Қай жауапта экологияның дұрыс анықтамасы берілген

Экология және тұрақты даму
2 кредит
$$$ 1
Экология терминінің авторы кім:
А) Аристотель.
В) Дарвин.
С) Павлов.
D) Геккель.
Е) Вернадский.

$$$ 2
Қай жылы алғашқы рет экология термині қолданған:
А) 1726
В) 1866.
С) 1990.
D) 1670.
Е) 1966.

$$$ 3
Қай жауапта экологияның дұрыс анықтамасы берілген:
А) Тірі ағзалардың алуандылығын, олардың құрылымы, функциялары мен пайда болуын зерттейтін ғылым.
В) Өсімдіктердің ішкі, сыртқы құрылымы заңгерліктерін зерттейтін ғылым
С) Табиғи жағдайлардағы жануарлардың тәртібі туралы ғалым.
D) Өз ара және қоршаган орта арасындағы қарым – қатынастарды зерттейтін.
Е) Тірі ағза функцияларын, ондағы жүретін процестерді зерттейтін ғылым.

$$$ 4
Экология пәні нені зерттейді?
А) Ағзаларды.
В) Түрлерді.
С) Экожүйелерді.
D) Жасушаларда.
Е) Ұлпаларды.

$$$ 5
Тірі ағзаларды ұйымдастырудың қандай деңгейін экология пәні зерттейді?
А) Жасуша.
В) Ұлпалық.
С) Молекулярлы.
D) Молекулярлы-жасуша.
Е) Популяционды-түрлік.

$$$ 6
Аутэкология – нені зерттейді?
А) Биоценоздар.
В) Биогеоценоздар.
С) Жеке дербестер, популяциялар.
D) Жеке дербестер, түрлер, популяциялар, биоценоздар.
Е) Ағзаларды.

$$$ 7
Демэкология – нені зерттейді?
А) Ағзаларды.
В) Түрлер, популяцияларды.
С) Популяцияларды.
D) Түрлерді.
Е) Бірлестіктерді.

$$$ 8
Синэкология – нені зерттейді?
А) Түрлерді.
В) Популяцияларды.
С) Бірлестіктерді.
D) Түрлер мен популяцияларды.
Е) Ағзаларды.

$$$ 9
Ғаламдық экология - нені оқытады?
А) Биосферадағы ғаламдық өзгерістерді
В) Популяцияларды.
С) Бірлестіктерді.
D) Түрлер мен популяцияларды.
Е) Ағзаларды.

$$$ 10
Экологиялық зерттеулердің негізгі әдістері болып табылады:
А) Бақылау.
В) Эксперимент.
С) Экологиялық мониторинг.
D) Моделдеу.
Е) Барлығы.

$$$ 11
Экология – пәні:
A) Тіршілік туралы ғылым.
B) Адам мен қоршаған орта бірлестігі туралы ілім.
C) Биоценоздар туралы ғылым.
D) Тірі ағзалардын, олардың мекендеу ортасымен өзара қарым – қатынастарын зерттейтін ғылым.
E) Экожүйелер туралы ғылым.

$$$ 12
1866 жылы ғылымға Экология терминін кім енгізді:
А) М. Мебиус.
В) Э. Геккель.
С) А. Тенсли.
D) В. Сукачев.
Е) И. Павлов.

$$$ 13
1877 ж ғылымға алғашқы рет Биоценоз терминін енгізген:
А) А. Тенсли.
В) Э. Геккель.
С) В. Сукачев.
D) М. Мебиус.
Е)Э. Зюсс

$$$ 14
Биосфера терминін өз еңбектерінде қолданған ғалым?
А) А. Тенсли.
В) Э. Геккель.
С) В. Сукачев.
D) Э. Зюсс.
Е) Ч. Элтон

$$$ 15
Биосфера ілімнің негізін қалаған кім?
А.Тенсли.
A) Э.Геккель.
B) В.Сукачев.
C) М.Мебиус.
D) В.Вернадский.

$$$ 16
Тірі ағзаны қоршайтын және онымен тікелей байланысты бөлігін атаңыз:
A) Экологиялық фактор.
B) Адаптация.
C) Қоршаған орта.
D) Экологиялық қуыс.
E) Орман.

$$$ 17
Ағзаларға тікілей және жанама әсер ететін қоршаған ортаның жеке қасиеттері мен элементтерін атаңыз:
A) Экологиялық фактор.
B) Адаптация.
C) Мекендейтін орта.
D) Экологиялық қуыс.
E) Орман.

$$$ 18
Эволюция барысында ағзалардың қоршаған ортаға бейімделу қасиеті қалай аталады:
A) Экологиялық фактор.
B) Адаптация.
C) Мекендейтің орта.
D) Экологиялық қуыс.
E) Орман.

$$$ 19
Экологиялық факторларды қандай топтарға бөледі:
А) Kлиматтық, абиотикалық, антропогендік.
B) Абиотикалық, биотикалық, антропогендік.
C) Эдафикалық, биотикалық, физикалық.
D) Химиялық, климаттық, физикалық
Е) Абиотикалық, биотикалық, гидроэдафикалық.

$$$ 20
Бір ағзалардың екінші ағзаларға әсер ету жиынтығын қандай экологиялық факторлар тобына жатқызады:
А) Эдафикалық.
В) Климаттық.
С) Абиотикалық.
D) Биотикалық.
Е) Антропогендік.

$$$ 21
Ағзаларға әсер ететін бейорганикалық орта жағдайларының жыинтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:
A) Эдафикалық.
B) Химиялық.
C) Абиотикалық.
D) Биотикалық.
E) Антропогендік.

$$$ 22
Қоршаған ортаға адамның әртүрлі әсерлерінің жыинтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:
A) Эдафикалық.
B) Химиялық.
C) Абиотикалық.
D) Биотикалық.
E) Антропогендік.

$$$ 23
Қоршаған ортаның абиотикалық факторларына жатқызады:
A) Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
B) Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
C) Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекселері, жарық.
D) Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
E) Паразиттерден туындаған инфекциядан өсімдіктер мен жануарлардың өлімі.

$$$ 24
Қоршаған ортаның биотикалық факторларына не жатады:
A) А)Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
B) Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
C) Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекелері, жарық.
D) Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
E) “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

$$$ 25
Қоршаған ортаның анторпогендік факторларына жатады:
А)Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
В)Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С)Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың қалдықтары, жарық.
D) Атмосфераның кұрамының, топырақтың, ауаның, судың ластануы.
E) “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

$$$ 26
Өсімдіктерде фотосинтез процесі жүру үшін қандай фактор ерекше қажет:
А) Ылғалдылық, тыңайтқыштар.
В) Жарық.
С) Температура, судың тұздылығы.
D) Қысым.
Е) Тыңайтқыштарды еңгізу.

$$$ 27
Тірі ағзаларға жарық әсері қандай құбылыстарды тұғызады?
А)Өсімдіктердегі гулденудің басталуы.
В)Жәндіктерде тыныштық кезеңінің басталуы.
С)Құстардың ұшуға дайындалуы.
D) Жануарлар мен өсімдіктердегі тәуліктік және маусымдық ырғақтар.
Е) Барлығы.

$$$ 28
Температуралық фактордың әсері қандай құбылыстар тұғызады?
A) Тұқымның жылдамдығы және қозғалу белсенділігінің артуы немесе төмендеуі.
B) Өсімдіктердегі шырын ағысының басталуы.
C) Көбею периодының басталуы.
D) Жазғы және қысқы ұйқы периодының басталуы.
E) Барлығы.

$$$ 29
Тірі ағзалар үшін судың маңызы:
А)Әртүрлі жасушалық структураларының құрамына етуі.
В)Жасушадағы көптеген заттардың еру мен тасымалдануына қатысады.
С)Ағзадағы “терморегуляцияны” қамтамасыз етеді.
D)Оргоноидтартың қалыпты қызмет атқаруы үшін жасушаішілік орта түзеді.
Е) Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

$$$ 30
Саластырмалы тұрақты экологиялық факторларға жатады:
А) Биоталық фактолар (мысалы, жыртқыштық).
В) Температура, ылғалдылық, жауын-шашындар мөлшері.
С) Мұхиттың тұздық құрамы, тартылыс күші, күн сәулесінің тұрақты шамасы.
D) Азық пен жасырынатын жердің болуы.
Е) Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

$$$ 31
Радиация,шу,діріл экологиялық фактор қай түріне жатады:
А)Эдафикалық.
В)Химиялық.
С)Абиотикалық.
Д)Биотикалық.
Е)Антропогендік.

$$$ 32
Шелфорд заңында не туралы айтылады:
А) Экологиялық фактордың минималды әсері туралы
В) Экологиялық фактордың максималды әсері туралы
С) Экологиялық фактордың оптималды әсері туралы
D) Экологиялық фактордың толеранттылығы, төзгіштігі туралы
Е) Экологиялық фактордың әсерінің жоқ болуы.

$$$ 33
Ағзаның өмір сүруі үшін экологиялық фактордың ең қолайлысы қайсысы:
А) Пессимум.
В) Оптимум.
С) Максимум.
D) Минимум.
Е) Төзімділіктің жоғарғы және төменгі шектері.

$$$ 34
Ағзаның тіршілік жағдайынна қолайсыз әсер ететіні қайсысы:
А) Пессимум.
В) Оптимум.
С) Максимум.
D) Минимум.
Е) Төзімділіктің жоғарғы және төменгі шектері.

$$$ 35
Шектеуші фактор дегеніміз не?
А)Өсімдіктерде жемістің өсуін жылдамдататын фактор.
В) Жыныс жасушаның қалыптасуын басатын фактор.
С) Ағзаның өсуін жылдамдататын фактордын жетіспеушілі мен артықшылығы.
D) Берілген түрдің төзімділігінің шегіне жақын фактордың жетіспеушілігі мен артықшылығы.
Е)Жануарлардың туысымдылығын төмендететін фактор.

$$$ 36
Шөлейтті жерде жануарлардың таралуын шектейтін экологиялық фактор:
А)Ылғалдылықтың жетіспеушілігі.
В)Ылғалдылықтың артық мөлшері.
С)Жылудың жетіспеушілігі.
D)Қоректің артық мөлшері
Е)Оттегінің концентрациясы.

$$$ 37
Тундрада жануарлардаң таралуын шектейтін экологиялық фактор:
А) Ылғалдылықтың жетіспеушілігі.
В) Ылғалдылықтың артық мөлшері.
С) Жылудың жетіспеушілігі.
D) Азықтың артық мөлшері.
Е) Оттегінің концентрациясы.

$$$ 38
Суда жануарлардың таралуын шектейтін экологиялық фактор:
А) Ылғалдылықтың жетіспеушілігі.
В) Ылғалдылықтың артық мөлшері.
С) Жылудың жетіспеушілігі.
D) Азықтың артық мөлшері.
Е) Оттегінің концентрациясы.

$$$ 39
Аң терісі жамылғысының ережесі деп қайсысын айтады?
А) Жануарлардың маусымдық түлеуі.
В) Ірі жануарлардың денесіндегі түк сирек болады.
С) Ұсақ жануарлар денесіндегі түк үнемі қалың.
D) Солтүстік жануарларда оңтүстіктегілермен салыстырғанда денелеріндегі түк қалың болады.
Е) Жануарларының денесінде түк жоқ болады.

$$$ 40
“Бергман ережесі” қайсысы:
A) Суық климаттық зоналарындағы жануарларда денесінің шығын тұрған бөліктерінің үлкендігінің кішіренуі.
B) Суық жағдайлардағы, тіршілік ететін түрлердің дене бітімі, жылы климаттағы тіршілік ететін түрлерден үлкенірек.
C) Солтүстіктердегі жануарлардың ішкі мүшелері, оңтүстік жануарлардан үлкенірек.
D) Ірі жануарлардың шығып тұрған дене бөліктерінің үлкендігі үнемі артық.
E) Жылы жағдайларда мекендейтін түрлердің суық климаттағы түрлер мен салыстырғанда, ірі болады.

$$$ 41
Аллен ережесі қайсысы:
A) Суық климаттық зоналарындағы жануарларда денесінің шығын тұрған бөліктерінің үлкендігінің кішіренуі.
B) Суық жағдайлардағы, тіршілік ететін түрлердің дене бітімі, жылы климаттағы тіршілік ететін түрлерден үлкенірек.
C) Солтүстіктердегі жануарлардың ішкі мүшелері, оңтүстік жануарлардан үлкенірек.
D) Ірі жануарлардың шығып тұрған дене бөліктерінің үлкендігі үнемі артық.
E) Жылы жағдайларда мекендейтін түрлердің суық климаттағы түрлер мен салыстырғанда, ірі болады.

