Экологиялық мониторинг

№ 1 ЕМТИХАН БИЛЕТІ ЭКЗАМЕНАЦИОННЫЙ БИЛЕТ № 1

Биоиндикация
Тест сұрақтарына жауап беріңіз:
1. Биоиндикация – бұл... А
А. Тірі организмдерді биологиялық жүйе көмегімен абиотикалық және биотикалық факторлар әсерін бағалау және анықтау әдістері
В. Өлі организмдерді биологиялық жүйе көмегімен абиотикалық және биотикалық факторлар әсерін бағалау және анықтау әдістері.
С. Абиотикалық және биотикалық факторлар әсерін бағалау және анықтау әдістері.
D. Биотикалық факторлар әсерін бағалау және анықтау әдістері.
Е. Факторлар әсерін бағалау және анықтау әдістері.

2. Мониторинг (экологиялык) – бұл... В
А. Экологиялық бақылау
В. Қоршаған орта компоненттерінің сапасын, жәй-күйін бақылау
С. Қоршаған орта компоненттерін бақылау
D. Сапасын, жәй-күйін бақылау.
Е. Сапасын бақылау.

3. Минералды компоненттерге не жатады А
А. Анорганикалық қосылыстар, яғни суда еритін және онда молекулалық пен
иондық түрде болатын заттектер жатады
В. Иондық түрде болатын заттектер жатады
С. Суда еритін заттектер жатады
D. Анорганикалық қосылыстар болатын заттектер жатады
Е. Суда еритін және онда молекулалық пен иондық түрде болатын заттектер жатады

4. Биологиялық немесе бактериялық компоненттерге- С
А. Бактериялар, вирустар, балдырлар
В. Ең төменгі сатыдағы жәндіктер, құрттар
С. Бактериялар, вирустар, балдырлар, ең төменгі сатыдағы жәндіктер, құрттар,
микробиологиялық зауыттардың қалдықтары т.б. кіреді.
D. Микробиологиялық зауыттардың қалдықтары т.б. кіреді.
Е. Ең жоғарғы сатыдағы жәндіктер, құрттар, микробиологиялық
зауыттардың қалдықтары т.б. кіреді.

5. Атмосфераның күкірттің диоксидімен біртіндеп ластануы қандай өзгеріске әкеліп соғады: А
А. Қарағайдың жапырағының ұштары мен инелері күлгін тартады, түссіз күйге енеді;
В. Кейбір ағаштардың жапырақтары күлгін тартады;
С. Жапырақтардың түсінің өзгеруі;
D. Өсу формасының өзгеруі, т.б.
Е. Жапырағының ұштары мен инелері түссіз күйге енеді;

6. Экологиялық сараптама - ол А
А. Адамның шаруашылық және басқа қызмет түрлерінің экологиялық талаптарға сәйкестігін анықтайды.
В. Адамның шаруашылық және басқа қызмет түрлерін анықтайды
С. Қызмет түрлерінің экологиялық талаптарға сәйкестігін
D. Шаруашылық және басқа қызмет түрлерін анықтайды
Е. Экологиялық талаптарға сәйкестігін анықтайды

7. Ластандырушы заттарға – А
А. Тек улы заттар ғана емес, зиянды емес немесе ағзаға қажет заттың оптималды концентрациядан артық болуы.
В. Тек улы заттар ғана
С. Концентрациядан артық болуы
D. Ағзаға қажет заттың оптималды концентрациядан артық болуы
Е. Зиянды емес немесе ағзаға қажет болуы

8. Трансфераза — ол В
А. Атомдардың түрліше топтарының тасымалдау реакциясы
В. Атомдардың түрліше топтарының тасымалдау реакциясын катализдейтін ферменттер.
С. Катализдейтін ферменттер реакциясы.
D. Түрліше топтарының тасымалдау реакциясы
Е. Тасымалдау реакциясын катализдейтін ферменттер

9. Индикационды әдіс – ол С
А. Бір объектідегі жағдайды анықтауға негізделген
В. Объектілі жағдайды анықтауға негізделген
С. Бір объектідегі жағдайды басқа объектілі жағдайды анықтауға негізделген
D. Бір объектідегі жағдайды екіншіге ауыстыру
Е. Объектілі жағдайды субъектіге анықтау

10. Табиғи тіршілік ортасына табиғаттың тірі және өлі бөліктері жатады олар А
А. Биосфера және геосфера
В. Гиосфера және гидросфера
С. Биосфера және атмосфера
D. Атмосфера және гидросфера
Е. Геосфера және атмосфера

11. Атмофильдер ауа құраушылар (Не, Ar, Ne, т.б.) қайда жиналады? D
А. Тропосфера қабатында
В. Атмосфера қабатында
С. Гидросфера қабатында
D. Ауа қабатында жиналады
Е. Су қабатында

12. Геофизикалық әдіс –ол D
А. Процестердің жүруі және заттардың айналымынан тұрады
В. Геожүйеде, экожүйедегі негізгі балансты энергия ағымынан тұрады
С. Процестердің жүруі және заттардың айналымы және геожүйе
D. Процестердің жүруі және заттардың айналымы және геожүйеде, экожүйедегі негізгі балансты энергия ағымынан тұрады
Е. Экожүйедегі негізгі балансты энергия ағымынан тұрады

13. Геохимиялық әдіс – ол C
А. Химиялық элементтердің миграциялық анализдері
В. Табиғи жүйедегі функционирленген және химиялық элементтер
С.Табиғи жүйедегі функционирленген және химиялық элементтердің миграциялық анализдері арқылы анықталады
D. Химиялық элементтердің миграциялық анализдері арқылы анықталады
Е. Миграциялық анализдері арқылы анықталады

