Жұбан Молдағалиев
Жұбан Молдағалиев
86-ның ызғарлы желтоқсанындағы дүрбелең халық көкейінде әлі жаңғырып тұр. Уақыт алға жылжыған сайын кезінде айтылуға тыйым салынған шындықтар там-тұмдап болса да, оқиғаны көзбен көргендердің аузымен айтыла бастады. Жастардың зиялы қауымға деген сенімсіздігі де сол кезде қалыптасты. Ызғарлы желтоқсан оқиғасының басы-қасында болған жастар аға буынды "алаңдағы жастарды қолдамады, қорғамады, керісінше бірге жазаласты" деп әлі күнге дейін кінә артса, сол кездегі оқиғаға жаны ауырып, жастарға араша түскен бірлі-жарым зиялы қауым өкілдерін әлі күнге құрметпен еске алысады. Сол құрметке ие азаматтардың бірі – ақын Жұбан Молдағалиев. Ақынның "Желтоқсанның көргенше он алтысын, Бір күн бұрын батсамшы батар күнмен" деген жүрекжарды шындығы ауыздан-ауызға жететін бүгінгінің аңызына айналғандай. Жұбан ағаның осы азаматтығын көзбен көрген ақын Ақұштап Бақтыгеерева өз естелігінде төмендегі жайттарды тебірене отырып әңгімеледі.
Жұбан ақынның өз сөзі
Жазушылар үйіндегі Жұбан Молдағалиевтің айтқан сөзі кейін баспасөз беттерінде, әр жерде бұрмаланып, жұмсақталып айтылып жүрді. Бірақ сондағы айтылған шын сөз менің құлағымда дәл сол күйінде әлі жаңғырып тұр. Жұбан ақын қатқыл үнмен былай деген: "Что хотите от моего народа, дорогой товарищь? Казахстан был лабораторией дружбы народов. Отняли у нашего народа все. И веру, и язык. Ваши братья поднимая целину, (топтали) тракторами степных (могил) моих предков. И это мы простили. Что еще хотите?"
Көзкөргеннің көңілге түйгені
Біз алаңдағы оқиғаны көзбен көрдік. Кейінгі буын оның шындығын жете білмейді. Естіген деректер, оқыған дүниелер бойынша саралайды. Сол себепті де біз, көзкөргендер, оқиғаның ағын "ақ", қарасын "қара" деуіміз керек. Менің ақын сөзінен көңілге түйгендерімнің бірі ғана төмендегідей өрбіді:
...Жаңа жылдық халыққа сәлем жолдап,
Жазушылар үйіне Колбин келді.
Біреулер бастық көрсе қуанатын,
Біреулер жүр жалпылдап сұрап атын.
Бір кезде жазушылар мінбесіне,
Барады көтеріліп Жұбан ақын.
Қазақша акцент толқыған қатал үнмен:
"...Ақынша айтсам, бұл елдің бұл мазағын,
Менің елім көтерді күллі азабын.
Тың жерін де игерген бауырларың
Тракторге таптатқан қыр қазағын.
Көнді емес пе, оған да халқым менің,
Берді емес пе байлығын, алтын, кенін?!
...Кеше алаңда сабаған – сенің тегің,
Ал таяқты жегендер – менің балам.
Ақын жүрек тартуда содан қайғы,
Шыдамаймын айтпауға жарап жайды.
Кешір мені, замандас, осы жолы –
Жұбан сізбен пікірлес бола алмайды!..
Шындығында да, Жұбан аға айтарын түгел айтты да: "Я не могу быть вашим сторонникам!" – деп, ақырын басып, мінберден түсіп кетті. Залда отырғандар сілтідей тынды да қалды. Не қол соға алмайды, барлығы тек іштей құптағаннан басқа еш әрекетке бара алмады. Өйткені бір-бір құқық қорғаушы барлығымыздың желкемізден төніп тұрған-ды. Бірақ бір кезде залдағы тыныштықты аяқ тарсылы басып кетті. Қол соға алмаған әлеумет аяқтарымен жер тепкілеген. Құдды бір залдағылардың ішінде Жұбан – бөрі, біз – қояндардаймыз...
Жар сөзі
Жұбан Молдағалиев өмірден өткеннен кейін ол кісінің жары София апай бір әңгімесінде Ақұштап Бақтыгерееваға Колбиннің келуіне ақынның қалай дайындалғанын айтып беріпті: "Колбин келерден бір күн бұрын ол кісіге Орталық Комитеттен телефон соғылады. "Сіз "Мен – қазақпын" деп жырлаған ақынсыз. Ертең бірінші басшы келеді. Соның алдында бүкіл зиялы қауымның атынан сөз сөйлейсіз. Жақсылап дайындалыңыз" дейді. "Жарайды" деп уәдесін беріп алған соң ол кісі түнімен сөз жазып дайындалды. Ары бір, бері бір жүріп, бөлмені кезіп кетті. Бір кезде таң қылаң бере түнімен қиналып жазған қағаздарының бәрін жыртып тастады да, сыртқа шығып кетті. Содан артынан жиналыста айтқаны елге мәлім"...
Жұбан Молдағалиев
Ж.Молдағалиевтің өмірі және қоғамдық қызметі
Ж.Молдағалиев
Жұбанның сырлы жырлары
Жұбан Молдағалиевтың өмірі мен шығармашылығы
Жұбан Молдағалиев өмірі мен шығармашылығы
ҚАЗАҚ ӨЛЕҢІНІҢ ЖЫРДАРИЯСЫ
ЖҰБАН МОЛДАҒАЛИЕВ (1920—1988)
Хамза Ихсанұлы Есенжановтың өмірі мен шығармашылығы
Жайықта мен қазақпын
АХМЕТ ЖҰБАНОВ
А.Жұбанов және ұлттық музыка мәдениеті
Жұбан Молдағалиев шығармашылығы
Ахмет Қуанұлы Жұбанов (1906 - 1968) - қазақ музыкасын зерттеуші көрнекті ғалым, әйгілі композитор, дирижер