$$$ 42
Ішкі мүшелер ережесі қайсысы:
A) Суық климаттық зоналарындағы жануарларда денесінің шығын тұрған бөліктерінің үлкендігінің кішіренуі.
B) Суық жағдайлардағы, тіршілік ететін түрлердің дене бітімі, жылы климаттағы тіршілік ететін түрлерден үлкенірек.
C) Солтүстіктердегі жануарлардың ішкі мүшелері, оңтүстік жануарлардан үлкенірек.
D) Ірі жануарлардың шығып тұрған дене бөліктерінің үлкендігі үнемі артық.
E) Жылы жағдайларда мекендейтін түрлердің суық климаттағы түрлер мен салыстырғанда, ірі болады.

$$$ 43
Тар мамандалған, экологиялық иекемсіз түрлерді атаңыз:
A) Стеногалинді.
B) Эврифотты.
C) Эврибионтты.
D) Эврибатты.
E) Стенобионтты.

$$$ 44
Экологиялық факторлардың ауытқуларына кеңінен бейімделген, төзімді түрлерді атаңыз:
А)Стеногалинді.
В)Эврифотты.
С)Эврибионтты.
D)Эврибатты.
Е)Стенобионтты.

$$$ 45
Стеногидробионтты ағзалар, ол:
A) Төменгі ылғалдылықта өмір сүруге бейімделген ағзалар.
B) Жоғарғы температурада өмір сүре алатын.
C) Ылғалдылықтың әртүрлі ауытқұларында тіршілік ете алатын ағзалар.
D) Төменгі температураға шыдайтын ағзалар.
E) Жоғарғы және төменгі температурада тіршілік етуге бейімделген ағзалар.

$$$ 46
Эвритермді ағзалар:
A) Ортаның белгілі ылғалдығында өмір сүруге бейімделген ағзалар.
B) Жоғарғы температурада өмір сүре алатын.
C) Ылғалдылықтың әртүрлі ауытқұларында тіршілік ете алатын ағзалар.
D) Төменгі температураға шыдайтын ағзалар.
E) Жоғарғы және төменгі температурада тіршілік етуге бейімделген ағзалар.

$$$ 47
Гомойтермді ағзалар, бұл:
А) Зат алмасудың тұрақты емес деңгейімен және терморегуляция механизмі болмау мен сипатталады.
В) Қоршаған орта температурасынан тәуелсіз тұрақты температурасымен сипатталады.
С) Терморегуляция механизмі жоқ.
D) Суыққандылар.
Е) Суда мекендейтіндер.

$$$ 48
Пойкилотермді ағзалар бұл:
A) Терморегуляция механизмі мен денесінің тұрақты температурасы бар.
B) Зат алмасудың жоғары деңгейі барлар.
C) Терморегуляция механизмі жоқ және денесінің тұрақсыз температурасымен сипатталады.
D) Жылы қандылар.
E) Қоршаған орта температурасынан дене температурасы тәуелсіз.

$$$ 49
Гомойотермділерге жатқызады:
А) Балықтар, қос мекенділер.
В) Құстар, сүт қоректілер.
С) Өсімдіктер, омыртқалы жануарлар.
D) Рептилиялар мен микроағзалар.
Е) Жәндіктер, сүт қоректілер.

$$$ 50
Пойкилотермді ағзаларға жатады:
A) Жәндіктер.
B) Құстар, сүт қоректілер.
C) Құстар мен сүтқоректілерден басқалардың барлығы.
D) Құстар, амфибиялар.
E) Өсімдіктер.

$$$ 51
Күн ұзақтылығының маусымдық өзгерістеріне ағзаның жауап беруі:
A) Циклдік.
B) Периодтылық.
C) Фотопериодизм.
D) Биологиялық ырғақ.
E) Физиологиялық ырғақ.

$$$ 52
Биологиялық ырғақтар дегеніміз:
A) Биологиялық процестер мен құбылыстар ерекшелігі және периодты ауытқудың қарқындылығы.
B) Түн мен күннің периодты кезектесуі.
C) Жануарлардағы активтілік мен тыныштық периодының кезектесуі.
D) Ішкі мүшелер жұмысының ырғағы.
E) Жыл уақытының біркелкі кезектесуі.

$$$ 53
Жарыққа байланысты өсімдіктерді қандай экологиялық топтарға бөледі:
А) Жарық сүйгіш, көлеңке сүйгіш.
В) Жарық сүйгіш, көленкеге төзімділік.
С) Гелиофиттер, ксерофиттер.
D) Гелиофиттер, сциофиттер, факультативті гелиофиттер
Е) Жарық, көлеңке, аралық.

$$$ 54
Суықты ұнататын түрлер, бұл:
A) Термофилдер.
B) Псаммофилдер.
C) Гетерофилдер.
D) Криофилдер.
E) Монофилдер.

$$$ 55
Жоғарғы температураны ұнататын түрлер:
А) Термофилдер.
В) Псаммофилдер.
С) Гетерофилдер.
D) Криофилдер.
Е) Монофилдер.

$$$ 56
Толықтай суға батқан су өсімдіктері қалай аталады?
А) Ксерофиттер.
В) Мезофиттер.
С) Гигрофиттер.
D) Гидрофиттер.
Е) Гидатофиттер.

$$$ 57
Жартылай суға батқан су қоймаларының жағалауларында таяз суларда тіршілік ететін өсімдіктер қалай аталады?
А) Ксерофиттер.
В) Мезофиттер.
С) Гигрофиттер.
D) Гидрофиттер.
Е) Гидатофиттер.

$$$ 58
Жоғарғы ылғалдылық жағдайларда өсетін жер бетіндегі өсімдіктерді қалай аталады?
А) Ксерофиттер.
В) Мезофиттер.
С) Гигрофиттер.
D) Гидрофиттер.
Е) Гидатофиттер.

$$$ 59
Қоңыржай – ылғалды жерлерде мекендейтін өсімдіктер:
А) Ксерофиттер.
В) Мезофиттер.
С) Гигрофиттер.
D) Гидрофиттер.
Е) Гидатофиттер.

$$$ 60
Құрғақ жерлерде мекендейтін өсімдіктер:
А) Ксерофиттер.
В) Мезофиттер.
С) Гигрофиттер.
D) Гидрофиттер.
Е) Гидатофиттер.

$$$ 61
Ксерофиттер қандай екі негізгі топқа бөлінеді:
А) Мезофиттер, гигрофиттер.
В) Суккуленттер, склерофиттер.
С) Гидрофиттер, гидатофиттер.
D) Суккуленттер, мезофиттер.
Е) Галофиттер, псаммофиттер

$$$ 62
Жер бетіндегі жануарлар арасында су режиміне байланысты қандай экологиялық топтарды ажыратады:
А) Мезофиттер, гигрофиттер.
В) Гигрофилдер, мезофилдер, ксерофилдер.
С) Гигрофилдер, мезофиттер, ксерофиттер.
D) Мезофилдер, ксерофиттер.
Е) Галофиттер, псаммофиттер.

$$$ 63
Өмірге қолайсыз жағдайларда, тіршілік процестері күрт баяуланатын ағзаның уақытша жағдайы:
А) Анабиоз.
В) Метаболизм.
С) Анаболизм.
D) Парабиоз.
Е) Анафаза.

$$$ 64
Белгілі бір ареалда топтасып тіршілік ететін даралар жиынтығы:
А) Экожүйе.
В) Биоценоз.
С) Популяция.
D) Биогеоценоз.
Е) Биотоп.

$$$ 65
Популяциянық негізгі сипаттаушы ерекшеліктеріне не жатады?
А) Саны, тығыздығы, туылымы, өлімі, өсімі, өсу жылдамдығы.
В) Тууы, саны, тығыздығы, миргация жылдамдығы.
С) Саны, тығыздығы, миграция, туылымы.
D) Өлімі, жыныс – жастық құрамы, тууы, өсімі
Е) Саны, туу, ұрықтылық.

$$$ 66
Өлімнің түрлері:
А) Кездейсоқ, есейген жастағы өлім, кәрілер арасындағы өлім.
В) Кездейсоқ, табиғи, абсолютті.
С) Барлық жастағы өлім бірдей, кәрі арасында өлім жоғары.
D) Барлық жастағы өлім бірдей, еркек ағзалардың арасындағы өлім, жас ағзалардың арасындағы өлімнің басым болуы.
Е) Жасты, кездейсоқ, шынайы.

$$$ 67
Популяцияның гомеостазы дегеніміз:
А) Популяция ішілік генетикалық алуантүрлілін.
В) Белгілі жыл уақытындағы популяция санының күрт өсуі.
С) Жыл ішіндегі популяцияның жыныс - жастық құрамының тұрақтылығы.
D) Популяцияның белгілі санын бір деңгейде ұстауы.
Е) Мекендеу орнын ауыстыру.

$$$ 68
Популяцияның аудан немесе көлем бірлігіне шаққандағы даралардың жалпы саны:
А) Тығыздығы.
В) Тууы.
С) Саны.
D) Өлім.
Е) Өсуі.

$$$ 69
Мекендейтін территорияға байланысты Н.П.Наумов бойынша популяциялардың түрлері:
А) Географиялық, кездейсоқ.
В) Элементарлық, экологиялық, географиялық.
С) Қеңістік, экологиялық, тұрақты.
D) Өсетін, экологиялық, тұрақты.
Е) Экологиялық, локальды, уақытша.

$$$ 70
Кәрі ағзалардың басым болуы популяцияның кай түріне жатады?
А) Тұрақты.
В) Азайып келе жатқан.
С) Өсетін.
D) Өзгермейтін.
Е) Реттелетін.

$$$ 71
Жас ағзалары басым болуы популяцияның қай түріне жатады?
А) Тұрақты.
В) Азайып келе жатқан.
С) Өсетін.
D) Өзгермейтін.
Е) Реттелетін.

$$$ 72
Кәрі және жас ағзалардың қатынасы бір біріне тең популяциялар:
А) Тұрақты.
В) Азайып келе жатқан.
С) Өсетн.
D) Өзгермейтін.
Е) Реттелетін.

$$$ 73
Қабылданған минимумға дейін саны төмендеген популяциялар:
А) Саны көп популяция.
В) Жойылатын популяция.
С) Реттелетін популяция.
D) Жойылған популяция.
Е) Аулайтын популяция.

$$$ 74
Белгілі бір уақыт ішінде дүниеге келген даралардың жалпы саны:
А) Тығыздығы.
В) Тууы.
С) Саны.
D) Өлім.
Е) Өсуі.

$$$ 75
Жануарлардың мінез – құлығының заңдылықтарын зерттейтін ғылым:
А) Экология.
В) Эмбриология.
С) Этология.
D) Энтомология.
Е) Зоология.

$$$ 76
Белгілі бір уақыт ішінде жойылған даралардың жалпы саны:
А) Тығыздығы.
В) Тууы.
С) Саны.
D) Өлімі.
Е) Өсуі.

$$$ 77
Экология терминінің сөзбе-сөз аудармасы қандай мағына береді?
A) Өсімдіктер туралы ғылым
B) Жер туралы ғылым
C) Топырақ туралы ғылым
D)Үй туралы ғылым
E) Жануарлар туралы ғылым

$$$ 78
Планетадағы барлық тірі организмдердің жалпы қосындысы қалай аталады?
A) Биогендік эаттар;
B) Биоқиғаш заттар;
C) Тірі заттар;
D) Өлі заттар;
E) Органикалық заттар

$$$ 79
Ортаның бірдей жағдайларында бірігіп өмір сүретін өсімдіктер, жануарлар, микроағзалар популяцияларының үйымдастырылған тобын қалай айтады:
А) Биотоп.
В) Биогеоценоз.
С) Экотоп.
D) Биоценоз.
Е) Экожүйе.

$$$ 80
Биоценоз түсінігін 1877 жылы кім ұсынды:
А) А. Тенсли.
В) М. Мебиус.
С) В. Вернадский.
D) Э. Геккель.
Е) Н.П.Наумов.

$$$ 81
1935 жылы Экожүйе терминін ғылымға еңгізген:
А) А. Тенсли.
В) Э. Геккель.
С) В. Сукачев.
D) К. Мебиус.
Е) В.И. Вернадский.

$$$ 82
Биогеценоз туралы ілімді жеке зерттеген:
А) А. Тенсли.
В) Э. Геккель.
С) В. Сукачев.
D) К. Мебиус.
Е) В.И. Вернадский.

$$$ 83
Биоценоздар тіршілік ететін кеңістік:
А) Биотоп.
В) Экожүйе.
С) Популяция.
D) Биогеоценоз.
Е) Территория.