14 Өсімдіктердің өсуі неше кезеңнен тұрады: А
А. 3
В. 5
С. 7
D. 1
Е. 9

15. Түрлер арасындағы биоценоздағы биотикалық қатынастар неше типке бөлінеді: А
А. 4
В. 5
С. 6
D. 8
Е. 2

16. Әртүрлі өсімдіктердің тұқымдарын, спораларын, тозаңдарын жануарлардың тасымалдауы деп: С
А. Форас
В. Форезия
С. Зоохор
D. Биоценоз
Е. Биогеоценоз

17. Басқа ұсақ жәндіктермен тасымалдануы – В
А. Форас
В. Форезия
С. Зоохор
D. Биоценоз
Е. Биогеоценоз

18. Вирустарға қандай қоректену әдісі тән?
А. Сапрофитті;
В. Автотрофты;
С. Фильтрлеуші;
D. Паразиттер;
Е. Миксотрофты;

19. Гольджи аппаратының қызметі: С
А. Липид синтезі;
В. АТФ синтезі;
С. Тасымалдау және зат секрециясы;
D. АТФ-ң ыдырауы;
Е. Жасуша ішіндегі қорытылу.

20. Жарық энергиясын қолдану арқылы органикалық қосылыстар синтезін қалай атайды?
А. Тыныс алу;
В. Гетеротрофты ассимиляция;
С. Фотосинтез;
D. Ашу;
Е. Диссимиляция.

21. Фосфор қышықылы клеткада қандай роль ойнайды?
А. Аминқышқылдар құрамына кіреді;
В. Көмірсулар құрамына кіреді;
С. Рибосомалар компоненті;
D. Нуклеотидтер құрамына кіреді;
Е. Липидтер құрамына кіреді.

22. Ауыр металдардың өсімдікке вегетативті әсерінің табиғаты қандай?
А. Негізгі ферменттердің активтілігін төмендету
В. Тыныс алу қарқынын арттырады
С. Тотықтыра фосфорлау қарқынын арттырады
D. Фотосинтез өнімін арттырады
Е. Протоплазма қоймалжыңдылығын төмендетеді

23. Қалыңдығы 20 см жыртылатын топырақ қабаты түзілу үшін табиғи жағдайлардың өзгешеліктеріне қарай неше жыл уақыт керек
A. 3 – 7 мың
B. 4 – 6 мың
C. 2 – 5 мың
D. 3 – 8 мың
E. 3 – 9 мың

24. Топырақтың морфологиялық қасиеттеріне не жатады
A. Механикалық құрамы
B. Су – ауа режимі
C. Иілгіштігі
D. Жылулық
E. Меншіктік және көлемдік салмағы

25. Нейтрализация су тазалаудың қай әдісіне жатады
A. Физико-химиялық
B. Биохимиялық
C. Физикалық
D. Химиялық
E.Термиялық

26. Қышқыл жауын-шашынның пайда болуының негізгі себептері.
A. Азоттың көбеюі
B. Оттегінің көбеюі
C. Темір қосылыстармен ластану
D. Күкірттің қос тотығымен ластану
E. Көмірқышқыл газының көбеюі

27. Судың сапалық нормасын бұзатын компоненттер қалай аталады
A. Химиялық заттар
B. Биологиялық заттар
C. Ластағыш заттар
D. Бактериялық заттар
E. Минералды компонент

28. Жер шарының температурасының ғаламдық артуы қалай аталады
A. Парниктік эффект
B. Смог
C. Қышқыл жауын-шашын
D. Фреондар
Е. Озон

29. Атмосферада үнемі белгілі мөлшерде шаң болады. Сол шаңның түрлерін көрсет.
A. Органикалық, космостық
B. Минералдық, органикалық, космостық
C. Космостық, минералдық
D. Органикалық, минералдық
E. Білмеймін

30. Жер бетінде ылғалдың әсерінен жердің шөл далаға айналуын қалай атайды
A. Рекультивация
B. Құмдану
C. Эррозия
D. Улану
E. Батпақтану

31. Соңғы он жылда атмосферадағы көмірқышқыл газының концентрациясының артуының антропогенді себебі қандай
А. Вулкандардың атқылауы мен орман өрттері
B. Оттегін пайдаланатын адамдардың санының артуы
C. Консументтердің санының артуы
D. Айналымға қазба көміртегінің қайтарылуы
E. Дұрыс жауап жоқ

32. Ауа қандай жолмен ластанады?
A. Табиғи
B. Табиғи және антропогенді
C. Антропогенді
D. Физикалық
E. Химиялық.

33. Ауаның көбірек ластанатын қабаты:
A. Төменгі
B. Жоғарғы
C. Ортаңғы
D. Жоғарғы және төменгі
E. Дұрыс жауап жоқ

34. Шаң дисперстігіне қарай неше топқа бөлінеді
A. 5
B. 3
С. 4
D. 2
Е. 6

35. Смогтың пайда болу себебі:
A. Атмосферада азот оксиді, көмірсулардың көп мөлшерде болуы
B. Күн радиациясы, шаң және газдардың көп мөлшерде болуы
C. Отынды жағу, ауаның көмірқышқыл газымен ластануы
D. Өндіріс қалдықтары
E. жауын-шашының көп болуы

36. Минералды шаңға не жатады
A. Метеорит қалдықтары
B. Өсімдік тозаңдары
C. Тау жыныстарының үгілуі
D. Саңырауқұлақ споралары
E. Бактериялар.

