
C. Туыстас тілдер
D. Өлі тілдер
E. Сөйлеу
$$$ 142
Дыбысталу мен мағынаның бірлігінен тұратын не?
А. Жалқы есімдер
В. Сөздің мағынасы
С. Сөз
Д. Сөздің аталу себебі
Е. Фонема
$$$ 143
Тізе-дізе, балуан-палуан , зәбір-жәбір қандай құбылысқа жатады?
А. Морфологиялық варианттар
В. Фонетикалық варианттар
С. Метафора құбылысы
Д. Метонимия құбылысы
Е. Жауабы жоқ
$$$ 144
Тіл білімін синхрондық және диахрондық деп екіге бөлген кім?
А. Ф. Соссюр
В.Г. Пауль.
С.Л. Зизани.
Д.А Мелтер.
Е. В.Виноградов
$$$ 145
Психологтар тілімен айтқанда сөйлеу дегеніміз не?
А.Ойлау
В. Әрекет
С.Қимыл
Д.Қиял
Е. Барлығы қате
$$$ 146
Тарихи салыстырмалы тіл білімінің өкілдері кімдер?
А. А. Шлейхар
В.Э. Штейналь, А Потебня
С.Г. Пауль
Д. Ф. Бопп, Я. Грим
Е) К.Аханов
$$$ 147
XIX ғасырдың 2-ші жартысында Дарвин ілімінің әсерінен пайда болған қандай көзқарас?
А. Механикалық
В.Менталистік
С.Натуралистік
Д.Марксисгік
Е.Лингвистикалық
$$$ 148
Металингвистика терминінің беретін мағынасы қандай?
A. Ішкі
B.Сыртқы
C. Жарты
D. Ойлау
E. Ақыл лингвистикасы
$$$ 149
Интралингвистика терминінің негізгі салалары қандай?
A. Фонетика, грамматика, синтаксис
B. Лексикология, этимология, грамматика.
C. Фонетика, лексикология, грамматика
D. Грамматика, фонетика, этимология
E.Фонетика, лексикология, синтаксис
$$$ 150
Н. Я Марр тілді қандай құбылыстардың қатарына жатқызды?
А. Рухани құбылыстардың
В. Мәдени құбылыстардың
С. Танымдық құбылыстардың
Д. Экономикалық құбылыстардың
Е. Қондырмалық құбылыстардың
@@@ Тіл біліміне кіріспе
2-модуль. Тілдің лексикалық және фразеологиялық жүйесі
$$$ 1
Мағыналық дербестігі жок, өз алдына дербес сөз ретінде қолданылмайтындар қандай сөздер?
А. Жаңа сөздер
В. Ауыспалы мағынадағы сөздер
С. Сөз мағынасы
Д. Көмекші сөздер
Е. Толық мағынадағы сөздер
$$$ 2
Қолының жымысқысы бар, аяғының сылтымасы бар қай құбылысқа мысал бола алады?
A. Дисфемизм
B. Тұрақты тіркес
C. Эвфемизм
Д. Синекдоха
E. Табу
$$$ 3
Ғылыми этимологияның міндетіне не жатады?
A. Сөздің бастапқы мағынасын анықтау
B. Сөз төркінін, тарихын дәл анықтап, ғылыми түрде түсіндіру
C. Сөздің қандай өзгерістерге түскенін анықтау
D. Сөзді тарихи фонетика, лексикологиямен байланыстыра қарау
E. Сөзді тарихи грамматикамен бірлікте түсіндіру
$$$ 4
Сөздік жасаумен және оның теориясымен шұғылданатын тіл білімінің саласы қалай аталады?
A. Этнолингвистика
B. Этимология
C. Лексикография
D. Когнитивтік лингвистика
E. Паралингвистика
$$$ 5
Ә.Болғанбайұлы мен Ғ.Қалиұлының Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы пәні қай жылы жарық көрді?
А.1995
В.1997
С.1989
Д.1999
Е.1975
$$$ 6
Тайға таңба басқандай деген қандай тіркеске жатады?
А. Фразеологиялық тұтастық
В. Фразеологиялық тіркес
С. Фразеологиялық бірлік
Д. Фразеологиялық сөйлемше
Е. Мақал-мәтелдер
$$$ 7
Құлағының мүкісі бар, аяғының ақауы бар, жаман ауру қандай қолданысқа жатады?
A. Дисфемизм
B. Эвфемизм
C. Метонимия
Д. Теңеу
E. Аккомодация
$$$ 8
1975ж. жарық көрген Қазіргі қазақ тілі. Лексика .Фонетика еңбегінің авторы кімдер?
А. І.Кеңесбаев,Ә.Болғанбаев
В. Ә Болғанбайұлы,Ғ.Мұсабаев
С. І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев
Д. А.Ысқақов
Е. Ғ.Қалиұлы,Ә.Болғанбайұлы
$$$ 9
Фразеологизмдер құрылым-құрылысы жағынан қалай бөлінеді?
А. Фонетикалық, морфологиялық
В. Идиома,фраза
С. Мақал- мәтел
Д. Тұтастық, бірлік,сөйлемше
Е. Номинативті, коммуникативті
$$$ 10
Тұрақты сөз тіркесті анықта.
А. Бақыт қиялды алысқа самғатады
В.Сүт пісірім уақыт
С. Ерте, ерте,ертеде
Д. Әлін білмеген әлек
Е. Күннің ыстығын-ай!
$$$ 11
Әсіре қызыл тез оңар,- деген қандай тілдік құбылысқа жатады?
А. Фразеологиялық бірлік
В. Фразеологиялық тұтастық
С. Фразеологиялық тізбек
Д. Фразеологиялық сөйлемше
Е. Мақал-мәтелдер
$$$ 12
Синонимдік қатарға қайсысы жатады?
А. Шөпті ,отты, шүйгінді
В. Түзу,тура, бөгесін
С. Iрі қара мал
Д. осал,оспадар
Е. Ұстамды, жеңілтек
$$$ 13
Сөз мағынасының кеңеюін қалай түсінесің?
A. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
B. Жаңа мағынаға ие болу
C. Тұрақтытіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу
D. Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу
E. Атауыштық мағынадағы сөздердің мағынасы
$$$ 14
Пассив сөздерге жататын қатарды анықта.
A. Неологизмдер, фразеологизмдер, метафоралық қолданыстар
B. Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, диалектизмдер
C. Тар көлемде қолданылатын көнерген сөздер, неологизмдер
D. Тұрақты тіркестер, сөйлемшелер, оралымдар
E. Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, жаңа сөздер
$$$ 15
Кірме сөздер дегеніміз не?
A. Тіліміздебұрыннан бар сөздер
B. Сөздік қорымызды молайтатын сөздер
C. Тіліміздегі мағыналас сөздер
D. Басқа тілдің ықпалымен жасалып, тілімізге енген сөздер
E. Сөздік құрамда өзгеріске түскен сөздер
$$$ 16
Фразеологиялық оралымдардың шығуына негіз болған не екенін анықта.
A. Алғашқы дәуірде пайда болған сөздер
B. Сөздің алғашқы және кейінгі мағынасы негізінде пайда болған сөздер
C. Сөздің келтірінді мағынасы негізінде пайда болған сөздер
D. Уақыт өлшемі және тарихи оқиғаларға байланысты сөздер
E. Әр түрлі құбылыстардың адам ойында қорытылған образды бейнесі
$$$ 17
Предикативтілік, интонация, модальдылық қандай категорияға тән белгілерге жатады?
A. Сөзге тән басты белгілер
B. Сөз тіркесіне тән басты белгілер
C. Күрдегенген сөйлемге тән басты белгілер
D. Сөйлемге тән басты белгілер
E. Құрмалас сөйлемге тән басты белгілер
$$$ 18
Әрбір халықтың ұлттық сипатын сақтайтын өзіндік сөздер қалай аталады?
A. Экзотикалық лексика
B. Кәсіби лексика
C. Эмоционалдық лексика
Д. Терминдік лексика
E. Кітаби лексика
$$$ 19
Арасы алшақ екі нәрсені бір-біріне қарама-қарасы қою деген қандай құбылысқа жатады?
Антитеза дегеніміз не?
А. Протеза
В. Антитеза
С. Синкопа
D. Адстрат
Е.Суперстрат
$$ 20
Негізгі сөздік қорға тән белгілерге қайсысы жатады?
А. Атауыш,тура
В. Сөз тудыруы,термидік
С. Тұрақтылық,ортақтығы
Д. Жалпыхалықтық,номинативті
Е. Стильдік қабаттасу тән емес, жалпыхалықтық , сөз тудыру, тұрақтылық
$$$ 21
Жеке лексикологияның зерттеу саласы
А. Сөздердің шығу тегін
В. Жеке сөздердің шығу төркінін
С. Туыстас тілдердің сөздік құрамын
D. Сөздік құрамның шығуы мен тарих бойында дамуы тұрғысынан
Е. Барлығы дұрыс
$$$ 22
Соматикалық фразеологизмдер дегеніміз не?
A. Белгілі бір мағынаға негізделген фразеологизмдер
B. Көркемдік тәсілдер арқылы жасалған фразеологизмдер
C. Құрамында дене мүшелерінің атаулары бар фразеологизмдер
D. Лексикалық варианттарға негізделген фразеологизмдер
E. Морфологиялық құрылымына байланысты туындаған фразеологизмдер
$$$ 23
I.Кеңесбаевтың Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі қай жылы жарық көрді?
А. 1977ж.
В. 1960ж.
С. 1969ж.
Д. 1968ж.
Е. 1958ж.
$$$ 24
-Шақ, ( -шек), -қақ,- (ғақ, -кек,- гек), -қыш (ғыш,- кіш, -гіш) қандай аффикстерге жатады?
А. Антонимдес аффикстер
В. Синонимдес аффикстер
С. Көп мағыналық аффикстер
Д. Омонимдес аффикстер
Е. Деривациялық аффикстер
$$$ 25
Сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы
А.Номинативті мағына
В.Туынды мағына
С.Фразеологиялық байлаулы мағына
D.Синтаксистік шартты мағына
Е.Лексикалық мағына
$$$ 26
Синонимдік қатарды басқаша қалай айтамыз?
А. Омофондар
В. Омографтар
С. Каламбур
D. Синонимдік ұя
Е. Доминант синоним
$$$ 27
Тілдің қазіргі қалпы тұрғысынан сөз мағыналары қалай бөлінеді?
А. Тура мағына , келтірінді мағыналар
В. Диахрониялық, сипаттама мағыналар
С. Салыстырмалы, тура мағыналар
Д. Негізгі, туынды мағыналар
Е. Тарихи, туынды мағыналар
$$$28
Стилистикалық мағына өз ішінде қалай бөлінеді?
А. Шартты, бояма мағына
В. Терминологиялық, поэтикалық мағына
С. Шартсыз, шартты мағына
Д. Терминдік, семантикалық мағына
Е. Реляциялық, деривациялық мағына
$$$ 29
Делексикалану дегеніміз не?
А. Бір ұғым атауы ретінде жұмсалуы
В. Грамматикалану құбылысы
С. Субстантивтену құбылысы
Д. Сөздің мағынасынан айрылуы
Е. Идиомалық мағына
$$$ 30
Синонимдес фразеологизмдерді табыңыз.
А. Таң атқанда,таң сәріде
В. Қоң торғай,көк торғай
С. Байсалды, байыпты
Д.Жілігі татымады,жілігі бар
Е.Апат болды,өшкені жанды
$$$ 31
Қазақ тіл білімінің терминологиясын жасаушы?
А. К.Аханов
B.А.Байтұрсынов
C.І.Кеңесбаев
D.Р.Сыздықова
Е. Ә.Хайдар
$$$ 32
" Қазіргі қазақ тілінде ,басқа тілдердегі сияқты,сөйлеушінің бір затқа не құбылысқа эмоциялық көзқарасын білдіретін сөздерді эмоциональдық сөздер " деп қай ғалым айтқан?
А. В.В.Виноградов
B. І.Кеңесбаев
C. Ғ.Мұсабаев
D.А. Ысқақов
Е. М.Горький
$$$ 33
Халықтық я ұлттық тілдің өзіндік ерекшеліктері бар жергілікті тармақтарын,бөліктерін қалай атайды?
А. Жаргон
B.Кәсіби
C. Диалект
D. Арготизм
E. Экзотика
$$$ 34
Өндіріс пен техниканың, ғылым мен өнердің, саясат пен дипломатияның және мәдениет пен әдебиеттің әр саласына тән термндердің жиынтығы қалай аталады?
А. Терминология
B. Термин сөздер
C. Жаргон сөздер
D. Кәсіби сөздер
E. Диалект сөздер
$$$ 35
Шағын ғана әлеуметтік топтарға қызмет ететін, сол топтарға қызмет ететін, сол топтар пайдаланатын арнаулы сөздер мен сөйлемшелер қалай аталады?
А. Жаргон
B. Кәсіби
C. Арготизм
D. Варваризм
E. Термин сөздер
$$$ 36
Жалпыхалықтық сөздер шартты түрде әдейі бұрмаланып алынатын сөздер?
А. Жаргон
B. Кәсіби
C. Арготизм
D. Варваризм
E. Термин сөздер
$$$ 37
"Қазіргі қазақ тілі" кітабында -шық, -шік, -ша, -ше, -сымақ, -ке, -тай, -жан,-қан,қай,-кел–жұрнақтары зат есім сөзіне жалғанып, эмоциялық−экспрессивті рең білдіретіне тоқталған ғалым?
А. Х.Нұрмұқанов
B. Қ.Аханов
C. Т. Қордабаев
D. І.Кеңесбаев
E. А.Ысқақ
$$$ 38
"Табиғилық,қарапайымдылық,көпшілік қолданушылық,ашық,айқындылық және басқа да сөздерге ұйтқы болушылық" қай лексикаға тән қасиет?
А. Жалпыхалықтық лексика
B. Поэтикалық лексика
C. Әлеуметтік
D. Экономикалық
E. Кітаби лексика
$$$ 39
Қазақ тіліндегі бір сөздің әр түрлі фонетикалық варианты болып жүріп, кейін өз алдына жеке мағынаға ие болған сөзді тап.
A. Былғары
B. Оқиға
C. Үкімет
D. Дейін
E. Шейін
$$$ 40
Сөздік жасау жұмысы қалай аталады?
A. Графикалық жұмыс
B. Лексикографиялық жұмыс
C. Жазба жұмыс
D. Стиль
E. Норма
$$$ 41
Сөздіктердің белгілі бір тілдегі күллі сөздерді түгел қамтып сипаттауды мақсат ететін сөздіктерді қандай сөздік деп атайды?
A. Мағыналы
B. Толық
C. Шет ел
D. Идеологиялық
E. Дыбыстық
$$$ 42
Фонетикалық сөздік пен орфографиялық сөздік қандай сөздіктерге жатады?
A. Сөздердің дыбыстық құрылысы мен олардың жазылуы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге
B. Сөздердің сөздікке ана тілінде түсіндірілуі немесе басқа тілге аударылып түсіндіру сөздігіне
C. Сөздікте көп мағыналы сөздіктерге
D. Сөздердің шығу тегі мен олардың сематикасының дамуы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге
E. Барлығы дұрыс
$$$ 43
Сөздік құрамында барлық сөздерді емес, оның белгілі бір дәуірдегі сөздерді қарастыратын сөздік қалай аталады?
A. Толық
B. Жай сөздік
C. Толық емес сөдік
D. Барлығы дұрыс
E. Дұрыс жауап жоқ
$$$ 44
Грамматикалық жағынан бір тұтас тұлғаланған единица
А.Буын
В.Сөз
С.Сөйлем
D.сөйлеу
Е.Дыбыс
$$$ 45
Сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы
А.Номинативті мағына
В.Туынды мағына
С.Фразеологиялық байлаулы мағына
D.Синтаксистік шартты мағына
Е.Лексикалық мағына
$$$ 46
Орыс тіліндегі фразеологизмдерді зерттеуші ғалым
А.М.Михельсон
В.Н.С.Ашукин
С.М.А.Булатов
D.В.В.Радлов
Е.Н.М.Шанский
$$$ 47
Синонимдік қатар дегеніміз не?
А. Біркелкі айтылып, бірақ түрліше жазылатын сөздер
В. Бір – біріне қарама – қарсы сөздер тобы
С. Өз ара мәндес сөздерден құралатын сөздер тобы
D. Ешбір мағыналық байланысы жоқ, бірақ айтылуда бір – біріне өте жақын тіпті бірдей айтылатын, әр басқа сөздерді айтады
E. Дұрыс жауап жоқ
$$$ 48
Ұрлық – қарлық жасамау, ала жібін аттамау сияқты сөз тіркестері ненің қатысымен жасалған синонимдер?
А. Табу
В. Эвфемизим
С. Дисфемизм
D. Көнерген сөздер
Е. Жаңа сөздер
$$$ 49
Зат есімдерден болған синонимдер қатарын көрсетіңіз?
А. Салмақты – сабырлы – байыпты – байсалды – ұстамды
В. Өң – түр – келбет – түс – пішін – ажар - мүсін
С. Сауығу – жазылу - айығу
D. Таяуда – жуырда – жақында - жуықта
Е. Тез – жылдам – шапшаң – лезде
$$$ 50
Мәндес сөздер тобының ішінен мағынасы жағынан айрықша көзге түсіп, сол топтағы сөздердің барлығына бірдей ортақ, күллісінің жалпылама мағынасын ашық – айқын аңғартатын сөздер қалай аталады?
