Тәрбиенің формалары мен әдістері
Қазақстан Республикасы Блім және ғылым министрлігі
Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті
Факультет ____________________________
Педагогика және психология кафедрасы. Бас корпус, 309 бөлме.
Мамандығы _______________________
Пәннің коды ______________________
"Бекітемін"
Абылай хан атындағы ҚХҚ және ӘТУ ректоры
_______________ С.С. Құнанбаева.
"_____" ___________________ жыл.
Педагогика пәні бойынша силлабус
Оқу формасы: күндізгі
ІІ- курс, 3 - семестр
Пән бойынша кредит көлемі: 3 кредит
Аудиториялық__ 45 сағат
Семинар (СРСП)____ 45____ сағат
СӨЖ (СРС)_____ 60___ сағат
Барлығы____ 135___ сағат
Емтихан 3 - семестр
Алматы, 2005
Құрастырған: п.ғ.к., проф. С.Ш.Әбенбаев.
Ғылыми кеңесші: ф.ғ.к. Б.С.Жұмағүлова.
Пікір жазған: п.ғ.д., проф. К.С.Успанов, п.ғ.к., проф. Ш.Ә.Жалғасова.
Жалпы редакциясын басқарған: ф.ғ.д., профессор, ЖМ ХҒА академигі
С.С.Құнанбаева.
Силлабус Абылай хан атындағы ҚХҚ және ӘТУ ҒӘК мәжілісінде талқыланып,
бекітілді. Хаттама № , 2005 жыл.
“Педагогика” оқу курсы (ОК) құрылымы.
1. Түсіндірме хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4-6
кредиттік технология ұғымы
технологияның мақсаттары мен міндеттері
оқу курсының пререквизиттері, кореквизиттері және
постреквизиттері
2. “Педагогика” курсының оқу бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 7-15
2.1.Негізгі және қосымша әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15-18
3. ОК-ның тақырыптық-мазмұндық оқу жоспары (1-кесте) ... ... ... ... .. 18-37
4. ОК-ның модульдар бойынша проблемалық сұрақтары көрсетілген
модульдық-интегративтік құрылымы (3-кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38-61
5. Ок-ның модульдары бойынша СӨЖ-ны (СРС) ұйымдастыру
(4-кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62-67
СӨЖ-дің тақырыптары
СӨЖ үшін тапсырмалар
СӨЖ-ді бақылау формалары
СӨЖ-ді бақылау графигі
6. ОК бойынша студенттің кәсіптік даярлығының сапасына
менеджмент ұйымдастыру (студенттердің білімдері мен
іскерліктерін бақылау түрлері мен формалары)
5 (5-кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 67
7. Студенттердің білімдерін, дағдылары мен біліктіліктерін бағалау
параметрлері (өлшеуіштері) (СӨЖ-ді қоса алғанда)
(6,7,8,- кестелер ) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 69
8. Терминдер сөздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 70
9. ОК-ның соңында күтілетін нәтиже ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 74-75
10. ОК-ның соңында күтілген нәтижені нәтижелі меңгерудің
алғы шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
11.СӨЖ-ді орындауға әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
Түсінік хат
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне орай елімізде жүріп жатқан реформалау процесі оның тек экономикалық саласын ғана қамтып отырған жоқ, сонымен бірге әлеуметтік сала да өзгеріске ұшырауда. Қоғамдағы білім беру жүйесін реформалау, соның айғағы. Соған орай жалпы білім беретін мектептерде оқу-тәрбие жұмысын нәтижелі іске асыру, бір жағдайда тек жоғары педагогикалық оқу орындарында білім алып жатқан болашақ жас мамандардың білім, білік және дағды сапаларының дайындық дәрежесіне байланысты. Осы қоғамдық аса маңызды міндетті шешуде “Педагогика” курсының да атқаратын қызметі ерекше. Себебі, осы аталған оқу курсы педагогикалық оқу орындарының қайсібірін алмасақ та, ондағы студенттерді болашақ мұғалімдік кәсіби мамандыққа даярлау жүйесінің негізгі бір саласы болып есептеледі.
“Педагогика” оқу курсының мақсаты - болашақ мұғалімдерді педагогика ғылымдарының теориялық негіздерімен қаруландыру, орта мектепте тәрбие мен оқыту процесін нәтижелі ұйымдастыруға қажетті педагогикалық білім, білік және дағды қалыптастыру.
“Силлабус” бағдарламасы негізінде қарастырылған тақырыптар оқу стандартына сәйкес мазмұны тыңғылықты айқындалып, ғылыми дәрежесі көтеріліп, педагогикалық жаңаша ойлауды дамытуға сай негізгі ұғымдар жеке қарастырылған.
Бұл бағдарламада кредиттік оқу жүйесіне сәйкес бөлінген 3 кредит есебінде оқылатын тақырыптар негізінен 4 модуьлге бөліп қарастырылып, “Педагогиканың теориялық және әдіснамалық негіздері”, “Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Тәрбие теориясы.” және “Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Оқыту теориясы.”, “Мектептерді басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері” атты тарауларға жіктелді. Соған сәйкес бағдарламаның І-бөлімінде педагогиканың әдіснамалық және теориялық мәселелері: тәрбие мен оқытудағы қоғамдық құбылыстардың мәні; тәрбиенің мақсаты және ғылым ретінде педагогиканың пәні мен заңдылықтары; педагогиканың салалары мен басқа ғылымдармен байланысы; балалардың жас ерекшеліктеріне сипаттама; тұлғаны дамытып, қалыптастыруда тәрбие мен оқытудың және өмірдің біртұтастығын негіздеуге арналған талдау жұмыстары қарастырылған. Мұндай көзқараста қоғамдық қатынастар жүйесіндегі өзара әрекеттестік барысында жеке тұлғаның қалыптасу процесінің тұтастығын сипаттауға мүмкіндік береді.
ІІ-бөлімде тәрбие процесінің мәні мен негізгі қызметіне мазмұнды талдау беріліп, біртұтас оқу-тәрбие процесіндегі олардың өзара байланысы анықталады, оқушылардың ғылыми көзқарасын, адамгершілік және құқықтық нормалары мен эстетика және еңбек пен дене мәдениетін, сондай-ақ экологиялық санасын тәрбиелеудің проблемалары біршама тыңғылықты ашып көрсетіледі. Сонымен бірге оқушылар ұжымының маңызы мен оны ұйымдастыру және отбасында бала тәрбиесіне қатысты мәселелер де қарастырылады.
ІІІ-бөлім дидактикаға арналып, оқу-тәрбие процесін теориялық негіздеу, мазмұнды сипаттау және ұйымдастыру мәселелерімен қатар жалпы білім беретін мектептерде оқытуды жетілдіру мүмкіншіліктері де қарастырырылады.