37. Химиялық әдісте суды тазалау үшін химиялық реагенттер:
А. Ізбес сияқты қосылыстар
В. Хлорлы ізбес сияқты қосылыстар қолданылады
С. Хлор, хлорлы ізбес сияқты қосылыстар қолданылады.
D. Хлор ізбес сияқты
Е. Хлорлы ізбес сияқты

38. Су қоймаларында температуарның су қабатының орналасуына байланысты таралуын ... деп атайды
А. Тікелей стратификация
В. Жаннама сертификация
С. Кері стратификация
D. Төменгі сертификация
Е. Жоғары сертификация

39. Қыста беттік қабаттан төменгі қабаттарға қарай температураның жоғарылауын ... деп атайды
А. Тікелей стратификация
В. Кері стратификация
С. Жаннама сертификация
D. Төменгі сертификация
Е. Жоғары сертификация

40. Биологиялық тазарту -
А. Ластаушы заттарды микроорганизмдер көмегімен тазарту
В. Судың қүрамындағы ластаушы заттарды микроорганизмдер көмегімен тазарту
С. Судың қүрамындағы ластаушы заттар
D. Судың қүрамындағы ластаушы заттары
Е.. Заттарды микроорганизмдер көмегімен тазарту

41. Оксидоредуктаза — ол
А. Тотығу ферменттері
В. Тотықсыздану ферменттері
С. Тотығу-тотықсыздану ферменттері
D. Катализдейтін ферменттер
Е. Дұрыс жауап жоқ

42. Трансфераза —
А. Атомдардың түрліше топтарының тасымалдау реакциясын катализдейтін ферменттер
В. Атомдардың түрліше топтарының тасымалдау реакциясы
С. Катализдейтін ферменттер
D. Тасымалдау реакциясын катализдейтін ферменттер
Е. Атомдардың тасымалдау реакциясы

43. Ферменттер - ол
А. Өлі организм клеткалары жасап шығаратын барлық химиялық реакциялардың жүрісін тездететін биологиялық катализаторлар
В. Барлық химиялық реакциялардың жүрісін тездететін биологиялық катализаторлар
С. Химиялық реакциялардың жүрісін тездететін биологиялық катализаторлар
D. Тірі организм клеткалары жасап шығаратын барлық химиялық реакциялардың жүрісін тездететін биологиялық катализаторлар
Е. Дұрыс жауапты табындар

44. Минералды компоненттерге жатады
А. Анорганикалық қосылыстар, яғни суда еритін және онда молекулалық пен
иондық түрде болатын заттектер
В. Суда еритін және онда молекулалық пен иондық түрде болатын заттектер
С. Анорганикалық қосылыстар, яғни суда еритін және иондық түрде болатын заттектер
D. Суда еритін және иондық түрде болатын заттектер
Е. Дұрыс жауапты табындар

45. Органикалық компоненттерге жатады
А. Жан-жануарлардан, т.б. жолмен пайда болған органикалық заттар
В. Өсімдіктерден т.б. жолмен пайда болған органикалық заттар
С. Органикалық заттар
D. Өсімдіктерден немесе жан-жануарлардан, т.б. жолмен пайда болған органикалық заттар
Е. Дұрыс жауабын табындар

46. Шырша қандай тұқымдасқа жатады?
A. Подокарптілер
B. Араукариялар
C. Қарағайлар
D. Кипаристер
E. Таксоидтар

47. Шырша қандай тұқымдасқа жатады?
A. Подокарптілер
B. Араукариялар
C. Қарағайлар
D. Кипаристер
E. Таксоидтар

48. Пихта қай тұқымдасқа жатады?
A. Подокарптілер
B. Араукариялар
C. Қарағайлар
D. Кипаристер
E. Таксоидтар

49.Азотқа, калийге, фосфорға бай топырақтарда өсетін арамшөп түрі.
A. алабұта
B.шпинат
C.кумарчик
D.альча
E.итмұрын

50. Гольджи аппаратының қызметі:
A) Липид синтезі;
B) АТФ синтезі;
C) Тасымалдау және зат секрециясы;
D) АТФ-ң ыдырауы;
E) Жасуша ішіндегі қорытылу.

51. Микроскопты қашан және кім ашты?
A) А.Левенгук, 1680;
B) Р.Броун,1831;
C) Янсен,1590;
D) М.Шлейден,1839;
E) Мальпиги, 1671;

52. Бір жасушалы ағзаларға жататындар ...
A) Бактериялар, көк жасыл балдырлар;
B) Вирустар, көк жасыл балдырлар;
C) Инфузория;
D) Бактерия, фаг;
E) Балдырлар, ішекқуыстылар.

53. Вирустарға қандай қоректену әдісі тән?
A) Сапрофитті;
B) Автотрофты;
C) Фильтрлеуші;
D) Паразиттер;
E) Миксотрофты;
54. Фотосинтез барысындағы оттегінің шығу тегі...
A) көмірқышқыл газынан
B) глюкозадан
C) судан
D) крахмалдан
E) фосфоглицерин қышқылынан

55. Фотосинтез қарқыны неге байланысты?
A) а хлорофилдің мөлшеріне
B) в хлорофилдің мөлшеріне
C) жарық деңгейінде
D) оттегі мөлшеріне
E) каротиноидтар мөлшеріне

56. Ауыр металдардың өсімдікке вегетативті әсерінің табиғаты қандай?
A) негізгі ферменттердің активтілігін төмендету
B) тыныс алу қарқынын арттырады
C) тотықтыра фосфорлау қарқынын арттырады
D) фотосинтез өнімін арттырады
E) протоплазма қоймалжыңдылығын төмендетеді