А. Плеоназм
В. Доминант синоним
С. Каламбур
D. Омоформалар
E. Паронимдер
$$$ 51
Синонимдер әр түрлі жолмен пайда болған. К. Ахановтың зерттеуі бойынша олардың нешеуі ең басты болып саналады?
А. 6
В. 2
С. 3
D. 4
Е. 5
$$$ 52
Фразеологизмдерден құралған синонимдік қатарды көрсетіңіз?
А. Жүрегі аузына тығылу, жүрек
В. Жүрегінің түгі бар, жүрек
С. Ит өлген жерде, жақын
D. Бие сауым, түймедейді түйедей ету
Е. Қас қағым сәттте, көзді ашып жұмғанша
$$$ 53
Этимологиялық зерттеулердің қағидалары:
A. Фонетикалық, генеологиялық, фонетикалық, морфологиялық, семантикалық, этимологиялық.
B. Синтаксистік, фонетикалық, грамматикалық, семантикалық, этимологиялық.
C. Семиотикалық, этнологиялық, фразеологиялық, лексикалық, грамматикалық.
Д. Фонетика-грамматикалық, лексика-семантикалық, этимологиялық.
E. Генеологиялық, фонетикалық, семантикалық, лексикалық
$$$ 54
Тарихи сөздіктер дегеніміз:
A. Тіл лексикасының шығуын, дамуын және оның бірнеше дәуірін қамтып сипаттайтын сөздік.
B. Сөздің дамуын және өмір сүруін сипаттайтын сөздік түрі.
C. Лексиканың шығуын және бүгінгі қалпын қамтып сипаттайтын сөздік.
D. Сөздердің бірнеше дәуірін қамтып сипаттайтын сөздік түрі.
E. Тіл лексикасының өзгеруін, дамуын және салғастыру арқылы сипаттайтын сөздік түрі.
$$$ 55
Өздері белгіленген заттар не құбылыстар өмірде қолданылудан қалады да,осының нәтижесінде олардың атаулары көнеріп,активті сөздіктен шығып қалады мұндай сөздер қалай аталады?
А.Архаизм
В.Неологизм
С.Историзм
D.Кірме сөз
Е.Диалект
$$$ 56
Сөздің мағыналық жақтан даму барысында көп мағыналары бір-бірінен алшақтап, бара-бара олардың арасындағы байланыс үзіліп,мағыналары басқа сөздер жасалуы қандай тәсіл арқылы жасалады?
А.Семантикалық тәсіл
В.Лексикалық тәсіл
С.Лексика-семантикалық тәсіл
D.Морфологиялық тәсіл
Е.Синтаксистік тәсіл
$$$ 57
Фразеология жеке лингвистикалық пән ретінде қалыптасты?
А. XX ғасырдың 40 жылдары
В. XX ғасырдың басында
С. XVII ғасырдың 80жылдары
D. XIXғасырдың ортасы
Е. XVIII ғасырда
$$$ 58
Қазақ тіл білімінде фразеологиялық тіркестерді идиома, фраза, мақал-мәтел деп топтастыратын ғалым?
А. Ә. Болғанбаев
В. К.Аханов
С. І.Кеңесбаев
Д. М. Белбаева
Е. Р.Сыздықова
$$$ 59
Жеңіл сықақ, әжуа, мысқылға толы болатын фразеологизмдер?
А. Стильаралық фразеологизмдер
В. Жазба тіл фразеологизмдері
С. Сөйлеу тілінің фразеологизмдері
D. Фразалық бірліктер
Е. Фразалық тіркестер
$$$ 60
Омонимдік қатарға енетін сөздердің өзгеру, түрлену жүйелерінің бір-біріне сәйкес келуіне байланысты түрлерін ата:
A. Лексикалық, лексика грамматикалық, синтаксистік;
B. Лексикалық, синтаксистік;
C. Лексикалық, лексика-грамматикалық және аралас;
D. Барлығы дұрыс;
E. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 61
Лексикалық омонимдерді де, лексика – грамматикалық омонимдерді де қамтитын омонимдік қатарды ата:
A. Аралас омоним
B. Біркелкі омоним
C. Жалпы омоним
D. Дұрыс жауабы жоқ
E. Ортақ омоним
$$$ 62
Түбір сөзге аффикстердің жалғануы арқылы жасалған омонимдер қалай аталады?
A. Омомфон
B. Омограф
C. Туынды омоним
D. Күрделі омоним
E. Қосымшалы
$$$ 63
Аралас омоним дегеніміз не?
A. Омонидік қатарды құрайтын сөздердің бір сөз табына қатысты болуы;
B. Омонимдік қатар құрайтын сөздердің әр түрлі сөз табынан болуы
C. Омонимдік қатар құрайтын сөздердің екі түрлі ғана сөз табында болуы
D. Дұрыс жауабы жоқ
E. Барлығы дұрыс
$$$ 64
Көлемінің үлкендігіне қарай, яғни неше томдығына қарай түсіндірмелі сөздікті кейде қалай атайды?
A. Академиялық сөздік
B. Атауышты сөздік
C. Ғылыми сөздік
D. Прогрессивті сөздік
E. Барлығы дұрыс
$$$ 65
Сөздің заттар мен құбылыстардың және олардың белгілерінің бейнесімен тікелей байланысты лексикалық мағынасы?
А. Синтаксистік
В. Тарихи
С. Лексикологиялық
Д. Негізгі
Е. Номинативті
$$$ 66
Калька тәсілімен сөзбе-сөз аудару арқылы төл сөзге қосылған жеке мағынаны терминмен қалай атаймыз?
A. Семантикалық неологизмдер
B. Стилистикалық бояма мағына
C.Заттың мәдениет лексикасы
D. Синтамаономастика
E. Полисемия
$$$ 67
"Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі" қай жылы шыққан?
A.1976
B.1966
C. 1952
D. 1958
E. 1956
$$$ 68
Қазақ тілінің антонимдер сөздігінің авторы кім?
A. Ә.Болғанбаев
B. К.Мұсаев
C. І.Кеңесбаев
D. Ж.Мусин
E.В.Радлов
$$$ 69
Диалектизмдер мен кәсіби сөздер сөздік құрамның қай қабатына жатады?
A. Актив қабатына
B. Жалпыхалықтық сөз қабатына
C. Пассив қабатына
D. Ауыз екі сөйлеу тілі лексикасына
E. Семасиология
$$$ 70
Төмендегі сөйлемдегі "балалық, даналық" сөздерінің қандай антоним екенін анықтаңыз. Кейде ақынның балалығына таң қаласың, кейде ақынның даналығына таң каласың.
A. Семантикалық антонимдер
B. Лексикалык антонимдер
C. Контекстік антонимдер
D. Лексика-грамматикалық антонимдер
E. Грамматикалық антонимдер
$$$ 71
Синоним сөздерді бір-бірінен мағыналық және стильдік тұрғыдан ажырату белгілерінің бірін анықтаңыз:
A. Морфемалық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді
B. Синонимдердің біреуінің мағынасы екіншісіне қарағанда кең болады
C. Сөз таптарына катысы тұрғысынан ерекшеленеді
D. Жасалу жолы тұрғысынан ерекшеленеді
E. Фразеологиялық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді
$$$ 72
Қазақ тілі сөздік құрамының тарихи толығу амалдарын атаңыз.
A. Көп мағыналы сөздер
B. Тұрақты сөз тіркестері
C. Тума сөздер мен кірме сөздер
D. Неологизмдер
E. Байырғы сөздер мен неологизмдер
$$$ 73
Көне жазба ескерткіштерде қолданылатын бүкіл түркі халықтарына ортақ сөздер қалай аталады?
A. Кәсіби сөз
B. Арнаулы лексика
C. Кітаби лексика
D. Төл сөз
E. Тарихи сөздер
$$$ 74
Күштілерім сөз айтса, Бас изеймін шыбындап,- деген жолдағы асты сызылған қай құбылыс екенін анықта.
A. Метафора
B. Ээпитет
C. Теңеу
D. Синекдоха
E. Метонимия
$$$ 75
Варваризм дегеніміз не?
A. Дөрекі, тұрпайы сөздер
B. Тілге әбден сіңбеген соншалық зәрулігі жоқ бөтен тілдің сөздері
C. Кітаби лексика сөзі
D. Діни-наным
E. Сезімге байланысты сөз
$$$ 76
Қызыл жоса қан, құр бекер жүріс, қырмызы қызыл жібек тіркестері
қандай тәсілмен жасалған?
A.Метафоралық құбылыс
B. Плеоназм құбылысы
C. Сөзөзгерім тәсілі
D. Қос сөздер
E.Теңеу категориясы
$$$ 77
Мына фразеологиялық тіркестер қандай лексикаға жатады?
Кісі есігінде жүру, бір киер киім, от басы, ошақ қасы
A. Кітаби лексика
B. Әдеби лексика
C. Тұрмыстық лексика
D. Көнерген лексика
E. Диалекті
$$$ 78
Дәлдік, қысқалық, жүйелілік тәрізді белгілер қай салаға тән белгілер?
A. Кәсіби лексика
B. Арнаулы лексика
C. Сөйлеу тілінің лексикасы
D. Кітаби лексика
E. Тұрақты тіркес
$$$ 79
Толковый слоарь русского языкаатты сөздіктің авторы кім?
A. Маркс
B. Радлов
C. Ленин
D. Пушкин
E. Ушаков
$$$ 80
Жасырын әрекетті, құпия сырды бүркемелеу мақсатынан туған сөздер қай стиьге тән сөздер?
А. Көркем сөз
B. Кәсіби
C. Арготизм
D. Варваризм
E. Термин сөздер
$$$ 81
Барлық тілдерге ортақ терминдер сөздердің халықаралық қоры болып саналатын қандай терминдер?
А. Әлеуметтік терминдер
B. Экономикалық терминдер
C. Документтік терминдер
D. Интернациональдық терминдер
E. Іс қағаз терминдері
$$$ 82
Эвфемизмді тіркестер:
A. Ұзын құлақ, сыр бермеу, таяқ тастам жер
B. Құлағының құртын жеу, мұрнына су жетпеу
C. Құлағының мүкісі бар, аяғының ақауы бар, жаман ауру
Д. Ауру, ақсақ, дімкәс, жарымес
E. Жанын жалдау, жаны жайсаң, жадырау
$$$ 83
Табиғаты жағынан басқа лексикалық қатпарларға қарағанда әуезді, әсем, эстетикалық көркем қандай сөздер?
А. Термин сөздер
В. Поэтикалық сөздер
С. Публицистикалық сөздер
D. Кітаби сөздер
E. Варваризмдер
$$$ 84
Есімдікке қатысты антонимдікті тап?
А. Ақырын-шапшаң
В. Ілгері –кейін
С. Сылбыр –тез
D. Алыс-беріс
Е. Әне-міне
$$$ 85
Антонимдер қайда жиі қолданылады?
А. Жаңылтпаштар
В. Ертегіде
С. Мақал-мәтелде
D. Нақыл сөзде
Е. Өлеңде
$$$ 86
Антитеза дегеніміз не?
А. Жалпы есім орнына жалқы есіммен немесе керсінше атау әдіс.
В. Арасы алшақ екі нәрсені бір-біріне қарама-қарасы қою.
С. Лексикалық құбылыс
D. Біркелкі жазылып,екпіннің алмасып түсуіне байланысты түрліше айтылатын сөздер.
Е.Дұрыс жауап жоқ.
$$$ 87
Араб тілінен енген сөзді табыңыз.
А. Бос, бер, жұлдыз
В. Бала, берік, жақсы
С.Әдемі, көркем, жаман
Д. Ине, ер, сұлу
Е. Емтихан, кітап, мұғалім
$$$ 88
Мақалдардан антонимдік қолданыстағы сөздерді табыңыз.
А. Адал еңбек елге жеткізер, арам қулық елден кеткізер.
В. Оқу білім бұлағы,білім өмір шырағы
С. Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ
D. Анасына қарап қызын ал,аяғына қарап асын іш.
Е. Кім еңбек етсе сол тоқ
$$$ 89
А.Байтұрсынұлының қай еңбегінде –уыш, -уіш жұрнақтары арқылы жасалған терминдер кездеседі?
А. Тіл құрал
B. Оқу құрал
C. Әдебиет танытқыш
D. Әліппе
Е. Маса
$$$ 90
Сөздік құрамындағы сөздердің қолданылу жиілігіне қарай бөлінуі:
A. Көнерген сөздер, тарихи сөздер
B. Жаңа сөздер, бір қолданар сөздер
C. Актив және пассив сөздер
Д. Термин сөздер, кәсіби сөздер
E. Диалектизмдер, жаргон сөздер
$$$ 91
Қазақ тілінің сөздік құрамына кірме сөздер қай тілдерден келген?
A. Қыпшақ тілі, қарашай-балқар
B. Өзбек, тәжік, армян тілдерінен
C. Ноғай, татар, башқұрт тілдерінен
Д. Қырғыз, қарақалпақ, түрікмен тілдерінен
E. Араб, парсы, моңғол, орыс тілдерінен
$$$ 92
Алғаш рет 1783-1794 жылы шыққан орыс тіліндегі түсіндірме сөздік қайсы?
A. Словарь Академии Российской
B. Словарь
C. Русский язык
D. Соварь русского языка
E. Барлығы дұрыс
$$$ 93
Фразеологиялық оралымдардың бір түрі-қанатты сөздерге талдау жасалынған сөздік
А.Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
В.Аударма сөздік
С.Терминологиялық сөздік
D. Шет тілдер сөздерінің сөздігі
Е. Қазақтың қанатты сөздері
$$$ 94
Түркі тілдеріндегі әр түрлі фразеологизмдер В.В.Радловтың қай еңбегінде берілген?
А.Немецко-русский фразеологический словарь
В.Англо-руский фразеологический словарь
С.Опыт тюркской фразеологий
D.Опыт словаря тюркских наречий
Е.Лингвистический словарь
$$$ 95
Қоян сөзінің синтаксистік шартты мағынасын табыңыз?
A. Қоян сәбіз жейді.
B. Менде қоян бар.
C. Ана бір ақ қоянға қарашы.
Д. Қоянның құлағы ұзын болады.
E. Сен өзің бір қоян сияқты екенсің?
$$$ 96
Сөз мағынасының кеңеюіне берілген мысалдарды белгілеңіз.
A. Блок
B. Лазы
C. Ұшақ
Д. Тап
E. Фон
$$$ 97
Ғылым мен техниканың,мәдениет пен шаруашылықтың түрлі салаларында қолданылатын арнаулы сөздерді қалай айтамыз?
А. Халықтық сөздер
B. Термин сөздер
C. Кітаби сөздер
D. Экспрессивті сөздер
E. Эмоциональды сөздер
$$$ 98
Жасанды сөздер емес,белгілі кәсіптің ұзақ уақыт бойы дамуы нәтижесінде пайда болған сөздер?
A. Публицистикалық сөздер
B. Арготизм
C. Варваризмдер
D. Ресми сөздер
E. Кәсіби сөздер
$$$ 99
Қорлықты, зорлықпенен көрген Қамбар
Амалсыз бәріне де көнген Қамбар,
Айдай әлем аузының суын құртып,
Арманда арсыздардан өлген Қамбар" ( С.Торайғыров),- деген мысалдағы
қорлық, зорлық, арсыз сөздері қай құбылысқа жатады?
А. Жаргон
B. Экспрессивті
C. Диалект
D. Арготизм
E. Экзотикалық
$$$ 100
Полисемия құбылысын тілдің көне дәуірінің қалдығы деп есептеген ғалымдар?
А. Шлейхер,Марр
В. Марр, Виноградов
С. Марр, Леви-Брюль
Д. Арнольд,Будагов
Е. Марр, Ефремов
$$$ 101
Синтаксистік шартты мағына дегеніміз не?
А. Байлаулы мағынаға негізделген негізгі мағына
В. Сөздің синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағына
С. Негізгі шартты мағына
Д. Номинативті тура мағына
Е. Экспрессивті – эмоционалды мағына
$$$ 102
Ит басына іркіт төгілу деген қандай мағынаны білдіреді?
А. Молшылық
В. Жақсылық
С. Тазалық
Д.Тұрақтылық
Е. Тоқшылық
$$$ 103
Табиғаты жағынан басқа лексикалық қатпарларға қарағанда әуезді, әсем, эстетикалық көркем қандай сөздер?
А. Термин сөздер
В. Поэтикалық сөздер
С. Публицистикалық сөздер
D. Кітаби сөздер
E. Варваризмдер
$$$ 104
Халықтық я ұлттық тілдің өзіндік ерекшеліктері бар жергілікті тармақтарын,бөліктерін қалай атайды?
А. Жаргон
B. Кәсіби
C. Диалект
D. Арготизм
E. Экзотика
$$$ 105
Көнерген сөздерге (историзмдер мен архаизмдерге) қарама-қарсы сөздер?
А.Архаизм
В.Кірме сөз
С.Историзм
D.Диалект
Е.Неологизм
$$$ 106
Көне жазба ескерткіштерде қолданылатын бүкіл түркі халықтарына ортақ сөздер қалай аталады?
A. Кәсіби сөз
B. Арнаулы лексика
C. Кітаби лексика
D. Төл сөздер
E. Тарихи сөздер
$$$ 107
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі қай жылы жарық көрді?
