Шәмші Қалдаяқов
Қалдаяқов, Шәмші
Мақсаты: Оқушыларға Ш.Қалдаяқов жайлы білім беру. Композитордың өмірімен шығармашылық жолымен таныстыру. Шығарылған әндер тарихымен таныстыру. Шәмші әндері арқылы музыкалық білімділігін, ой-өрісін дамыту. Шәмшінің патриоттық әндерімен отанын, туған жерін, халқын сүюге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Шәмші портреті, әндер жинағы, суреттер, газеттер.
1- жүргізуші.
Шәмші Қалдаяқов 1930 жылы 15 тамызда Отырар ауданы, Шәуілдір ауылында туылған. Шығармашылық жұмыспен 1950 жылдан бастап, айналысқан. 1956-1962 жылдары Алматы консерваториясында оқыды. Шәмшінің тұнып тұрған шыншылдығымен, сыршылдығымен, шынайылығымен және сезімге терең бойлауымен ерекшеленетін алғашқы әндерінің өзі композитордың атын елге жайып, халықтың сүйікті перзентіне айналдырды.
2-жүргізуші.
40 жылдан астам шығармашылық қызметіне Ш.Қалдаяқұлы 300-ге жуық музыкалық туынды жазды, олардың дені ән жанырында махаббат тақырыбы негізгі орын алады. Ән өнерінің інжу маржаны болып табылатын «Әнім сен едің», «Қаракөз», «Қайықты», «Қайдасың», «Ақмаңдайым», «Ақ сұңқарым», «Сыр сұлуы», «Арыс жағасында», «Бақыт құшағында», «Қуаныш вальсі» т.б. сыршыл әндері осы тақырыпқа арналған.
1-жүргізуші
Бұл әндерді жұртшылық барлық жерде студенттік және отбасылық кештерде, жұмыс орнында демалыс кезінде, концерт залында әуелдете шырқайды.
Серикова Эльмира «Арыс жағасында» әнін орындайды.
Өзіңмен Арыстың
Бойында таныстым
Жайнаған гүлдей құрбым сен
Жағада тұрдың сен
Жаз еді сол күнде
Қайдасың бұл күнде
Сені іздеп арманым
Сыр бойын шарладым
Кете ме осылай
Жолымыз қосылмай
Жайнаған гүлдей құрбым сен
Жағада тұрдың сен
2-жүргізуші
Ш.Қалдыаяқұлы өзінің қайталанбас қолтаңбасы, халықтың бояуы қанық талантымен Қазақ халқының қазіргі ән өнерін биік белеске көтерді. Оның ғажап шығармашылығы ұлттық мәдениеттің тамаша көрінісінің бірі.
Тастанбек Айгерім:
Танымал әндер жазудағы табысы үшін композитор 1965 жылы Қазақстан комсомолының сыйлығын алды. 1991 жылы оған «Қазақстан Республикасының халық әртісі» құрметті атағы берілді.
Аякешов Ержан:
Бейгілі ақын М. Мақатаев Шәмшіге арнап келесі өлең сөздерін жазған:
Әнсіз өмір өмір ме, қаңсымай ма.
Өзегіңді өртеп дерт, жаншымай ма.
Махаббатқа арнап бір ән шығарсын,
Шәміл-ау!
Шәмші қайда?
Шәмші қайда?
Шәмшіге айт,
Тағы да бір таңдандырсын,
Жындандырсын жүректі, жандандырсын!
Мәңгі өлмес Махаббатым айта жүрер,
Мәңілік өлмейтұғын ән қалдырсын!
Серикова Эльмира:
Елінің тілегін ескерген Елбасының ұсынысымен, Үкімет пен Парламенттің қолдауымен мемлекетіміздің Әнұранына айналған “Менің Қазақстаным” әнін дүниеге әкелген дарынды композитор Шәмші Қалдаяқов өмірінің соңғы жылдары қасиетті Әулиеата жерінен жанына сая іздеді. Қазіргі Тараз қаласы ол кезде жыр алыбы Жамбыл ата атымен аталатын. Желтоқсан оқиғасынан бергі жиырма жылда күллі қазақстандықтардың шын мәніндегі рухани ұранына айналған атақты әнді дүниеге әкелген Шәмшіге қазақ елінің қай түкпірінен де төр дайын.