$$$ 84
Ақыл – ой сана сферасын көрсетіңіз:
A) Ноосфера;
B) Атмосфера;
C) Биосфера;
D) Гидросфера;
E) Митосфера;

$$$ 85
Автотрофты организмге жататындар:
A) Саңырауқұлақ;
B) Насекомдар;
C) Құстар;
D) Адам;
E) Жасыл өсімдіктер;

$$$ 86
Күн сәулесінің әсерінен өсімдіктер жапырағында қандай процесс жүреді ?
A) Органикалық заттардың ыдырауы;
B) Тыныс алуы;
C) Фотосинтез;
D) Белоктың синтезделуі;
E) Мутация;

$$$ 87
Биологиялық ырғақ дегеніміз не?
A) Ішкі мүшелер жұмысының ырғағы.
B) Өмір сүрудін циклдік өзгерістердің жағдайларына бейімделу үшін биологиялық құбылыстардың біркелкі кезектесуі.
C) Тірі ағзалардың өмір сүрудін кейбір өзгерістерінің уақыттағы біркелкі кезектесуі.
D) Тірі ағзалардағы активтілік пен тынығу периодының кезектесуі.
E) Жануарлардың периодикалық миграциясы.

$$$ 88
Төменгі құбылыстардың қайсысы тәулік ырғаққа бағынады?
А) Өзендерге көбею үшін келетін балықтардың миграциясы.
В) Устрица қабыршағының ашылу мен жабылу периодтылығы.
С) Өсімдіктер гүлдерінің ашылуы мен жабылуы.
D) Жоғарыдағы барлығы.
E) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 89
Жылдық ырғаққа төменгі құбылыстардың қайсысы бағынады?
А) Өзендерге көбею үшін келетін балықтардың миграциясы.
В) Устрица қабыршағының ашылу мен жабылу периодтылығы.
С) Өсімдіктер гүлдерінің ашылуы мен жабылуы.
D) Жоғарыдағы барлығы.
E) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 90
Көтерілу – қайту ырғақтары төмендегі көрсетілген қай құбылыстарға бағынады?
А)Өзендерге көбею үшін келетін балықтардың миграциясы.
В) Устрица қабыршағының ашылу мен жабылу периодтылығы.
С) Өсімдіктер гүлдерінің ашылуы мен жабылуы.
D) Жоғарыдағы барлығы.
E) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 91
Экологиялық қуыс деген не:
А) Ағзаның мекендейтін орны.
В) Биоценоз орныққан территория .
С) Биоценоздағы ағзаның функциясы, бірінші кезеңде қоректенуі.
D) Экожүйедегі белгілі популяцияның өмір сүру орны.
Е) Популяцияның биотопы.

$$$ 92
Тіршіліктің негізгі орталарын айтыңыз:
А) Су, жер беті, тау.
В) Топырақ, теңіз ,ауа.
С) Ауа, жер беті, су, топырақ , тірі ағзалар.
D) Тірі ағза , жер беті, ауа, су
Е) Жер беті, жер асты, тірі ағза.

$$$ 93
Паразит – ие түрлі өзара қатынасты сипаттайтын тіршілік ортасын айтыңыз:
А) Су.
В) Топырақ.
С) Жербеті – ауа.
D) Тірі ағза.
E) Қоғам.

$$$ 94
Биотикалық экологиялық факторды көрсетіңіз:
A) Космостық сәулелену.
B) Жарық.
C) Температура.
D) Қысым.
E) Жыртқыштық.

$$$ 95
Жеке ағзалар азық, мекендеу орны және тағы басқалары үшін бір біріне кері әсер ететін жағдайдағы түраралық немесе түрішілік қарым – қатынастар:
A) Жыртқыштық.
B) Конкуренция.
C) Паразитизм.
D) Комменсализм.
E) Симбиоз.

$$$ 96
Бір түрдің екінші түрді аңдуы мен оларды ұстап жеуі,түраралық карым-қатынастың қандай формасы:
A) Жыртқыштық.
B) Конкуренция.
C) Паразитизм.
D) Комменсализм.
E) Симбиоз.

$$$ 97
Бір түр басқа түрдің ішінде немесе оның сыртында мекендеп, оның есебінен толық өмірсүруі түраралық карым – қатынастардың қайсысына жатады:
A) Жыртқыштық.
B) Бәсекелестік.
C) Паразитизм.
D) Комменсализм.
E) Симбиоз.

$$$ 98
Әртүрлі түрлердің екі жақты пайдалы өмір сүруі қалай айтады?
A) Жыртқыштық.
B) Бәсекелестік.
C) Паразитизм.
D) Комменсализм.
E) Симбиоз.

$$$ 99
Өзіне зиянсыз бір түрдің басқа түр үшін қорек немесе мекендейтін орын беретін қарым-қатынасты айтыңыз:
A) Жыртқыштық.
B) Конкуренция.
C) Паразитизм.
D) Комменсализм.
E) Симбиоз.

$$$ 100
Биотикалық қарым-қатынастардың кооперация типі бойынша (бірлестік) бірге өмір сүруне мысал келтір:
A) Қайың және шырша.
B) Аскарида және адам.
C) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабыскақ балық.
E) Шетен ағаш және барылдақ-торғай.

$$$ 101
Екі түрдің конкуренция типі бойынша биотикалық қарым - қатынасына мысалы:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 102
Екі түрдің жыртқыштық типі бойынша биотикалық қарым - қатынасқа мысал:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағали және барылдақ торғай.

$$$ 103
Екі түрдің паразитизм типі бойынша биотикалық қарым-қатынастың мысалы:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 104
Екі түрдің комменсализм типі бойынша биотикалық қарым-қатынасына мысал:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 105
Бір-бірінен энергия және органикалық затты кезектесіп алып отыратын өзара байланысты түрлер не түзеді:
А) Кәсіпшілік популяциялар.
В) Қоректік тізбектер.
С) Қайта қалпына келетін биоценоздар.
D) Агроценоздар.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 106
Тірі өсімдіктерді тұтынушылар:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 017
Өлі өсімдіктің қалдықтарымен қоректенетін:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 108
Өлік пен қоректенетін жануарлар:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 109
Тірі қоректі қажет етеді:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 110
Экскременттер мен қоректенетін жануарлар:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 111
Қорек тізбегіндегі энергия беруді дұрыс көрсететін төмендегі тізбектің қайсысы дұрыс:
А) Өсімдіктер-жапырақтар түсуі-жауын құрты-жертесер-түлкі.
В) Өсімдіктер-жертесер-жауын құрты-жапырақтар түсуі-түлкі.
С) Жапырақ түсуі-жауын құрты-өсімдіктер-жертесер-түлкі.
D) Түлкі-жертесер-жауын құрты-жапырақ түсуі-өсімдіктер.
Е) Өсімдік-жауын құрты-жертесер.

$$$ 112
Деструкторларға ағзалардың қайсысы жатады:
А) Бір дара клеткалы балдырлар.
В) Продуценттер.
С) Саңырауқұлақтар мен микроағзалар.
D) Ет қоректі жануарлар.
Е) Автотрофты.

$$$ 113
Бірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады:
А) Ет қоректі жануарлар.
В) Дара клеткалы балдырлар.
С) Хемосинтезирлеуші.
D) Автотрофты.
Е) Өсімдік қоректі жануарлар.

$$$ 114
Гетеротрофтарға қандай ағзалар жатады:
А) Әртүрлі климаттық зоналарда тұратын түрлер.
В) Органикалық заттарды түзуге қабілеті бар түрлер.
С) Жазда ұйқыға кететін түрлер.
D) Дайын органикалық заттармен қоректенетін түрлер.
Е) Өлікпен қоректенетін түрлер.

$$$ 115
Автотрофтарға қандай ағзалар жатады:
А) Әртүрлі климаттық белдеулерде тұратын түрлер.
В) Органикалық заттарды түзуге қабілеті бар түрлер.
С) Жазда ұйқыға кететін түрлер.
D) Дайын органикалық заттармен қоректенетін түрлер.
Е) Өлікпен қоректенетін түрлер.

$$$ 116
Төмендегілердің қайсысы продуцент:
А) Жасыл өсімдіктер.
В) Гетеротрофтар.
С) Фитофагтар.
D) Бактериялар.
Е) Жыртқыштар.

$$$ 117
Биогеоценоздағы шөп қоректі жануарлар қайсысы:
А) Редуценттер.
В) Продуценттер.
С) Хемотрофтер.
D) Консументтер.
Е) Автотрофтар.

$$$ 11
Екінші ретті консументтерге төмендегі ағзалардың қайсысы жатады:
А) Ет қоректі жануарлар.
В) Дара клеткалы балдырлар.
С) Хемосинтездеушілер.
D) Автотрофтылар.
Е) Өсімдік қоректі жануарлар.

$$$ 119
Күн сәулесінің энергиясын химиялық байланыстар энергиясына төмендегі ағзаладың қайсысы айналдырады:
А) Продуценттер.
В) Консументтер.
С) Консументтер, редуценттер
D) Продуценттер, редуценттер.
Е) Редуценттер.

$$$ 120
Әрбір экологиялық пирамиданың негізі не болып табылады?
А) Жыртқыштар.
В) Ет қоректілер.
С) Деструкторлар.
D) Жасыл өсімдіктер.
Е) Фитофагтар.

$$$ 121
Сукцессия, дегеніміз не?
А) Экожүйедегі заттардың айналымы.
В) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.
С) Шөптектес өсімдіктердің бірлестігі.
D) Фитофагтардың бірлестігі.
Е) Жануарлар мен өсімдіктер бірлестігі.

$$$ 122
Тіршілік толық жойылатын жерде басталатын сукцессия қалай аталады?
А) Экологиялық.
В) Гетеротрофты.
С) Автотрофты.
D) Бірінші реттік.
Е) Екінші реттік.

$$$ 123
Бұрын жақсы дамыған биоценоздың өрт нәтижесінде жойылып кеткен орнында дамитын сукцессия, қалай аталады:
А) Экологиялық.
В) Гетеротрофты.
С) Автотрофты.
D) Бірінші реттік.
Е) Екінші реттік.

$$$ 124
Биотикалық факторларға не жатады?
A) Ылғалдық
B) Радиация
C) Температура
D) Тірі ағзалар
E) Қысым

$$$ 125
Ғаламдық климаттың жылуы қандай проблема тудырады ?
A) Озон тесігі
B) Жылу эффектісі
C) Қышқыл жауындар
D) Орманның жойылуы
E) Шөлге айналу

$$$ 126
СтенотермдіІ – дегеніміз:
A) Жоғарғы экологиялық иілімділік.
B) Ағзалардың жоғарғы температураға шыдауға қабілеттілігі.
C) Ағзалардың өмір сүруіне қолайлы экологиялық факторлардың қарқындылығы.
D) Ағзалардың төменгі температураға шыдауға қабілеттілігі.
E) Оптималды көрсеткішінен факторлардың аз ауытқуыларрында ағзалардың тіршілік ету қабілеті.

$$$ 127
Эврибионттық-дегеніміз:
A) Ағзалардың жоғарғы температураға шыдауға қабіліттілігі.
B) Ағзалардың фенотиптік (сыртқы пішіні) өзгерістерге ағзаларға қаблеті.
C) Жоғарғы экологиялық икемділік.
D) Ағзалардың тіршілік етуіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы.
E) Тіршілік жағдайларының өзгеруін байланысты ағзалардың шығымдылың қабілеті.

$$$ 128
Ластанудың бір ел территориясынан екіншісіне таралуы қалай аталады?
A) трансшекаралық;
B) аймақтық;
C) биологиялық;
D) лимфалдық;
E) физикалық;

$$$ 129
Жердің қатты қабаты:
A) литосфера;
B) ноосфера;
C) термосфера;
D) стратосфера;
E) гидросфера.

$$$ 130
Невада - Семей халықаралық қозғалысының көшбасшысы кім?
A) М.Шаханов
B) Ш.Айтматов
C) Е.Серкебаев
D) Р.Рымбаева
E) О Сулейменов

$$$ 131
Қалпына келмейтін ресурсқа жататындар:
A) орман ресурстары
B) жануарлар әлемі
C) пайдалы қазбалар
D) күн радиациясы
E) жануарлар және өсімдіктер

$$$ 132
Экологиялық фактордың ағзаға аса қолайлы ықпал етуі мынадай мөлшерде болады:
А) Минимальды.
В) Максимальды.
С) Минимальды және максимальды.
D) Пессимальды.
Е) Оптимальды.