A. 1959-1961 жж. және 1974-1986 жж.
B. 1965-1976жж. және 1979-1981 ж.
C. 1952-1965 жж. және 1971-1989 жж.
D.1950-1960 жж. және 1970-1988 жж.
E. 1940-1950 ж. және 1960-1971 жж.
$$$ 108
Тура, тік, түзу, тіке ,- синонимдері қай тәсіл арқылы жасалған?
A. Көп мағыналы сөздер арқылы
B. Диалектизм есебінен
C. Сөзжасам тәсілі арқылы
D. Кірме сөздер арқылы
E. Дәстүрлі жолмен
$$$ 109
Піскен - пысқан, зерен-зерлі аяқ, дәліз - ауыз үй тәрізді сөздер қай лексикалық топқа жатады?
A. Тұрмыстық лексика
B. Мәдени лексика
C. Диалектілік лексикa
D. Стилистикалық лексика
E. Кәсіби лексика
$$$ 110
Антонимдес болатын сөздердің басым көпшілігі қай сөз табында кездеседі?
А. Зат есім
В. Етістік
С. Үстеу
D. Сын есім
Е. Дұрыс жауап жоқ
$$$ 111
" Табысқа жету, шабыт беру, үлес қосу, жарысқа щақыру, табыспен қарсы алу " қандай сөз тіркестері мен сөздерге жатады ?
А. Публицистикалық сөздер
B. Арготизм
C. Варваризмдер
D. Iс қағаз ресми документтік сөздер
E. Кәсіби сөздер
$$$ 112
" Оптика, механика,физика, синус, редукция" қандай стильде қолданылатын сөздер?
А. Публицистикалық сөздер
B. Арготизм
C. Ғылыми – техникалық
D. Iс қағаз ресми документтік сөздер
E. Кәсіби сөздер
$$$ 113
Бір тілден екінші тілге сөз ауысудың қандай түрі бар?
А. Тікелей, тура.
B. Тікелей, жанама
C. Жанама, тура
D. Ескі, жаңа
E. Жаңа,ежелгі
$$$ 114
Этимологиялық зерттеулерде сөз мағыналарын, сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап ететін принцип қалай аталады?
A. Этимологиялық принцип
B. Семантикалық принцип
C. Морфологиялық принцип
D. Лексикалық принцип
E. Фонетикалық принцип
$$$ 115
Табу дегеніміз не?
А. Кейбір заттардың атын атауға тыйым салынған сөздер
В. Адамның атын атауға тыйым салынған сөздер
С. Қысқарған сөздер
Д. Тілдегі сөздердің шығу тегі
Е. Кейбір нәрсенің не құбылыстың атын тікелей айту
$$$ 116
Қазақ тіліндегі төл сөздердің шығу тегі басқа тілдердегі сөздерді өзімен түбірлес, төркіндес тілдермен салыстыру қай принципқа жатады?
А. Морфологиялық
В. Фонетикалық
С. Семантикалық
Д. Этимологиялық
Е. Генеологиялық
$$$ 117
Жалқы, жалғыз, жалаң сөздері қай приципқа жатады?
А.Морфологиялық принцип
В. Генеологиялық принцип
С. Фонетикалық принцип
Д. Семантикалық принцип
Е. Этимологиялық принцип
$$$ 118
Сағы сыну, кежегесі кейін тарту деген тұрақты сөз тіркестерін қай принцип қарастырады ?
А. Семантикалық
В. Этимологиялық
С. Фонетикалық
Д. Морфологиялық
Е. Генеологиялық
$$$ 119
Өндіріс пен техниканың, ғылым мен өнердің, саясат пен дипломатияның және мәдениет пен әдебиеттің әр саласына тән термндердің жиынтығы қалай аталады?
А. Терминология
B. Термин сөздер
C. Жаргон сөздер
D. Кәсіби сөздер
E. Диалект сөздер
$$$ 120
Түркі тілдеріндегі әр түрлі фразеологизмдер В.В.Радловтың қай еңбегінде берілген?
А.Немецко-русский фразеологический словарь
В.Англо-руский фразеологический словарь
С.Опыт тюркской фразеологий
D.Опыт словаря тюркских наречий
Е.Лингвистический словарь
$$$ 121
Фразеологизмнің қандай негізгі үш белгісі бар ?
A. Көп мағыналылық, дербес мағыналы сөз, туынды мағына
B. Тіркесу мүмкіншілігі, қолданылу аясы, сөз формасын жасауы
C. Даяр қалпында жұмсалу белгісі, мағына тұтастығы, тіркес тиянақтылығы
Д. Еркін сөз тіркесімен байланысы, көп мағына туғызады
E. Сөздің бейнелі қолданылуы, синонимдермен байланысуы
$$$ 122
Бүкіл лексикалық байлықтың ұйытқысы не?
А.Туынды сөздер
В. Негізгі сөздік қор
С. Сөздік құрам
Д. Тілдің байлығы
Е. Кірме сөздер
$$$ 123
Номинативті фразеологизмдерді анықта.
А. Ас иісімен тәтті
В. Тоң мойын
С. Жақсы күй
Д. Сырдың суы
Е. Айтыпты-мыс
$$$ 124
Фразеологиялық оралымның қай түрі мағынасы ерікті сөздердің тіркесінен құралады, бірақ құрамы мен қолданылуы тұрақты болып келеді.
А. Фразеологиялық бірлік
В.Фразеологиялық тұтастық
С. Фразеологиялық сөйлемше
Д. Коммуникативті фразеологизм
Е. Номинативті фразеологизм
$$$ 125
Фразеологиялық байлаулы мағынаны анықта.
А. Сумен жуу
В. Су төгу
С. Сумен тасу
Д. Су жаңа
Е. Судай жаңа
$$$ 126
Семантикалық жақтан бөлініп ажыратылмайтын, бір тұтас мағынасы сыңарларының мағынасымен жуыспайтын фразеологиялық оралым түрі.
А. Фразеологиялық бірлік
В. Фразеологиялық тұтастық
С. Фразеологиялық сөйлемше
Д. Коммуникативті фразеологизм
Е. Номинативті фразеологизм
$$$ 127
Ерікті мағынасындағы сөз бен фразеологиялық байлаулы мағынасындағы сөздің тіркесінен жасалып, өзінің даяр қалпында, тіркескен күйінде жұмсалатын оралым түрі
А.Фразеологиялық бірлік
В. Фразеологиялық тұтастық
С. Фразеологиялық тізбек
Д. Коммуникативті фразеологизм
Е. Номинативті фразеологизм
$$$ 128
Коммуникативті деп қандай фразеологизмдерді айтамыз?
А. Құрылуы жағынан да мазмұны жағынан да сөйлеммен бірдей келіп, хабарды білдіреді.
В. Семантикалық жақтан бөлініп ажыратылмайтын, бір тұтас мағынасымен жуыспайтын фразеологиялық
С. Ерікті мағынасындағы сөз бен фразеологиялық байлаулы мағынасындағы сөз бен фразеологиялық байлаулы мағынасындағы сөздің тіркесінен жасалып,тіркескен күйде жұмсалады.
Д. Фразеологиялық тұтастық сияқты, семантикалық жақтан бөлінбейтін , біртұтас единица.
Е. Дұрыс жауап жоқ
$$$ 129
Сөз дегеніміз не?
А. Заттың, түрлі құбылыстардың, қимыл – әрекеттердің атауы
В. Әріптерден құралған күрделі единица
С. Белгілі бір құрылымы және қызметі бар жүйелі құбылыс
Д. Заттың немесе құбылыстың жай ғана бейнесі емес, оның қорытылып айтылатын бейнесі
Е. Қоғамдағы адамдардың өзара пікір алмасу құралы
$$$ 130
Сөз – барлық фактілердің, барлық ойдың киімі деген кімнің сөзі екенін анықта.
A. К.Аханов
B. Ә.Хасенов
C.Т.Қордабаев
Д. М.Горкий
E. К.Маркс
$$$ 131
Предикативтілік ұғымы нені білдіреді?
А. Сөздер, таңбаларды
В. Сөйлемге тән белгілердің бірі
С. Сөйлем, байымдауды
Д. Сөз тіркестері,тұрақты тіркестерді
Е. Жауабы жоқ
$$$ 132
Тілдегі зат пен құбылысқа байланысты туындайтын мағына қалай аталады?
A. Ауыспалы мағына
В. Тұрақты мағына
С. Негізгі мағына
Д. Құбылысты атайтын мағына
Е. Атауыш мағына
$$$ 133
Ономастика нені зерттейді?
А. Жалқы есімдерді
В. Сөздің аталу себебін
С. Сөздің мағынасын
Д. Географиялық атауларды
Е. Тұрақты сөз тіркесін
$$$ 134
Айдағаным бес ешкі, ысқырығым жер жарады,- деген фразеологизмнің қай түріне жатады?
А. Қос тағанды фразеологизм
В. Мағыналас фразеологизм
С. Культтік фразеологизм
Д. Номинативті фразеологизм
Е. Коммуникативті фразеологизм
$$$135
Лексикография нені қарастырады?
А. Инфиксті
В. Сөздің шығу төркінін
С. Элизияны
Д. Протезаны
Е. Сөздіктерді құрастырудың ғылыми методикасын
$$$ 136
Жұрт, халық, ел, халайық, әлеумет синонимдік қатарындағы доминант сөз қайсы?
А. Жұрт
В. Халық
С. Халайық
Д. Әлеумет
Е. Барлығы қате
$$$ 137
Ит арқасы қияңда фразеологиялық тіркесінің мағынасын тап.
А. Жақсы ит
В. Алыста
С. Тауға жақын
Д. Жақында
Е. Тым жақын
$$$ 138
Кіреуке, шеру, қосын, оқшантай,- сөздері қандай топқа жатады?
А. Диалектизмдер
В. Кәсіби сөздер
С. Тарихи сөздер
Д. Кітаби сөздер
Е. Архаизмдер
$$$ 139
Фразеологиялық оралымға тән белгіні анықта.
А. Даяр қалпында жұмсалу
В. Мағынасы түсініксіз
С. Қысқару
Д. Еркін сөз
Е. Қос сөз
$$$ 140
3. Абай тілінің сөздігі қай жылы жарық көрді?
А. 1962 ж.
В. 1976 ж.
С. 1968 ж.
Д. 1981 ж.
Е. 1975 ж.
$$$ 141
Тамырына балта шабу фразеологизмнің қай түріне жатады?
А. Фразеологиялық тұтастық
В. Фразеологиялық сөйлемше
С. Фразеологиялық тізбек
Д. Фразеологиялық бірлік
Е. Культтік фразеологизмдер
$$$ 142
Сөздердің тіркесу сипатына байланысты туған лексикалық мағыналары қалай топтастырылады?
А. Тура,ауыспалы,нақты
В. Еркін, фразеологиялық байлаулы, синтаксистік шартты
С. Түпкі, туынды
Д. Терминдік,бейнелі
Е. Фразеологиялық байлаулы, морфологиялық
$$$ 143
Тігу ісінде қолданылатын құрал деген мағынаны білдіретін біз деген сөздің шығу төркіні қай сөзге барып тіреледі?
А.Мүйіз
В. Жүзім
С. Сіз
Д. Қимыл
Е. Мейіз
$$$ 144
Ауыспалы мағынада жұмсалып тұрған сөзді табыңыз.
А. Мамық төсек
В. Суық жел
С. Кеңпейіл адам
Д. Суық қолды адам
Е. Салқын ауа.
$$$ 145
Қуанышы қойнына сыймау, төбесі көкке жету, жерден жеті қоян тапқандай тіркестеріне қандай құбылыс тән?
А. Фразеологиялық синонимдер
В. Фразеологиялық варианттар
Д. Перифраз
С. Фразеологиялық калька
Е. Антонимдер
$$$ 146
Синонимдер сөздігінің авторы кім?
А. Ғ. Калиев
В. Ә. Болғанбаев
С. Қ. Аханов
Д. Б. Қалиев
Е. Г. Смағұлова
$$$ 147
1950 жылдары кеңес тіл білімінде сөз мағыналарын топтастыруды ұсынған қай ғалым?
А. Н.Шанский
В. В.Виноградов
С. Н.Фомина
Д. А.Кононов
Е. В.Радлов
$$$ 148
Омонимдік қатарды құрастырушы сыңарлар бір ғана сөз табына қатысты болып, қалай түрленсе де, ол сыңарлар барлық формаларында бір-бірімен сәйкес келсе, бұл қалай аталады?
А. Грамматикалық
В. Лексико-грамматикалық
С. Аралас
Д. Лексикалық
Е. Жартылай
$$$ 149
Омонимдік қатарды құрастырушы сыңарлар әр басқа сөз табына қатысты болып, олар бір формасында бір-бірімен сәйкес келіп, басқа формаларында ажырасып кетсе, бұл қалай аталады?
А. Жартылай омонимдер
В. Аралас омонимдер
С. Толық омонимдер
Д. Грамматикалық
Е. Синтаксистік
$$$ 150
Ерте кезеңдерде найзағайды тікелей өз атымен атаса, оның адамға түсуі мүмкін деген қате түсініктің салдарынан найзағайды не деп атаған?
А. Ұлыма
В. Ұзын
С. Қызыл
Д. Сары
Е. Жасыл
@@@ Тіл біліміне кіріспе
3-модуль. Тілдің грамматикалық жүйесі
$$$ 1
Тұңғыш төл грамматикалық терминдерді қалыптастырған еңбек?
А. Тіл құрал
B. Оқу құрал
C. Әдебиет танытқыш
D. Әліппе
Е. Маса
$$$ 2
Қуану мен таңырқау, ренжу мен өкіну, шошыну мен күрсіну, ұнату мен таңырқау тәрізді көңіл – күйді, әр түрлі эмоцияны білдіретін сөздер тобы.
A. Сан есім
B. Зат есім
C. Есімдік
D. Етістік
E. Одағай сөздер
$$$ 3
Бір сөздің морфологиялық құрылысының әр түрлі болып келіп, семантикалық жақтан бірізді болуы сөздің қай варианты?
A. Фонетикалық
B. Грамматикалық
C. Синтаксистік
D. Морфологиялық
E. Фразеологиялық
$$$ 4
Оқуға бар, кітаптың беті - деген тіркестерде қандай байланыс формалары орныққан?
А. Матасу, қабысу
В. Қабысу, меңгеру
С. Жанасу, матасу
Д. Меңгеру, матасу
Е. Қиысу, жанасу
$$$ 5
Дәулетке батып белшеден,
Ырысқа қандым кенелдім - деген үзіндідегі толықтауыштар құрамына қарай қай қатарға жатады?
А. Тура толықтауыш
В. Күрделі толықтауыш
С. Дара толықтауыш
Д. Үйірлі толықтауыш
Е. Жанама толықтауыш
$$$ 6
Ілік септігі мен тәуелдік жалғауындағы сөздің байланысы.
A. Қиысу.
B. Жанасу.
С. Қабысу.
Д. Меңгеру.
E. Матасу.
$$$ 7
Қай ғалым сөз таптарын формальды-грамматикалық категория деп қарады?
А.Ф.Ф.Фортунатов
В. А.А.Шахматов
С. В.М.Жирмунский
Д.И.А.Батманов
Е. Э.В.Севортян
$$$ 8
“Сөз таптарында жүйе бар, ол жүйе сөз таптары жалпы грамматикалық мағыналары жағынан ажыратылады”,- деген кімнің пікірі?
А. А.И.Смирницкий
В. А.Ы.Ысқақов
С. О.П.Суник
Д. А.Н.Савченко
Е. Б.И.Косовский
$$$ 9
Грамматикалық белгілер нешеге бөлінеді?
А. 2
В. 5
С. 8
Д. 11
Е. 3
$$$ 10
“Сын есімдер септік,жекелік-көптік категорияларына ие бола алмағанмен, айрықша өзінің ерекше категориясымен сипатталады ... ”-деп кім жазды? А.А.Шахматов
В. А.Н.Тихонов
С. Л.В.Щерба
Д. А.И.Смирницкий
Е. И.А.Батманов
$$$ 11
Сабақтас құрмалас сөйлемнен салалас құрмалас сөйлемді ажырататын формальды белгілерді атап көрсеткен кім?
А. О.П. Суник
В. А. М. Пешковский
С. Б.И.Косовский
Д. А. Н. Тихонов
Е. А. Ы. Ысқақов
$$$ 12
Сабақтас құрмалас сөйлемге құрылымдық – семантикалық классификация жасауда мол еңбек еткен лингвист?
А. Н.Я.Марр
В.А.Истрин
С. А.Н.Тихонов
Д. Н.С.Поспелов
Е. Н.А.Баскаков
$$$ 13
Ғалым Н.Шанский тілге қатысты қандай пікір айтты?
А. Сингармонизмнің түркі тілдеріне әсері туралы
В. Ассимиляцияның тілдегі көрінісі
С. Деккореляцияның аффикстердің табиғатына әсері
Д. Дыбыстардың түсіп қалу құбылысы
Е. Тоғысу үдерісі туралы
$$$ 14
Қимыл, іс - әрекеттің объектіге немесе субъектіге бағытталғандығын білдіретін категория қайсы?
А. Шақ категориясы
В. Рай категориясы
С. Жақ категориясы
Д. Етіс категориясы
Е. Болымдық категориясы
$$$ 15
Жалпы грамматикалық мағына қалай жасалады?