Айнабеков Шыңғыс:
Жамбыл қаласының оңтүстік шығысында ол кезде Дунгановка, бүгінде Жалпақтөбе деп аталатын ауыл болған. Әлі де бар. Сол Жалпақтөбенің ауыл деген аты болмаса, қозы көш жерге дейін созылған көшесі Тараз қаласына сұғына кіріп жатыр. Қаламен әні де, сәні де бір. Шәкең осы ауылды ежелден мекен етіп келе жатқан діні бір дүңгендерді жатырқамай, көшенің басынан үй соқты. Қазір сол ауылдың шетінде қалқайып тұрған шағын құрылысқа Шәмші ағаның өзі сәулетші, өзі шебер, өзі құрылысшы болыпты.
Абдіхан Балнұр:
Ары-бері өткенде иесіз үйге бір соғып кетемін. Сазгердің көзі тірісінде-ақ ұранға айналған әні ресми түрде бекітілген күні Жалпақтөбені қақ жарып, Қырғыз елінің Талас облысына қарай кететін ұзын жолдың сол жақ иініндегі төрт қабырғаға тағы соқтым.
– Шәмші біздің құдайы көршіміз болды. Өткен жылы сол талантты ауылдасымыз, Қазақстанның халық әртісі, Тараз қаласының және Жалпақтөбе ауылының құрметті азаматы Шәмші Қалдаяқовтың туғанына 75 жыл толды. Осыған орай жақсылыққа ырымдап іргетасын өзі қалаған үйдің қасына “Шәмші Қалдаяқов – Жалпақтөбе ауылының құрметті азаматы” деген жазуы бар мемориалдық тақта орнаттық.
Егембердиева Гүлдана:
– Рәке, Шәмші ағамыздың “Менің Қазақстаным” әні Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың ұсынысымен еліміздің Гимніне айналды. Елінің жүрегіне ұя салып, ұлы рухқа бөлеген осы әнді Елбасын ұлықтау күні Қазақстан халқы ресми Әнұран ретінде алғаш рет еститін болады.
«Сыр сұлуы» әнін орындайтын Метерова Айдана, «Қайықта» әнін Ержанова Айша тамылжыта орындады.
Жанатаева Бота:
Кең жүрегімен табиғат берген дархан дарынды Шәмші ағамыз өзінің жүрек тербейтін, қиял қозғайтын, терең ойға шомылдыратын ғажап әндермен халқын балқытатын әндері оның вальс королі екенін мойындатады.
Би қыздар тобы. «Қазақ вальсі».
1-жүргізіші
Ол кісімен соңғы рет Қ.Тілегенов Шәуілдірде үлкен тойда кездесті. Сөйтсе дарын иесі қинала жүріп елімен, жерімен, жора-жолдастарымен іштей қоштасып жүр екен. 1992 жылдың 29 ақпанында ұлы компазитор қайтыс болды. Осы ауыр хабар әнсүйер қауымды қатты күйзелтті. Әр адамның жүрегінде «Қайран, Шәкең-ай! Сенсіз қазақтың сазды әндерінің де қанаты қайрылып жетім қалды ғой!» - деп қайғырды.
Шәмші есімі - ел есінді, көпшілік аузында. Шәмшінің шығармалары талай ұрпақ айтып жүретін рухани ләззат алатын дүниелер.
Тәрбие сағатын осымен аяқтаймыз. Тыңдағандарыңызға рахмет.
Шәмші Қалдаяқов
Композитор Шәмші Қалдаяқовтың қазақ өнеріне қосқан үлесі
Сыныптан тыс музыкалық білім беру
Мемлекеттік рәміздер. Қасиетті көк байрақ
Мемлекеттік нышандар – Ту, Ел таңба, Әнұран
Халық ауыз әдебиетіндегі аңыз-әңгімелердің түрлері
Мақтанышым – мемлекеттік рәміздер
Бастауыш сыныпта музыка сабағын ұйымдастыру жолдарын қарастыру
Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері (нышандары)
Мифологиялық ертегілер
Шәмші аға - қазақ өнеріндегі ұлы тұлға
Шәмшіге айт