$$$ 133
Мұхиттағы тірі ағзалардың таралуын шектейтін экологиялық факторлар:
А) Оттегінің жетіспеуі.
В) Жылу мен ылғалдықтың жетіспеуі.
С) Қорек пен ылғалдықтың жетіспеуі.
D) Ылғалдылықтың жетіспеуі.
Е) Ылғалдылықтың астам қоры мен қорек жетіспеуі.

$$$ 134
Шөлді жағдайдағы тірі ағзалардың таралуын шектейтін экологиялық фактор:
А) Жылудың жетіспеуі.
В) Жылу мен ылғалдың жетіспеуі.
С) Азық пен ылғалдың жетіспеуі.
D) Ылғалдың жетіспеуі.
Е) Ылғал қоры мен азық жетіспеуі.

$$$ 135
Тіршілік мүмкін емес экологиялық фактор шекарасы:
А) Минимум.
В) Максимум.
С) Қауіпті нүктелер.
D) Пессимум.
Е) Оптимум.

$$$ 136
Ағзалардің қоршаған ортаның қандай да бір диапазонына бейімделу қасиеті:
А) Экологиялық толеранттылық.
В) Экологиялық валенттілік.
С) Оптимальдылық.
D) Экологиялық өзгергіштік.
Е) Стенобионттық.

$$$ 137
Далалы жердегі экожүйенің өнімділігінің лимиттік фактор:
А) Температура.
В) Ылғалдылық.
С) Топырақ шіріндісі.
D) Қореқ.
Е) Күн сәулесі.

$$$ 138
Жасыл өсімдіктер-бұл:
А) Тірі табиғат факторлары.
В) Биоценоз элементтері.
С) Консументтер.
D) Продуценттер.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 139
Құрлық ортасының абиотикалық факторлары – бұл:
А) Жасыл өсімдіктер.
В) Шөпқоректі жануарлар.
С) Топырақ.
D) Ауаның химиялық құрамы.
Е) Эктопаразиттер.

$$$ 140
Құрлық ортасынын абиотикалық факторларына жататындар:
А) Күннің шуақты энергиясы.
В) Ауа ылғалдылығы.
С) Атмосфераның газды құрамы.
D) Ауа массаларының қозғалысы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 141
Экологиялық фактор деген:
А) Өлі табиғат факторлары.
В) Климаттық, фитогендік, зоогендік, химиялық, микробиогендік факторлар.
С) Тірі табиғат факторлары.
D) Ағзаға ықпал етуші ортаның элементтері.
Е) Адамның антропогенді әрекеттері.

$$$ 142
Экологиялық қуыс дегеніміз – бұл:
А) Мекен ету ортасы.
В) Биотоп.
С) Биоценоз.
D) Биоценоздағы ағзаның “маманы”.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 143
Жыртқыштар дегеніміз:
А) Автотрофтар.
В) Консументтер.
С) Басқа организмдерге баспана болатын жануарлар.
D) Продуценттер.
Е) Басқа организмдерді баспана ретінде пайдаланатын жануарлар.

$$$ 144
Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысал ретінде екі түрдің паразитизм түрі жағынан бірігіп өмір сүруі:
А) Қызыл кеңірдек және құрт - құмырсқа.
В) Шабақ және мөңке.
С) Канадалық және Европалық кәмшат.
D) Адам және адам аскаридасы.
Е) Росянка және бунақденелілер.

$$$ 145
Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысалы ретінде бейтарап типтің өмір сүруі:
А) Қоян және піл.
В) Мөңке және шабақ.
С) Адам және оның ішек таяқшасы.
D) Адам және адам аскаридасы.
Е) Түлкі және қасқыр.

$$$ 146
Келесі организмдер жарық сүйгіш организмдер болып табылады:
A) Термофилдер.
B) Сциофиттер.
C) Мезофиттер.
D) Гелиофиттер.
E) Криофилдер.

$$$ 147
Экологиялық төзімді организмдерді атаңыз:
A) Оптимум.
B) Пессимум.
C) Эврибионттар.
D) Стенобионттар.
E) Лимиттеуші.

$$$ 148
Жоғарғы температураның ауытқуына шыдамайтын организмдерді атайды:
A) Эврибионт.
B) Пластикалық.
C) Эвритермді.
D) Стенофонт.
E) Стенотермді.

$$$ 148
Жануарлардың қауымдастығы аталады:
A) Зооценоз.
B) Микробиоценоз.
C) Фитоценоз.
D) Биотоп.
E) Экотоп.

$$$ 150
Биосфера келесі сфералардан құралады:
A) Атмосфера, гидросфера, озон.
B) Гидросфера, литосфера, фтор.
C) Литосфера, атмосфера, гидросфера.
D) Биосфераның тірі заттары, озон.
E) Биосфера, жер асты сулары.

$$$ 151
Популяцияның гомеостазы:
А) Популяцияшілік генетикалық әртүрлілігі.
В) Популяцияның санның белгілі жыл уақытында немесе маусымында кенеттен көбеюі.
С) Жыл бойы жас жыныстық құрамының тұрақтылығы.
D) Популяцияның белгілі бір саның ұстауға қабілеттілігі.
Е) Мекен ету ортасының ауыстыруы.

$$$ 152
Биосферадағы үлкен зат айналымын атаңыз:
A) Геофизикалық.
B) Биофизикалық.
C) Биологиялық.
D) Биогеохимиялық.
E) Химиялық.

$$$ 153
Биосферадағы кіші зат айналымын атаңыз:
A) Биогеохимиялық.
B) Биофизикалық.
C) Биологиялық
D) Геофизикалық.
E) Химиялық.

$$$ 154
Белгілі бір территориядағы особьтердің жалпы массасы:
А) Санның индексі.
В) Популяция өте көпшілігі.
С) Популяция тығыздығы.
D) Экологиялық пирамида.
Е) Популяция саны.

$$$ 155
Популяцияда өлім типтері қанша:
А) 1.
В) 2.
С) 3.
D) 4.
Е) 5.

$$$ 156
Бір биоценоздың екінші бір биоценозбен алмасуы қалай аталады:
А) Биотоп.
В) Гомеостаз.
С) Экожүйенің өзіндік реттелуі.
D) Экотон.
Е) Сукцессия.

$$$ 157
Консументтер-ол:
А) Продуценттер.
В) Автотрофтар.
С) Өсімдіктер.
D) Саңырауқұлақтар.
Е) Жануарлар.

$$$ 158
Автотрофтар-ол:
А) Продуценттер.
В) Микробтар.
С) Вирустар.
D) Саңырауқұлақтар.
Е) Жануарлар.

$$$ 159
Келесі трофикалық тізбектегі көк терек-қоян-түлкі компоненттерін ата:
А) Автотроф-гетеретроф-редуцент.
В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.
D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 160
Редуцент-ол:
А) Автотрофтар.
В) Микроконсументтер.
С) Жануарлар.
D) Микроорганизмдер.
Е) Өндірушілер.

$$$ 161
Сәбіз-көжек-түлкі трофикалық тізбегінің элементтері:
А) Автотроф -гетеротроф-редуцент.
В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.
D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 162
Биоценоз – дегеніміз:
А) Тірі табиғаттың факторлары.
В) Организмдер популяциясының жиынтығы.
С) Зооценоз, микробиоценоз.
D) Биотоп және мекен ортасы.
Е) Өсімдік және жануарлар популяциясы.

$$$ 163
Продуцент-ол:
А) Автотрофтар.
В) Микроконсументтер.
С) Жануарлар.
D) Деструкторлар.
Е) Гетеротрофтар.

$$$ 164
Экожүйенің гомеостазы-бұл:
А) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.
В) Экожүйенің динамикалық тұрақты тепе-теңдігінің күйі.
С) Экожүйедегі популяцияның азаюы.
D) Экотон.
Е) Сукцессия.

$$$ 165
Экожүйеде энергияның қанша пайызы келесі трофикалық деңгейге өтеді:
А) 1.
В) 5.
С) 10.
D) 50.
Е) 100.

$$$ 166
Ластану – бұл:
A) Химиялық агенттердің ортаға енуі.
B) Физикалық агенттердің ортаға енуі.
C) Биологиялық агенттердің ортаға енуі.
D) Негізгі деңгейдің орта агенттерінен жоғарылауы.
E) Физикалық, биологиялық және химиялық агенттердің ортаға енуі.

$$$ 167
Күн энергиясын пайдалана отырып бейорганикалық қосылыстардан органикалық заттарды синтездеуші организмдер:
А) Гетеротрофтар.
В) Сапрофиттер.
С) Автотрофтар.
D) Консументтер.
Е) Редуценттер.

$$$ 168
Биологиялық су ластаушыларына жатады:
A) Марганец тұзы.
B) Фенол.
C) Радионуклид.
D) Балдырлар.
E) Мұнай.

$$$ 169
Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%):
A) 78,08.
B) 101.
C) 15.
D) 48,2.
E) 25,31.

$$$ 170
Белгілі бір территориядағы өсімдіктер, жануарлар және микроағзалардың популяцияларының бірігіп тіршілік ету жиынтығы мен оларды қоршап жатқан абиотикалық орта:
А) Биотоп.
В) Биосфера.
С) Экотон.
D) Биоценоз.
Е) Биогеоценоз.

$$$ 171
Көптеген экожүйелерде энергияның бастапқы көзі болып не табылады:
А) Күн сәулесі.
В) Күн сәулесі мен өсімдік қорегі.
С) Өсімдіктер мен жануарлар қорегі.
D) Күн сәулесі мен минералды заттар.
Е) Минералды заттар.

$$$ 172
Құрлық экожүйелеріндегі бірінші реттік продуценттер:
А) Фотосинтезге икемді жоғары сатылы өсімдіктер.
В) Саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.
С) Фотосинтезге икемді барлық өсімдіктер, балдырлардан басқа.
D) Жоғары сатылы өсімдіктер мен саңырауқұлақтар.
Е) Цианобактериялар, балдырлар мен саңырауқұлақтар.

$$$ 173
Экожүйедегі екінші реттік консументтер:
А) Барлық ет қоректі жануарлар.
В) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.
С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.
D) Ірі ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш құстар.
Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 174
Экожүйелердегі нақты редуценттер:
А) Сапрофитті бактериялар.
В) Барлық бактериялар, жауын құрттары, топырақ кенелері.
С) Сапрофитті бактериялар мен көптеген саңырауқұлақтар.
D) Барлық бактериялар мен топырақ кенелері.
Е) Жауын құрттары, кейбір саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.

$$$ 175
Экожүйелердегі қорек тізбегінің ұзындығы әрбір трофикалық деңгейде шектеледі:
А) Қорек мөлшерімен.
В) Энергия жойылуымен.
С) Энергия мөлшерімен.
D) Органикалық заттардың жиналу жылдамдығымен.
Е) Органикалық заттарды пайдалану жылдамдығымен.

$$$ 176
Табиғи экожүйелерде трофикалық деңгейлер арқылы үнемі іске асырылатын не:
А) Заттар айналымы мен энергия айналымы.
В) Заттар айналымы мен энергияның бір бағыттағы ағымы.
С) Заттардың бір бағытта ағыны мен энергия айналымы.
D) Әртүрлі бағытты заттар мен энергияның ағыны.
Е) Бір бағытта заттар мен энергияның ағыны.

$$$ 177
Экожүйелердегі бірінші реттік консументтер:
А) Барлық ет қоректі жануарлар.
В) Шөп жейтін жануарлар
С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.
D) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.
Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 178
Озон қабаты атмосферадағы беткі қабаты ретінде:
A) Жердің жылу сәулесін сақтайды.
B) Ультракүлгін сәулесінен сақтайын экран.
C) Өндірістік ластану нәтижесінде пайда болады.
D) Ластанған заттарды серпіп отырады.
E) Атмосферадағы газдардың құрамын сақтайды.

$$$ 179
Фотопериодизм құбылысы дегеніміз:
А) Жарықтылық ұзақтығы.
В) Тәуліктің қараңғы және жарық кезеңдерінің кезектесуі.
С) Күн ұзақтығының өзгеруіне организмдердің реакциясы.
D) Жарықтың тірі организмдерге әсері.
Е) Тіршілік ету жағдайына түрлердің икемделуі.

$$$ 180
Қандай сукцессиялар болады:
А) Бірінші, аралас.
В) Аралас, маусымдық.
С) Маусымдық, ретті.
D) Бірінші, екінші реттік.
Е) Реттелмеген, екінші реттік.

$$$ 181
Озон бұзушы заттар::
A) Күкірт және азот.
B) Метан және көмір қышқыл газы.
C) Фреондар.
D) Көліктерден шығатын газдар.
E) Ион сәулелері.