57. Тұзды топыраққа бейімделген өсімдіктерді қалай атайды?
A) глиокофиттер
B) галофиттер
C) гигрофиттер
D) гидрофиттер
E) ксерофиттер

58. Өсімдіктердің тұздан қорғану жолдары қандай? Теріс жауапты табыңыз
A) оларды вакуольде шоғырландыру
B) белсенді түрде клеткадан шығарып жіберу
C) сұрыптай сіңіру нәтижесінде тамыр клеткаларына жібермеу
D) сіңген тұздарды арнайы бездерде шоғырландыру
E) сіңген тұздарды тамыр клеткасына зат алмасуға іліктіріп залалсыздандыру

59. Тұздардың алғашқы зақымдану әсері немен айқындалады? Теріс жауапты табыңыз
A) созыла өсуді тежеумен
B) созыла өсуді арттырумен
C) азот алмасудың аралық өнімдерінің артуымен
D) клеткадағы иондардың дисбаланысын жасаумен
E) су режимін бұзумен

60. Тұзды топырақты жақсарту тәсілдері қандай? Теріс жауапты табыңыз
A) топырақтың тұщы сумен шаю
B) дренаж жасау
C) сілтімен өңдеу
D) гипспен өңдеу
E) тұзды топыраққа төзімді дақыл өсіру

61. Балқарағай (лиственница) қай тұқымдасқа жатады.
A. подокарттер
B. араукариялар
C. қарағайлар
D. кипаристер
E. таксоидтықтар

62. Өсімдіктердің сыртқы өсу ортасымен байланысын ботаниканың қандай ғылым саласы зерттейді?
A. Экология
B. Фитоценология
C. Өсімдіктер анатомиясы және морфологиясы
D. Өсімдіктер физиологиясы
E. Өсімдіктер систематикасы

63. Өсімдіктердің географиялық таралуын қай ғылым саласы зерттейді?
A. Ботаника
B. Биология
C. Фенология
D. География
E. Экология

64. Өсімдіктердің сыртқы өсу ортасымен байланысын ботаниканың қандай ғылым саласы зерттейді?
A. Экология
B. Фитоценология
C. Өсімдіктер анатомиясы және морфологиясы
D. Өсімдіктер физиологиясы
E. Өсімдіктер систематикасы

65. Өсімдіктердің географиялық таралуын қай ғылым саласы зерттейді?
A. Ботаника
B. Биология
C. Фенология
D. География
E. Экология

66. Табиғатқа антропогенді әсер ету бұл:
А. Адам іс әрекетіне болаған;
В.Биосферадағы үрдістерімен байланысқан
С. Табиғаттың құбылыстарымен байланысқан;
D. Геологиялық құбылыстармен байланысқан
E. Абиотикалық үрдістермен байлангысқан.

67. Экологиялық зерттеулердің негізгі әдістері болып табылады:
А) Бақылау.
В) Эксперимент.
С) Экологиялық мониторинг.
D) Моделдеу.
Е) Барлығы.

68. Экологиялық факторларды қандай топтарға бөледі:
А) Kлиматтық, абиотикалық, антропогендік.
B) Абиотикалық, биотикалық, антропогендік.
C) Эдафикалық, биотикалық, физикалық.
D) Химиялық, климаттық, физикалық
Е) Абиотикалық, биотикалық, гидроэдафикалық.

69. Қоршаған ортаның физикалық ластануына не жатады?
А. Шумен ластану
В. Батериялар мен ластану
С. Көмір қышқыл газбен ластану
D. Ауыр металлдар мен ластану
E. Вирустар мен ластнау

70. Экологиялық фактор дегеніміз
А. ағза бейімдеушілік реакциялар ,не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез-келген элемент немесе жағдайы
В. қоршаған орта факторлары
С. тірі ағзалардың ортаға әсері
Д. жауап жоқ
Е. ғарыштық биологиялық фактор

71. Қоршаған ортаға адамның әртүрлі әсерлерінің жиынтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:
А. Эдафикалық.
В. Химиялық.
С. Абиотикалық.
D. Биотикалық.
Е. Антропогендік.

72. Есті адам әрекеті басты анықтаушы фактор болатын биофера дамуындағы кезең қалай аталады?
A. Социосфера.
B. Биосфера.
C. Ноосфера.
D. Техносфера.
Е. Агросфера.

73. Қоршаған ортаның абиотикалық факторларына жатқызады:
А. Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судыңтұздылығы.
В. Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С. Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекселері, жарық.
D. Атмосфераның газды құрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
Е. Паразиттерден туындаған инфекциядан өсімдіктер мен жануарлардың өлімі.

74. Қоршаған ортаның биотикалық факторларына не жатады:
А. Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судыңтұздылығы.
В. Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С. Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекелері, жарық.
D. Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
Е. “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

75. Қоршаған ортаның анторпогендік факторларына жатады:
А. Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
В. Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С. Судын ұздылығы, балдырлар мен жануарлардың қалдықтары, жарық.
D. Атмосфераның кұрамының, топырақтың, ауаның, судың ластануы.
Е. “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

76. Саластырмалы тұрақты экологиялық факторларға жатады:
А. Биоталықфактолар (мысалы, жыртқыштық).
В. Температура, ылғалдылық, жауын-шашындармөлшері.
С. Мұхиттың тұздық құрамы, тартылыс күші, күн сәулесінің тұрақтышамасы.
D. Азық пен жасырынатын жердің болуы.
Е. Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

77. Экологиялық факторлар тірі ағзаға қалай әсер етеді:
А. Бір уақытта және бір-бірінен оқшауланып.
В. Бір уақытта және бір-бірімен бірігіп.
С. Бір-бірімен бірігіп, бірақ белгілі кезекте.
D. Бір-бірінен оқшауланып және белгілі кезекте.
Е. Бір-біріненоқшауланып.