Оқу курсының құрылымының ІУ-бөлімі әдеттегідей логикалық тұрғыдан біртұтас оқу-тәрбие процесінің көтеріп отырған мәселелерін білім беру жүйесінде шынайы жүзеге асырудың ерекшеліктері, мектепішілік басқару мен ұйымдастырудың қазіргі принциптерімен таныстыру аяқтайды.
Әрбір бөлімде ұсынылып отырған тақырыптарды нәтижелі оқып-тану студенттердің өздік шығармашылық жұмыстарынсыз мүмкін болмақ емес. Соған орай бағдарламада СӨЗ жұмыстарымен қатар ОСӨЖ қатысты нақты тапсырмалар да берілген.
“Жалпы педагогика” бойынша “Силлабус” Қазақстан Республикасының Білім және ғылым минстрлігінің 3.08.019 – 2004 бакалавриат мамандығы бойынша 050119 - Шетел тілі: екі шетел тілі мемлекеттік міндетті стандарты талабы сәйкес “кредиттік оқу технологиясы” бойынша дайындалған.
Кредиттік технология ұғымы
Білім берудің кредиттік технологиясы оқу жұмысының негізгі құрамдас бөліктерін дәл анықтау арқылы қажетті пәнді оқытуды реттейді. Яғни, ол белгілі ережелердің және оқытушы мен студенттердің “Педагогика” курсын оқу барасындағы жұмыс ретінің жиынтығы болып табылады. Сонымен бірге ол оқу процесінде кездесетін бейберекеттікті тудыратын кездейсоқ, ойланбай істелетін әрекеттерді болдырмай, оқуды формасы жағынан да, мазмұны жағынан да барынша дұрыс ұйымдастыруды көздейді.
Кредиттік технология оқыту процесінде теория мен әдіс бірлігін қамтамасыз етеді. Ол студенттерді оқу материалын шығармашылықпен меңгеруге дағдыландыруға міндеттейді. Сондықтан да әрбір студент оқу процесінде белгілі бір бағытта мағлұматтар алудың объектісі ретінде ғана емес, сонымен бірге білім алудың субъектісі де болуы тиіс.
Кредиттік технология бойынша оқу курсының дәл анықталған құрылымы жасалады. Оған оқытудың тақырыптық мазмұнының жоспары, курсты оқытудың календарлық жоспары және технологиялық картасы, модульдар бойынша проблемалық сұрақтар көрсетілген оның модульдық-интегративтік құрылымы және сондай-ақ модульдар бойынша студетнтердің өздік жұмыстарының (СӨЖ) тақырыптары кіреді. Оған, сонымен бірге СӨЖ бойынша берілетін тапсырмалар, СӨЖ-ді бақылау түрлері (формалары) және кестесі (графигі), міндетті және қосымша әдебиеттер тізімі, интернет-деректер де жатады. Сөйтіп, бұл пән бойынша оқу процесінің мазмұны толық көрсетіледі.
Кредиттік технологияның мақсаттары мен міндеттері
Кредиттік технология студенттердің оқу пәнін ойдағыдай меңгеруін қамтамасыз етуі тиіс. Бұл мақсатқа сәйкес курстық дәл анықталған құрылысы, сондай-ақ лекциялар мен СӨЖ да пайдаланылатын әдіс-тәсілдер ұсынылады, ал бұлар оқу процесін барынша жандандыра түсуді, студенттердің оқу материалдарын өз бетінше меңгеру дағдыларын қалыптастыруды қамтамасыз етуі тиіс. Кредиттік технологияның міндеті - оқу процесінің субъектісін қалыптастыру, болашақ маманның бүкіл жасампаздық қызметіне бастау болатын жұмыс бағдарламасын жасау.
“Педагогика” курсын оқудың кредиттік технологиясы тәрбие мен оқудың жалпы заңдылықтары мен принциптерін оқып үйрену, педагогикалық ұғымдарды меңгерту, тәжірибе жинақтау, біліктіліктерін шыңдауға, өскелең жас ұрпақты тәрбиелеу барысында оларды қолдана білуге сай педагогикалық оқу орны студенттерін белгілі бір білім, білік, дағдылар жүйесімен қаруландыруда көмек көрсетуді мақсат тұтады.
Оқу курсының мақсаттары мен міндеттері
“Педагогика” оқу курсының мақсаты бүгінгі күннің талабына сай болашақ кәсіби мамандарды педагогика ғылымдарының теориялық негіздерімен қаруландырып, тәрбие мен оқыту процесін нәтижелі ұйымдастыруға қажетті педагогикалық білім, білік және дағды жүйесін қалыптастыру. Тәрбиенің гуманистік бағытын ескере отыра күні бүгінге дейін қалыптасқан педагогикалық ой-пікірлермен таныстырып, педагогтік сананы қалыптастыру, дәстүрлі педагогикалық тәжірибелерді меңгертуді көздейді. Ол үшін, міндеттері:
студенттерге оқу курсы бойынша оқу материалын белсенді меңгерту;
алған білімдерін практикада қолдана білуге баулу;
кредиттік оқу жүйесінде әрбір студенттің өздік білімін жетілдіруге аса маңыз беру;
қоғамдағы педагогтік кәсіби маманның орны мен атқаратын қызметінің маңызын түсініп, соған сай оның өзін-өзі кәсіби қалыптасуына көмектесу;
әрбір студенттің жалпы орта мектепте оқу-тәрбие міндеттерін шешуге даяр болуын қамтамасыз ету.
Қорыта айтатын болсақ, бұл курстың міндеті студенттердің оқу материалын белсенді түрде меңгеріп, алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге баулу, ал бұл болашақ мұғалім маманның ақыл-ой мәдениеті мен кәсіби біліктілігін қалыптастырудың сенімді алғышарты болып табылады.
“Педагогика” курсының пререквизитасы мамандыққа кіріспе, жалпы психология, жас ерекшелігі және педагогикалық психология, мәдениет тану, қазақстан тарихы оқу пәндері негізінде жүзеге асатыны белгілі.
Оқу курсының корреквизитасына педагогика тарихы, этнопедагогиа, философия және т.б. пәндер негіз бола алады.
Оқу курсының постреквизитасына тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі, қазіргі шетел тілін оқыту әдістемесі, шетел тілін оқыту психологиясы және т.б. оқу пәндері жатады.
“Педагогика” курсының оқу бағдарламасы
Тақырыптар мазмұны
Оқу сағаттары
Барлығы
Соның ішінде
Лекция
СОӨЖ
Өздік
Жұмыс
Модуль №1.
Педагогиканың теориялық және әдіснамалық
негіздері.
25
9
8
13
1-тақырып. Педагогика пәні, оның негізгі ка-тегориялары. Педагогика ғылымының әдіс-намасы.