А. Лексикалық мағынаның жалпылануы, абстракциялануы негізінде
B. Категориялық грамматикалық мағына арқылы
C. Қатыстық грамматикалық мағына арқылы
Д. Грамматикалық мағынаның жалпылануы, абстракциялануы негізінде
Е. Лексикалық мағынаның солғындауы нәтижесінде
$$$ 16
Сөздің грамматикалық мағынасы дегеніміз қандай мағына?
А. Лексикалық мағынадан бұрын пайда болған жалпы мағына
В. Сөздің лексикалық мағынасымен жарыса отырып, сол лексикалық мағынаны айқындай, саралай түсетін мағына
С. Бір сөздің нақты ұғымдық мағынасы
Д. Бір сөзді екінші сөзден айырып тұратын реестрлік мағына
Е. Сөздердің басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсуі нәтижесінде, түрлену нәтижесінде пайда болатын, сөздерді топтастырып тұратын мағына
$$$ 17
Сөз де, сөз тіркесі де не үшін қажет?
A. Тілдің белгілі бір дәуірдегі қалпы үшін қажет
В. Туыс тілдердің жүйесі үшін қажет
С. Туыс емес тілдердің құрылымы үшін қажет
Д. Сөйлем құрау үшін қажет
Е. Қатар өмір сүруші құбылыстардың арасындағы қатынастар үшін қажет
$$$ 18
Грамматикалық сан-мөлшер категориясы қай сөз табына тән емес?
А. Зат есім
В. Сан есім
С. Сын есім
Д. Есімдік
Е. Зат есімнің көптік жалғауы
$$$ 19
Сөз таптарын сөйлеммен байланыстырған қай ғалым?
А. И.Мещанинов
В. Бодуэн де Куртенэ
С. Фердинанд де Соссьюр
Д. Щерба
Е. В.Гумбольдт
$$$ 20
Қаламгер, айтыскер, жазушы қай сөз табының сөзжасамына жатады?
А. Сын есім
В. Зат есім
С. Етістік
Д. Есімдік
Е. Үстеу
$$$ 21
Басқа сөз табының етістікке айналуы қалай аталады?
А. Прономиналдану
В. Адъективтену
С. Вербалдану
Д. Адвербиалдану
С. Субстантивтену
$$$ 22
Жарық, жалын, моншақ сөздері қандай құбылысқа берілген мысал?
А. Сіңіскен түбірлер
В. Диффузия құбылысы
С. Кіріккен түбірлер
Д. Туынды түбірлер
Е. Негізгі түбірлер
$$$ 23
Полипредикативті құрылым дегеніміз не ?
A. Бірнеше сөйлемнен тұратын шоғырланған құрмалас сөйлем
В. Бастауыш-баяндауыштық сипаттағы күрделенген құрмалас сөйлем
С. Бір бастауыш баяндауыштан тұратын предикативті құрылым
Д. Екі немесе бірнеше предикативті единицалардың синтаксистік тіркесіне негізделген құрмалас сөйлем
Е. Көп құрмалас сөйлемнен құралған монопредикативті құрылым
$$$ 24
Ағылшын, болгар, орыс, француз тілдеріне қай құбылыс тән?
A. Аналитизм құбылысы
B. Синтетизм құбылысы
C. Формализм құбылысы
D. Аглютинация құбылысы
E. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 25
Аффиксация тәсілі мен ішкі флекция тәсілі ең басты грамматикалық тәсіл қызметін атқарады деген қай тілдерге тән белгі?
A. Аналитикалық тілдерге
B. Түркі тілдеріне
C. Синтетикалық тілдерге
Д. Дұрыс жауабы жоқ
E. Полисинтетикалық типті тілдерге
$$$ 26
Тілдегі жалаң сөз тіркесі деп қандай тіркесті айтамыз?
А. Сөздердің адвербиалды байланысына негізделген тіркес
В. Сөздердің атрибутивті байланысына негізделген тіркес
С. Сөздердің предикативті байланысына негізделген тіркес
Д. Сөздердің көп еселі байланысына негізделген тіркес
Е. Сөздердің бір еселі, екі еселі немесе үш еселі байланысына негізделген тіркес
$$$ 27
Атауыш сөздер қатарына кандай сөз таптары жатады?
А. Одағай, үстеу, шылау
В. Етістік, есімше
С. Есімдік
Д. Зат есім, көсемше, есім, есімдік
Е. Зат есім, сын есім, үстеу, етістік, сан
$$$ 28
Тоқсан, әкел қай құбылысқа берілген мысал?
А. Сіңісу
В. Жылысу
С. Күрделену
Д. Диффузия
Е. Деккореляция
$$$ 29
Прономиналдану қандай ұғымды береді ?
А. Сөз табының зат есімге айналуы
В. Сөз табының есімдікке айналуы
С. Сөз табының үстеуге айналуы
Д. Сөз табының сын есімге айналуы
Е. Сөз табының есімдікке айналуы
$$$ 30
Грамматикаға қатысты Н.Чернышевский қандай пікірде?
А. Грамматика жиі өзгеріп отырады
В. Грамматика барлық ғылымдардың патшасы
С. Грамматикасыз ешкім де ешқайда аттай алмайды
Д. Грамматика математика ғылымы тәрізді
Е. Грамматикасыз ғылым, ғылым емес
$$$ 31
Сөз таптары бір-бірінен қандай белгілері арқылы ажыратылады?
А. Лексикалық, фонетикалық, жалпы категорияльды мағына
В. Жалпы категорияльды мағына, жұрнақтары арқылы
С. Семантикалық белгісі, лексикалық мағынасы арқылы
Д. Жалпы категорияльды мағына, морфологиялық, синтаксистік белгілері арқылы
Е. Синтаксистік белгісі, семантикалық мағынасы
$$$ 32
Тіл білімінде зерттеуші-ғалым О.Суниктің сөз таптарына қатысты көзқарасы қандай?
А. Сөз таптарын таза формальды грамматикалық категория деп санаған
В. Сөз таптарын универсальды грамматикалық категория деп санаған
С. Сөз таптарын таза грамматикалық категория деп санаған
Д. Сөз таптарын сөздердің лексика-семантикалық топтары деп санаған
Е. Сөз таптарын категорияльды грамматикалық категория деп санаған
$$$ 33
Грамматикалық форма дегеніміз не?
A. Грамматикалық мағына тудырушы тілдік құралдар
B. Грамматикалық категория тудырушы тілдік құралдар
C. Грамматикалық мағына мен форманың бірлігінен тұратын единица
Д. Грамматикалық тәсілдің ерекше формасы
E. Ең кіші грамматикалық бірлік
$$$ 34
Грамматикалық тәсіл дегеніміз не?
A. Грамматикалық мағына мен форманың өзара бірлігі
B. Грамматикалық мағына мен форманың бірлігінен тұратын единица
C. Грамматикалық мағына тудырушы тілдік құралдар
D. Грамматикалық мағынаның материалдық көрсеткіші
E. Сөз тудырушы жұрнақ
$$$ 35
Морфемалардың жымдаса бірігіп, қосылып кетуі қандай құбылысқа жатады?
A. Конвергенция
B. Сингармонизм
C. Диссимиляция
Д. Фузия
Е. Морфема
$$$ 36
Тілдің ары қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық бірлігі қалай аталады?
A. Негіз
B. Синтагма
C. Морфология
Д. Морфонология
E. Морфема
$$$ 37
Түбір морфема қандай морфемаға жатады?
A. Сөздің туынды морфемасы
B. Сөздің аффикстік морфемасы
C. Сөздің грамматикалық мағынасын білдіретін морфема
Д. Сөздің лексикалық мағынасын білдіретін морфема
E. Сөздің бастаушы мағынасы
$$$ 38
Супплетивизм қандай тәсілге жатады?
A. Тіл-тілде грамматикалық мағына білдірудің синтетикалық тәсілінің бірі
B. Грамматикалық мағына білдірудің аналитикалық тәсілінің бірі
C. Грамматикалық мағына білдірудің синтаксистік тәсілінің бірі
Д. Грамматикалық мағына білдірудің морфологиялық тәсілінің бірі
E. Грамматикалық мағына білдірудің фонетикалық тәсілінің бірі
$$$ 39
Тіл-тілде көмекші сөздер қандай мағынаны білдіреді?
A. Фразеологиялық
B. Лексикалық
C. Синтаксистік
Д. Грамматикалық
E. Көп мағыналылық
$$$ 40
Қазақ тілінде редупликацияны қандай тәсілге жатқызады?
A. Қос сөздер немесе сөздерді қосарлау тәсілі
B. Синтетикалық тәсілдер
C. Грамматикалық тәсіл
Д. Аналитикалық тәсілдер
E. Бірігу тәсілі немесе сөздерді біріктіру тәсілі
$$$ 41
Етіс категориясы дегеніміз не?
А. Етістіктер тобына тән мағына
В. Шындықтың болмысқа қатысын білдіреді
С. Әрі есімге, әрі етістікке тән категория
Д. Морфемалардың жымдаса бірігіп, қосылып кетуі
Е. Қимыл, іс – әрекеттің объектіге немесе субъектіге бағытталғандығын білдіретін категория
$$$ 42
Ғалым И. Мещаниновтың сөз таптарына қатысты көзқарасы қандай?
A. Сөз таптарын формальды-грамматикалық категория деп қарады
B. Сөз таптарын логикалық категория деп санады
C. Сөз таптарын таза грамматикалық категория деп санады
D. Сөз таптарын сөздердің мағыналары мен формаларының өзара ұштасуы деп қарады
E. Сөз таптарын лексика-грамматикалық категория деп санады
$$$ 43
Қып-қызыл, сап-сары тәсіліне берілген мысалды тап.
A. Бірігу тәсілі
B. Ауыспалы қосарлану тәсілі
C. Толық қосарлану
D. Жарыспалы қосарлану
E. Жартылай қосарлану
$$$ 44
Қай теорияның авторлары адамдардың еңбек актілерімен қатар, айқайынан, ең алдымен, етістік сөздер жасалған деп байымдайды?
A. Дыбысқа еліктеу теориясы
B. Еңбек айқайы теориясы
C. Тілдің ішкі дыбыстық жүйесі
Д. Одағай теориясы
E. Эмоциональды теория
$$$ 45
Синтаксистік сөз тіркесі дегеніміз не?
A. Номинативті сөз тіркестері
B. Коммуникативті сөз тіркестері
C. Тұрақты сөз тіркестері
Д. Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері
E. Ауыспалы мағынадан туындайтын сөз тіркестері
$$$ 46
Салалас құрмалас сөйлем дегеніміз не?
А. Құрастырушы компоненттері салаласа байланысқан сөйлемді айтамыз.
В. Құрастырушы компоненттері сабақтаса байланысқан сөйлемді айтамыз.
С. Сөздердің бір еселі байланысына негізделген тіркесі
Д. Сөздердің бір еселі байланысына негізделген тіркесі
Е. Коммуникативті сөз тіркестері
$$$ 47
Етістіктен болған синонимдерге берілген мысалды тап.
А. Сауығу – жазылу - айығу
В. Сабыр – төзім - шыдам
С. Әзілдесу – қалжыңдасу – сөз әзілі
Д. Әрең -әзер
Е. Уақыт – мезгіл - мерзім
$$$ 48
Мөлдір, мөлтең, семір – семіз қай құбылысқа мысал бола алады?
А. Сіңісу
В. Бірігу
С. Жылысу
Д. Тоғысу
Е. Субстрат
$$$ 49
Қайталама қос сөздің үстеме буын түрінде қалыптасқан түрі қай сөз табына тән форма?
А. Зат есім
В. Сан есім
С. Есімдік
Д. Сын есім
Е. Етістік
$$$ 50
Синонимдес аффикстерге берілген мысалды анықта.
А. –ма (–ме, – ба, –бе, –па, – пе)
В. –т (–ыт, – іт) , -т (–ыт, – іт)
С. –шақ (–шек), –қақ, (–ғақ, –кек, – гек), –қыш, (–ғыш, –кіш, – гіш), –қыр,
(–ғыр, – кір, –гір)
Д. – шылық, (–шілік, – қылық, –кілік), – ғыш, (–гіш, – қыш, –гіш )
Е. –н, (–ын, – ін), –қы, (–кі, – ғы, –гі), –лы, (–лі, – ды, –ты, –ті)
$$$ 51
Предикативтік қатынас негізінде құралып, пікірді хабарлау үшін жұмсалатын сөздер тобы қалай аталады?
А. Сөз;
В. Сөз тіркесі;
С. Сөйлем.
Д. Мәтін;
Е. Құрмалас сөйлем
$$$ 52
Тілдегі сөз тіркесіндегі сөздердің қосымшалар арқылы байланысуы қандай байланыс деп аталады?
А. Синтетикалық
В. Синтагмалық
С. Парадигмалық
Д. Аналитикалық
Е. Семантикалық
$$$ 53
Сапалық анықтауышқа қайсы мысал бола алады?
А. Хат жаз
В. Менің досым
С. Қалың ағаш
Д. Досымның ақылы
Е. Қап-қара
$$$ 54
Түркі тілдерінде етістіктің аналитикалық формаларын зерттеген қай ғалым?
А. І. Кеңесбаев
В. К.Аханов
С. А.Юлдашев
Д. А.Ысқақов
Е. Э.Севортян
$$$ 55
Етіс категориясы грамматика, лексикология және фразеологияның нағыз шектес келетін жерінен орын алады,- деген қай ғалым?
А. А.Юлдашев
В. Э.Севортян
С. Н.Дмитриев
Д. О.Суник
Е. В.Виноградов
$$$ 56
Модальдылықты, іс-әрекеттің шындыққа қатынасын білдіретін қай категория?
А. Шақ категориясы
В. Жақ категориясы
С. Етіс категориясы
Д. Рай категориясы
Е. Сан - мөлшер категориясы
$$$ 57
Салт және сабақты етістіктермен байланысты категоря қайсысы?
А. Шақ категориясы
В. Етіс категориясы
С. Рай категориясы
Д. Сан - мөлшер категориясы
Е. Жақ категориясы
$$$ 58
Процессуальдық (іс-әрекет) мағына қай сөз табына аталады?
А. Заттық мағына
В. Үстеу сөз табына мағына
С. Сын есімге тән мағына
Д. Етістіктер тобына тән мағына
Е. Барлық жауабы қате
$$$ 59
Құранды жұрнағы бар сөйлемді анықта.
А. Барлық, барша
В. Қызықты, ойлы
С. Сулық, көбей
Д. Шапқыла, қыңқыл
Е. Ойшылық, кеңшілік
$$$ 60
Антонимдес сыңарлар арқылы жасалған қосарлама қос сөздерге берілген мысалды тап.
А. Күш-қайрат
В. Ашпалы-жаппалы
С. Ақыра-зекіре
Д. Шаң-шұң
Е. Күш-жігер
$$$ 61
Түркологиялық әдебиеттерде көптіктің көне аффиксі ретінде қай аффикс аталып жүр?
А. –лар (лер)
В. –ма (ме )
С. –з (ыз,-із)
Д. – тық (тік)
Е. –тар(тер)
$$$ 62
Тілдегі жалаң сөз тіркесі деп қандай тіркесті айтамыз?
А. Сөздердің адвербиалды байланысына негізделген тіркес
В. Сөздердің атрибутивті байланысына негізделген тіркес
С. Сөздердің предикативті байланысына негізделген тіркес
Д. Сөздердің көп еселі байланысына негізделген тіркес
Е. Сөздердің бір еселі, екі еселі немесе үш еселі байланысына негізделген тіркес
$$$ 63
Қазақ тілінде редупликацияны қандай тәсілге жатқызады?
A. Қос сөздер немесе сөздерді қосарлау тәсілі
B. Синтетикалық тәсілдер
C. Грамматикалық тәсіл
Д. Аналитикалық тәсілдер
E. Бірігу тәсілі немесе сөздерді біріктіру тәсілі
$$$ 64
Етістіктен болған синонимдерге берілген мысалды тап.
А. Сауығу – жазылу - айығу
В. Сабыр – төзім - шыдам
С. Әзілдесу – қалжыңдасу – сөз әзілі
Д. Әрең -әзер
Е. Уақыт – мезгіл - мерзім
$$$ 65
Аффиксация қай формаға жатады?
А. Аналитикалық тәсілдерге
В. Форма тудыру тәсілдеріне
С. Аралас тәсілдерге
Д. Көмекші сөздер тәсілдеріне
Е. Синтетикалық формаға
$$$ 66
Тоң май, Бурабай, алыс-беріс мысалдары сөз тудырудың қандай тәсілі арқылы жасалған?
A. Сөз тудырудың морфологиялық тәсілі
B. Сөз тудырудың лексикалық тәсілі
C. Сөз тудырудың семантикалық тәсілі
D. Сөз тудырудың синтаксистік тәсілі
E. Сөз тудырудың фонетикалық тәсілі
$$$ 67
Белгілі бір тілдегі грамматикалық қатынастардың жүйесі қалай аталады?
A. Тілдің өмір сүруін айқындау
B. Грамматикалық құрылыс
C. Грамматикалық қатынас
Д. Грамматикалық категория
E. Грамматикалық талдау
$$$ 68
Субстантивтенген мысалды тап.
А. Жақсымен дос бол
В. Бұрын бар
С. Сыраға бал
Д. Сыйға сый
Е. Тойға барсаң, тойып бар
$$$ 69
Сіңісу құбылысында не жүзеге асады?