78. Антропогенді экожүйелерге жатады:
A. Жасанды экожүйелер, урбоэкожүйелер
B. Агроэкожүйелер, урбоэкожүйелер
C. Ерекше қорғалатын аймақтар
D. Урбоэкожүйелер, гидроэкожүйелер
E. Агроэкожүйелер, гидроэкожүйелер

79. Демэкология (популяциялар экологиясы) анықтамасы
А. Бір тектес даралардың табиғи топтамаларын, яғни популяциялардың зерттейтін экология бөлімі
В. Қоректік байланыстар мен энергияны алу тәсілдерінің негізінде бір тұтастықты құрайтын тіршілік ету орталары мен тірі ағзалардың қауымдастығы.
С. Ағзалардың тіршілік ету жағдайларын және ағзалардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарын зерттейтін биологиялық ғылымның бір бөлімі
D. Даралардың тіршілік етуінің шегін және физико-химиялық факторлардың ағза олардың мағынасының барлық көлемінен таңдап алатын шектеулерін нақтылау қай экология бөлімінің
Е.халық саны, таралуы

80. Өсімдіктердің, жануарлардың, микро-ағзалардың қауымдастықтарын және олардың мекен ету ортасымен қатынасын зерттейтін экология бөлімі.
А. Аутэкология
В. Экология
С. Биоэкология
D. Синэкология
Е. Популяция

81. Қазақстан Республикасының алуантүрлігін компоненттерін сақтауды қамтамасыз етеді аймақтар
А. Ботаникалық және зоологиялық саябақтар
В. Қазақстанның кызыл кітабы
С. Қалалық саябақтар
D.Санитарлық-эпидемиялық станциялар
Е. ауыл шаруашылық орындар

82. Жалпы атмосферадағы көмір қышқыл газының және басқа да антророгендік қоспалардың (метан,озон, фреон, азот оксиді) концентрациялары артатын болса, табиғатта күрделі құбылыс орын алады
А. Фотосинтез
В. Көшетхана эффектісі
С. смог
D.тұман
Е. қышқыл жауын

83. Ұлттық мониторинг дегеніміз
А. Баға және болжау, қоршаған ортаның антропогендік іс-әрекетін шектейтін мониторинг
В. Халықаралық серіктестік негізінде құрылған жердің барлық табиғи жүйелерінінің жағдайын бағалайтын мониторинг
С. Ірі аудандар шегінде жүзеге асатын мониторинг
D. Бір объектіде жүзеге асатын мониторинг
Е. Мемлекет шеңберінде жүзеге асатын мониторинг

84. Тіршіліктің негізгі қасиеттерінің бірі болып табылады, өйткені ол оның тіршілік етуінің мүмкіндітін қамтамасыз ететін ... ... қабілеттілік
А. Бейімделуге қабілеттілік
В. экологиялық қабілеттілік
С. Биологиялық қабілеттілік
D. Жыртқыштық қабілеттілік
Е. Бәсекелестік қабілеттілік

85. Ағзалардың қоршаған орта өзгерістеріне бейімделуі
А. Метаболизм
В. Гомеостаз
С. Адаптация
D. Сукцессия
Е. Өзін- өзі тексеру

86. Белгілі бір географиялық территорияда тіршілік етуге бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын особьтар жиыны:
А. Ареал
В. Популяция
С. Анабиоз
D. Биогеоценоз
Е. Агроценоз

87. Адамның іс әрекеті парникті газдың қай түрінің мөлшеріне әсер етпейді:
А. Метан.
В. Су булары.
С. Көмірқышқыл газы.
D. Азот оксидтері.
Е. Озон.

88. Озон қабаты бұзылуынан болатын негізгі зиян:
А. атмосфера көмірқышқыл газы концентрациясының жоғарлауы;
В. фотосинтез төмендеуі;
С. климаттың сууы;
D. ультро күлгін сәуленудің өлтіру әсері;
Е. климат жылынуы.

89. Қышқылдық жаңбырлар, атмосфералық ылғалда әртүрлі өнеркәсіптік қалдықтар еруінен ие болатын рН:
А. 3,9 төмен;
В. 7 төмен;
С. 7жоғары;
D. 5,6төмен;
Е. 5,6 жоғары.

90. Ластағыш заттар дегеніміз не?
А. жер беті мен жер асты суларының ластануы
В. судың сапалық нормасын бұзатын компонентер
С. табиғи физикалық, химиялық және биологиялық прцестерінің нәтижесінде гидросферадағы ластағыштардың табиғи түрде ыдырауы
D. топырақтың сапалық нормасын бұзатын компонентер
Е. дұрыс жауап жоқ

91. Биоиндикаторлар көмегімен жүргізілетін мониторинг (яғни ортаның өзгеруін, ағзалардың күйі мен жүріс тұрысына қарап пішіп кеседі) қалай аталады?
А) химиялық
В) биологиялық
С) дистанциялық
D) экобиологиялық
Е) физикалық

92. Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А. 1962.
В. 1972.
С. 1982.
D. 1992.
Е. 2002.

93. Осы ұйым экономикалық және экологиялық кеңес арқылы БҰҰ Генеральдық Ассамблеясында өзінің әрекеттері туралы баяндамаларды міндетті түрде жасайды:
А. ЮНЕП
В. ФАО
С. ВМО
D. БҰҰ
Е. ЮНЕСКО

94. Озон қабаты бойынша Веналық келісімге қол қойылды:
A) 1995 ж.
B) 2000 ж.
C) 1985 ж.
D) 1970 ж.
E) 1990 ж.

95. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Барлық орман түрлерінің басқару; сақтау және тұрақты даму бойынша ғаламдық консенсустың қағидалары туралы өтініш.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) Өсу шектері бағдарламасы.

96. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Қоршаған орта мен даму бойынша Рио декларациясы.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) Өсу шектері бағдарламасы.

97. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Өсу шектері бағдарламасы.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) XXI ғасырға күн тәртібі

98. Алыс кеңістікте ауаның трансшекаралық ластануы туралы Конвенция қабылданды:
A) 1992 ж.
B) 1979 ж.
C) 2000 ж.
D) 1972 ж.
E) 1986 ж.

99. Қоршаған ортаны қорғаудың әлемдік күні:
A) 5 мамыр.
B) 5 мауысым.
C) 10 қыркүйек.
D) 1 қаңтар.
E) 6 тамыз.

100. Су көзінің биологиялық ластанушыларына жатады:
A) Мұнай.
B) Фенолдар.
C) Радионуклидтар.
D) Бактериялар.
E) Ауыр метал тұздары.

101. Су көзінің биологиялық ластанушыларына жатады:
A) Мұнай.
B) Күкірт.
C) Темір тұздары.
D) Қарапайымдар.
E) Фенолдар.
102. Судың сапалығын жақсартудағы негізгі әдістерді атаңыз:
A) Су мөлдірлігігің артуы.
B) Қышқылдану, қорлану, түссіздену.
C) Зарарсыздандру, азондау, қайнату.
D) Судың мөлдірленуі.
E) Залалсыздандыру, тұнбалау, фильтрлеу.

103. Пихта қай тұқымдасқа жатады?
A. Подокарптілер
B. Араукариялар
C. Қарағайлар
D. Кипаристер
E. Таксоидтар

104. Азотқа, калийге, фосфорға бай топырақтарда өсетін арамшөп түрі.
A. алабұта
B.шпинат
C.кумарчик
D.альча
E.итмұрын

105. Гольджи аппаратының қызметі:
А. Липид синтезі;
В. АТФ синтезі;
С. Тасымалдау және зат секрециясы;
D. АТФ-ң ыдырауы;
Е. Жасуша ішіндегі қорытылу.

106. Микроскопты қашан және кім ашты?
А. А.Левенгук, 1680;
В. Р.Броун,1831;
С. Янсен,1590;
D. М.Шлейден,1839;
Е. Мальпиги, 1671;

107. Бір жасушалы ағзаларға жататындар ...
А. Бактериялар, көк жасыл балдырлар;
В. Вирустар, көк жасыл балдырлар;
С. Инфузория;
D.Бактерия, фаг;
Е. Балдырлар, ішекқуыстылар.

108. Вирустарға қандай қоректену әдісі тән?
А. Сапрофитті;
В. Автотрофты;
С. Фильтрлеуші;
D. Паразиттер;
Е. Миксотрофты;

109. Фотосинтез барысындағы оттегінің шығу тегі...
А. көмірқышқыл газынан
В. глюкозадан
С. судан
D. крахмалдан
Е. фосфоглицерин қышқылынан

110. Фотосинтез қарқыны неге байланысты?
А. а хлорофилдің мөлшеріне
В. в хлорофилдің мөлшеріне
С. жарық деңгейінде
D. оттегі мөлшеріне
Е. каротиноидтар мөлшеріне

111. Ауыр металдардың өсімдікке вегетативті әсерінің табиғаты қандай?
А. негізгі ферменттердің активтілігін төмендету
В. тыныс алу қарқынын арттырады
С. тотықтыра фосфорлау қарқынын арттырады
D. фотосинтез өнімін арттырады
Е. протоплазма қоймалжыңдылығын төмендетеді

112. Тұзды топыраққа бейімделген өсімдіктерді қалай атайды?
А. глиокофиттер
В. галофиттер
С. гигрофиттер
D. гидрофиттер
Е. ксерофиттер

113. Өсімдіктердің тұздан қорғану жолдары қандай? Теріс жауапты табыңыз
А. оларды вакуольде шоғырландыру
В. белсенді түрде клеткадан шығарып жіберу
С. сұрыптай сіңіру нәтижесінде тамыр клеткаларына жібермеу
D. сіңген тұздарды арнайы бездерде шоғырландыру
Е.сіңген тұздарды тамыр клеткасына зат алмасуға іліктіріп залалсыздандыру

114. Тұздардың алғашқы зақымдану әсері немен айқындалады? Теріс жауапты табыңыз
А. созыла өсуді тежеумен
В. созыла өсуді арттырумен
С. азот алмасудың аралық өнімдерінің артуымен
D. клеткадағы иондардың дисбаланысын жасаумен
Е. су режимін бұзумен

115. Тұзды топырақты жақсарту тәсілдері қандай? Теріс жауапты табыңыз
А. топырақтың тұщы сумен шаю
В. дренаж жасау
С. сілтімен өңдеу
D. гипспен өңдеу
Е. тұзды топыраққа төзімді дақыл өсіру

116. Балқарағай (лиственница) қай тұқымдасқа жатады.
A. подокарттер
B. араукариялар
C. қарағайлар
D. кипаристер
E. таксоидтықтар

117.Өсімдіктердің сыртқы өсу ортасымен байланысын ботаниканың қандай ғылым саласы зерттейді?
A. Экология
B. Фитоценология
C. Өсімдіктер анатомиясы және морфологиясы
D. Өсімдіктер физиологиясы
E. Өсімдіктер систематикасы