$$$ 182
Жылулық эффект мәселесін тудыратын қай газ:
A) Күкірт және азон оксиді.
B) Көмір қышқыл газы.
C) Фреондар.
D) Көліктерден шығатын газдар.
E) Ион сәулелері.

$$$ 183
Қышқылдық жаңбырларды тудырады:
A) Күкірт окидтері.
B) Метан және көмір қышқыл газы.
C) Фреондар.
D) Көліктерден шығатын газдар.
E) Ион сәулелері.

$$$ 184
Рак ауруларының себебі болып табылады:
A) Табиғаттың химиялық ластануы.
B) Канцерогендер.
C) Темекі шегу.
D) Стрестер.
E) Нашақорлық.

$$$ 185
Озон тесігі келесі жерде басым:
A) Африкада.
B) Евразияда.
C) Антрактидада.
D) Австралияда.
E) Америкада.

$$$ 186
Қышқыл жауынның түсуі келесі құбылысқа байланысты:
A) Күн радиациясының өзгеруімен.
B) Атмосферадағы көмір қышқыл газ ының өзгеруімен.
C) Атмосферада азон құрамының өзгеруімен.
D) Атмосфераға күкірт диоксиді мен азот оксидінің шоғырлануымен.
E) Атмосфераға метан құрамының өсуімен.

$$$ 187
Тұманның түрін ата:
A) Лодон және чикагалық түр.
B) Лондон және мадридтік түр.
C) Лос-анджелестік түр және мадридтік түр.
D) Лос-анджелестік түр және миландық түр.
E) Лос-анджелестік және лондондық түр.

$$$ 188
Ұзақ уақытта өзін-өзідері реттейтін қабілетті экожүйелер:
А) Ағысты.
В) Кемейтін.
С) Өсуші.
D) Конвейрлі.
Е) Климаксты.

$$$ 189
Биосфера жайлы ілімнің негізін салушы:
А) Э.Геккель.
В) М.Мебиус.
С) В.Сукачев.
D) В. Докучаев.
Е) В. Вернадский.

$$$ 190
Биосфера терминін өз еңбектерінде қолданған :
А) Э. Геккель.
В) М. Мебиус.
С) Ч. Элтон
D) Э. Зюсс.
Е) В. Вернадский.

$$$ 191
Биосфера құрамына кіретіндер:
А) Тек тірі зат.
В) Тек тірі және биогенді зат.
С) Тек тірі зат мен биокосты денелер.
D) Тірі заттар, биогенді зат мен биокосты денелер.
Е) Биогенді зат мен биокосты денелер.

$$$ 192
Төмендегі пункттердің қайсысында тірі зат анықтамасы берілген:
А) Өлі органика, детрит түрлерінің бәрі.
В) Барлық тірі ағзалар жиынтығы: микроағзалар, өсімдіктер мен жануарлар және олардың белсенді биомассасы.
С) Тірі заттар мен биогенді заттардың араласы.
D) Биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қоса алғанда.
Е) Биогенді заттардың биогенді емес минералды жыныстармен қоспасы.

$$$ 193
Биокосты зат деген не:
А) Тірі заттардың және биогенді заттардың минералды (биогенді емес) таужыныстарымен араласуы.
В) Барлық тірі организмдер жиынтығы.
С) Микроорганизмдер, жануарлар мен өсімдіктер, олардың белсенді биомассасы.
D) Өлі органика мен биогенді тау жыныстары қазба отын бөлігін қосқанда.
Е) Детриттің барлық формаларыдың .

$$$ 194
Биогенді заттар анықтамасын көрсет:
А) Микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар.
В) Барлық тірі организдер жиынтығы, олардың белсенді биомассасы.
С) Өлі органика, детриттің барлық түрлері және биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қосқанда.
D) Тірі зат пен биогенді заттармен және де минералды жыныстармен қоспасы.
Е) Белсенді биомасса.

$$$ 195
В.И. Вернадский биосферада келесі тірі заттар функциясын бөледі:
А) Бұзушы, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
В) Газды, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
С) Газды, концентрациялы, өңдеуші, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
D) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, адамның биогеохимиялық әрекеті.
Е) Газды, концентрациялы, энергетикалық, орта түзуші, тасымалдаушы, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты.

$$$ 196
Литосфера деген не:
А) Жердің саналы қабаты.
В) Атмосфераның озон қабаты.
С) Жердің газды қабаты.
D) Жердің су қабаты.
Е) Жердің қатты қабаты.

$$$ 197
Планетадағы адамның саналы әрекеті басты факторы болатын биосфераның даму сатысы:
А) Техносфера.
В) Ноосфера.
С) Антропосфера.
D) Социосфера.
Е) Гидросфера.

$$$ 198
Тіршілік және өндірістік процесстері қиындатылған адам мен қоршаған ортаның шиеленісу жағдайлары қалай аталады?
А) Экологиялық кризис.
В) Экологиялық статус.
С) Өзін-өзі реттеуші.
D) Айналым.
Е) Қордың азаюы.

$$$ 199
Қоршаған ортаға антропогенді әсер етудің мүмкін болатын зардаптарын болжау:
А) Табиғатты қорғау.
В) Экологиялық болжау.
С) Табиғаттың қайта өзгеруі.
D) Іс-әрекетті талдау.
Е) Әрекет ету бағдарламасы.

$$$ 200
Таралу масштабы бойынша ластанудың негізгі түрлерін ата:
А) Локальды, глобальды, жергілікті.
В) Аймақтық, локальды.
С) Глобальды, жергілікті.
D) Жергілікті, аймақтық, ғаламдық.
Е) Ластану түрлері көп.

$$$ 201
Жергілікті ластанудың сипаттамасы қай жауапта көрсетілген:
А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 202
Аймақтық ластану сипаттамасы қай жауапта берілген:
А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 203
Ғаламдық ластанудың сипаттамасы қай жауапта берілген:
А) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
В) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер етеді.
С) Өзінің пайда болу жерінен үлкен қашықтықтарға таралады.
D) Барлық жоғарыда аталғандар.
Е) Үлкен территориялар мен акваторияларды және барлық планетаны қамтиды.

$$$ 204
Атмосфера бөліктері биіктігінің өсуіне қарай қандай ретпен орналасқан:
А) Тропосфера, стратосфера, мезосфера, ионосфера, экзосфера.
В) Стратосфера, тропосфера, ионосфера, экзосфера, мезосфера.
С) Стратосфера, ионосфера, тропосфера, мезосфера, экзосфера.
D) Экзосфера, ионосфера, мезосфера, стратосфера, тропосфера.
Е) Тропосфера, мезосфера, стратосфера, ионосфера, экзосфера.

$$$ 205
Атмосфераны ластаушы негізгі техногенді көз:
А) Түсті металлургия.
В) Электрэнергия.
С) Химия өнеркәсібі.
D) Мұнай өндіру.
Е) Ағаш өңдеу өнеркәсібі.

$$$ 206
Жылулық эффект құбылысын ашқан:
А) Н. Фурье.
В) Э. Геккель.
С) Р. Шерлок.
D) В. Вернадский.
Е) С. Аррениус.

$$$ 207
Аталған газдардың қайсысы парникті газдарға жатпайды:
А) Метан.
В) Азот оксидтері.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Күкірт оксидтері
Е) Сутегі.

$$$ 208
Атмосфераның табиғи ластануына жататындар:
A) Фреондар.
B) Бензипирин.
C) Жанартау.
D) Күкірт оксиді.
E) Мұнай өнімдері.

$$$ 209
Озон қабатының бұзылуына әсер ететін қандай химиялық қосылыс:
А) Көмірқышқыл газы.
В) Озон.
С) Метан.
D) Фреондар.
Е) Азот оксидтері.

$$$ 210
Парникті эффектінің нәтижелерінің теріс әсері ең қауіпті қайсысы:
А) Адам денсаулығының нашарлауы.
В) Грунттардың маусымдық еруінің артуы.
С) Әлемдік мұхит деңгейінің көтерілуі.
D) Батпақтану.
Е) Озон қабатының бұзылуы.

$$$ 211
Озон қабаты шоғырланған қабат:
А) Мезосфера, стратосфера.
В) Тропосфера, стратосфера.
С) Тропосфера, ионосфера
D) Ионосфера, мезосфера..
Е) Экзосфера, ионосфера.

$$$ 212
Озон қабатының бұзылуынан болатын негізгі қауіп:
А) Атмосферадағы көмірқышқыл газы концентрациясының шоғырлануының қарқындылығының көтерілуі.
В) Фотосинтез төмендеуі.
С) Климаттың суыттуы.
D) Ультракүлгін сәулелерінің өлімге әкеліп соқтыратын ықпалы.
Е) Климаттың жылынуы.

$$$ 213
Әртүрлі өндірістік қалдықтарының атмосфералық ылғалда еруінен пайда болатын жауын-шашындар, қышқыл жауындар, бұлардың қандай рН көрсеткіші болады:
А) 3,9-дан төмен.
В) 7- ден төмен.
С) 7- ден жоғары.
D) 5,6 –дан төмен.
Е) 5,6-дан жоғары.

$$$ 214
Қышқыл жауындардың теріс нәтижелері қандай:
А) Топырақтағы өзгерістер (топырақ қышқылдануы, топырақ биотасынан нашарлауы, қысым келтіру және оның өлімі т.б.)
В) Су экожүйелеріндегі өзгерістер (қышқылдылықтың көтерілуі, балық ресурстарының жойылуы және т.б.).
С) Өсімдіктер өзгеруі (жапырақ қабықшасының бұзылуы, фотосинтездің бұзылуы, кебу және т.б.)
D) Шыны, бетон, және т.б. құрылыс материалдарының, оның ішінде ежелгі архитектуралық ескерткіштерінің бұзылуы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 215
Күйенің (смогтың) қандай түрлерін бөлуге болады:
А) Мұзды, лондондық, фотохимиялық.
В) Мұзды, сулы, лос-анжелестік.
С) Лондондық, лос-анжелестік, токиялық.
D) Фотохимиялық, химиялық, физикалық.
Е) Лондондық, нью-йорктык, лос-анжелестік.

$$$ 216
1960 жылдан бері Арал теңізінің су деңгейі қанша метрге төмендеді:
А) 5 м.
В) 10 м.
С) 17 м.
D) 30 м.
E) 34 м.

$$$ 217
Шөлейттену процессіне Қазақстан Республикасының қанша жері (%) ұшыраған:
А) 10%
В) 30%
С) 60%
D) 40%
E) 100%

$$$ 218
Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесінің қанша элементі табылған:
А) 30
В) 20
С) 45
D) 56
E) 99

$$$ 219
Төменде қай түсініктің анықтамасы беріліп отыр: Ерекше табиғи қорғалатын, ғылыми, мәдени, эстетикалық, рекреациялық сауықтыру маңызы бар табиғи кешендер және объектілер мемлекеттік билік органдарының шешімімен шаруашылықта толықтай не бөлшектеп қолдануға тыйым салынған және сол учаскідегі суы және ауа кеңістігі:
А) Экожүйе.
В) Қорық.
С) Ерекше қорғалатын территория.
D) Қорғалым.
E) Биосфера.

$$$ 220
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасы ұйымдастырылмаған:
А) Жаратылыс саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 221
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген Табиғи кешенді жаратылыстың күйінде сақтап қалу мақсатымен кәдімгі шаруашылық қолданысынан алынған учаскелер территориясы:
А) Жаратылыс саябағы.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 222
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Салыстырмалы үлкен табиғи территориялар мен акваторияларда экологиялық, рекреациялық, ғылыми сияқты үш негізгі мақсат орындалады, бірақ шаруашылықта қолданылатын зоналар да бар:
А) Табиғи ұлттық саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 223
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: Негізінен халықтың ұйымдастырылған демалысына қолданатын салыстырмалы түрде жеңіл қорғалатын режимі бар территориялар ерекше эстетикалық экологиялық құндылықтарымен ерекшеленеді:
А) Табиғи үлттық саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 224
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Табиғи комплекстерді немес олардың компоненттерінің экологиялық балансын сақтап қолдау үшін белгілі мерзімге жасалған территориялар:
А) Табиғат ескерткіші.
В) Қорық.
С) Табиғи ұлттық саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 225
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Ғылыми, оқу, мәдени, ағарту мақсатында, өсімдік әлемін байыту, биотүрлілікті сақтау мақсатымен адам жасаған ағаштар мен бұталар коллекциясы осы аймақта жаңа өсімдіктердің интродукциясы және акклиматизациясы бойынша жұмыстары жүріп жатыр:
А) Жаратылыс саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ, ботаникалық бақшасы.