A. Дыбыстардың алмасуы жүзеге асады
B. Сөздің морфологиялық құрылымының өзгеруі
C. Сөздің фонетикалық құрылымының өзгеруі
D. Дауысты дыбыстардың алмасуы жүзеге асады
E. Тілдегі сіңісу жүзеге асады
$$$ 70
А.Реформатский сөз таптарын қандай категория деп санаған ?
А. лексикалық
В. синтаксистік
С. семантикалық
Д. грамматикалық
Е. дыбыстық
$$$ 71
Сөз таптарын грамматикалық категория деп санаған қай ғалым?
А. А.Потебня
В. В.Виноградов
С. К.Аханов
Д. А.Реформатский
Е. Ә.Хасенов
$$$ 72
Аналитикалық байланыстарды көрсетіңіз.
А.Меңгеру
В.Жанасу, қиысу
С.Шылау
Д.Жұрнақ арқылы, орын тәртібі
Е.Интонация, орын тәртібі
$$$ 73
Әрбір сөз табының мағынасы сөздің негізгі мағынасы мен оған қосымша грамматикалық ұғымдардың, грамматикалық категориялардың жиынтығынан құралады,- деген қай ғалым?
А. В.Виноградов
В.О.Суник
С. Фердинан де Соссюр
Д. А.Шахматов
Е. А.Шлейхер
$$$ 74
Грамматикасыз ешкім де ешқайда аттай алмайды,- деген кімнің пікірі?
А.Н.Чернышевский
В. А.Реформатский
С. А.Шахматов
Д. Н. Гумбольд
Е. В. Щерба
$$$ 75
Сөздердің морфологиялық құрылымының өзгеруіне себепші болатын үдерістердің қатарына сіңісу және жылысу құбылыстарын жатқызған қай ғалым?
А. В.Богородицкий
В. А.Реформатский
С. В. Щерба
Д. В.Виноградов
Е. К.Аханов
$$$ 76
Түркі тілдеріндегі септіктер қалай бөлінеді?
A. Логикалық және универсальды септіктер
В. Грамматикалық және лексикалық қатынасты білдіретін септіктер
С. Кеңістік қатынасты және мағыналық қатынасты білдіретін септіктер
Д. Дұрыс жауабы жоқ
Е. Кеңістік қатынасты және грамматикалық қатынасты білдіретін септіктер
$$$ 77
Етістіктер тобына тән мағына қалай аталады?
А. Заттық мағына
В. Процессуальдық (іс-әрекет) мағына
С. Вербалдық (іс-әрекет) мағына
Д. Атрибутивтік мағына (іс-әрекет) мағына
Е. Барлық жауабы қате
$$$ 78
Тілдердің тарихында зат және белгінің атын ажырататын сын есім зат есімнен кейінірек және содан пайда болды деген қай ғалымның пікірі?
А. К. Аханов
В. Ә. Хасенов
С. А. Потебня
Д. В. Жирмунский
Е. Э. Севортян
$$$ 79
Сөз тіркесінің коммуникативтілігі қалай аталады?
А. Толық коммуникативтілік
В. Үздіксіз коммуникативтілік
С. Ашық коммуникативтілік
Д. Жартылай коммуникативтілік
Е. Сатылай коммуникативтілік
$$$ 80
Сабақтас құрмалас сөйлемді оны құрастырушы компоненттердің ара-қатысы тұрғысынан топтастыруға алғаш қадам жасаған қай ғалым?
А. В.Богородицкий
В. В.Виноградов
С. К.Аханов
Д. Ә.Хасенов
Е. Э.Севортян
$$$ 81
Сан-мөлшер категориясының көпше түрі араб тілінде қалай беріледі?
А. Жұрнақтар арқылы
В. Қосымшалар арқылы
С. Ішкі флексия арқылы
Д. Жалғаулар арқылы
Е. Орын тәртібі арқылы
$$$ 82
Құрметте, сен, оны!- деген қандай құбылысқа жатады?
А. Субстрат
В. Инверсия
С. Адстрат
Е. Конверция
Д. Конвергенция
$$$ 83
Бүгінгі күнге дейін қолданылып жүрген зат есім, сын есім, жұрнақ жалғау сияқты терминдерді А.Байтұрсыновтың қай еңбегінен кездестіруге болады?
А. Тіл құрал
B. Оқу құрал
C. Әдебиет танытқыш
D. Әліппе
Е. Маса
$$$ 84
Морфема дегеніміз:
A. Морфемалық ұғымдар мазмұны.
B. Тілдің белгілі бір мағыналы және мағынасыз бөлшегі.
C. Тілдің ары қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық бірлігі.
Д. Жұрнақтар және жалғаулар.
E. Сөздердің өзара байланысу және тіркесу сипаты.
$$$ 85
Меңгеріле байланысқан сөз тіркесі:
A. Айтатын ән.
B. Оқығанды тыңдау.
C. Көреген қария.
Д. Жолдың қиындығы.
E. Асан – ұшқыш.
$$$ 86
Грамматикалық категориялардың ішінде дүние жүзіндегі тілдердің басым көпшілігіне тән, соларға ортақ категориялардың бірі не деп аталады?
А. Сан-мөлшер
В. Шақ
С. Етістік
Д. Септік
Е. Жақ
$$$ 87
Жақтық мағына, әдетте етістіктерден болса не арқылы беріледі ?
А. Баяндауыш
В. Бастауыш
С. Пысықтауыш
Д. Толықтауыш
Е. Анықтауыш
$$$ 88
Қимыл, іс-әрекет ұғымымен тығыз байланысты ол белгілі бір мезгілде өтетін процесс не деп аталады?
А. Шақ
В. Септік
С. Жақ
Д. Етістік
Е. Сан-мөлшер
$$$ 89
Грамматикалық рай категориясы немен тығыз байланысты?
А. Модальдық
В. Грамматикалық
С. Лексикалық
Д. Аналитикалық
Е. Рай
$$$ 90
Түбірге аффикстер жалғау арқылы грамматикалық мағынаның берілу тәсілі қалай аталады?
А. Біріктіру тәсілі
В. Аффиксация тәсілі
С. Көмекші сөздер тәсілі
Д. Ішкі флекция тәсілі
Е. Қосарлану тәсілі
$$$ 91
Мына жалғаулардың қайсысы деривациялық мағынаны білдіреді ?
А. - лер,-іміз,-де
В. -тар, -ға
С. –шік, -ғыш, -дыр
Д. –ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе
Е.-ай, -ей
$$$ 92
Ішкі флекция нені білдіреді?
А. Түбірдің дыбыстық құрамының өзгеруі арқылы грамматикалық мағынаны білдіру тәсілі
В. Белгілі бір сөздің екі рет қайталануы немесе сол сөздің бір дыбысының өзгеріп қайталануы
С. Алғашында екі түбірдің бірігуінен жасалып, тілдің даму барысында сыңарлары дыбыстық және мағыналық өзгерістерге ұшырауы
Д. Алғашында екі түбірдің бірігуінен жасалып, тілдің даму барысында сыңарлары дыбыстық және мағыналық өзгерістерге ұшырауы
Е. Құрастырушы сыңарларының әрі фонетикалық өзгерістерге ұшырауынан, әрі ықшамдалуынан жасалуы.
$$$ 93
Күрделі сөз тудыру емес, сын есімдерден, соның ішінде сапалық сын есімдерден, форма тудыру, атап айтқанда, сын есімнің күшейтпелі шырай формасын тудыру ненің қызметі ?
А. Аффиксация тәсілінің
В. Префикстік тәсілдің
С. Толық редупликацияның
Д. Бірігу тәсілінің
Е. Жартылай редупликацияның
$$$ 94
Сын есім шырайларының аналитикалық формаларына сәйкес келетін қатарды көрсетіңіз ?
А. Өте қызыл, тым қара
В. Қоңыр-қызыл, қара
С. Ала қызыл, қара торы
Д. Қып-қызыл, қап-қара
Е. Қара –ала, қызыл
$$$ 95
Бірігу тәсілінің қызметін көрсетіңіз ?
А. Грамматикалық мағынаны білдіру білдіру тәсілі қызметін атқарады
В. Грамматикалық тәсіл ретінде қызмет атқарады
С. Грамматикалық мағыналарды білдіруде мәнерлеуші тәсіл ретінде қызмет атқарады
Д. Грамматикалық мағыналарды білдірудің тәсілі ретінде қызмет атқарады
Е. Сөз тудыру қызметін атқарады
$$$ 96
Сөйлем мүшелерінің арасындағы бағыныңқылық қатынасты, мекендік, мезгілдік мағынаны білдіретін, тсептік жалғаулы сөздердің мағынасын толықтырып, дәлелдей түсетін көмекші сөздердің қай түрі ?
А. Көмекші сөздердің жалғаулықтар деп аталатын түрі
В. Көмекші сөздердің септеуліктер деп аталатын түрі
С. Көмекші сөздердің демеуліктер деп аталатын түрі
Д. Көмекші сөздердің артикльдер деп аталатын түрі
Е. Көмекші сөздердің көмекші етістіктер деп аталатын түрі
$$$ 97
Грамматикалық тәсілдер қандай негізгі екі топқа бөлінеді ?
А. Аффиксация мен көмекші сөздер тәсілі
В. Екпін және интонация тәсілдері
С. Көмекші сөздер мен синтетикалық тәсіл
Д. Синтетикалық пен аналитикалық тәсіл
Е. Аналитикалық пен аффиксация тәсілі
$$$ 98
Агглютинация – латын тілінен аударғанда қандай мағынаны береді ?
А. Белгілеу
В. Жапсырылу, желімдеу
С. Алға иілу, еңкею
Д. бірге
Е. Ұқсау
$$$ 99
Фузия құбылысы қай тілге тән?
А. Түркі тілдеріне
В. Угро-финн тілдеріне
С. Моңғол тілдеріне
Д. Араб тілдеріне
Е. Индоевропа тілдеріне
$$$ 100 C
Қайталама қос сөздің үстеме буын түрінде қалыптасқан түрі қай сөз табына тән?
А. Зат есімге
В. Үстеуге
С. Сын есімге
Д. Етістікке
Е. Есімдікке
$$$ 101
Түбір мен аффикстердің жымдаса, кіріге қосылуы, аффикстердің көп мағыналы бола алуы және олардың жалғануынан түбірдің дыбыстық құрамының өзгеру құбылысы қалай аталады ?
А. Фузия
В. Аффиксация
С. Синтетикалық
Д. Агглютинация
Е. Ішкі флекция
$$$ 102
Араб тілінде үш дауыссыздан құралған ktb деген түбір жалпы қандай мағынаны береді ?
А. Оқу
В. Сөйлеу
С. Қарау
Д. Жазу
Е. Ашу
$$$ 103
Мағына жағынан ыңғайлас, морфологиялық жағынан тектес, синтаксистік жағынан ыңғайлас, морфологиялық жағынан тектес, синтаксистік жағынан теңдес сөздерден құралатын қайсысы?
А. Зат есімдер
В. Қайталама қос сөздер
С. Сын есімдер
Д. Етістіктер
Е. Қосарлама қос сөздер
$$$ 104
Сөз тудырудың қандай тәсілі тілдің бәрінде де кездеседі?
А. Лексика семантикалық
В. Лексика морфологиялық
С. Лексика синтаксистік
Д. Лексика грамматикалық
Е. Лексика этимологиялық
$$$ 105
Туынды сөздер түбір морфемаға қандай морфемалардың жалғануы арқылы жасалады?
А. Синтаксистік
В. Аффикстік
С. Морфологиялық
Д. Грамматикалық
Е. Семантикалық
$$$ 106
Сөз тіркестерінің тілдің коммуникативті және номинативті құралдарының қатарына енетіндігі жайлы қай ғалым айтқан?
А. В.Виноградов
В. М.Горкий
С. Ф.Энгельс
Д.П.Павлов
Е.П.Филин
$$$ 107
Байланыстың негізгі үш түрі бар- атрибутивті, комплективті, предикативті түрлерінің ішінен біріншісі әрқашанда сөз тіркесін тудырады: байланыстың екінші түрі өздерінің тығыз байланысты формаларында ғана сөз тіркесін тудырады: үшіншісі оны ешқашан да тудыра алмайды,-деген қай ғалымның сөзі?
А. М.Балақаев
В. Т.Қордабаев
С. Ш. Уалиханов
Д. С.Ахманова
Е. Ушинский
$$$ 108
Ш дыбысының өзгеріп, с дыбысына айналуын, соның нәтижесінде о бастағы ш мен с дыбыстарының ұштасып, бірдейлесіп кетуін қазақ тіліне тән белгі деп есептеген ғалым:
А. К.Аханов
В. В.А.Богородицкий
С. Ә.Хасенов
Д. А.Шлейхер
Е. В.В.Виноградов
$$$ 109
Сөздердің морфемалық құрамы өзгермей , олардың сипаты мен мағынасының өзгеру үрдісі қалай аталады?
А. Күрделену
В. Жылысу
С. Декорреляция
Д. Сіңісу
Е. Тоғысу
$$$ 110
Сөздің морфологиялық құрылымының өзгеруі қандай жолмен жүзеге асады?
A. Конвергенция
B. Сіңісу
C. Дивергенция
Д. Элизия
E Ассимиляция
$$$ 111
Қалта сағат - сағат қалта, темір күрек - күрек темір деген мысалдардағы грамматикалық мағына қандай тәсіл арқылы жасалып тұр:
A. Екпін
B. Аффиксация
C. Супплетивті
Д. Сөздердің орын тәртібі
E. Редупликация
$$$ 112
Лексикалық мағынаға ие морфема қалай аталады:
A. Шылау
B. Фонема
C. Сөйлеу
Д. Түбір
E. Дыбыс
$$$ 113
Қосымшаның сөз ортасына жалғануы қалай деп аталады:
A. Префикс
B. Аффикс
C. Инфикс
D. Постфикс
E. Трансфикс
$$$ 114
Қазақ тілінде көп кездесетін қосымшаның түрін ата:
A. Аффикс
B. Инфикс
C. Префикс
Д. Конфикс
E.Постфикс
$$$ 115
Сөзге деривативті мағына үстеп тұрған тұлғаны анықтаңыз:
A. Соң, үшін
B. Жылдам, бәсең
C. Қанша, неше
Д. Достық, ойшыл
E. Ерте, кеш
$$$ 116
Аффикстер категориясын тап:
A. Түбір
B. Негіз
C. Род
Д. Сөз тіркесі
E. Сөз таптары
$$$ 117
Сөзге релятивті мағына үстеп тұрған тұлғаны табыңыз:
A. Ескерткіш
B. Сыйлы
C.Көлдерімізге
Д. Адалдық
E. Жаңаша
$$$ 118
Көмекші немесе аффикстік морфеманың сипатына қайсысы сәйкес келеді:
A. Лексикалық мағына
B. Фразеологиялық мағына
C. Туынды мағына
Д. Лексика-семантикалық мағына
E. Грамматикалық мағына
$$$ 119
Аффикстер қалай жіктеледі:
A. Жұрнақтар және шылаулар
B. Жұрнақтар және көмекші сөздер
C. Жұрнақтар және жалғаулар
Д. Жалғаулар және морфемалар
E. Жұрнақтар және морфемалар
$$$ 120
Сөздің морфологиялық құрылымының өзгеруіне себеп болатын процестер қайсы:
A. Дыбыстық және лексикалық.
B. Синтаксистік және семантикалық.
C. Сіңісу және жылысу.
Д.Күрделену және лексикалану.
E. Идиомалану және жылысу.
$$$ 121
Лексикалану негізінде өзге сөз табына ауысқан қос сөздерді көрсетіңіз:
A. Соқа-сайман
B. Үлкенді-кішілі
C. Кие-жара
Д. Жарқ-жұрқ
E. Аузы-мұрны
$$$ 122
Сөзжасам пәнінің зерттеу нысаны:
A. Тұрақты сөз тіркестері, фразеологизмдер.
B. Сөйлем түрлері, сөйлем мүшелері.
C. Сөз таптар, фонетикалық заңдылықтар.
Д. Туынды сөздер, жаңа сөз жасау тәсілдері.