118. Өсімдіктердің географиялық таралуын қай ғылым саласы зерттейді?
A. Ботаника
B. Биология
C. Фенология
D. География
E. Экология

119.Өсімдіктердің сыртқы өсу ортасымен байланысын ботаниканың қандай ғылым саласы зерттейді?
A. Экология
B. Фитоценология
C. Өсімдіктер анатомиясы және морфологиясы
D. Өсімдіктер физиологиясы
E. Өсімдіктер систематикасы

120. Өсімдіктердің географиялық таралуын қай ғылым саласы зерттейді?
A. Ботаника
B. Биология
C. Фенология
D. География
E. Экология

121. Табиғатқа антропогенді әсер ету бұл:
А. Адам іс әрекетіне болаған;
В.Биосферадағы үрдістерімен байланысқан
С. Табиғаттың құбылыстарымен байланысқан;
D. Геологиялық құбылыстармен байланысқан
E. Абиотикалық үрдістермен байлангысқан.

122. Экологиялық зерттеулердің негізгі әдістері болып табылады:
А) Бақылау.
В) Эксперимент.
С) Экологиялық мониторинг.
D) Моделдеу.
Е) Барлығы.

123. Экологиялық факторларды қандай топтарға бөледі:
А) Kлиматтық, абиотикалық, антропогендік.
B) Абиотикалық, биотикалық, антропогендік.
C) Эдафикалық, биотикалық, физикалық.
D) Химиялық, климаттық, физикалық
Е) Абиотикалық, биотикалық, гидроэдафикалық.

124. Қоршаған ортаның физикалық ластануына не жатады?
А. Шумен ластану
В. Батериялар мен ластану
С. Көмір қышқыл газбен ластану
D. Ауыр металлдар мен ластану
E. Вирустар мен ластнау

125. Экологиялық фактор дегеніміз
А. ағза бейімдеушілік реакциялар ,не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез-келген элемент немесе жағдайы
В. қоршаған орта факторлары
С. тірі ағзалардың ортаға әсері
Д. жауап жоқ
Е. ғарыштық биологиялық фактор

126. Қоршаған ортаға адамның әртүрлі әсерлерінің жиынтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:
А. Эдафикалық.
В. Химиялық.
С. Абиотикалық.
D. Биотикалық.
Е. Антропогендік.

127. Есті адам әрекеті басты анықтаушы фактор болатын биофера дамуындағы кезең қалай аталады?
A. Социосфера.
B. Биосфера.
C. Ноосфера.
D. Техносфера.
Е. Агросфера.

128. Қоршаған ортаның абиотикалық факторларына жатқызады:
А. Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судыңтұздылығы.
В. Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С. Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекселері, жарық.
D. Атмосфераның газды құрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
Е. Паразиттерден туындаған инфекциядан өсімдіктер мен жануарлардың өлімі.

129. Қоршаған ортаның биотикалық факторларына не жатады:
А. Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судыңтұздылығы.
В. Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С. Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекелері, жарық.
D. Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
Е. “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

130. Қоршаған ортаның анторпогендік факторларына жатады:
А. Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
В. Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С. Судын ұздылығы, балдырлар мен жануарлардың қалдықтары, жарық.
D. Атмосфераның кұрамының, топырақтың, ауаның, судың ластануы.
Е. “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

131. Саластырмалы тұрақты экологиялық факторларға жатады:
А. Биоталықфактолар (мысалы, жыртқыштық).
В. Температура, ылғалдылық, жауын-шашындармөлшері.
С. Мұхиттың тұздық құрамы, тартылыс күші, күн сәулесінің тұрақтышамасы.
D. Азық пен жасырынатын жердің болуы.
Е. Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

132. Экологиялық факторлар тірі ағзаға қалай әсер етеді:
А. Бір уақытта және бір-бірінен оқшауланып.
В. Бір уақытта және бір-бірімен бірігіп.
С. Бір-бірімен бірігіп, бірақ белгілі кезекте.
D. Бір-бірінен оқшауланып және белгілі кезекте.
Е. Бір-біріненоқшауланып.

133. Антропогенді экожүйелерге жатады:
A. Жасанды экожүйелер, урбоэкожүйелер
B. Агроэкожүйелер, урбоэкожүйелер
C. Ерекше қорғалатын аймақтар
D. Урбоэкожүйелер, гидроэкожүйелер
E. Агроэкожүйелер, гидроэкожүйелер

134. Демэкология (популяциялар экологиясы) анықтамасы
А. Бір тектес даралардың табиғи топтамаларын, яғни популяциялардың зерттейтін экология бөлімі
В. Қоректік байланыстар мен энергияны алу тәсілдерінің негізінде бір тұтастықты құрайтын тіршілік ету орталары мен тірі ағзалардың қауымдастығы.
С. Ағзалардың тіршілік ету жағдайларын және ағзалардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарын зерттейтін биологиялық ғылымның бір бөлімі
D. Даралардың тіршілік етуінің шегін және физико-химиялық факторлардың ағза олардың мағынасының барлық көлемінен таңдап алатын шектеулерін нақтылау қай экология бөлімінің
Е.халық саны, таралуы

135. Өсімдіктердің, жануарлардың, микро-ағзалардың қауымдастықтарын және олардың мекен ету ортасымен қатынасын зерттейтін экология бөлімі.
А. Аутэкология
В. Экология
С. Биоэкология
D. Синэкология
Е. Популяция