2
1
4
2-тақырып. Жеке тұлғаның дамуы, қалып-тасуы және оны тәрбиелеу. Бала дамуының жастық кезеңдері.
3
1
3
3-тақырып. Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсат, міндеттері.
2
1
4
4-тақырып. Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
2
2
2
Модуль №2.
Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Тәрбие теориясы.
45
15
15
17
1-тақырып. Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрибенің заңдылықтары мен принциптері.
2
2
4
2-тақырып. Тәрбиенің салалары мен мазмұны.
4
3
5
3-тақырып. Тәрбиенің формалары мен әдісте-рі.
3
1
3
4-тақырып. Оқушылар ұжымын қалыптасты-ру.
2
1
2
5-тақырып. Отбасы тәрбиесі.
2
2
3
Модуль №3.
Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Оқыту теориясы.
49
17
17
22
1-тақырып. Дидактика: оқыту және білім беру теориясы. Оқыту процесінің мәні мен қызметі. Оқыту процесінің заңдылықтары мен прин-циптері.
3
3
4
2-тақырып. Оқытуда білім беру мазмұны.
2
2
4
3-тақырып. Оқыту әдістері.
3
2
3
4-тақырып. Оқыту жұмысын ұйымдастыру
формасы. Сыныптық-сабақ жүйесі.
4
1
4
5-тақырып. Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі жаңа көзқарас. Қазіргі заманғы дидактикалық технологиялар.
2
2
4
6-тақырып. Оқушылардың білім, білік және дағдыларын есепке алу және бағалау.
2
2
3
Модуль №4. Мектептерді басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
21
7
7
8
1-тақырып. Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
2
1
3
2-тақырып. Мектептті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
2
1
2
3-тақырып. Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
3
2
3
Барлығы:
135
45
30
60
Модуль №1.
Педагогиканың теориялық және әдіснамалық негіздері.
1-тақырып. Педагогика пәні, оның негізгі категориялары. Педагогика ғылымының әдіснамасы.
Педагогика ғылымының адам туралы ғылымдар жүйесіндегі алатын орны, өзіндік ерекшеліктері: пәндік, ғылыми-терминологиялық аппараты, ғылыми әдістері. Педагогика – тәрбие туралы ғылым.
Педагогика пәні және оның категориялары: тәрбие, оқыту, білім беру және олардың өзара байланысы. Педагогика ғылымының пәнаралақ ұғымдарды пайдалану ерекшеліктері: тұлға, іс-әрекет, қарым-қатынас, даму, қалыптасу.
Педагогика ғылымының пайда болуы және дамуы. Педагогика ғылымының жүйесі және оның басқа ғылымдармен байланысы. Қазіргі педагогиканың әдіснамалық негізі: жеке тұлға, іс-әрекет, таным, басқару, құндылық теориясы. Педагогикалық ғылыми зерттеу әдістері. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық өмірін қайта құру кезеңіндегі педагогиканың міндеттері.
Негізгі ұғымдар: педагогика, педагогика пәні, педагогиканың категориялары: тәрбие, оқыту, білім беру, педагогика ғылымдарының жүйесі, педагогикадағы пәнаралық байланыс, педагогианың әдіснамасы, педагогикалық зерттеу әдістері.
2-тақырып. Жеке тұлғаның дамуы, қалыптасуы және оны тәрбиелеу, олардың өзара байланысы.
Жеке тұлға туралы ұғым. “Адам”, “индивид”, “даралық”, “жеке тұлға” ұғымдары туралы түсінік. Жеке тұлғаның құрылымы: биологиялық, психологиялық және әлеуметтік, олардың өзара байланысы.
Жеке тұлғаның “дамуы”, “тәрбиесі”, “қалыптасуы” ұғымдарына сипаттама.
Жеке тұлғаның биологиялық және әлеуметтік дамуы, олардың өзара бірлігі. Жеке тұлғаның дамуы және қалыптасуының заңдылықтары және қозғаушы күштері, ықпал ететін негізгі факторлары: тұқым қуалаушылық, орта және тәрбие. Жеке тұлғаның дамуында іс-әрекеттің, қарым-қатынастың, белсенділіктің рөлі. Жеке тұлғаның дамуындағы педагогикалық басшылықтың маңызы. Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуы жайындағы әртүрлі теориялық көзқарастар. Қазіргі педагогика ғылымында тұлғаны дамыту және қалыптастырудың негізгі заңдылықтары және қозғаушы күші жөніндегі көзқарас. Тұлға - тәрбиенің объектісі және субъектісі ретінде. Жеке тұлғаның дамуында өзін-өзі тәрбиелеудің маңызы.
Негізгі ұғымдар: жеке адам, индивид, жеке тұлға, даралық, даму, қалыптасу, жеке тұлғаның дамуы және қалыптасуының факторлары, қозғаушы күштері, заңдылықтары, тұқым қуалаушылық, орта, тәрбие, іс-әрекет, қарым-қатынас, белсенділік, өзін-өзі тәрбиелеу.
Бала дамуының жастық кезеңдері, оларды оқу-тәрбие процесінде ескеру.
Оқушы тұлғасы дамуының жастық кезеңдері, оларға сипаттама. Аристотель, Я.А.Коменский және т.б. балаларды жас кезеңдерге бөлу туралы көзқарастары. Тұлғаның табиғы күш-жігері. Тұлға дамуының әлеуметтік жағдайы.
Баланы оқыту және тәрбиелеуде жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін ескерудің маңыздылығы. Оқушының қабілеті мен дара ерекшеліктеріне сипаттама. Қазіргі мектепте оқытуды саралау (дифференциация).
Акселерация және жеке тұлғаның әлеуметтік есею мәселелері.
Негізгі ұғымдар: жастық кезең, жас мөлшері, жас ерекшелік, дарындылық, қабілет, оқытуды саралау, акселерация, әлеуметтік есею.
3-тақырып. Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсат, міндеттері.
Оқушыларды тәрбиелеу, оқыту және білім берудегі мақсат пен міндеттер, олардың әлеуметтік, педагогикалық негіздері. Қоғам дамуындағы тәрбиенің рөлі. Тәрбиенің тарихи және таптық сипаты. Қазіргі қоғам дамуында оның ерекшелігі.
Жеке тұлғаның жан-жақты дамуы туралы ұғым, олардың құралдары мен құрамды бөліктері. Педагогикалық ой-пікірлердің даму тарихында тәрбие мақсаты туралы әртүрлі көзқарастар, олардың қоғамдық-тарихи сипаты. Жеке тұлғаның үйлесімді дамуы - әлеуметтік-педагогикалық мәселе. Жеке тұлғаны жан-жақты үйлесімді дамытудың мақсат, міндеттері мен мазмұнының диалектикалық өзара байланыста болуы.
Ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық, дене және еңбек тәрбиесінің бірлігі.
Негізгі ұғымдар: тәрбие мақсаты, міндеттері, жан-жақты үйлесімді даму, тәрбиенің салалары.
4-тақырып. Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
Біртұтас педагогикалық процесс, оның мәні мен өзіндік ерекшеліктері. Біртұтас педагогикалық процестің мәні туралы әртүрлі көзқарастар.
Педагогикалық процесс – педагогикалық теорияның объектісі. Педагогикалық процестің құрылымы: мақсаты, мазмұны, формалары мен әдістері, нәтижесі. Педагогикалық процестің заңдылықтары және ұстанымдары. Педагогикалық процестің белгілері, сапалары және өзіндік сипаттары. Қарама - қайшылық - педагогикалық процестің қозғаушы күші. Педагогикалық процесті ғылыми тұрғыда ұйымдастыру.
Педагогикалық процесс басқарылатын “Ұстаздар-Оқушылар” жүйесі ретінде. Педагогикалық процестегі мұғалім мен оқушы қарым-қатынасының мазмұны. Педагогикалық процестегі мұғалімнің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті.
Негізгі ұғымдар: объект, пән, ғылым, жүйе, әлеуметтік жүйелер, мұғалім іс-әрекетінің объектісі, педагогикалық процесс, заңдылықтары, “ұстаздар-оқушылар” жүйесі, педагогикалық жағдаят, қозғаушы күштер, қарама-қайшылық, тәрбиелеуші тетіктер, диагностика, болжамдау.
Модуль №3.
Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Тәрбие теориясы.
1-тақырып. Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
Тәрбие процесі, оның мәні мен өзіндік ерекшеліктері. Көрнекті ағартушылар мен педагогтардың адам өміріндегі тәрбиенің қызметі жайында пікірлері. Тәрбиенің өзіндік ерекшеліктері.
Жеке тұлғаны қалыптастырып дамытуда өзін-өзі тәрбиелеу мен қайта тәрбиелеудің маңызы. Өзін-өзі тәрбиелеудің жолдары. Қазіргі кезде білім беретін оқу орындарындағы тәрбиенің ерекшеліктері. Бүгінгі таңда тәрбие жұмысын ұйымдастыруда жаңа көзқарастар жүйесін басшылыққа алу маңыздылығы.
Тәрбие заңдылықтары мен принциптері, олардың өзара байланысы.
Негізгі ұғымдар: тәрбие процесі, мәні, ерекшеліктері, қызметі, өзін-өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу, тәрбие жұмысына жаңа көзқарас, тәрбие заңдылықтары, принциптері.
2-тақырып. Тәрбие салалары мен мазмұны.
Ақыл-ой тәрбиесі.
Оқушылардың ақыл-ой тәрбиесі мен дамуы. Көрнекті ағартушылар мен педагогтардың еңбектерінде ақыл-ой тәрбиесі туралы көзқарастар. Ақыл-ой тәрбиесі және білім беру. Жеке тұлғаның парасат (интеллект) мәдениетін қалыптастыру.
Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттері мен мазмұны. Балалардың ақыл-ой күші мен қабілеттерінің дамуы. Зейін, түйсік, ойлау, сөйлеуді қалыптастыру және дамыту. Ақыл-ой әрекетінің амалдары мен біліктерін қолдануды үйрету. Ақыл-ой еңбегінің гигиенасы. Балалардың ақыл-ой тәрбиесінде халық дәстүрлері мен құралдарын қолдану. Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттерін жүзеге асыруда жаңашыл педагогтардың тәжірибесі.
Негізгі ұғымдар: ақыл-ой, ақыл-ой күші мен қабілет, зейін, түйсік, ойлау, сөйлеуді қалыптастыру, ақыл-ой әрекеті, ақыл-ой еңбегінің гигиенасы, ақыл-ой мәдениеті, рухани даму.
Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
Дүниетаным жеке тұлғаны қалыптастырудың өзегі ретінде. Дүниетанымның философиялық негіздері. Дүниетаным және діни тәрбие мәселесі. Діннің имандылық-тәрбиелік қызметі.
Ғылыми дүниетаным туралы ұғым. Ғылыми дүниетанымның мәні мен негізгі құрамды бөліктері. Азаматтардың діни сенім бостандығы. Жеке тұлғаның құндылық бағыттары. Оқушылардың дүниетанымын оқу және сыныптан тыс жұмыстар жүйесінде қалыптастыру. Оқушыларда ғылыми дүниетанымды қалыптастырудың педагогикалық алғы шарттары.
Негізгі ұғымдар: дүниетаным, ғылыми дүниетаным, имандылық тәрбиесі, діни сенім бостандығы, тұлғаның құндылық бағыты.
Азаматтық тәрбие.
Азаматтық тәрбие туралы ұғым. Қоғамдық өмірде жастардың азаматтық тәрбиесінің мәні. Азаматтық тәрбиеде оқушылардың қоғамдық-саяси сенімдерін қалыптастырудың маңыздылығы. Саяси тәрбие жеке тұлғаның жалпы мәдениетінің идеялық негізі ретінде. Егемен Қазақстанда жас өспірімдерді елжандылыққа, бейбітшілікті сүюге, ұлтаралық келісімге, барлық ұлттар мен ұлыстардың мәдениетін танып білу және оны силауға тәрбиелеуде азаматтық тәрбиенің атқаратын қызметі. Жалпы адамзаттық құндылықтарын қалыптастыру.
Азаматтық тәрбиенің міндеттері, мазмұны, формалары мен құралдары. Оқушы жастардың азаматтық тәрбиесінде олардың саяси тәрбиесін жетілдірудің маңыздылығы. Мектепте оқушылардың саяси сенімдерін қалыптастыру жолдары.
Оқушылардың қоғамдық-саяси және азаматтық сенімдері мен мұраттарын қалыптастыруда адамгершілік және құқықтық тәрбиенің ерекшеліктері. Мемлекеттік рәміздердің азаматтық тәрбиедегі рөлі.
Негізгі ұғымдар: қоғамдық-саяси, азаматтық тәрбие, азаматтық сенім, мұрат, ұлтаралық келісім, ұлттар мен ұлыстар, жалпы адамзаттық құндылықтар, мемлекеттік рәміздер.
Адамгершілік тәрбиесі.
Адамгершілік тәрбиесі туралы ұғым. Жеке тұлғаны жан-жақты дамытуда адамгершілік тәрбиесінің жетекші рөлі. Адамгершілікке тәрбиелеу - адамгершілік сана, сезім және мінез-құлықты қалыптастыру процесі. Тұлғаның адамгершілік ұстанымы – азаматтық борышы мен жауапкершілігінің және қоғамдық белсенділігінің көрінісі. Адамгершілік және қоғамдық мораль мәселесі. М.Жұмабаев адамның құлық сезімдерін тәрбиелеу жайында пікірі.