$$$ 226
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Мемлекеттік табиғи қорықтар құрамына кіретін және биосфералық процесстерді зерттеуде фондтық қорық – эталондық объектісі ретінде қолданылатын, территориялардың учасклері:
А) Биосфералық қорық.
В) Фондық қорық.
С) Табиғи ұлттық саябақ.
D) Қорғалым
E) Дендрологиялық саябақ және ботаникалық бақшасы.

$$$ 227
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: Ғылыми, экологиялық, мәдени және эстетикалық бағасы бар уникалды және ерекше қайта қалпына келмейтін табиғи объектілер:
А)Табиғи ескерткіш.
В) Қорық.
С) Биосфералық қорық.
D) Қорғалым
E) Дендрологиялық саябақ

$$$ 228
Қазіргі кезде Қазақстанда қанша ботаникалық саябақ жұмыс істеуде:
А) 3
В) 5
С) 7
D) 9
E) 12

$$$ 229
Шығыс Қазақстан территориясында қанша қорық орналасқан:
А) 1
В) 3
С) 2
D) 4
E) 5

$$$ 230
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасы Баянауылдың әсем кешендерін қорғау үшін қолданылады:
А) Қорық.
В) Қорғалым.
С) Табиғи ескерткіш.
D) Ұлттық саябақ.
E) Ботаникалық саябақ.

$$$ 231
Шығыс Қазақстан территориясында қандай қорық орналасқан:
А) Батыс Алтай.
В) Үстірт.
С) Ақсу-Жабағалы
D) Барсакелмес.
E) Наурызым.

$$$ 232
Қазақстандағы ең бірінші қорықты ата:
А) Батыс Алтай.
В) Үстірт.
С) Ақсу-Жабағалы.
D) Барсакелмес.
E) Наурызым.

$$$ 233
Қазақстандаға ең алғашқы қорық қандай жылы ұйымдастырылды:
А) 1816
В) 1916
С) 1926
D) 1936
E) 1946

$$$ 234
Болжамға сәйкес жер бетіндегі халықтың саны қаншаға келгенде тұрақтану керек:
А) 6 млрд. адам.
В) 10-12 млрд. адам.
С) 8 млрд. адам.
D) 7 млрд. адам.
E) 12-15 млрд. адам.

$$$ 235
Қазіргі кезде жер бетіндегі халық саны қанша:
А) 10 млрд. адам.
В) 8 млрд. адам.
С) 6 млрд. адамнан астам.
D) 5 млрд. адамнан аз.
E) 12 млрд. адам.

$$$ 236
Планетадағы орман массивтерінің жалпы ауданы шамамен құрайды:
А) 10,5 млрд. га
В) 9,8 млрд. га
С) 5,5 млрд. га
D) 4,0 млрд. га
E) 2,2 млрд. га

$$$ 237
Біздің еліміздің территориясының қанша пайызын орман алып жатыр:
А) 2 %
В) 3 %
С) 4 %
D) 5 %
E) 6 %

$$$ 238
Қазіргі кезде дүние жүзінде автомобиль саны қанша:
А) 6 мың
В) 2 млрд.
С) 250 млн.
D) 100 мың
E) 500 млн.

$$$ 239
Автомобиль түтінінен көп мөлшерде шығатын қосылыстар:
А) Көмірсутектер.
В) Күкірт диоксиді.
С) Қорғасын.
D) Иісті газ.
E) Бензапирен.

$$$ 240
Семей сынақ полигонының қызымет жасаған кезеңі:
А) 1938-1988 жж.
В) 1949-1989 жж.
С) 1965-1995 жж.
D) 1970-2000 жж.
E) 1947-1987 жж.

$$$ 241
Семей полигоны қызымет жасаған жылдары қанша ядролық қару-жарақ сыналды:
А) 250.
В) 370.
С) 420.
D) 470.
E) 550.

$$$ 242
Қай жылы ең алғаш Тұрақты даму термині экологияда қолданылды:
А) 1960 ж.
В) 1970 ж.
С) 1992 ж.
D) 1990 ж.
E) 1980 ж.

$$$ 243
Қандай конференцияда маңызды және негізгі документ 21 ғасыр күн тәртібі қабылданды:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
E) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 244
Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А) 1962.
В) 1972.
С) 1982.
D) 1992.
E) 2002.

$$$ 245
Қай жылы және қай жерде рет қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ-ның екінші конференциясы өткізілді:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
Е) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 246
Қай Саммитте Қазақстан Республикасының президенті
Н.А. Назарбаев Экономикалық өсім тек әлеуметтік даму және экологиялық қауіпсіздік жағдайында баяндамасымен шықты:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
E) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 247
Экологиялық заңдылықтың негізгі даму кезеңдерін атаңыз:
А) Бірінші, екінші, үшінші.
В) Пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
С) 19 ғасыр, 20 ғасыр, 21 ғасыр.
D) Консервативтік, табиғиресурстық, экологиялық.
E) Биологиялық, экологиялық, техникалық.

$$$ 248
Экологиялық құқық деген түсініктің ең дұрыс анықтамасын табыңыз:
А) Бүгінгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны жақсатру мақсатында қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормаларының жүйесі.
В) Бүгінгі және ертеңгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны сақтау, салауаттандыру мен жақсарту мақсатында қоғам мен табиғат қарым-қатынасы сферасындағы өзара қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормаларының жүйесі болып табылатын құқық саласы.
С) Ертеңгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны сақтау мақсатында қоғам мен табиғиттың арасындағы өзара қарым-қатынастарды қадағалайтын құқық саласы.
D) Қоршаған табиғит ортасын сақтау, салауаттандыру мен жақсарту мақсатында қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара байланыстылық сферасында қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормалары жүйесі болып табылатын құқық саласы.
E) Қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара байланыстылық сферасында қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормалары болып табылатын құқық саласы.

$$$ 249
Бақа қай жануарлар тобына жатады:
А) Пойкилотермдік.
В) Ксерофиттік.
С) Гетеротермдік.
D) Гомойотермдік.
E) Эвригалендік.

$$$ 250
Кит қандай топқа жатады:
А) Паразиттер.
В) Гомойотермдік.
С) Мезофилдік.
D) Гиобионттық.
E) Пойкилотермдік

$$$ 251
Эвтрофтылар қандай топырақтың өсімдіктері:
А) Бай топырақтың.
В) Кедей топырақтың.
С) Тұзды топырақтың.
D) Орташа қоректік заттары бар топырақтың.
E) Құмды топырақтың.

$$$ 252
Жасыл өсімдікке түскенде күн радиациясы қалай пайдаланады:
А) Толық жұтылады.
В) Толық шағылысады.
С) Өсімдіктің бойында жылыну процесі жүреді.
D) Өсімдік бұл процеске қатыспайды.
E) Фотосинтез процесінде және өсімдік бойының жылынуы үшін қолданылады.

$$$ 253
Пелагиальдық организмдер:
А) Нектон, планктон.
В) Нектон, бентос.
С) Бентос.
D) Нектон, планктон, бентос.
E) Планктон, бентос.

$$$ 254
Мезофиттер:
А) Құрғақшылықта жақсы өсетін өсімдіктер.
В) Ылғалды қажет ететін өсімдіктер.
С) Қоңыржай ылғалдылықтың өсімдіктері.
D) Суда өсетін өсімдіктер.
E) Өте ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер.

$$$ 255
Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық зоналары:
А) Нектон, планктон, пелагиаль.
В) Нектон.
С) Планктон.
D) Пелагиаль, бенталь.
E) Бентос, пелагиаль.

$$$ 256
Тіршілік ету ортасын атаңыз:
А) Су, жер, тау.
В) Топырақ, жер, ауа.
С) Топырақ, су, жер-ауа, ағза.
D) Су, жер-ауа, ағза, теңіздік.
E) Теңіздік, жер-ауа, ағза.

$$$ 257
Гидросфераның қандай тереңдігінде тірі организмдер тараған:
А) 100м.
В) 1500м.
С) 3000м.
D) Күн сәулесі түсетін тереңдікте.
E) Барлық тереңдікте.

$$$ 258
Топырақта ылғал қандай түрде болады:
А) Байланыстылық, гравитациялық, ерітінді, бу түрінде.
В) Бу түрінде, капиллярлық, минералдық , байланыстылық.
С) Бу түрінде, капиллярлық, гравитациялық, байланыстылық.
D) Капиллярлық, бу түрінде, гравитациялық.
E) Кристалдық, капиллярлық, гравитациялық, байланыстылық.

$$$ 259
Биосфера дегеніміз:
А) Жердің қатты қабаты.
В) Экосфера.
С) Тірі және космостық заттар өмір сүру орталығы.
D) Барлық тірі зат және оның таралу облысынан тұратын жердің сыртқы қабаты.
E) Жердің сұйық қабығы.

$$$ 260
Биосфера дегеніміз:
А) Жаңа өмір мен ақыл- парасаттың ортасы.
В) Атмосфераның төменгі, барлық гидросфера, литосфераның жоғарғы бөлігі.
С) Жердің ғаламдық экожүйесі.
D) Жердің сыртқы қабығы.
E) Ақыл-парасаттылық ортасы.

$$$ 261
В.И. Вернадский бойынша биосфераның компоненттері-бұл:
А) Тірі зат, биогенді зат, костық зат, биокостық зат, адам, өсімдік заты.
В) Костық, биокостық, биогендік, тірі заттар.
С) Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроорганизмдер.
D) Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E) Тірі зат, биогендік зат, костық зат, биокостық зат, өсімдік зат.

$$$ 262
Биосфераның дамуының жоғарғы сатысындағы адамның саналы іс-әрекетінің негізгі күшке айналу кезеңі:
А) Криосфера.
В) Мезозой.
С) Антропосфера.
D) Кайназой.
E) Ноосфера.

$$$ 263
Биосфераның тірі затының негізгі массасын құрайтындар:
А) Жануарлар.
В) Өсімдіктер.
С) Бактериялар.
D) Зоопланктон.
E) Жыртқыштар.

$$$ 264
Биосферада тірі заттың таралуы:
А) Құрлық бетінде және мұхитта біркелкі.
В) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхитта біркелкі.
С) Құрлық бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
D) Мұхит бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
E) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхит бетінде біркелкі.

$$$ 265
Биосферадағы биогенді миграция – бұл қандай айналым:
А) Тірі ағзаларда шоғырланған энергияның.
В) Тірі ағзалардың құрамына кіретін элементтердің.
С) Тірі ағзаларда шоғырланған заттардың.
D) Тірі ағзалардың құрамына кіретін органикалық заттардың.
E) Тірі ағзалардың құрамына кіретін бейорганикалық заттардың.

$$$ 266
Атмосферадағы тіршіліктің жоғарғы шекарасы:
А) 5 км.
В) 10 км.
С) 20 км.
D) 25 км.
E) 50 км.

$$$ 267
Тіршілік температураның қандай шегіне төзімді:
А) –50 0С -ден 50 0С.
В) 0 0С -ден 50 0С.
С) –270 0С -ден 180 0С.
D) –80 0С -ден 80 0С .
E) -100 0С -ден 100 0С.

$$$ 268
Литосферада биосфераның төменгі шекарасын не анықтайды:
А) Температура.
В) Қысым.
С) Оттегінің болмауы.
D) Судың болмауы.
E) Метаморфтық тау жыныстарының шөгуі.

$$$ 269
Антропогендік әрекеттің табиғатқа әсері – бұл:
А) Адам әрекетімен байланысты.
В) Биосферадағы процестерге байланысты.
С) Табиғи құбылыстарға байланысты.
D) Геологиялық құбылыстарға байланысты.
E) Абиотикалық процесстерге байланысты.

$$$ 270
Қоршаған ортаның физикалық ластануы - бұл:
А) Шулы ластану.
В) Бактериялармен ластану.
С) Көмірқышқыл газымен ластану.
D) Ауыр металдармен ластану.
E) Вирустармен ластану.

$$$ 271
Антропогендік әсердің нәтижесінде атмосферадағы көмірқышқыл газының жинақталуы қандай теріс зардаптарға соқтырады:
А) Озон тесіктерінің пайда болуы.
В) Климаттық қозғалыстар, мысалы парникті эффект.
С) Фотосинтездеуші организмдермен органикалық заттардың түзілуінің күшейуі
D) Жер атмосферасының шағылыстыру қабілетінің артуына.
E) Көміртегі қазбалар формаларының түзілуі: көмір, мұнай және табиғи газ.

