НОТАРИАТТЫҚ ІС - ӘРЕКЕТТЕРДІ ЖАСАУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ

НОТАРИАТТЫҚ ІС-ӘРЕКЕТТЕРДІ ЖАСАУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1. Қазақстан Республикасының зандарына сәйкес белгілі бір нотариустың оның қызметінің аумағы шегінде нотариатгық іс-әрекет жасауы тиіс екендігі туралы осы Нұсқаулықта көзделгеннен басқа жағдайларда кез-келген нотариус Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында нотариаттық іс-әрекет жасай алады.
2. Нотариус қызметінің аумағы мынадай нотариатгық
іс-әрекеттер жасаған кезде сақталады:
1) мұралық мүлікті қорғауға шаралар қолданғанда;
2) мұраға құқық туралы куәліктер бергенде;
3) жұбайлардың және ортақ бірлескен меншік құқығындағы мүлкі бар өзге де адамдардың ортақ мүліктегі үлеске меншік құқығы туралы куәліктер бергенде;
4) тіркеуге жататын жылжымайтын мүліктерді иеліктен алу және кепілге салу туралы құжаттарды куәландырғанда;
5) тұрғын үй құрылысы туралы шарттарды куәландырғанда.
3. Нотариатгық іс-әрекеттер нотариаттық кеңсенің үй-жайына, үй-жайдан тыс жерлерде де жасалуы мүмкін. Егер нотариаттық іс-әрекеттер нотариат кеңсесі үй-жайынан тыс жерлерде жасалса, онда құжаттағы куәландыру жазбасында және нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеуге арналған тізілімде нотариаттық іс-әрекеттер жасалған орынның мекен-жайы және уақыты көрсетіле отырып жазылады.
4. Нотариаттық іс-әрекеттер бұл үшін барлық қажетті құжаттар табыс етіліп, мемлекеттік нотариус нотариаттық іс-әрекеттер жасаған жағдайда мемлекеттік баж салығы төленген не жекеше нотариустың нотариаттық іс-әрекеттеріне ақы төленген күні жасалады.
5. Нотариаттық іс-әрекеттерді жасау мынадай негіздер бойынша:
1) жеке және занды тұлғалардан қосымша мәліметтерді талап ету қажет болғанда;
2) құжаттарды сараптамаға жібергенде;
3) басқа бір мүдделі адам куәландырмақшы болған құқықты немесе фактіні сотта даулаушы мүдделі адамның жазбаша өтініші бойынша кейінге қалдырылуы мүмкін. Бұл ретте нотариус қабылданған өтінішке оның қабылданған күні және өтініш беруші адамның жеке басын анықтағаны, сондай-ақ өтініш берген адамға сотқа жүгіну тәртібі мен мерзімін түсіндіргені жөнінде белгі соғады.
6. Нотариаттық іс-әрекет жасауды кейінге қалдыру туралы қаулы шыққан күннен бастап бір айдан аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін ("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 41-бабының 2-тармағы).
7. Мүдделі адамның арызы бойынша нотариаттық іс-әрекет арыз берілген күннен бастап он күннен аспайтын мерзімге кейінге қалдырылуы мүмкін ("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 41-бабының 3-тармағы).
Егер осы мерзімнің ішінде соттан арыздың түскені туралы жазбаша хабарлама алынбаса нотариаттық іс-әрекет жасалуға тиіс.
Басқа бір мүдделі адам куәландыруды өтінген қүқық пен фактіні даулаушы мүдделі адамның өтінішінің түскені туралы соттан жазбаша хабар алынған жағдайда, нотариаттық іс-әрекеттер; жасау сот істі шешкенге дейін тоқтатыла тұрады ("Нотариат туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 41-бабының 4-тармағы).
8. Нотариус нотариаттық іс-әрекет жасаған кезде нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген азаматтың, оның өкілінің немесе занды тұлға өкілінің жеке басын анықтайды.
Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын анықтау Қазақстан Республикасы ішкі істер органдары берген Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты немесе жеке куәлігі бойынша жүргізіледі.
16 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандардың жеке басын ата-анасы (асырап алушылар) кәмелетке толмағандардың тууы туралы куәлігінің негізінде анықтайды. Кәмелетке толмағандардың жеке басы кәмелетке толмағандардың өздері ұсынған тиісті құжаттармен анықталады. Бұған қоса 14 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандардың жеке басын анықтау және басқа да заңды өкілдер (қамқоршылар) арқылы жүзеге асырылады.
Егер осы мерзімнің ішінде соттан арыздың түскені туралы жазбаша хабарлама алынбаса нотариаттық іс-әрекет жасалуға тиіс.
Әскери қызметшілердің жеке басы әскери бөлімдер мен әскери мекемелердің командованиелері беретін әскери қызметшілердің жеке куәлігінің немесе әскери билетінің негізінде анықталады.
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамның жеке басы Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының тұратын жері бойынша тіркелгені туралы белгі соғылған куәлігі бойынша анықталады.
Қазақстан Республикасының аумағына уақытша келген азаматтығы жоқ адамның жеке басы оның тұратын елінің құзыретті органдары берген және белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасының ішкі істер бөлімдерінде тіркелген, оның жеке басын куәландыратын жарамды құжаты бойынша анықталады.
Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматының жеке басы жарамды ұлттық төлқұжаты мен Қазақстан Республикасында қоныстануға арналған уақытша ықтиярхат бойынша анықталады.
Қазақстан Республикасының аумағына уақытша келген шетел азаматының жеке басы белгіленген тәртіппен тіркелген жарамды ұлттық төлқүжаты бойынша немесе оны ауыстыратын құжат бойынша анықталады.
9. Мәмілелерді куәландыруда және кейбір нотариаттық іс-әрекеттерді жасауда мәмілеге қатысушылар мен нотариаттық іс-әрекет жасауға тілек білдірген басқа адамдардың қойылған қолдарының түпнұсқалығы тексеріледі.
10. Мәмілелерді куәландырғанда азаматтардың әрекет қабілеттілігі және мәмілелерге қатысушы занды тұлғалардың нотариаттық іс-әрекет жасау сәтіндегі құқық қабілетілігі тексеріледі. Өкілмен мәміле жасау жағдайында оның өкілеттілігі тексеріледі. Жеке тұлғаның әрекет қабілетшигі жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілген жасы бойынша, сондай-ақ нотариуспен әңгімелесудің барысында анықталады.
11. Мәмілеге қатысушылардың кейбірінің жүйке ауруы немесе ақыл-есінің кемдігі салдарынан өз әрекеттерінің мәнін түсіне алмауы немесе өзін-өзі билей алмауы немесе спирт ішімдіктеріне немесе есірткі заттарға салыну салдарынан өзінің отбасын материалдық жағынан ауыр жағдайға ұшырататыны нотариустың болжамына негіз болса, ал адамның әрекет қабілеттілігі жоқ немесе әрекет қабілеттілігі шектелгені жөнінде мәліметгер болмаса, нотариус мәмілені жасауды он күнге кейінге қалдыра тұрады және адамды әрекет қабілеттілігі жоқ немесе әрекет қабілеттілігін шектелген деп тану туралы сот шешімінің бар-жоғын тексереді. Егер сот осындай шешім шығ-армаса, нотариус Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңына сәйкес, өзінің болжамы туралы соттың алдында осы адамды әрекет қабілеттілігі жоқ деп немесе әрекет қабі-леттілігін шектеу жөнінде мәселе қоюға қүқықты адамдардың біріне немесе ұйымдардың біріне хабарлайды және қабылданған шешім туралы хабарлауды өтінеді. Құзыретті адамдардың қабылдаған шешімдеріне қарай нотариус мәмілені не куәландырады, немесе оны сотта іс қаралғанға дейін тоқтата түрады.
12. Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген заңды тұлғаның құқық қабілеті оны мемлекеттік тіркеу туралы куәлік пен Жарғы (Ереже) бойынша анықталады. Занды тұлғаның Жарғысында (Ережесінде) көрсетілген мақсаттар мен міндеттерге қайшы келетін мәміле немесе басқа нотариаттық іс-әрекет куәландырылмайды.
13. Шетел занды тұлғасының әрекет қабілеттілігі сауда тізілімінің көшірмесі немесе осы занды түлғаның белгіленген тәртіпте тіркелгендігін растайтын басқа құжаттар бойынша анықталады.
14. Занды тұлға басшысының өкілеттігі Жарғы (Ереже) бойынша тексеріледі.
Занды тұлға өкілінің, сондай-ақ филиалдың (өкілдіктің) басшысының өкілеттілігі занды тұлғаның атынан өкілетті орган берген сенімхат бойынша анықталады.
15. Жеке тұлға өкілінің өкілеттілігі заңмен белгіленген тәртіпте куәландырылған сенімхат бойынша немесе заңмен көзделген басқа құжаттардың негізінде тексеріледі.
16. Ата-аналардың өздерінің кәмелетке толмаған балаларының мүдделерін білдіру жөніндегі өкілетгіктері баланың тууы туралы куәлігі бойынша қамқоршылыққа алынушыға (қорғаншылыққа алынушыға) қатысты қамқоршының (қорғаншының) өкілеттілігі қамқоршы және қорғаншы органдардың рұқсаты мен Әкімнің шешімі бойынша анықталады.
17. Нотариус куәландыратын мәмілелерге, өтініштерге және басқа құжаттарға қатысушылар нотариустың қатысуымен қол қояды. Бұл ретте нотариус қол қоюшының нотариаттық куәландырылатын (нотариустың куәлігімен) құжаттағы және нотариаттық іс-әрекеттерді тіркеу тізбесіндегі қолын оның жеке куәлігіндегі (төлқұжаттағы) қолымен салыстырып тексереді.
18. Егер нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген жеке тұлға дене кемістігі салдарынан немесе әлдебір өзге себептермен өзі қол қоя алмаса, оның өтініші бойынша және оның қатысуымен, сондай-ақ нотариустың қатысуымен нотариаттық іс-әрекет жасауды өтінген азаматтың құжатқа қол қоя алмау себептерін көрсете отырып, мәмілеге, өтінішке немесе өзге құжатқа басқа азамат қол қоя алады.