136. Қазақстан Республикасының алуантүрлігін компоненттерін сақтауды қамтамасыз етеді аймақтар
А. Ботаникалық және зоологиялық саябақтар
В. Қазақстанның кызыл кітабы
С. Қалалық саябақтар
D.Санитарлық-эпидемиялық станциялар
Е. ауыл шаруашылық орындар

137. Жалпы атмосферадағы көмір қышқыл газының және басқа да антророгендік қоспалардың (метан,озон, фреон, азот оксиді) концентрациялары артатын болса, табиғатта күрделі құбылыс орын алады
А. Фотосинтез
В. Көшетхана эффектісі
С. смог
D.тұман
Е. қышқыл жауын

138. Ұлттық мониторинг дегеніміз
А. Баға және болжау, қоршаған ортаның антропогендік іс-әрекетін шектейтін мониторинг
В. Халықаралық серіктестік негізінде құрылған жердің барлық табиғи жүйелерінінің жағдайын бағалайтын мониторинг
С. Ірі аудандар шегінде жүзеге асатын мониторинг
D. Бір объектіде жүзеге асатын мониторинг
Е. Мемлекет шеңберінде жүзеге асатын мониторинг

139. Тіршіліктің негізгі қасиеттерінің бірі болып табылады, өйткені ол оның тіршілік етуінің мүмкіндітін қамтамасыз ететін ... ... қабілеттілік
А. Бейімделуге қабілеттілік
В. экологиялық қабілеттілік
С. Биологиялық қабілеттілік
D. Жыртқыштық қабілеттілік
Е. Бәсекелестік қабілеттілік

140. Ағзалардың қоршаған орта өзгерістеріне бейімделуі
А. Метаболизм
В. Гомеостаз
С. Адаптация
D. Сукцессия
Е. Өзін- өзі тексеру

141. Белгілі бір географиялық территорияда тіршілік етуге бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын особьтар жиыны:
А. Ареал
В. Популяция
С. Анабиоз
D. Биогеоценоз
Е. Агроценоз

142. Адамның іс әрекеті парникті газдың қай түрінің мөлшеріне әсер етпейді:
А. Метан.
В. Су булары.
С. Көмірқышқыл газы.
D. Азот оксидтері.
Е. Озон.

143. Озон қабаты бұзылуынан болатын негізгі зиян:
А. атмосфера көмірқышқыл газы концентрациясының жоғарлауы;
В. фотосинтез төмендеуі;
С. климаттың сууы;
D. ультро күлгін сәуленудің өлтіру әсері;
Е. климат жылынуы.

144. Қышқылдық жаңбырлар, атмосфералық ылғалда әртүрлі өнеркәсіптік қалдықтар еруінен ие болатын рН:
А. 3,9 төмен;
В. 7 төмен;
С. 7жоғары;
D. 5,6төмен;
Е. 5,6 жоғары.

145. Ластағыш заттар дегеніміз не
А. жер беті мен жер асты суларының ластануы
В. судың сапалық нормасын бұзатын компонентер
С. табиғи физикалық, химиялық және биологиялық прцестерінің нәтижесінде гидросферадағы ластағыштардың табиғи түрде ыдырауы
D. топырақтың сапалық нормасын бұзатын компонентер
Е. дұрыс жауап жоқ

146. Биоиндикаторлар көмегімен жүргізілетін мониторинг (яғни ортаның өзгеруін, ағзалардың күйі мен жүріс тұрысына қарап пішіп кеседі) қалай аталады
А) химиялық
В) биологиялық
С) дистанциялық
D) экобиологиялық
Е) физикалық

147. Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А. 1962.
В. 1972.
С. 1982.
D. 1992.
Е. 2002.

148. Осы ұйым экономикалық және экологиялық кеңес арқылы БҰҰ Генеральдық Ассамблеясында өзінің әрекеттері туралы баяндамаларды міндетті түрде жасайды:
А. ЮНЕП
В. ФАО
С. ВМО
D. БҰҰ
Е. ЮНЕСКО

149. Озон қабаты бойынша Веналық келісімге қол қойылды:
A) 1995 ж.
B) 2000 ж.
C) 1985 ж.
D) 1970 ж.
E) 1990 ж.

150. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Барлық орман түрлерінің басқару; сақтау және тұрақты даму бойынша ғаламдық консенсустың қағидалары туралы өтініш.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) Өсу шектері бағдарламасы.

151. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Қоршаған орта мен даму бойынша Рио декларациясы.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) Өсу шектері бағдарламасы.

152. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Өсу шектері бағдарламасы.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) XXI ғасырға күн тәртібі

153. Алыс кеңістікте ауаның трансшекаралық ластануы туралы Конвенция қабылданды:
A) 1992 ж.
B) 1979 ж.
C) 2000 ж.
D) 1972 ж.
E) 1986 ж.

154. Қоршаған ортаны қорғаудың әлемдік күні:
A) 5 мамыр.
B) 5 мауысым.
C) 10 қыркүйек.
D) 1 қаңтар.
E) 6 тамыз.

155. Су көзінің биологиялық ластанушыларына жатады:
A) Мұнай.
B) Фенолдар.
C) Радионуклидтар.
D) Бактериялар.
E) Ауыр метал тұздары.

156. Су көзінің биологиялық ластанушыларына жатады:
A) Мұнай.
B) Күкірт.
C) Темір тұздары.
D) Қарапайымдар.
E) Фенолдар.

157. Судың сапалығын жақсартудағы негізгі әдістерді атаңыз:
A) Су мөлдірлігігің артуы.
B) Қышқылдану, қорлану, түссіздену.
C) Зарарсыздандру, азондау, қайнату.
D) Судың мөлдірленуі.
E) Залалсыздандыру, тұнбалау, фильтрлеу.