E. Сөздердің лексикалық мағыналары, орфография, орфоэпиялық нормалар.
$$$ 123
Сөздің сөйлемнен айырмашылық белгісі:
A. Сигнификативті
B. Дейктивті
C. Коммуникативті
Д. Номинативті
E. Эмотивті
$$$ 124
Тілдің өмір сүріп тұрған қалпын баяндайтын грамматика қалай аталады:
A. Тарихи
B. Жеке
C. Сипаттама
Д. Салыстырмалы
E. Жалпы
$$$ 125
Бір сұраққа жауап беру, морфологиялық түрленуі, синтаксистік қызметінің бір болуы қай грамматикалық категорияға тән:
A. Сөз таптарына
B. Морфемаға
C. Фонемаға
Д. Сөзге
E. Аффикске
$$$ 126
Төмендегі грамматикалық тәсілдердің қайсысы түркі тілдерінде кездеспейді:
A. Екпін
B. Ішкі флексия
C. Редупликация
Д. Сөздердің орын тәртібі
E. Аффиксация
$$$ 127
Грамматикалық форма жасаудың тәсіліне қайсысы жатады:
A. Полисемия
B. Транскрипция
C. Интонация
Д. Аналитикалық
E. Акустикалық
$$$ 128
Сөйлемге тән басты белгілер:
A. Предикативтілік, интонация, модальдылық категориясы.
B. Коммуникативтілік, номинативтілік, интонация.
C. Интонация, модальдылық категориясы, әсерлеу.
D. Предикативтілік, интонация, эмоциялық.
E. Интонация, эмоциялық, модальдылық категориясы.
$$$ 129
Бастауыш пен баяндауыштың предикаттық байланысы қайсысы:
A. Матасу
B. Қиысу
C. Меңгеру
D. Жанасу
E. Қабысу
$$$ 130
Грамматикалық мағына берудің аналитикалық тәсілін табыңыз:
A. Сөздердерді біріктіру
B. Дыбыстардың алмасуы
C. Сөздердің орын тәртібі
D. Аффистік
E. Супплетивизм
$$$ 131
Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілін табыңыз:
A. Интонация
B. Көмекші сөздер
C. Дыбыстардың алмасуы және ішкі флексия
D. Сөздердің орын тәртібі
E. Екпін
$$$ 132
Көмекші сөздер негізінен қандай мағынаны білдіреді:
A. Грамматикалық
B. Лексикалық
C. Синтаксистік
D. Фразеологиялық
E. Көп мағыналылық
$$$ 133
Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілін табыңыз:
A. Екпін
B. Интонация
C. Сөздердің орын тәртібі
D. Көмекші сөздер
E. Аффикстік
$$$ 134
Қай тәсіл арқылы күрделі сөздер жасалады:
A. Аналитикалық
B. Синтетикалық
C. Лексикалық
D. Морфологиялық
E. Синтетика-лексикалық
$$$ 135
Сөз тудырушы аффикстердің мағынасы қалай аталады:
A. Реляциялық мағына
B. Инфикстік мағына
C. Деривациялық мағына
D. Префикстік мағына
E. Суффикстік мағына
$$$ 136
Реляциялық мағынаға қай сипат тән:
A. Грамматикалық
B. Лексикалық
C. Семантикалық
D. Синтаксистік
E. Таңбалық
$$$ 137
Префикс арқылы жазылған сөздерді табыңыз:
A. Батыр, орман
B. Қызмет, сатушы
C. Әдепті, сыйлы
D. Ойшыл, тәрбиеле
E. Бейкүнә, исход
$$$ 138
Морфологиялық сіңісу үдерісінің нәтижесінде сөздердің байланысы қалай өзгереді:
A. Сөздердің байланысы бір-бірімен жақындай түседі.
B. Сөздің түбірлес, төркіндес сөздерімен байланысы күңгірттеніп жойылады.
C. Кірме сөздермен жақындығы алшақтай түседі.
D. Кірме сөздерге ұқсас келеді.
E. Дыбыстық өзгерістерге түседі.
$$$ 139
Өлі түбірлі сөздер қатарын табыңыз:
A. Момын, момақан, момыш.
B. Бас, басты, басады.
C. Біз, айт, барады.
D. Отыр, отырады, отырар.
E. Жақ, жақты, жағады.
$$$ 140
Бір сөзжасамдық ұядағы сөздерді қандай түбірлер деп атайды:
A. Өлі түбірлер
B. Кірме түбірлер
C. Күрделі сөзді түбірлер
D. Біріккен түбірлер
E. Түбірлес сөздер
$$$ 141
Тілдің құрылымы мен жүйесін тарихи тұрғыдан қарастырып баяндайтын грамматика қалай аталады:
A. Жалпы
B. Тарихи
C. Салыстырмалы
D. Жеке
E. Сипаттама
$$$ 142
Ішкі флексия, аффиксация, екпін ұғымдары тілдің грамматикалық құрылымының қайсысына жатады:
A. Грамматикалық форма
B. Грамматикалық мағына
C. Грамматикалық категория
D. Тіркес
E. Дыбыс
$$$ 143
Қай қатарда сөзжасам тәсілдері толық берілген:
A. Лексика-семантикалық, салыстырмалы тәсіл.
B.Синтетикалық, тарихи салыстырмалы тәсіл.
C. Синтетикалық, аналитикалық, лексика-семантикалық.
D. Салыстырмалы, тарихи, аналитикалық тәсіл.
E. Синтетикалық, аналитикалық, синхрондық.
$$$ 144
Постфикс жалғанған туынды сөздерді табыңыз:
A. Жаз, оқы
B. Қала, жүз
C. Балалық, детство
D. Хабар, теңіз
E. Жұлдыз, жылдам
$$$ 145
Морфема дегеніміз не:
A. Морфемалық ұғымдар мазмұны.
B. Тілдің белгілі бір мағыналы және мағынасыз бөлшегі.
C. Тілдің ары қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық бірлігі.
D. Жұрнақтар және жалғаулар.
E. Сөздердің өзара байланысу және тіркесу сипаты.
$$$ 146
Сөзжасам бірліктерін тап:
A. Жұрнақ
B. Жұрнақ, жалғау
C. Ұя, тізбек, жұп т.б.
D.Күрделі сөздер
E. Тарам, қосымша морфема
$$$ 147
Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған сөз қай қатарда:
A. Бірге бір қосса екі болады
B. Ол екі сөйлейді
C. Екіден бір алса екі болады
D. Ол екілік алды
E. Бес жердегі бес – жиырма бес
$$$ 148
Құрмалас сөйлем қандай компоненттерден тұрады:
A. Кемінде үш жай сөйлемнен.
B. Екі бағыныңқы сөйлемнен.
C. Кемінде екі жай сөйлемнен.
D. Бағыныңқы мен бағыныңқы сөйлемнің предикаттық байланысынан.
E. Модальдылық мәнді сөйлемдерден
$$$ 149
Редупликация тәсілі арқылы жасалған тұлғаны табыңыз:
A. Бұл – үлкен қуаныш
B. Ізденіс түбі – жеңіс
C. Оспан барған-ды
D. Ертелі-кешті бір келер
E.Астық – біздің байлығымыз
$$$ 150
Грамматикалық шырай категориясы сөз таптарының қайсысына тән?
А. Зат есім
В. Сын есім
С. Етістік
Д. Есімше
Е. Сан есім
@@@ Тіл біліміне кіріспе
4-модуль. Жазудың шығуы. Тілдің шығуы және дамуы, тілдердің топтастырылуы
$$$ 1
Тілдің шығуы туралы мәселе қай ғалымның еңбектерінде ғылыми тұрғыдан дәлелденді?
А. Ф.Энгельс Маймылдың адамға айналу процесінде еңбектің ролі, Семьяның, жеке меншіктің және мемлекеттің шығуы
В. К.Маркс, Ф.Энгельс. Шығармалары
С. Ф.Энгельс. Табиғат диалектикасына кіріспе
Д. Ф.Энгельс. Субстрат құбылысы
Е. К.Маркс Введение в науку о языке
$$$ 2
Д. Кудрявский қай теорияны жақтаушы ғалым?
А. Келісім-шарт теориясын
В. Еңбек айқайы теориясын
С. Эмоционалдық теорияны
Д. Дыбысқа еліктеу теориясын
Е. Одағай теориясын
$$$ 3
Моңғол, угро-фин, түркі тілдері типологиялық топтастыру бойынша қай типті тілдерге тән?
А. Полисинтетикалық
В. Даралаушы
С. Флективті
Д. Аглютинативті
Е. Синтетикалық
$$$ 4
Августин, Г. Лейбниц қай теорияны ұсынды?
А. Келісім-шарт теориясын
В. Дыбысқа еліктеу теориясын
С. Еңбек айқайы теориясын
Д. Одағай теориясын
Е. Эмоционалдық теорияны
$$$ 5
Провансаль, итальян, испан, португаль қай тілдер тобына жатады?
А. Үндіеуропа тілдері тобындағы Иран тілдері тобы
В. Үндіеуропа тілдері тобындағы шығыс славян тобы
С. Үндіеуропа тілдері тобындағы Балтық тілдері тобы
Д. Үндіеуропа тілдері тобындағы Роман тілдері тобы
Е. Үндіеуропа тілдері тобындағы Кельт тобы
$$$ 6
Людвиг Нуаре жасаған Еңбек айқайы теориясын қай ғалым жақтады?
А. Г.Лейбниц
В. Ж.Руссо
С. К. Бюхер
Д. Я.Марр
Е. Августин
$$$ 7
Дағыстан, ингуш, бац-бий-кистин, грузин, абхаз, чечен генеологиялық классификация бойынша қай тілдердің тобына жатады?
А. Үндіеуропа тілдеріне тән
В. Моңғол тілдеріне тән
С. Снмит-хамит тілдеріне тән
Д. Фин-угор тілдеріне тән
Е. Кавказ тілдеріне тән
$$$ 8
Семит-хамит тілдері тобына енетін Египет тобына енетін тілдер қайсысы?
А. Египет тілі және кашит, картвель тілдері
В. Египет тілі және копт тілі, кашит, бербер, чадо-хамит тілдері
С. Угор және копт тілі, эвенк тілдері
Д. Чадо-хамит тілдері, нанай тілдері
Е. Египет тілі және албан, бербер тілдері
$$$ 9
Қытай мен шумер жазуынан қай жазудың үлгілерін көруге болады?
қайдан көруге болады?
A. Әріп жазуы
B. Дыбыстық жазу
C. Буын жазуы
D. Пиктографиялық жазу
E. Идеографиялық жазу
$$$ 10
Генеологиялық топтастыру бойынша португаль, испан, итальян, провансаль тілдері қай тілдер тобына жатады?
жататындарды тап.
А. Славян тілдерінің оңтүстік славян тобына
В. Кавказ тілдері
С. Үндіеуропа тілдері тобындағы Роман тілдері тобына
Д. Семит-хамит тілдері
Е. Моңғол тілдері
$$$ 11
Үндіеуропа тобына енетін Иран тобына жататын тілдерді анықта.
A. Литва, латыш, прус, қараим тілдері
В. Фарсы, пушту, балучи, тәжік, курд, осетин, тат тілдері
С. Фарсы, пушту, балучи, провансаль, норвеж тілдері
Д. Тәжік, курд, осетин, тат, араб, копт тілдері
Е. Курд, осетин, тат, фин-угор, абхаз тілдері
$$$ 12
Пиктографиялық жазудың тәсілін қазір қай жерден көруге болады?
A. Орманды жерлерден
B. Әр түрлі жазулардан
C. Табиғат құбылыстарынан
D. Көшеде жүрудің тәртібіне қатысты белгілер, дұкен,шеберханалаардағы суреттерден
E. Табиғат әсерінен
$$$ 13
Индия, Иран, Славян, Балтық, Герман, Роман, Кельт, Грек, Албан туыстас тілдер тобы қай тілдерінің құрамына енеді?
A. Кавказ тілдері тобы
B. Семит-хамит тілдері тобы
C. Үндіеуропа тілдері тобы
Д. Фин-угор тілдері тобы
E. Түркі тілдері тобы
$$$ 14
В.Гумбольд типологиялық белгілері негізінде тілдерді қалай топтастырған?
А. Даралаушы, аглютинативтендіруші, флективтендіруші, инкорпоративтендіруші
В. Флективті, аморфты, аффикстендірілуші
С. Даралаушы, аглютинативтендіруші, флективтендіруші,
Д. Инкорпоративтендіруші, даралаушы, флективтендіруші,
Е. Аглютинативтендіруші, инкорпоративтендіруші
$$$ 15
Дыбыс тілі қалай шықты?
A. Дыбысқа еліктеуден
B.Біреуге бірдеңе айту қажеттілігінен
C. Одағай сөздер негізінде
D. Еңбек процесіндегі айқайдан
E. Одағай теориясынан
$$$ 16
Логографиялық жазуда морфемаларды белгілейтін таңбалар қалай аталады?
А. Идеограммалар
В. Синонимдер
С. Морфемограммалар
Д. Морфемалар
Е. Антонимдер
$$$ 17
Чуваш, түрікмен, қараим тілдері қай тілдер тобына жатады?
A. Түркі тілдері ішінде шығыс тобына жатады
B. Түркі тілдері ішінде венгр тобына жатады
C. Түркі тілдері ішінде қыпшақ тілдері тобына жатады
D. Үндіеуропа тілдері тобына жатады
E. Түркі тілдері ішінде булгар тобына жатады
$$$ 18
Индеоеуропа елдеріне тән құбылыс қайсысы?
А. Фузия құбылысы
В. Дифузия құбылысы
С. Ассимиляция құбылысы
Д. Фразема құбылысы
Е. Символика құбылысы
$$$ 19
Адамдардың саналы қызметін басты орынға қоятын қай теория екенін тап.
А. Тілдің танымдық теориясы
В. Хабарлау қызметі теориясы
С. Тіл теориясын жақтаушылар
Д. Тіл еңбекті қостайды деген теория
Е. Қоғамдық шарттасу теориясы
$$$ 20
Генеологиялық топтастыру бойынша туыстас тілдердің ешқайсысына енбейтін тілдер қайсысы?
А. Қытай тілдері
В. Тува тілдері
С. Эвен тілдері
Д. Жапон, корей тілдері
Е. Тунгус-маньжчур тілдері
$$$ 21
Араб, иврит тілдері қай тілдер тобына жатады?
А. Семит-хамит тілдеріне
В. Тунгус-маньжчур тілдеріне
С. Моңғол тілдеріне
Д. Үндіеуропа тілдеріне
Е. Тува, латыш
$$$ 22
Аноматопоэтикалық теория басқаша қалай аталады?
A. Дыбысқа еліктеу теориясы
Д. Философиялық теория
В. Этнолингвистикалық теория
С. Лингвистикалық теория
Е. Антропологиялық теория
$$$ 23
Консонантты-дыбыстық жазуға негізделетін жазу қайсысы?
А. Суретке негізделген жазу
В. Иероглифке негізделген жазу
С. Идеограммаларға негізделген жазу
Д. Дауысты дыбыстарға негізделді
Е. Ертедегі әріп жазуы
$$$ 24
Эвенк, нанай, ульч қай тілдер тобына жатады? тобына енетін тілдер
А. Тунгус-маньчжур
В. Адыгей, кабардин
С. Венгер, угор, фин
Д. Француз, итальян
Е. Тува, латыш, маньчжур
$$$ 25
Ф.Шлегель тілдерді қалай топтастырған?
А. Даралаушы, флективті
В. Флективті, аффикстендірілуші
С. Аморфты, аффиксті
Д. Аффикстендірілуші, жалпылаушы
Е. Қопармалы, жалғауышты
$$$ 26
Тибет, малайя-полинезей тілдері қай тілдер тобына жатады?
А. Қопармалы тілдердің
В. Аффикстендірілуші тілдердің
С. Даралаушы тілдердің
Д. Бирма, эвенк, тува тілдері
Е. Үндіеуропа, угро-фин тілдері
$$$ 27
Одағайлар адамның ең алғашқы сөздері болады",- деп одағай теориясына қатысты өз ойын білдірген қай ғалым?
А. Ә. Қайдар
В. Д. Кудрявский
С. Ж. Руссо
Д. Л. Нуаре
Е. Б. Қалиев
$$$28
Орыс, неміс, грек тілдері жататын тілдер тобы қайсысы?
A. Угро-фин, орыс тілдері
B. Семит-хамит тілдері тобы
C. Аглютинативті тілдер тобы
Д. Флективті тілдер тобы
E. Полисинтетикалық тілдер тобы
$$$ 29
Қытай, бирма тілдері қай тілдер типіне жатады ?
А. Славян типіне жатады
В. Даралаушы типке жатады
С. Үндіеуропа типіне жатады
Д. Аглютинативті типке жатадыы
Е. Флективті типке жатады
$$$ 30
Жеңген тілдегі жеңілген тілдің элементтері қалай аталады?
А. Дифуззия
B. Ареалдық әдіс
C. Субстрат
Д. Артикуляция
E. Инфикс
$$$ 31
Тілдердің тоғысуының түріне нені жатқызуға болады?
A. Тілдердің ажырасуларды
B. Тілдік айырмашылықтарды
C. Тілдік мағыналарды
D. Тілдік өзгерістерді
E. Тілдік одақтарды
$$$ 32
Н.Г.Чернышевский қай теорияны сынға алған?
A. Тіл мен ойлаудың тепе-теңдігі туралы теорияны
B. Тіл мен сөйлеудің байланысы туралы
C. Тіл мен ойлаудың байланысы туралы теорияны
D. Сөз таптарына қатысты теорияны
E. Тілдің табиғаты туралы теорияны
$$$ 33
Кавказ тілдеріне тән тілдердің тобын анықта.
А. Араб, абхаз, дағыстан, бирма
В. Шор, кельт, чечен, тибет
С. Грузин, абхаз, чечен, ингуш, дағыстан
Д. Фин-угор, ингуш, дағыстан
Е. Картвель, акарель, абхаз, чечен
$$$ 34
Финикий жазуында қанша таңба бар?
А. 20 таңба
В. 21 таңба
С. 41 таңба
Д. 22 таңба
Е. 18 таңба
$$$ 35
Үндіеуропа тілдерінің тобына жататын кельт тобы өз ішінде қандай кішігірім топтарға бөлінеді?
А. Грек, брит, галль тобы
В. Гаэль, брит, галль тобы
С. Албан, гаэль, брит тобы
Д. Угор, карель, бенгали тобы
Е. Гаэль, брит, бенгали, галль тобы
$$$ 36
Аналитизм құбылысы қай тілдерге тән?