$$$ 272
Озон тесіктері көбеюі атмосфераға қандай негізгі заттардың шығуымен шақырылады:
А) Иісті газ.
В) Күкірт оксидтері.
С) Метан.
D) Фреондар.
E) Диоксиндер.

$$$ 273
Қышқыл жаңбырдың пайда болуында негізгі роль атқаратын заттарды ата:
А) Иісті газ.
В) Күкірт оксидтері.
С) Метан.
D) Фреондар.
E) Диоксиндер.

$$$ 274
Қоршаған ортаның мониторингі анықтамасының қайсысы нақты мәнін көрсетеді:
А) Қоршаған ортаның жағдайын бақылау.
В) Қоршаған ортаның жағдайын сандық бақылау.
С) Қоршаған ортаны жағдайын бақылау.
D) Қоршаған ортаның жағдайын жүйелік бақылау және болжау.
E) Қоршаған ортаның сапасын басқару.

$$$ 275
Күн сәулесінің жер бетінен шағылу үлесі:
А) Магнето.
В) Диатриба.
С) Альбедо.
D) Марина.
E) Секка.

$$$ 276
Ауадағы улы заттардың шегі:
А) ДОК.
В) ПКВ.
С) ПДВ.
D) ПДК.
E) ПХВ.

$$$ 277
Тропосфераның 78,1 % неден тұрады:
А) Оттегінен.
В) Гелийден.
С) Көмірқышқыл газынан.
D) Азоттан.
E) Сутегінен.

$$$ 278
Дамыған елдерде атмосфераға улы заттар қалдықтарының негізгі мөлшерін шығаратын сала:
А) Жылу электр станциясы.
В) Химиялық өндіріс.
С) Түсті металлургия.
D) Атом электр станциясы.
Е) Автотранспорт.

$$$ 279
Түтіннің, тұманның, шаң-тозаңның улы қоспасы қалай аталады:
А) Қышқыл жаңбыр.
В) Фреон.
С) Иісті газ.
D) Түтін (смог).
Е) Фотооксидант.

$$$ 280
Сумен қамтамасыз етуге жарамды тұщы сулар, гидросфераның жалпы көлемінің мына пайызына келеді:
А) 1 %.
В) 0,5 %.
С) 0,3 %.
D) 2 %.
Е) 1,5 %.

$$$ 281
Суаттар ластануындағы негізгі мәнге иелері:
А) Өнеркәсіп өндірістерінің ағынды сулары.
В) Коммунальды өндірістерінің ағынды сулары.
С) Пайдалы қазбаларды өндіру мен байытудағы өндіріс қалдықтары.
D) Нөсерлі жауындармен заттардын шайылуы.
Е) Жануарлар кешеніндегі ағынды сулар.

$$$ 282
Соңғы жылдары тез қарқынмен суларда ғаламдық ластаушылардың қай түрі өсуде:
А) Ауыр металдардың.
В) Мұнайдың.
С) Фенолдың.
D) Пестицидтердің.
Е) Синтетикалық заттардың.

$$$ 283
Төмендегілердің қайсысына адамның ең көп ықпалы тиеді:
А) Су өсімдігіне.
В) Топырақ өсімдігіне.
С) Жер асты өсімдігіне.
D) Жер беті өсімдігіне.
Е) Теңіз өсімдігіне.

$$$ 284
Топырақ деградациясының ғаламдық көрінуі:
А) Эрозия.
В) Ластану.
С) Тұздану.
D) Шөлдену.
Е) Батпақтану.

$$$ 285
Либих заңы-бұл:
А) Экология зандарының бірі.
В) Толеранттылық заңы.
С) Экологиялық факторлар жайлы заң.
D) Минимум заңы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 286
Ноосфера – бұл:
А) Сана сферасы.
В) Адамның саналы әрекеті анықтаушы болып келетін кезең.
С) Биосфера дамуының факторы.
D) Биосфераның дамуының жоғары сатысы.
Е) Ойлаушы қабық.

$$$ 287
Экожүйеге су қоймалары салынуының ықпалы:
А) Қолайлы.
В) Зиянды.
С) Аз белгілі.
D) Ықпал етпейді.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 288
Қышқыл жаңбырларды шақырушы күкіртті газдың негізгі көзі:
А) Жылу электр станциялары.
В) Мұнай химия өндірісі.
С) Құрылыс материалдар өндірісі.
D) Автотранспорт.
Е) Ауыл шаруашылығы.

$$$ 289
Атмосфераға ластанудың ең көп мөлшері двигателі бар жүк автомобилінің қандай түрінен түседі:
А) Дизельді.
В) Іштен жану.
С) Газды.
D) Электрлі.
Е) Дурыс жауабы жоқ.

$$$ 290
Суды ластанудан тазалаудың биологиялық әдісі мынаны қолдануға негізделген:
А) Балықтар.
В) Өсімдіктер.
С) Микроағзалар.
D) Шымтезек.
Е) Мұнай.

$$$ 291
Энергияның экологиялық таза көздері:
А) Жылу электр станциялары.
В) Дизельды двигательдер.
С) Атом электр станциялары.
D) Күн батареялары.
Е) ЖЭО.

$$$ 292
Адам саны шығыны жағынан бірінші орын алатын апат түрі:
А) Жанартау атқылауы.
В) Жер сілкіну.
С) Тропикті циклондар.
D) Өрт.
Е) Сырғыма.

$$$ 293
Территориялар шөлденуінің басты себебі:
А) Өнеркәсіп.
В) Ауыл шаруашылығы.
С) Мұнай өңдеу.
D) Өрттер.
Е) Балық шаруашылығы.

$$$ 294
Озон қабатының жойылуының басты себепкері:
А) Иісті газ.
В) Фреон.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Күкіртті газ.
Е) Су.

$$$ 295
Берілген территориялардағы 2000 құстың 1800-н торғайлар құрайды. Торғайлардың басымдылық деңгейі мына пайызға тең:
А) 40 %.
В) 25 %.
С) 90 %.
D) 15 %.
Е) 9 %.

$$$ 296
Ноосфера түсінігін еңгізген:
А) Академик Вернадский.
В) Э. Леруа мен П. Тейяр де Шарден.
С) Э. Леруа, П. Тейяр де Шарден мен Вернадский.
D) П. Тейяр де Шарден мен Вернадский
Е) П. Тейяр де Шарден мен Н.Н. Моисеев.

$$$ 297
Вернадскийдің биосфера жайлы іліміне сәйкес биогенді миграцияға қатысатындар:
А) Микроорганизмдер мен көпклеткалы өсімдіктер.
В) Микроорганизмдер мен көпклеткалы жануарлар.
С) Барлық көпклеткалы организмдер адамдарды қоспағанда.
D) Микроорганизмдер, барлық көпклеткалы организмдер және де адам.
Е) Тек адам.

$$$ 298
Қазақстанда қанша ұлттық саябақтар жұмыс жасауда:
А) 113.
В) 7.
С) 3.
D) 2.
Е) 9.

$$$ 299
Қазақстанда қанша қорық жұмыс жасауда:
А) 13.
В) 7.
С) 3.
D) 2.
Е) 10.

$$$ 300
Солтүстік Каспийдегі басты табиғат қорғаушы мәселе:
А) Алтын өндіру.
В) Түсті металл өндіру.
С) Мұнай өндіру.
D) Теңіз деңгейінің төмендеуі.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

SSS 301
Қоршаған орта неден тұрады?
A)Табиғи және техногендік мегажүйеден
B)Табиғи мегажүйеден
C)Техногендік мегажүйеден
D)Биосферадан
E)Гидросферадан, атмосферадан

SSS 302
Жер қыртысының массасының 80% келесі химиялық үш элементтен тұрады:
A) O,Fe,Ca
B) Si,Na,Ca
C) Al,Fe,Na
D) O,Si,Al
E) Ca,Fe,Mg

SSS 303
Жердің геосфералары:
A)Литосфера, гидросфера
B)Литосфера, атмосфера
C)Биосфера, атмосфера
D)Литосфера, гидросфера, биосфера, атмосфера
E)Литосфера, биосфера

SSS 304
Бастапқы минералдардың желдетуден пайда болған минерал:
A)Кварц
B)Ортоклаз
C)Апатит
D)Каолинит
E)Пирит

SSS 305
Терең жататын тау жыныстарының үлкен сілемі:
A)Лакколит
B)Өзектер
C)Батолит
D)Жамылғылар
E)Базальттік қабат

$$$ 306
Вернадский В.И. бойынша биосфера құрылымы-олар:
А. Тірі, белсенді, кості, биокості зат, адам өсімдікті зат.
В. Кості, биокості, биогенді, тірі зат.
С.Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроағзаларү
D.Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E. Тірі өат, биогенді зат, кості зат, биокості зат, өсімдікті зат.

$$$ 307
Биосфера дамуындағы, адамның іс әрекетін анықтаушы күш болатын жоғарғы кезеңнің атауы:
А. Криосфера
В. Мезазой
С.Антропосфера
D. Кайназой
E. Ноосфера

$$$ 308
Биосфера жер қабықшаларының бірі болып табылады және жасы бойынша:
A. Ең көне
B. Жердің бір уақытта түзілген барлық қабықшаларына тең
C. Жер қабықшаларындағы ең жасы
D. Гидросферадан үлкен.
E. Литосфераға дейін түзлген.

$$$ 309
Табиғатқа антропогенді әсер ету бұл:
А. Адам іс әрекетіне болаған;
В.Биосферадағы үрдістерімен байланысқан
С. Табиғаттың құбылыстарымен байланысқан;
D. Геологиялық құбылыстармен байланысқан
E. Абиотикалық үрдістермен байлангысқан.

$$$ 310
Қоршаған ортаның физикалық ластануына не жатады?
А. Шумен ластану
В. Батериялармен ластану
С. Көмірқышқыл газбен ластану
D. Ауыр металлдармен ластану
E. Вирустармен ластнау

$$$ 311
Атмосферада көмірқышқыл газының жиналуы антропогенді әсер әсер нәтижесінде келесі жағымсыз салдарды болдыруы мүмкін
А. Азон тесіктерінің пайда болуы
В. Климаттық ауытқулар
С. Фотосинтездеуші ағзалармен органикалық заттар түзудің күшеюі
D. Жер атмосферасындағы шағылысу қабілетінің ұлғаюы
E. Көміртектің қазба түрлерінің түзілуі

$$$ 312
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің

$$$ 313
Азон қабаты-биосфера болуыныңқажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 314
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 315
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 316
Қоршаған орта мониеторингісі анықтамаларын қайсысы оның мәнін нақты көрсетеді:
А. Қоршаған орта күйін бақылау
В. Қоршаған орта күйін сандық бақылау
С. Қоршаған орта күйін бақылау, бағалау және болжау
D. Қоршаған орта күйін жүйелік бақылау мен болжау
E. Қоршаған орта сапасын басқару

$$$ 317
Мониторинг терминіні ұсынған кім?
А. В.И. Вернадский
В. А.Н. Формозов
C. Ю.А. Израэль
D. А.Г. Карташев
E. П.С. Паллас

$$$ 318
Күн сәулелерінің беттен шағылысқан үлесінің аталуы:
А. Магнето
В. Диатриба
С. Альбедо
D. Марина
E. Секка

$$$ 319
Ауадағы зиянды заттар шектері:
А. ДОК
В. ПКВ
С. ПДВ
D. ПДК
E. ПХВ

$$$ 320
Тропосфераның 78,1 %-ы тұрады:
А. Оттегінен
В. Гелия
С. Көмірқышқыл газынан
D. Азота
E. Сутектен

$$$ 321
Дамыған елдерде зиянды заттар төгінділерінің негізгі саны:
А. Жылу электрстанцияларынан
В. Химиялық өндірістерінен
С. Түсті металлургиядан
D. Атом электростанцияларынан
E. Автотранспорттан

$$$ 322
Шаң, тұман,түтіннің улы қоспасынаң атауы:
А. Қышқыл жаңбыр
В. Фреон
С. Иісті газ
D. Смог
E. Фотооксидант

$$$ 323
Сумен қамтуға жарамды тұщы суларға гидросфераның жалпы көлемінен келеті.
А. 1%
В. 0,5%
С. 0,3%
D. 2%
E. 1,5%

$$$ 324
Су қоймаларының ластануында негізгі мәні:
А. Өндірістік мекемелердің құбыр сулары
В. Комуналдық мекемедегі құбыр сулар
С. Пайдалы қазбаларды алу мен байыту кезіндегі өндіріс қалдықтары
D. Нөсер тұнбаларымен заттардың шайылуы
E. Мал өсіру кешендеріндегі құбыр сулар

$$$ 325
Суды жаханды ластаушылардың қайсысының әсері соңғы жылдары тез өсуде:
А. ауыр металдардың
В. Нефти
С. Фенолов
D. Пестицид
E. Синтети

$$$ 326
Адамның максималды әсер:
А. Су өсімдігіне
В. Топырақ өсімдігіне
С. Жерасты өсімдіктеріне
D. Жерүсті өсімдіктеріне
E. Теңіз өсімдіктеріне

$$$ 327
Топырақ деградациясының жаһанда көрінуі
А. Эрозия
В. Ластанулар
С. Тұзданулар
D. Шөлденулер
E. Саз батпақтанулар

$$$328
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 329
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бір
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 330
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$ 331
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 332
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 334
атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 335
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмаыл құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энегияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 336
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 337
Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы:
А. ЮНЕСКО.
В.ФАО.
С. МАГАТЭ.
D.BO3.
Е) ЮНЕП.

