Сүйінбай ақындық айбаты
Сүйінбай мен Қатаған айтысында Сүйінбайдың :
...Іздегенім осы еді,
Өз-өзінен қағынып,
Қатаған сөзден жаңылды.
Қызып тұрған темірге
Өзі келіп қарылды, - деуі айтыстың тағдырын шешкен сөз болғандығын дәлелдеп жазыңыз.
Тезисі: Айытыстың маңыздылығы
Аргументтері: 1. Сүйінбай ақындық айбаты;
2. Сүйінбайдың жеңу себептері.
Қорытынды: Айтыстың түйіні
Сүйінбай- өзінің өлмес мұраларымен, сұңғыла айтыскерлігімен, жырымен халқына жігер берген, қазақтың маңдайына біткен от ауызды, орақ тілді ақыны. Сүйінбай мен Қатағанның айтысы – екі ел арасындағы достық байланыстың ынтымағын көрсететін айтыс. Мен үшін бұл пікір түсінудің кілті болып табылады. Қатағанның жеңіске жетуі үшін қырғыздарды мақтап, қазақтарды кемсіткен сөздеріне Сүйінбайдың достық, туыстық жайындағы сөздерді тосқауыл етіп ұстауы ел бүтіндігін ойлағанынан туған сөздер деп білемін.
Екі ел арасындағы дау-жанжалға апаруы мүмкін кесірлі сөзден сұңғыла ақын Сүйінбайдың сақтануы жеңістің бастамасы деп санаймын. Біріншіден, Сүйінбай ақынның қырғыз халқына арнаған сәлемдесу жырынан қырғыз бен қазақ арасындағы достық байланыстың мәңгілік жолын құрметтеуі байқалады. Бас қосқан екі халық ұлы жиын, Қол жайып, құран оқып өткендерге; Аруағын атам қырғыз келдім жоқтай,- деп сөз бастауы тереңнен ойлап, жүйелі сөйлейтін парасатты ақын екенін әуел бастан аңғартып тұр. Сүйінбай Жақпады маған қылығың,Тыныштыққа бетің жоқ, Тілейсің бе халықтың, Жаугершілік бүлігін, Елді сақтау міндеті, Ақынның білсең, Қатаған, Құрысын мұндай ырымың, Қазақ,қырғыз елдесіп,Тыныштықта тұрғанда, Анау-мынау демегің!,- деп тереңнен сөз толғауы Қатағанды жеңуінің себебі деп түсінемін. Осылайша Сүйінбай айтыста жоғары сана, терең ой, білгірлік керек екенін аңғартады.
Екіншіден, Сүйінбай ақындық айбатын өмір шындығына сай асқақтата көркем бейнелік кестелермен жырлаған. Оған дәлел Сүйінбайдың Жанып тұрған жалынмын, Шығарма, Қатаған, үніңді, Есіңе сақта құлаған, Қанатың сынған күніңді, - деген бейнелі сөз, бедерлі ойлары назарыңды еріксіз аудартады.Қырғыздың батыры Жантай: Сен жеңдің,Қатаған жеңілді. Көппін деп мақтанғаның басыңа сор болды. Аттың түгіндей қазақтан қырғыз қашан көп болып еді?,- деп мойындауы да Сүйінбайдың жеңісінің дәлелі. Сондықтан Сүйінбайдың:
Қатаған сөзден жаңылды
Қызып тұрған темірге
Өзі келіп қарылды - деуі айтыстың тағдырын шешкен сөз деуіме толық негіз бар.
Қорыта айтқанда, Сүйінбай мен Қатаған айтысы - қазақ-қырғыз халықтарының тұтастығын, достығын көрсететін шығарма. Сүйінбай қазақ даласын мекендейтін әр рудың елдік қасиеттерін саралай, поэтикалық ажарлау тілімен жырлады. Рушылдықты емес,елдікті айтты. Айтыста өзек болып отырған қырғыз бен қазақтың тарихын, әдет-ғұрпын, жақсы-жаманын, туысқандық, достық сезімін ұштастыра жырлауы – айтыстың түйіні
ДУЛАТ БАБАТАЙҰЛЫ ШЫҒАРМАЛАРЫ ТІЛІНІҢ ЗЕРТТЕЛУІ
Айтыс жайында
АЙТЫСТЫ ОҚЫТУ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ
Сүйінбайдың айтыскерлігі
X-XIV ҒҒ Қазақстандағы тәлімдік ой-пікірлердің қалыптасуы және даму
Ұлттық сөз өнерінің дамуы
Сүйінбай — айтыс өнерінің алтын діңгегі
Сүйінбай шығармашылығы
Айтыс – сөз барымтасы
Жетісу ақындық, жыраулық дәстүрі
АРОНҰЛЫ СҮЙІНБАЙ
Сүйінбай Аронұлы (1815, Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылы - 1898, сонда) - айтыс ақыны
Сыпыра жыраудың толғауы нақты ақындық сипаттамалар мен бейнелі сөздерге толы
Сүйінбай Аронұлы (1815 - 1898) - 19 - шы ғасырдағы Жетісу ақындарының алтын діңгегі, айтыс ақыны
Мысал келтірсем, Сүйінбай Аронұлы кім
Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі
Абайдың ақындық мектебі
Абайдың ақындық дәстүрі немесе өзгеге берген нәрі