Қазіргі кезде жас өспірімдердің адамгершілік қасиеттерін тәрбиелеуде адамгершілік мұраттар мен құндылықтарын сақтауды қалыптастырудың маңыздылығы (ізгілік, елжандылық, достық, ұлтаралық қарым-қатынас). Жастардың рухани-адамгершілік тәрбиесінің ерекшеліктері.
Мектепте адамгершілік тәрбиесін ұйымдастыру. Этикалық әңгімелер. Адамгершілік тәрбиесі және халықтық тәлім-тәрбие. Адамгершілік тәрбиесі мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі.
Жыныстық тәрбие. Оқушылардың қаталдыққа, озбырлыққа, жыныстық және басқада адамгершілік қасиеттерге қайшы келетін әрекеттерге және түрлі насихат жұмыстарына (кино, баспасөз құралдары, көгілдір экран т.б.) қарсы сезімдерін тәрбиелеу.
Негізгі ұғымдар: адамгершілік, адамгершілік тәрбиесі, адамгершілік сана, сезім, мінез-құлық, адмгершілік ұстаным, азаматтық борыш, қоғамдық белсенділік, қоғамдық мораль, адамгершілік мұрат, құндылық; этикалық әңгіме, жыныстық тәрбие, салауатты өмір салты.
Эстетикалық тәрбие.
Эстетикалық тәрбие туралы ұғым. Тұлғаны жан-жақты дамытуда эстетикалық тәрбиенің мәні мен міндеттері. Н.К.Крупская, А.В.Луначарский, А.С.Макаренко және Аль-Фараби, Сайф Сараи, А.Құнанбаев, Ы.Алтынсарин, М.Жұмабаевтың эстетикалық тәрбие жайында айтқан пікірлері. Оқушылардың көркемөнер-эстетикалық мәдениетін қалыптастыру. Өскелең жас ұрпаққа эстетикалық тәрбие беру жүйесі. Эстетикалық тәрбиенің мазмұны мен құралдары. Оқушылардың эстетикалық санасы мен сезімін, мұраты мен талғамын, көркемөнер шығармашылық қабілеттерін тәрбиелеу және дамытудың маңыздылығы. Оқу және оқудан тыс жұмыстардағы эстетикалық тәрбиенің құралдары. Сабақта оқушылардың эстетикалық мәдениетін қалыптастыру мүмкіншіліктері.
Қазіргі кезде адамдарда ізгілік пен адамгершілік қасиеттерінің тапшылық жағдайында эстетикалық тәрбиені жетілдірудің маңыздылығы. Жастардың эстетикалық тәрбиесінде Қазақстан Республикасындағы көпұлтты мәдени ортаның жетістігін пайдалану. Тұлғаның ақиқат өмірді эстетикалық тұрғыдан қабылдауында табиғат пен заттық құндылықтарды пайдалану.
Эстетикалық тәрбие және халықтық тәрбиенің өзара бірлікте болуы. Отбасында балаға эстетикалық тәрбие беру қажеттілігі. Өнерде және өмірде сұлулықты жасай білу, оған қажетсіну сезімін қалыптастыру. Оқушылардың эстетикалық жағынан өзін-өзі тәрбиелеуі, оларды ынталандыру жолдары.
Негізгі ұғымдар: эстетика, эстетикалық тәрбие, эстетикалық сана, сезім, қабілетті тәрбиелеу; эстетика құралдары, тұлғаның эстетикалық дамуы, эстетикалық жүйе, көпұлтты мәдени орта, заттық құндылықтар.
Дене тәрбиесі
Тұлғаны қалыптастыруда дене тәрбиесінің маңызы. Өскелең жас ұрпақтың денсаулығын жақсарту - педагогикалық-әлеуметтік маңызды мәселе. М.И.Калинин, Н.К.Крупская, А.В.Луначарский, А.С.Макаренко, П.Ф.Лесгафт балалардың дене тәрбиесі жайында. Жеке тұлғаны дамытуда дене тәрбиесінің жүйесі.
Орта мектепте оқушыларға дене тәрбиесін берудегі мақсат пен міндеттер. Оқу және оқудан тыс дене тәрбиесі. Дене шынықтыру сабағы. Спорттық үйірмелердің жұмыстары. Жарыс. Туризм. Шынығу. Дене тәрбиесінің ақыл-ой тәрбиесімен тығыз байланысы.
Қазіргі кездегі дене тәрбиесінің міндеттері. Валеологиялық тәрбиенің адам ағзасын шынықтырудағы рөлі. Ұлттық ойындар – тәрбие құралы ретінде. Мектептен тыс мекемелерде дене тәрбиесіне сай атқарылатын жұмыстардың мазмұны. Спорт мектептері жұмыстарының ерекшеліктері.
Баланың отбасындағы дене тәрбиесі. Оқушылардың дене тәрбиесімен өздігінен шұғылдануын ынталандыру. Салауатты өмір сүру салтына тәрбиелеу.
Негізгі ұғымдар: дене тәрбиесі, дене шынықтыру сабағы, дене тәрбиесінің жүйесі, спорттық үйірмелер, жарыс, туризм, шынығу, ұлттық ойындар, мектептен тыс мекеме, спорт мектебі, валеологиялық тәрбие, ұлттық ойындар.
Еңбек тәрбиесі.
Еңбек тәрбиесі туралы ұғым. Еңбек – жеке тұлғаны дамытудың негізгі құралы ретінде. М.И.Калинин, Н.К.Крупская еңбек тәрбиесі туралы. А.С.Макаренко мен В.А.Сухомлинскийдің балалар ұжымын қалыптастыруда еңбек тәрбиесінің маңызы туралы пікірлері. Кеңес педагогтары мен психологтары П.Р.Атутов, И.Ф.Свадковский, М.Н.Скаткин, С.М.Шабалов, С.Г.Шаповаленко, А.И.Шибановтардың еңбек тәрбиесіне қатысты зерттеулері.
Баланы отбасы мен мектепте еңбеке етуге тәрбиелеудің педагогикалық негіздері. Оқушылардың еңбек әрекетінің түрлері: тұрмыстық, қоғамдық пайдалы, оқу-танымдық. Еңбек әрекетінде білім, біліктілік пен дағдыларды меңгеру. Ақыл-ой мен дене еңбегінің мәдениетіне баулу маңыздылығы. Оқушылардың өндірістік еңбегі. Еңбекті сүюге және оған жауапкершілікпен қарым-қатынас жасауға тәрбиелеу.