$$$ 338
Атомды энергетика бойынша халықаралық агенттік:
А. ЮНР.П.
B. МАГАТЭ.
C. ФАО.
D. ВОЗ.
Е. МСОП

$$$ 339
Улкен қашықтарға ауаның траншектеулі ластануы туралы конвенцияға қол қойылды
A.1950 ж
B. 940 ж
C. 960 ж
D.1990 ж
Е. 1979 ж

$$$ 340
Қоршаған орта мен даму өкіметі мен мемлекеттер басшылары деңгейінде БҰҰ халықаралық конференциясы қашан, қайда өтті?
А. 1972 ж.Стокгольмде.
В. 1982 ж. Москвада
С. 1996 ж. Нью - Йоркте
D. 1975 ж. Хельсинкте
Е. 1992 ж Рио-де-Жанейрода.

$$$ 341
КСРО, АҚШ, Англия, франция және басқа елдер арасында Антрактида туралы келісімге қол қойылды:
A. 990 ж.
B. 1960 ж.
C. 980 ж.
D. 959 ж.
Е. 1970 ж.

$$$ 342
Жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы Конвенцияға қол қойылды:
A. 1960 ж.
B. 2000 ж.
C. 1973 ж.
D. 1930 ж.
Е. 2005 ж

$$$ 343
Азық-түлік пен ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесі:
A. МАГ ATE.
B. ЮНЕСКО.
C. ЮНЕП.
D. МСОП.
E. ФАО.

$$$ 344
Мониторинг термині қашан қолданысқа енді?
A. 1994.
B. 1991.
C. 1965.
D. 1972.
E. 1984.

$$$ 345
Қоршаған орта мониторингісі жалпы мемлекеттік жүйесі:
A. Ұлттық
B. Округтік
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Жаһандық

$$$ 3246
Экологиялық мониторингке жатады:
A. Зерттеу және аймақтық
B. Тәжірибелік және зерттеулік
C. Жаһандық және тәжірибелік
D. Ұлттық және зерттеулік
E. Жаһандық және Ұлттық

$$$ 347
Жеке алынған өндіріс мониторингі:
A. Жаһандық
B. Жергілікті
C. Округті
D. Болжамды
E. Ұлттық

$$$348
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 349
ҚР-ң Қызыл-Кітабындағы бірінші санаттағы жануарлар түрлеріне жатады.
A. Қар барсы, ілеусін, жарқанат
B. Кіші аққу
C. Қызыл қасқыр, қызыл құм арқары, скопа
D.Құлан, сары құтан
E. Төрт сызықты табан

$$$ 350
Қызыл кітаптағы екінші санатқа жататын өсімдіктер мен жануарлар түрлері:
A. Қалпына келтірілген түрлер.
B. Белгісіз түрлер
C. Сирек түрлер
D. Сандары азайып бара жатқан түрлер
E. Жоғалып бара жатқан түрлер

$$$ 351
Қызыл Кітаптағы төртінші санаттағы өсімдіктер мен жануарлар түрлері :
A. Жоғалып бара жатқан түрлер
B. Қайтымсыз жоғалған түрлер
C. Сирек түрлер
D. Белгісіз түрлер
E. Қалпына келген түрлер

$$$ 352
Қаздар ұшып өтетін табиғат ескерткіші орналасқан
A..Саңғытау облыы
B.Қостанай облысы
C. Шығы-қазақстан облысы
D. Павлодар облысы
E. Қарағнды облысы

$$$ 353
Халықаралық мәнді су-саз батпақты қажеттер қорына ЮНЕСКО мен енгізілген қорық
A. Алматы.
B. Корғалжын.
C. Ақсу-Жабағылы.
D. Алакөл.
E. Батыс-Алтай.

$$$ 354
Сайғақтар популяциясын сақтау мақсатында құрылған қорық
A. Наурызым.
B. Алматы.
C. Алакөл.
D. Барсакелмес.
E. Марқакөл.

$$$ 355
Батыc-Алтай қорығы құрылды
A. 992 ж.
B. 1978 ж.
С. 1993ж.
D. 974 ж.
E. 1998 ж.

$$$ 356
Халықаралық Қызыл Кітапқа енген ҚР жануарлар түрлері
A.Құлан, гепард, ақ тырна, қызғылт фламинго, бірқазан.
B. Кіші саршұнақ, сұр қасқыр
C. кесіртке, жолбарыс
D. Жарқанат, аққу, дауылпаз
E. Тау ешкісі, арқар

$$$ 357
МСОП Қызыл кітабындағы қара тізімге енгендер
A. Сирек түрлер
B. сандары қалыпына келтірілген түрлер
C. Жоғалған түрлер
D. Сандары азайып бара жатқан түрлер
Е. Қайтымысз жоғалған түрлер

$$$ 358
ҚР осы уақытта қана қорық жұмыс істейді
А. 6
В. 12
С. 4
D. 22
Е. 10

$$$ 359
Қазақстандағы бірінші қорық
А. Алматы
В. Ақсу-Жабағлы
С. Наурызым
D. Барсакелмес
Е. Корғалжын.

$$$ 360
Көрсеткен жануарлардың қай сирек түрі Семей қаласында өмір сүреді
А. Кұлан
В. Гепард
С. Манул
D. Барс
Е. Мензбир борсығы

$$$ 361
ҚР Қызыл Кітабына енген Қызғылт фламинго Қазақстанның қай қорығында бар
А. Алматы
В. Корғалжын
С. Барса-Келмес
D. Куратау.
Е. Аксу-Жабағылы

$$$ 362
Демалу мен туризмге рұқсат етілген, ерекше қорғалатын аймақ түрі:
А. Қорық
В. Саябақ
С. Ұлттық бақ
D. Табиғат ескерткіштері
Е. Табиғи бақ

$$$363
Баянауыл ұлттық бағы орналасқан
А. Павлодар облысы
В. Акмола облысы
С. Қарағанды облысы
D. Оңтүстік-Қазақстан обласы
Е. Алматы облысы

$$$ 364
ҚР аймағының неше пайызы ерекше қорғалатын табиғи аймақтар алады?
A. 21
B. 5
C. 3
D. 1
E. 13

$$$ 365
Қазіргі уақытта әлемде неше биосфералық қорықтар бар?
A. 200 астам.
B. 500 астам.
C. 400 астам.
D. 300 астам.
E. 100 астам.

@@@ Тұрақты даму

$$$ 366
ҚР-ның қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1999;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1997 ;
Е. 1991.

$$$ 367
ҚР-ның ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1997;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 368
ҚР-ның экологиялық сараптама туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1998;
Е. 1990.

$$$ 369
ҚР-ның атмосфералық ауаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 2000;
С. 2005;
D. 2002;
Е. 1990.

$$$ 370
Қоршаған ортаға және тұрақты дамуға қатысты БҰҰ-ның конференциясы қай жылы өтті:
А. 1992;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 371
Рио-де Жанейро декларациясында Тұрақты дамуға байланысты қанша принцип қабылданды:
А. 10;
В. 15;
С. 22;
D. 24;
Е. 27

$$$ 372
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің

$$$ 373
Азон қабаты-биосфера болуыныңқажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 374
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 375
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 376
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 377
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бір
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 378
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$379
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 380
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 381
атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 382
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмаыл құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энегияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 383
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 384
Оттегі айналысының жылдамдығы:
А. 2 млн. жыл
В. 2000 жыл
С. 100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 385
Көмірқышқыл газының айналыс жылдамдығы
А. 2 млн. жыл.
В. 2000 жыл.
С.100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 386
Озонның негізгі салмағы жер бетінен қандай биіктікте орналасқан?
A. 20-25 км.
B. 7-10 км.
C. 5-10 км.
D. 90-100 км.
E. 40-50 км.

$$$ 387
Планетаны су ресурстары тұрады:
А.. Мұздықтардан, атмосфералық ылғалдылықтардан, өзендерден, жерасты суларынан
В. Беткі, жерасты, мұзыдқатардан, атмосфералық. топырақты ылғалдан
C. Өзендер, үстінгі сулар, жер ылғалынан
D. Жер асты бастауларынан, теңіздерден
E. Мұздықтардан, ылғалдылықтардан, өзендерден, су қоймаларынан.

$$$ 388
Жер планетасының жасы
А. 4,5 млрд. жыл
В. 10 млрд. жыл
С. 12 млрд. жыл
D. 1000 жыл
Е. 3 млн. жыл.

$$$ 389
Атмосфераны ластаушылар бөліненді
A. Өнеркәсіптік және механикалық
B. Тұрмыстық және ауылшаруашылық
C. Жаратылысты және антропогенді
D. Ұйымдастырушы және антропогенді
E. Газды және қатты

$$$ 390
Қышқылды жауын алғаш тіркелген
A. 1945 ж. АҚШ-та
B. 1990 ж. Ресейде
C. 1960 ж.Жапонияда
D. 1950 ж. Францияда
E. 1908 ж. англияда

$$$ 391
Қышқылдық жауын терминіні енгізген инженер
A. Г.Крутцен.
B. Роберт Смит.
C. В.И.Вернадский.
D. Ш.Раулапь.
E. Исаченко.

$$$ 392
Ластануға әсер ететін метерологиялық факторлар
A. Атмосфера ластануына әсер ететін табиғи үрдістер
B. Метеофакторлар әсерімен атмосфераның ластануы
C. Атмосфера ластануы шараларының жүйесі
D. Метеорологиялық құбылыстарымен және үрдістерімен ластану
E. Атмосфера ластануына метеофакторлар әсері.

$$$ 393
Антропогенді ластануға төмендегілердің қайсыы жатады?
A. Жанартаулар
B. Шаңборандары
C. Торнадо
D. Жерсілікнісі
Е. Автомобиль газдары, смог.

$$$ 394
Адамдар денсаулығына әсер ететін қатердің биологиялық факторларына жатады:
A. Сапалы тамақтану
B. Табиғи және антропогенді патогенді микроағзалар
C. Қоршаған орта сапасы
D. Жұқпалы аурулар
E. Табиғи патогенді микроағзалар

$$$ 395
Алғашқы қалдықтардағы қышқылдану өнімдері:
A. Формальдегидтер.
B. Күкіртпен азот оксидтері
C. Фреондар.
D. Фотооксиданттар.
E. Бензапирендер.

$$$396
Концерогенді заттар тудырады:
А. Жүйке күйзелісін
В. Суық тиу ауруларын
С. Аллергиялық ауруларын
D. Жұқпалы ауруларды.
Е. Жаман сапалы және жақы сапалы жаңа түзілімдер

$$$ 397
Автокөліктен аэрозольді түтінмен немесе тұманмен газтәрізді және қатты қоспалардың сәйкестенуі
A. Смог.
B. Детрит.
C. Эндемик.
D. Репеллент.
E. Техносфера.

$$$ 398
Шығыс Қазақстан Облысындағы өнекәсіптік мекемелер қоршаған ортаға жылына қанша поютанттар шығарады.
A. 410 мың. тонн.
B. 2 млн тоннадан көп.
C. 1960 мың. тонн.
D. 2230 мың. тонн.
E. 360 мың. тонн.

$$$ 399
Шаңнан атмосфераны тазалаудың негізгі әдістері
А. Флотанционды
B. Объектілі және облысты
C.Құрғақ және дымқыл
D. Гравитациялы және инерциялы
Е. Механикалық және электрлік

$$$ 400
XXI ғасыр басында Қазақстандағы шөлге айналған аймақтардағы аудандардың пайыздық қатынасы шамамен құрады:
A. шамамен 66.
B. шамамен 70.
C. шамамен 60.
D. шамамен 50
E. шамамен 75.