A. Ағылшын, болгар, дат, грек, француз тілдеріне
B. Ағылшын, болгар, орыс, грек, француз тілдеріне
C. Болгар, дат, грек, француз, ұйғыр тілдеріне
D. Дат, грек, француз, қытай тілдеріне
E. Ағылшын, болгар, дат, корей, француз тілдеріне
$$$ 37
Әріп жазуының таралуы қашан басталды?
A. б.з.д. I мың жылдықтың соңғы ғасырларында
B. б.з.д. IІ мың жылдықтың алғашқы ғасырларында
C. б.з.д. I мың жылдықтың алғашқы ғасырларында
D. б.з.д. V мың жылдықтың алғашқы ғасырларында
E. б.з.д. IІІ мың жылдықтың ортасында
$$$ 38
Шығыс герман тобына енетін тілдер қайсы?
А. Ағылшын тілдері
В. Вестгот, остгот тілдері
С. Неміс, итальян тілдері
Д.Бирма тілдері
Е. Венгр тілдері
$$$ 39
Тілдік субстрат нені аңғартады?
А. Этникалық субстраттың болмауын
В.Этникалық субстраттың болуын
С. Динамикалық субстратты
Д. Тоникалық субстратты
Е. Тұрақты субстратты
$$$ 40
Еуропа алфавиттері қай жазудан тараған?
А. Рим
В. Грек
С. Итальян
Д. Үнді
Е. Қытай
$$$ 41
Флективті-агглюнативті тілдер мен таза агглюнативті тілдерде сөздердің бір-бірімен қатынасы мен грамматикалық мағыналарын не байланыстырады?
А. Аффикстер
В. Көмекші сөздер
С. Орын тәртібі арқылы
Д. Жанама сөзде
Е. етістік
$$$ 42
Адамдардың біріне-бірінің бірдеме айтуы керек болды. Сондықтан маймылдың сөйлеуге ыңғайланбаған тамағы бірте-бірте дамып, ауыз ішіндегі мүшелер айырым дыбыстарды бірінің артынан бірін айтуға үйренді.,- деген пікір авторы?
А. Ф.Энгельс
B. Р.А.Будагов
C. Н.Я.Марр
D. В.В.Виноградов
E. Д. Радлов
$$$ 43
Таза ойлау теориясы бойынша ойлау мен тілді екіге бөліп, бұлардың арасында тығыз бірлікті жоққа шығарған ғалым?
А. Ф.Энгельс
B. Р.А.Будагов
C. Н.Я.Марр
D. В.В.Виноградов
E. дұрыс жауап жоқ
$$$ 44
Сөз мағынасын негізгі базасынан бөліп алып, дыбыстан тыс, дыбыстың қабығынсыз-ақ ойлау болатыны айтатын Яфеттік теорияның негізін салушы?
А. Ф.Энгельс
B.А.Будагов
C. Н.Я.Марр
D. В.В.Виноградов
E. дұрыс жауап жоқ
$$$ 45
Түркі тілдерінің генеалогиялық классификациясын орнықтырушы:
A. Виноградов В.В.
B. Мелиоранский М.
C.Радлов В.
D. Баскаков Н.А.
E.Қайдаров Ә.
$$$ 46
Тілдерді жүйелеудің негізгі үш түрінің бірі:
A. Индекс әдісі.
B. Аффикстердің түрленуі.
C. Аффикстердің түрленбеуі.
D. Аффикстердің жалғануы.
E. Тілдер арасындағы туыстық негізде қалыптасқан генеологиялық бірліктер.
$$$ 47
Тілдердің генеалогиялық ұқсастығы немен түсіндіріледі:
A.Бір тілден шығуымен
B.Ұқсас емес тілдерден шығуымен
C.Бірнеше тілден тарауымен
D.Түркі және славян тілдерімен
E.Агглютинативті типке жатуымен
$$$ 48
Ж.Ж. Руссоның ұсынған теориясы қалай аталады?
А. Дыбысқа еліктеу теориясы
В. Еңбек айқайы теориясы
С. Қоғамдық шарттасу теориясы
Д. Эмоциональды теориясы
Е. Еңбек теориясы
$$$ 49
Құштарлық дауыстың алғашқы дыбыстарын шығарады, алғашқы тілдер үнді, сазды болып , кейін қарапайым тілдерге айналды деп жазған қай ғалым?
А. Г. Лейбниц
В. Августин
С. Ж.Ж. Руссо
Д. Д.Н. Кудрявский
Е. К. Бюхер
$$$ 50
Адамзат тілінің пайда болу теориясының ғылыми негізін қалаған қай ғалымдар?
А. К.Маркс, Ф.Энгельс
В. Ф.Фортунатов, В.В.Виноградов
С. Л.В.Щерба, А.Шлейхер
Д. К.Аханов, Ф.Энгельс
Е. К.Маркс, К.Аханов
$$$ 51
Тілді тарих бойында өзгеретін, дамитын құбылыс деп қарайтын көзқарас қай кезде пайда болды?
A. XV ғ.
B. XX ғ.
C. XI ғ.
Д. XIX ғ.
E. IX ғ.
$$$ 52
Индия, Иран, Славян, Балтық, Герман, Роман, Кельт, Грек, Албан туыстас тілдер тобы қай тілдерінің құрамына енеді?
A. Кавказ тілдері тобы
B. Семит-хамит тілдері тобы
C. Үндіеуропа тілдері тобы
Д. Фин-угор тілдері тобы
E. Түркі тілдері тобы
$$$ 53
Генеалогиялық принцип бойынша классификациялаудың нысаны:
A. Тілдің морфологиялық құрылымы
B. Тілдің синтаксистік құрылымы
C. Тілдердің туыстық сатысы
Д. Тілдердің таралуы
E. Тілдердің орналасуы
$$$ 54
Алтай семьясына жататын тілдерді анықтаңыз:
A. Славян
B. Үнді
C. Герман
Д. Түркі
E. Роман
$$$ 55
Түркі тілдері генеологиялық тұрғыдан қай түрге жатады:
A. Полисинтетикалық
B. Түбір
C. Флективті
Д. Аморфты
E. Агглютинативті
$$$ 56
Типология-морфологиялық принцип бойынша классификациялаудың түрі:
A. Ареалдық
B. Аморфты
C. Синхрония
Д. Акустикалық
E. Физикалық
$$$ 57
Тілдердің генеалогиялық (шығу тегі) бірлігі және генеалогиялық байланысы қай әдістің қарастыратын негізгі нысаны болып саналады:
A. Диахрониялық
B. Синхрониялық
C. Салыстырмалы-тарихи
Д. Семантикалық-тарихи
E. Грамматикалық-тарихи
$$$ 58
Типологиялық классификация бойынша орыс тілі қай топқа енеді:
A. Аморфты
B. Полисинтетикалы
C. Агглютинативті
Д. Түбір
E. Флективті
$$$ 59
Генеалогиялық классификация бойынша араб тілі қай топқа кіреді:
A.Славян тобы
B. Семит тобы
C. Роман тобы
Д. Балтық тобы
E. Үнді тобы
$$$ 60
Аморфты, агглютинативті, инкорпоративті, флективті тілдер деп бөліну қай принципке сүйенген:
A. Генеалогиялық
B. Функционалдық
C. Географиялық
Д. Типологиялық
E. Ареалдық
$$$ 61
Үндіеуропа семьясына жататын тілдерді анықтаңыз:
A. Семит-хамит тілдері
B. Герман тілдері
C. Түркі тілдері
Д. Кавказ тілдері
E. Монғол тілдері
$$$ 62
Консонантты - дыбыстық жазу қашан пайда болды?
А. І мың жылдық
В. ІІ мың жылдық
С. VІІ мың жылдық
Д. VI жылдық
Е. ІV мың жылдық
$$$ 63
Консонантты –дыбыстық таңбалар алғаш рет қай елдің жазуында пайда болды?
А. Иран
В. Рим
С. Қытай
Д. Парсы
Е. Египет
$$$ 64
Тілдің әлеуметтік мәні кеңес тіл білімінде "тіл және қоғам" деген атаумен қашан белгілі бола бастады?
А. 1936-жылдың бас кезі
В. 1940-жылдың бас кезі
С. 1950-жылдың бас кезі
Д. 1930-жылдың бас кезі
Е. 1920-жылдың бас кезі
$$$ 65
Әріп жазуына қай ел үлкен өзгерістер еңгізді?
А. Араб
В. Грек
С. Рим
Д. Арамей
Е. Француз
$$$ 66
Қытай жазуындағы идеограммалар қалай орналасқан ?
А. Оңнан солға қарай
В. Төменнен жоғарыға қарай
С. Солдан оңға қарай
Д. Жоғарыдан төмен қарай
Е. Ретімен
$$$ 67
Агглютинация – латын тіліне аударғанда қандай мағына береді ?
А. Белгілеу
В. Жапсырылу, желімдеу
С. Алға иілу, еңкею
Д. бірге
Е. Ұқсау
$$$ 68
Фузия құбылысы қай тілге тән?
А. Түркі тілдеріне
В. Угро-финн тілдеріне
С. Моңғол тілдеріне
Д. Араб тілдеріне
Е. Индоевропа тілдеріне
$$$ 69
Араб тілінде үш дауыссыздан құралған ktb деген түбір жалпы қандай мағынаны береді ?
А. Оқу
В. Сөйлеу
С. Қарау
Д. Жазу
Е. Ашу
$$$ 70
Буын жазуының екінші түріне қандай жазулар жатады?
А. Шумер, аккад
В. Вавилон
С. Жапон және кәріс
Д. Крит-микен, кипр, эфиопия және жапон
Е. Финикия және индия
$$$ 71
Дравид тілдеріне қай тілдер тобы жатады?
А. Үндістан түбегіне таралған (телугу, тамиль, каннада, малаялам)
В. Үндіеуропа түбегіне таралған (телугу, санскрит, каннада, малаялам).
С. Шығыс Азияға таралған (скандинавия, тамиль, каннада, малаялам)
Д. Орталық Азия түбегіне таралған (кельт, тамиль, каннада )
Е. Үндістан түбегіне таралған (орал, тамиль, коми, малаялам)
$$$ 72
Алтай тілдеріне қай тілдер тобы жатады?
А. Үндістан түбегіне таралған түрік, татар, азербайжан, қазақ, өзбек тілдері
В. Үндіеуропа түбегіне таралған (телугу, санскрит, каннада, малаялам).
С. Шығыс Азияға таралған (түрік, татар, азербайжан, қазақ, өзбек, ұйғыр, саха, қырғыз, тува, башқұрт) тілдері
Д. Орталық Азия түбегіне таралған (манчжур, эвен, нанай) тілдері
Е. Түрік, татар, азербайжан, қазақ, өзбек, ұйғыр, саха, қырғыз, тува, башқұрт), монғол (халха, қалмақ), тунгус-манчур (манчжур, эвен, нанай) тілдері
$$$ 73
Тілдерді фонетикалық грамматикалық құрылысына қарай қандай типке топтастырады?
А. Фонетикалық типология, лексикалық типология, морфологиялық типология
В. Семантикалық типология, синтаксистік типология, морфологиялық типология
С. Грамматикалық типология, синтаксистік типология, морфологиялық типология
Д. Фонетикалық типология, синтаксистік типология, фонемалық типология
Е. Фонетикалық типология, синтаксистік типология, морфологиялық типология
$$$ 74
Тілдерді туыстық тұрғыдан топтастыру қашан қалыптасты?
А. XIV ғ. басында
В. XIX ғ. басында
С. XX ғ. басында
Д. XIX ғ. аяғында
Е. XIX ғ.ортасында
$$$ 75
Тіл дамуының өсімдік пен хайуанаттардың өсіп дамуынан айырмашылығы жоқ деп есептеген ғалым?
А. В.Я.Марр
В. К.Аханов
С. В.Фон Гумбольдт
Д. А. Шлейхер
Е. Ф Де Соссюр
$$$ 76
Дүние жүзінде шамамен қанша тіл бар?
А. 5699
В. 4661
С. 5661
Д. 3661
Е. 7661
$$$ 77
Халықаралық тілдер дәрежесіне дейін жеткен тілдер қайсысы?
А. Француз, испан, орыс, грек, араб, қытай, үнді тілдері
В. Испан, орыс, грек, араб, түрік тілдері
С. Қытай, француз, испан, орыс, грек, еврей, араб тілдері
Д. Ағылшын, қытай, француз, испан, орыс, араб тілдері
Е. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 78
Генеологиялык классификацияға тән ұғымдар қайсысы?
А. Семья, адам
В. Семья, құрам
С. Семья, жан
Д. Семья, тіл
Е. Семья, топ
$$$ 79
Типологиялық классификация тілдерді қай жағынан топтастырады?
А. Құрылымдық яғни туыстық ерекшелігі
В. Құрылымдық яғни морфологиялық ерекшелігі
С. Құрылымдық яғни грамматикалық ерекшелігі
Д. Типологиялық яғни морфологиялық ерекшелігі
Е. Құрылымдық яғни синтаксистік ерекшелігі
$$$ 80
Ареалдық топтастыру қай жағын қарастырады?
А. Туыстық жағынан
В. Географиялық яғни, территориялык,
орналасу жағынан
С. Территориялық орналасу жағынан
Д. Кеңістік, жақындық орналасу жағынан
Е. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 81
Адстрат дегеніміз не?
А. Жапсырылу, желімдеу
В. Тілдердің топтастырылуы
С. Тіл жүйелеріндегі кенеттен пайда болған өзгерістер
Д. Әр түрлі халыктардың ұзақ уақыт бірге өмір сүруі
Е. Әр түрлі халыктардың ұзақ уақыт бірге өмір сүріп, қарым-қатынаста болу нәтижесінде пайда болған тіл жүйелеріндегі өзгерістер
$$$ 82
Тілді тірі организм сияқты құбылыс деп есептеп, оны жаратылыстану ғылымының бір саласы ретінде санаған неміс лингвисі?
А. В.Гумбольдт
В.А.Шлейхер
С. Ш.Андреев
Д. П.Паум
Е. Ф.Бопп
$$$ 83
Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің рөлі атты кітаптың авторы?
А. В.Гумбольдт
В. А.Шлейхер
С. Ф.Энгельс
Д. Ф.де Соссюр
Е. Ф.Бопп
$$$ 84
В.Гумбольдтың классификациясы бойынша “аморфты тіл” деген термин нені білдіреді:
A. Аморфты тілді өлі тілдер деп атайды.
B. Аморфты тілді универсалды символикалық тіл деп атайды.
C. Аморфты тілді философиялық тіл деп атайды.
D. Аморфты тілді даралаушы (изолирующий) тіл деп атайды.
E.Аморфты тілді канондық тіл деп атайды.
$$$ 85
ХХ ғасырдың 2 жартысындағы типологияға тән ерекшелік?
А. Салыстырмалы-тарихи тіл білімінің қалыптасуы
В.Грамматиканың қалыптасуы
С. Фонетикамен жақындасуы
Д. Этнолингвистиканың қалыптасуы
Е. Психологияның қалыптасуы
$$$ 86
Натуралистік ағым өкілдерінің тіл туралы түсінігі:
A. Тіл – биологиялық организм, тілде даму деген болмайды, тек биологиялық өсу болады.
B. Тіл адамдардың рухани өмірімен тығыз байланысты.
C. Грамматика дүние жүзіндегі тілдің барлығына ортақ болу керек.
D. Тілдер флективті және агглютинативті деген екі топқа бөлінеді.
E. Тіл – қатынас құралы.
$$$ 87
Тіл ғылымы тарихында салыстырмалы тіл білімінің, жалпы тіл білімінің және тіл философиясының негізін қалаушы деп кімді санайды?
А. В. Гумбольдт
В. Шлейхер
С. Шлегель
Д. Штейнталь
Е. Гердер
$$$ 88
Салыстырмалы-тарихи тіл білімінің өкілі?
А. Ф.Шлегель
В. Я.Марр
С. А.Шлейхер
Д. В.Энгельс
Е. Ф.Бопп
$$$ 89
В. Гумбольдтың зерттеу еңбегі қайсысы екенін анықта.
A.Тіл біліміне кіріспе
B. Язык и стиль
C. Этнолингвистика негіздері
Д. Ява аралығындағы кави тілі туралы
E. Антропология ғылымы туралы
$$$ 90
Тілді қондырмалық құбылыстардың қатарына жатқызған қай ғалым?
А. Ф. Энгельс
В. В. Радлов
С. В. Ярцева
Д. Ф. де Соссюр
Е. Н. Я Марр
$$$ 91
Тілдер дауындағы жалпы заңдылықтың алғашкысы
А. Эволюциялық
В. Функциялық
С. синхрондық
D. Диахрондық
Е.дұрыс жауап жоқ
$$$ 92
Ареалды лингвистика терминің лексикаға енгізген қай ғалым?
А. Ковчиков. В.А
В. М.Бартоли
С. Попова З.Д.
Д. Норман Б.Ю.
Е. Копыленко М.М.
$$$ 93
Кеңес тіл білімі тарихында жаңа бағыт қалай аталды?
А. Алғашқы лингвисер
В. Әлеуметтік психологизм
С. Тіл туралы жаңа ілім
Д. Маркстік ілім
Е. Металингвистика
$$$ 94
Тілдің заңдарының халықтық дүниеге көзқарасына әсер етеді ,- деген қай ғалым?