Оқушылардың кәсіптік бағдар беру жұмысының жүйесі. Қазіргі кездегі еңбек тәрбиесі мен кәсіптік бағдар беру мәселесі. Еңбек тәрбиесінде жастарды кәсіпкерлік әретке баулу. Еңбек тәрбиесінде ұлттық дәстүрлерді қолдану.
Негізгі ұғымдар: еңбек тәрбиесі, еңбек әрекеті, еңбек мәдениеті, кәсіптік бағдар, кәсіпкерлік, өндірістік еңбек, еңбек етуге саналы көзқарас.
Құқықтық тәрбие.
Құқықтық тәрбие туралы ұғым. Жас ұрпаққа құқықтық тәрбие беру жан-жақты тәрбиенің маңызды саласы.
Жастарға құқықтық тәрбие беру мақсат-міндеттері. Жалпы білім беретін мектепте оқушыларға замана талабына сай құқықтық тәрбие беру жүйесі. Құқықтық білім беруде құқықтық сана-сезімді қалыптастырудың маңызы. Мектеп жасындағы оқушы жастарда құқық нормаларын бұзу факторлары. Құқықтық тәрбие беруде саналы тәртіп пен мінез-құлық нормаларын қалыптастыру қажеттілігі.
Демократиялық қоғамда тұлғаны жан-жақты дамыту мақсатында қоғамдық құбылыстарды танып білу және оған сын көзбен қарауда еркіндіктің болуы, соған сәйкес нақты сенімді қалыптастырудың маңыздылығы. Құқықтық тәрбиенің адамгершілік және халықтық тәлім-тәрбиемен байланысы.
Негізгі ұғымдар: құқық, құқықтық тәрбие, құқық нормалары, құқықтық сана, саналы тәртіп, мінез-құлық нормалары, құқықтық мәдениет.
Экологиялық тәрбие
Экологиялық тәрбие туралы ұғым. Экологиялық тәрбие жалпы білім берудің негізгі бір саласы ретінде. Табиғат, адам, қоғамның өзара қарым-қатынасының маңыздылығы. Экологиялық тәрбиенің әлеуметтік, педагогикалық мәні. Экологиялық сана мен мінез-құлықты қалыптастыру.
Оқушылардың экологиялық тәрбиесінің мақсат, міндеттері. Мектепте экологиялық тәрбие беру жүйесі. Экологиялық тәрбиеде жеке пәндердің және сыныптан тыс жұмыстардың алатын орны.
Қазіргі кезде оқушы жастарға экологиялық тәрбие беру жағдайы. Табиғатты қорғау мәселесі.
Негізгі ұғымдар: экология, экологиялық тәрбие, экологиялық сана, экологиялық мінез-құлық.
3-тақырып. Тәрбиенің формалары мен әдістері.
Тәрбиенің формалары мен әдістері туралы ұғым. Тәрбие процесінде оның формалары мен әдістерінің мәні және қызметі. Тәрбие формаларының түрлері және оларды сыныптан тыс тәрбие жұмыстарында қолдану маңыздылығы.
А.С.Макаренко тәрбие әдістері туралы. Тәрбие әдістерінің түрлері. Тәрбие әдістерін топтастыру, ол туралы педагогикалық еңбектердегі әртүрлі көзқарастар.
Тәрбиенің мақсаты және мазмұнына сай әдістерді негізінен 3 топқа бөліп қарастыру. Жеке тұлғаның қоғамдық санасын қалыптастыру немесе сендіру әдісі. Оқыту процесінде және сыныптан тыс жүргізілетін жұмыстарда жеке тұлғаның өмірлік позициясын, көзқарасын, сенімін тәрбиелеуде әңгіме, әңгімелесу, пікірталас, лекция әдістері мен үлгі-өнегенің маңызы. Этикалық әңгімелер.
Іс-әрекетті ұйымдастыру, қоғамдық мінез-құлық тәжірибесін қалыптастыру немесе жаттығу әдісі. Оқушылардың өмірін және қызметін қоғамның талабына сай дұрыс ұйымдастыру тәсілдері: талап қою, қоғамдық пікір, үйрету, жаттықтыру, тапсырмалар беру т.б.
Тәлімгерлердің санасына жоғары адамгершілік қасиеттерді тәрбиелеп, жағымды мінез-құлық нормаларын қалыптастыру. Әдеттер мен дағдыларды үйрету ерекшелігі.
Мінез-құлық пен іс-әрекетті ынталандыру және жағымды мінез-құлықты қалыптастырудың белсенділігін арттыруда мадақтау және жазалау әдістерінің маңызы. Мадақтау мен жазалаудың психологиялық негіздері. Мадақтау мен жазалаудың тәсілдері.
Жарыс – оқушылар ұжымының жауапкершілігін, белсенділігін арттыруда ынталандыру әдісі. Тәрбиеде жарыстың ұжымдық және дара түрінің маңызы.
Бақылау, өзін-өзі бақылау және өзіне-өзі баға беру әдістері. Тәрбие әдістерін таңдап алу шарттары және олардың өзара байланысы, оларға қойылатын педагогикалық талаптар.
Негізгі ұғымдар: әдіс, тәрбие әдістері, амал-тәсілдері, құрал-жабдықтары, әдістерді жіктеу, қоғамдық сана, сендіру, өмірлік позиция, этика, қоғамдық мінез-құлық, жаттығу, қоғамдық пікір, мінез-құлық нормалары.
4-тақырып. Оқушылар ұжымын қалыптастыру.
Ұжым туралы ұғым. Жеке тұлғаны тәрбиелеу, қалыптастыру және оны дамытуда ұжымның маңызы. Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомилинский балалар ұжымы және оның тәрбиелік қызметі туралы пікірлері. Ұжымның педагогикалық теориясын дамытуға П.П.Блонский, Л.С.Выготский, П.Н.Лепешинский, В.И.Сорока-Росинский, С.Т.Шацкий және т.б. қосқан үлестерінің маңызы.
Әлеуметтік ұжымдардың түрлері, оларың белгілері мен құрылымы.
Мектептегі ұжымның түрлері. Ресми және бейресми топтар. Оқушылар ұжымы, олардың қалыптасу және даму кезеңдері. Оқушылардың өзін-өзі басқару мәселелері. Оқушылар комитеті. Оқушылар ұжымын ұйымдастыру және тәрбиелеудің негізгі жолдары. Ұжымда қоғамдық пікірдің қалыптастырудың маңызы. Оқушылар ұжымына педагогикалық басшылық. Тұтас педагогикалық процестегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара қарым-қатынасы және байланысы (оқушылар ұжымы “педагогтар-оқушылар” жүйесінде). Балалар ұжымын ұйымдастыруда мұғалімнің кәсіби маңызды сапалары.
Қазіргі мектептердегі балалар ұйымдарының түрлері, міндеттері мен жұмыстарының мазмұны.
Негізгі ұғымдар: ұжым, балалар ұжымы, даму кезеңдері, тәрбиелік қызметі, әлеуметтік ұжымдар, олардың белгілері мен құрылымы, мектеп ұжымы, ресми және бейресми топтар, оқушылардың өзін-өзі басқаруы, педагогикалық басшылық, мұғалімнің кәсіби сапасы.
5-тақырып. Отбасындағы тәрбие.
Отбасындағы тәрбие, оның ерекшеліктері. Отбасындағы тәрбие мен қоғамдық тәрбие. Отбасы тәрбиесінің құқықтық негізі. БӘӘ Бас ассамблеясы қабылдаған “Бала құқығы туралы конвенцияның” отбасында бала тәрбесіндегі маңызы.
Отбасындағы тәрбиенің міндеттері мен мазмұны. Отбасында балалардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру, тәсілдері мен құралдары. К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, П.Ф.Лесгафт, Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский, М.Ғабдуллин еңбектерінде отбасында балаларды тәрбиелеуге қатысты құнды ой-пікірлері. Ата-аналар беделі. Отбасында бала тәрбиесіне ықпал ететін келеңсіз факторларды болдырмау жағдайы.
Балаларды тәрбиелеуде отбасы, мектеп және жұртшылықтың өзара байланыстары. Мектеп пен отбасының қарым-қатынасы. Мектеп пен отбасының бала тәрбиесіндегі ынтымақтастық әрекетінің негізгі формалары.
Қазіргі қоғамдық даму кезеңіндегі отбасы тәрбиесінің ерекшеліктері. Отбасы тәрбиесінде ұлттық идея, тарихи-мәдени және халықтық дәстүрлерді қолдану.
Негізгі ұғымдар: отбасы тәрбиесі, ата-аналар беделі, ынтымақтастық педагогика, ұлттық идея, ұлттық мұрат, тарихи-мәдени дәстүрлер.
Модуль №3.
Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Оқыту теориясы.
1-тақырып. Дидактика: оқыту және білім беру теориясы. Оқыту процесінің мәні мен қызметі.
Дидактика пәні, оның негізгі категориялары. Оқытудың педагогикалық, психологиялық және әдіснамалық негіздері. Я.А.Коменский, Ж.Ж.Руссо. И.Т.Песталоций, А.Дистервег, К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, Ы.Алтынсариннің дидактиканы дамытудағы қосқан үлестері.
Қазақстан дидактикасының дамуында А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Р.Г.Лемберг, А.И.Сембаеттардың дидактикалық көзқарастары.
Оқыту процесі, оның мәні, мақсаты мен міндеттері. Оқытудың ерекшеліктері, қызметі мен құрылымы. Оқытудағы таным әрекетінің кезеңдері. Білім, білік, дағдыларды үйрету. Оқытудың қозғаушы күштері. Оқытудың психологиялық теориялары: ассоциативті – рефлекторлық, ақыл-ой әрекетінің қалыптасу сатылары теориясы т.б. Оқыту барысында жеке тұлғаның дамуы. Л.В.Занков, В.В.Давыдов, Д.В.Элькониннің еңбектеріндегі дамыта оқыту идеясы. Оқытуды ізгілендіру.
Оқытудың түрлері. Оқушылардың өздігінен білім алу жұмыстарын қалыптастыру маңыздылығы мен оның жолдары. Оқыту заңдылықтары мен ұстанымдары, олардың өзара бірлігі.
Негізгі ұғымдар: дидактика, дидактиканың негізгі категориялары, педагогикалық технология, оқыту процесі, құрылымы, таным әрекетінің кезеңдері, ассоциативті-рефлекторлық теория, дамыта оқыту идеясы, оқытуды ізгілендіру идеясы, оқытудың заңдылықтары мен принциптері.
2-тақырып. Оқытуда білім беру мазмұны.
Білім беру – дидактикалық категория, оның мәні мен атқаратын қызметі. Білім мазмұнын анықтаудың ғылыми-педагогикалық негіздері. Білім мазмұнының негізгі компоненттері: табиғат, қоғам, техника, мәдениет, адам, іс-әрекет жайындағы білімдер негіздері. Педагогика тарихында білім мазмұнындағы негізгі мәселелер және педагогикалық көзқарастар. Бүкіл адамзаттық мәдениет, әлеуметтік тәжірибе білім мазмұнын анықтаудың негізі ретінде. Қазақстан Республикасындағы “Білім туралы” заңы.
Білім беру мазмұнының құрылымына сипаттама, оның мазмұнын жаңарту, оған әсер ететін факторлар. Жалпы, политехникалық және кәсіптік білім беру, олардың өзара байланысы. Ғылыми техникалық революция және білім берудің даму мәселелері. Білім беруде шығармашылық әрекет түрлерін меңгеру, игерілген білімдерге құндылық-сезімдік қатынастарын тәрбиелеу. Білім берудің тұлғалық-бағдарлық тұжырымдамасы.
Білім берудегі жеке пәндердің мазмұнын анықтау ұстанымдары. “Жаңа буын” оқулықтарға сипаттама. Оқытудағы пәнаралық байланыс мәселесі.
Білім беру мазмұнын анықтайтын негізгі құжаттар. Білім беру және оқыту процесінде оқу жоспары, бағдарламалар және оқулықтардың маңызы, оларға сипаттама. Оларды үнемі жетілдіріп отыру - қоғам талабы.
Қазақстан Республикасында білім берудің мемлекеттік стандарты, оның мәні. Вариативтік білім берудің даму стратегиясы.
Негізгі ұғымдар: білім беру, жалпы білім, политехникалық білім, кәсіптік білім, білм беруде тұлғалық-бағдарлық көзқарас, пәнаралық байланыс, оқу жоспары, оқу бағдарламасы, оқулық, білім стандарты, вариативтік білім беру.
3-тақырып. Оқыту әдістері.
Оқыту әдістері туралы ұғым. Оқыту әдістері, амал-тәсілдері және құралдары. Оқыту процесінде әдістердің маңызы мен қызметі. Р.Г.Лемберг оқыту әдістері туралы.
Оқыту әдістерінің көп түрлігі, оларды топтастыру мәселесінің маңыздылығы. Әдістерді “білім алу көзіне” сай топтастырудың маңыздылығы. Сөзге негізделген немесе мұғалімнің ауызша баяндау әдістері. Көрнекілікке негізделген оқыту әдістері. Практикалық әдістер. Оларға сипаттама.
Мұғалімнің оқыту әдістерін сабатар жүйесінде қолдану ерекшеліктері және оларды таңдай білу мен пайдаланудың тиімділігін арттыру мәселесі. Шетел мектептеріндегі оқыту әдістерін қолдану мәселесі. Қазіргі жағдайда оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендірудің әдіс-тәсілдері. Жаңашыл педагогтар тәжірибесі.