А. В.Ярцева
В. В.Гумбольдт
С. П.Лафарг
Д. В.Радлов
Е. Ф.Энгельс
$$$ 95
Жасанды эксперанто тілін қалыптастырушы ғалымды анықта.
A. Э.Сепир
B. Заменгоф
C. Ф де Соссюр
D. Ф.Энгельс
E. К.Маркс
$$$ 96
Салыстырмалы-типологиялық әдіс немесе типологиялық тіл білімінің өкілдері:
А. Фридрих Шлегель,Вильгельм Гумбольдт
B. Расмус Раск, Якоб Гримм
C. М.Мюллер, А.Шлейхер
D. А.Потебня, В.Вундт
E. Ф.Фортунатов, А.Шахматов
$$$ 97
Достық қатынастағы тілдердің бір-біріне тигізген әсері
А. Субстрат
В. Суперстрат
С. Интерстрат
D. Контакт
Е. Дұрыс жауап жок
$$$ 98
Ф. Де Соссюрдің еңбегі қайсысы ?
А. Жалпы грамматика
В. Жалпы этнолингвистикалық курс
С. Жалпы морфологиялық курс
Д. Жалпы лингвистикалық курс
Е. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 99
Дыбысқа еліктеу теориясы тілдің қай шығуы жөніндегі бағыттардың қайсысына жатады?
A. Маркстік
B. Биологиялық
C. Әлеуметтік
D. Қоғамдық
E. Психологиялық
$$$ 100
Тілдің дамуын: тілдін даму кезені (тарихка дейінгі кезен) және тілдердін ыдырап жіктелу кезені (тарихи кезен) деп 2 түрге бөлген ғалым?
А. И.Гаман
В. Б.А.Серебренников
С. Н.Я.Марр
Д. Ф.М.Мюллер
Е. А.Шлейхер
$$$ 101
Тіл ғылымы тарихында салыстырмалы тіл білімінің, жалпы тіл білімінің және тіл философиясының негізін қалаушы деп кімді санайды?
А. В. Гумбольдт
В. Шлейхер
С. Шлегель
Д. Штейнталь
Е. Гердер
$$$ 102
Тіл философиясы өз атауына қашан ие болды?
А. 18 ғ. аяғында
В. 19 ғ. аяғында
С. 18 ғ. басында
Д. 20 ғ. ортасында
Е. 19 ғ. басында
$$$ 103
Сатылық даму теориясын негіздеуші қай ғалым?
А.В.Виноградов
В. Ж.Ж.Руссо
С. Н.Я.Марр
Д. Ф.Ф.Фортунатов
Е. Ф.Корш
$$$ 104
Белгілі бір дәуірдегі біртұтас тілдің өз ішінен ыдырап, жеке диалектілерге, тілдерге бөлшектену процесі қалай аталады?
А. Деформация
В. Дифференциация
С. Интегрция
Д. Агглютинация
Е. Флексация
$$$ 105
Интеграция дегеніміз?
А. Жеке диалектілердің, тілдердің бір – бірімен жақындасу, бірігу процесі
В. Белгілі бір дәуірдегі біртұтас тілдің өз ішінен ыдырап, жеке диалектілерге, тілдерге бөлшектену процесі
С. Әр түрлі ұлт өкілдерінің бір-бірімен қатынас жасау процесі
Д. Тілдердің жаңару процесі
Е. Туыстық, тегіне байланыссыз, тілдердің құрылымдық, функционалдық қасиеттерін зерттеу процесі
$$$ 106
Тіл туралы жаңа ілімнің негізгі программалық концепцияларын сынаған мақала Правда газетінде нешінші жылы жарияланды?
А.1950 ж. 5 мамыр
В. 1955 ж. 5 мамыр
С. 1952 ж. 5 мамыр
Д. 1954 ж. 5 мамыр
Е.1959 ж. 5 мамыр
$$$ 107
Н.Я Марр дүние жүзі тілдерінің шығу төркіні қандай төрт элементтен тұрады деді?
А. Сал, бер, йон, рош
В. Тұр, бер, йон, рош
С. Айт, бер, йон, рош
Д. Кел, бер, йон, рош
Е. Сал, бер, жон, рош
$$$ 108
Тілдегі интеграция, дифференциация үдерістерінің себебі қалай аталады?
A. Интерлингвистикалық
B. Психологиялық
C. Ішкі фактор
Д. Экстралингвистикалық
E. Табиғат әсері
$$$ 109
Тіл білімінде психологиялық бағыт қай кезде психолингвистика деген атпен дербес ғылым саласы ретінде қалыптасты?
А. ХІХ ғ.50 ж.
В. ХІХ ғ.40 ж.
С. ХІХ ғ.60 ж.
Д. ХІХғ.70ж.
Е. ХІХ ғ.80ж.
$$$ 110
Үнді-европа тілдері деген атауды еңгізген лингвист:
A. Р.Раск
B. Ф. Бопп
C. В. Гумбольдт
D. М. Мюлллер
E. Я. Гримм
$$$ 111
19 ғасырда тілдің әлеуметтік табиғатына алғаш көніл аударған кімдер?
А. А.Мейе, Ф.П.Аделунг
В. В.Вундт, А.Шлейхер
С. П. Лафарг, А. Мейе, Ж.Вандриес
Д. Г.Штейнталь. А.Потебня
Е. Фудзитани Нариакира, И.Табберт- Страленберг
$$$ 112
Тілдің шығуының эмоциональды теориясы қай ғасырларда пайда болды?
А. XVIII-XX ғ.
В. XVIII-XIX ғ.
С. XVI-XX ғ.
Д. XVII-XX ғ.
Е. XV-XX ғ.
$$$ 113
А.Шлейхердің айналысқан мәселесі қайсысы?
A.Тіл философиясы
B. Тіл типологиясы
C. Үнді-еуропа тілдері тараған ата тілді мүсіндеу
D. Зат және оның атауы туралы
E. Тілдердің тоғысуы
$$$ 114
Қай мектеп өкілдерінің пікірінше, тіл білімі басқа ғылымдардың деректеріне сүйенбей-ақ дамитын жеке сала деген?
А. Лондон мектебі
В. Кавказ мектебі
С.Прага мектебі
Д. Мәскеу мектебі
Е. Жас грамматиктер мектебі
$$$ 115
В. Гумбольдттың Адамзат тілі құрылысының әр алуандығы туралы қай жылы жарық көрді?
А.1836ж
В.1837ж
С.1827ж
Д.1850ж
Е.1851ж
$$$ 116
Тіл- әлемді түсінудің "кілті" кімнің теориясы?
А. В. Гумбольдт
В. Шлейхер
С. В. Вайсгербер
Д. Штейнталь
Е. Гердер
$$$ 117
Натурализм атауы қай сөзбен тығыз байланысты?
А. Жарық
В. Жаратылыс
С. Жасаған
Д. Философия
Е. Тарих
$$$ 118
1965 жылы шыққан Население мира деген анықтамада дүние жүзінде қанша тіл бар деп көрсетілген?
А. 5000
В. 3000
С. 4000
Д. 3500
Е. 2000-нан астам
$$$ 119
Тілдің ескі сападан жаңа сапаға көшуі кенет жарылу жолымен болады деп есептеген қай ғалым?
А. К.Аханов
В. В.Виноградов
С. Ә.Хасенов
Д. Н.Я.Марр
Е. Э .Севортян
$$$ 120
Тілдің өткен дәуірін- классикалық дәуір, тілдің гүлденіп дамыған дәуірі, ал бергі дәуірлер – тілдің азу, бүліну дәуірлері,- деп есептеген қай ғалым?
А. Ағайынды Шлегельдер мен Сепир
В. Ағайынды Штейнтальдар мен Гумбольдт
С. Ағайынды Шлегельдер мен Соссюр
Д. Ағайынды Шлейхерлер мен Гумбольдт
Е. Ағайынды Шлегельдер мен Гумбольдт
$$$ 121
Тілдің шығуы туралы мәселені сөз еткенде нені қарастыруымыз қажет?
А. Ойлау мен сөйлеу тілінің шығуы
В. Жалпы адамзаттың ойлау қабілетінің пайда болуы
С. Жалпы адамзат тілінің шығуы, жеке, нақты тілдердің шығуы
Д. Сананың қалыптасуы
Е. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 122
Тіл тағдырын, онда болатын өзгеріс-құбылыстрды қоғам тарихынан, оның экономикалық жəне əлеуметтік даму тарихынан ғана іздеу керек деп түсіндірген ғалым
A. В.Гумбольд
B. Н.Я. Марр
C. Фердинант
Д. Гете
Е. Соссюр
$$$ 123
Марксизм классиктерінің болжамдарына қарағанда, дыбыс тілінің қанша алғышарттары бар?
A. Физиологиялық, биологиялық.
B. Əлеуметтік, этникалық.
C. Этникалық, биологиялық.
Д.Биологиялық, əлеуметтік.
D. Физиологиялық, этникалық.
$$$ 124
Тіл бірлігі дегеніміз не?
A. Бір қалыптан өзгермейтін құбылыс
B. Өзгеріске ұшырап отыратын тарихи құбылыс
C. Географиялық көлемі бар құбылыс
Д. Құбылмалы жəне əртүрлі болып келетін құбылыс
Е. Барлық жауап дұрыс
$$$ 125
Ғылым атаулының қай-қайсысы да зерттеуді, түсінуді жеңілдету үшін өз обьектісін түрлі топтарға жіктейтін термин атауы
A. Этника
B. Биология
C. Классификация
Д. Грамматика
Е. Процесс
$$$ 126
Эсперанто термині қай ғасырда белгілі болды?
A. XVII
B. XVIII
C. XIX
Д. XV
D. XIV
$$$ 127
Н.Я.Марр иберий-кавказ тілдерін семит тілдерімен байланыстырып, өз теориясын қалай атады?
A. Яфет марр теориясы
B. Марр теориясы
C. Яфет теориясы
Д. Семит тілдері теориясы
E. Барлық жауап дұрыс
$$$ 128
Ым тілі адамдарда сөйлесу құралының ең алғаш түрі,- деп пікір білдірген кім?
A. Ы.Алтынсарин
B. Абай
C. Н.Я.Марр
Д. Ш.Уалиханов
Е. Әл-Фараби
$$$ 129
Тіл ғылымында историзм ұстанымы қашан қолданыла бастады?
A. ХХ ғасырда
B. ХІ ғасырда
C. XV ғасырда
D. ІХ ғасырда
E. ХІХ ғасырда
$$$ 130
“Үнді-европа тілдерінін салыстырмалы грамматикасын” кім жазған?
А. К. Бругман
В. Ф. Бопп
С. Пандура
Д. Гримм
Е. И.С.Фатера
$$$ 131
Екі не одан да көп тілдерді салыстыру қай әдіске жатады?
А. Тарихи-салыстырма
В. Тарихи
С. Эмприкалық
Д. Структуралды
Е. Құрылымдық
$$$ 132
Америкадағы дакота деп аталатын тайпа жайлы, оның кәсібі, саны, тілі жайында жазған қай ғалым?
А. Ф.Энгельс
В. Ж.Руссо
С. А.Шлейхер
Д. К.Аханов
Е. Ә.Хасенов
$$$ 133
Тіл де, сана сияқты, ертеден келе жатқан нәрсе,- деп қай ғалымдар, қай еңбегінде өз ойын білдіреді ?
А. К.Маркс Славянские языки
В. Ф.Энгельс Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің рөлі
С. Ф.Энгельс Анти Дюринг
Д. К.Маркс пен Ф.Энгельс Неміс идеологиясы
Е. В.И.Ленин Философиялық дәптерлер
$$$ 134
Ұлттық тілдер қай дәуірде қалыптасты?
А. Алғашқы қауымдық құрылыста
В. Капитализм дәуірінде
С. Кеңес дәуірінде
Д. Өтпелі дәуірде
Е. Феодальдық дәуірде
$$$ 135
Ф. Де Соссюр тіл білімін қандай түрге бөлді?
А. Синхрондық
В. Тарихи
С. Сипаттамалы
Д. Синхрондық және диахрондық
Е. Диахрондық
$$$ 136
Лингвистикада бірінші болып тарихи салыстыру әдісін қолдануға талпынған, тілдің тарихы, дамуы деген ұғымдарды алғаш сөз еткен ғалым:
A. Джон Лайонз
B. Бодуэн де Куртенэ
C. Томсен
Д. Бхартхари
D. Вараручи Катьяна
$$$ 137
Лингвистикалық әдістердің ішіндегі ең көнесі қайсысы?
A.Құрылымдық
B.Синхронды
C.Диахронды
Д.Салғастырмалы
E.Тарихи
$$$ 138
Тілдің қозғалысы , түрленісі дегеніміз не ?
A.Белгілі бір ұқсастықтарына қарай бірігетін гетерохрондық тұлғалардың конкурециялық процесі
B. Синхрондық зерттеудің бір түрі
C.Тілдің синхрондық және диахрондық зерттеу әдісі
Д. Тілдің даму, өзгеру құбылыстарын зерттейді
E.Тілде болатын өзгерістер мен құбылыстар
$$$ 139
Тілдің дыбыстық жүйесі мен грамматикалық құрылысында, лексикасында болатын жетілістер қалай аталады ?
A.Құрылымдық даму
B. Сатылы даму
C. Диахрондық зерттеу
Д. Дыбыстық даму
E.Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 140
Глосса дегеніміз:
A. Сөз
B. Түбір
C. Жұрнақ
Д. Мағына
Е. Дыбыс
$$$ 141
Қоғамның әлеуметтік топтарының тілге тигізетін әсерлерін зерттей тіл білімінің бір саласы
А. Социология
В. Этнолингвистика
С. Лингвистика
Д. Психолингвистика
Е. Паралингвистика
$$$ 142
Табиғаттың да, қоғам мен ойлаудың да жалпы заңдылықтарын қарастыратын ғылым?
А. Философия
В. Тіл білімі
С. Логика
Д. Методология
Е. Психология
$$$ 143
Тіл білімі - басқа да барша ғылымдар сияқты қоғамдық өмірдің барлық құбылыстары, сонымен бірге, табиғат дүниесі де өзара байланысты және бір-біріне әсерін тигізіп отыратын дүниеде өмір сүреді, - деп айтқан ғалым?
А. Г. Штейнталь
В. Г. Шухардт
С. Н. И. Конрад
Д. В. Гумболдт
Е. Ф. Соссюр
$$$ 144
Ареалды тіл білімі:
А. тілдің тарихын зерттеу
В. Диалектілік ерекшеліктерді зерттеу
С. Басқа тілден енген сөздерді зерттеу
Д. Көнерген сөздерді зерттеу
Е. Терминдік атауларды зерттеу
$$$ 145
Тіл мəселелерімен, соның ішінде салыстырмалы-тарихи əдіспен көп айналысқан ғалым ?
А. Панини
В. Якоб Гримм
С.Расмус Раск
Д. Ф.Бопп
Е.Ф.Энгельс
$$$ 146
Дүние жүзіндегі тілдердің типологиялық белгілерін айқындап, тілдерді сол белгілеріне қарай жіктеуді алғаш ұсынған неміс романтиктерінің көсемі кім ?
А. Панини
В. Фридрих Шлегель
С. Томсен
Д. Ф.Бопп
Е. А.Х.Востоков
$$$ 147
Чукот тіліндегі ты-ата-каа-нмы-ркын деген сөз тілдің қай типіне берілген мысал екенін анықта.
A. Интерлингвистикалық
B. Аглютинативті
C. Даралаушы
Д. Флективті
E. Полисинтетикалық
$$$ 148
Гейман Штейнталь тілдерді қалай топтастырады?
A. Құрылымдық, типологиялық
B. Сатылы, сатысыз тілдер
C. Формасы бар тілдер, формасыз тілдер
Д. Флективті, флективті емес тілдер
E. Дұрыс жауабы жоқ
$$$ 149
Қай тілдерде синтаксистік қатынастар сөздердің орын тәртібі, көмекші сөздер, интонация арқылы беріледі?
A. Интерлингвистикалық
B. Аглютинативті
C. Даралаушы
Д. Флективті
E. Полисинтетикалық
$$$ 150
Қай ғалым қазіргі түркі тілдерін батыс хун бұтағы және шығыс хун бұтағы деп бөледі?
А. Панини
В. Фридрих Шлегель
С. Н.А.Баскаков
Д. Ф.Бопп
Е. А.Х.Востоков
Өзін-өзі бағалау
Полисемия
Сөздің психологиялық құрылымы
Сөз мағынасы
Тура және ауыспалы мағыналы сөздер
Әңгіме жанры туралы түсінік
Мектепке дейінгі жастағы баланың өзін-өзі бағалау ерекшелігі
Өзін-өзі танудың философиялық қырлары
Мақалдар мен мәтелдер туралы
Мәтінді оқытуда рөлдік ойындар арқылы оқушылардың сөздік қорын дамыту
Экономикалық өкіметке кім және қалай қожалық етуде - меншік және меншік құқығы
Сөздік
Қосарлама сөздердің семантикалық сипаты
Қаламгерлік көсемсөзі
Тіл, сөз өнер туралы мақал-мәтелдер
О.Қ.О Созақ ауданының эконом икалық географиялық орны
Мадрид келіссөз үрдісі.
Модаль сөздер
Жып - жылы сөйлеген сөздерімен, Жіберетін бойымды жылындырып
Тіл қазынасы - ескі сөз