Оқытуда негізгі оқу құрал-жабдықтарын: көрнекі және техникалық құралдарын, дидактикалық оқу материалдарын пайдалану маңыздылығы.
Негізгі ұғымдар: оқыту әдістері, амал-тәсілдері, құрал-жабдықтары, әдістерді топтастыру, білім беру көзі, сөзге, көрнекілікке, практикалық әрекетке негізделген әдістер, танымдық іс-әрекетті белсендіру.
4-тақырып. Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары. Сыныптық-сабақ жүйесі.
Оқу жұмысын ұйымдастыру формалары туралы ұғым. Оқу жұмысын ұйымдастыру формасының тарихи даму кезеңдері. К.Д.Ушинскийдің сыныптық-сабақ жайлы, Р.Г.Лембергтің дидактикалық мұраларындағы сабақ мазмұны мен құрылымы, психологиясы жөніндегі мәселелер, М.И.Махмтов қазіргі сабақ туралы көзқарасы.
Оқыту жұмысын ұйымдастырудың қазіргі формалары, оларға сипаттама: сыныптық-сабақ, қосымша сабақ, үй жұмысы, саяхат, практикум, семинарлар мен сынақ жұмыстары және факультативтер.
Сыныптық-сабақ жүйесі - қазіргі оқу жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы. Сабақтың түрлері. Сабақтың дидактикалық міндеттері, құрылымы. Сабақта оқушылардың танымдық әрекетінің психологиялық негіздері. Оқытудың мақсаты мен мазмұнына сабақтың типі мен құрылымының тәуелділігі. Сабақта оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастырудағы дербес, топтық, фронтальды (ұжымдық) формалары. Ұжымдық танымдық іс-әрекет теориясы. Сабаққа қойылатын дидактикалық талаптар. Сабақта оқушылардың белсенділігі мен өз бетінше жұмыс істеуін жетілдіру. Ынтымақтастық қарым-қатынас күйін тудыру.
Мұғалімнің сабаққа әзірленуі. Тақырыптық және жеке сабақ бойынша жоспар жасау, сабақты талдау. Оқытуда сабақ жүйелерін жетілдірудің жаңашылдары. Сабаққа қойылатын қазіргі заман талаптары. Сабақтың бейдәстүр түрлері, олардың ерекшелігі мен сабақ нәтижесін арттыруда маңыздылығы.
Негізгі ұғымдар: оқу жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы, сыныптық-сабақ жүйесі, сабақтың типтері, құрылымы, технологиясы, сабақ жоспары, сабаққа қойылатын дидактикалық талап, қазіргі сабақ, бейдәстүр сабақ, танымдық әрекет, оқу әрекетін ұйымдастыру формасы, өз бетінше жұмыс істеу, ынтымақтастық қарым-қатынас, сабақтың жаңашылдары.
5-тақырып. Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастар. Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
Мектептегі оқу-тәрбие процесін жетілдірудегі қазіргі дидактиканың жетістіктері және оларды сабақтар жүйесінде қолдану.
Оқыту процесін жетілдірудегі әртүрлі көзқарастар және оларға сипаттама: проблемалық оқу; оқушылардың таным әрекетін ұйымдастырудағы ізденушілік көзқарас; дамыта оқыту; алгоритимдік және бағдарламалы оқыту; дифференциралдық оқыту; модульдік оқыту; деңгейлеп оқыту; пәнаралық байланыста оқыту; компьютерлік оқыту; оқушылардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру; іскер ойындар, т.с.с.
Дидактиканың жеке әдістемелермен байланысы. Жаңашыл педагогтардың идеялары мен оқыту технологиялары. В.Ф.Шаталовтың педагогикалық жүйесі. Информативтік технология. Вальдорфтік педагогика.
Оқыту процесін жетілдіруде дәстүрлі және бейдәстүр сабақтардың үйлесімділігі. Оқушылардың таным әрекетінде олардың шығармашылық әрекеттерін ұйымдастыру. Қазіргі кедегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялардың негізгі принциптері. Иновациялық деңгейде білім беру.
Негізгі ұғымдар: таным әрекеті, жаңа көзқарас, педагогикалық технология, ізденушілік көзқарас; дамыта, алгоритимдік, дифференциралдық, модульдік, деңгейлеп, пәнаралық байланыста, компьютерлік оқыту; жаңашыл педагогтар, педагогикалық жүйе, информативтік технология, вальдорфтік педагогика, иновациялық білім беру.
6-тақырып. Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау.
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау жөнінде ұғым, олардың маңызы, оның педагогикалық-психологиялық негіздері. Білімді есепке алу және бағалау түрлері. Бағалаудың өлшемі. Бағалау үрдісінде мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеті.
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалаудың білімдік және тәрбиелік қызметі. Ш.А.Амонашивилидің оқушылардың білімдерін бағалау туралы көзқарасы. Білімді тексеруге қойылатын психологиялық-педагогикалық талаптар. Қазіргі мектепте оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалаудағы озық тәжірибелер.
Негізгі ұғымдар: білім, білік, дағдыларды есепке алу және бағалау, педагогикалық-психологиялық негіздері, есепке алу, бағалау түрлері, өзін-өзі бағалау, өзара бағалау, бағалау өлшемі, білімдік және тәрбиелік қызметі.
Модуль №4.
Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
1-тақырып. Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
Білім беру жүйесі туралы ұғым. Елімізде халыққа білім беру жүйесінің тарихи қалыптасуына және өзіндік ерекшеліктеріне сипаттама. Қазақстан Республикасында халыққа білім беру жүйесінің маңызы және оның даму барысы. “Білім туралы” заң. Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат, оның негізгі принциптері. “Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы” заң - Қазақстан халқының тілі мен мәдениетін дамытудың жолы. Қазақстан Республикасында орта білімді дамыту бағдарламасы (1997, 2003, 2004 ж.ж.). Мемлекеттік жалпы орта білім беру стандарты және оның негізгі қызметі. Базалық оқу жоспары, оқу бағдарламары. Оқу жоспарының көп түрлігі.
Қазақстан Республикасында білім беру жүйесінің құрылымы мен принциптері. Білім берудегі үздіксіздік. Жалпы орта, бастауыш және орта кәсіптік білім мен жоғары кәсіптік білім беретін оқу орындары жұмысының мазмұны мен ерекшеліктері. Білім беру жүйесін дамытудың негізгі факторлары. Орта білім беру жүйесінің даму бағыттары.
Қазақстан Республикасында білім беру мекемелерінің мемлекеттік және мемлекеттік емес түрлері. Лицейлер, гимназиялар, колледжілер, олардың оқу-тәрбие жұмыстарының ерекшеліктері мен мазмұны. Шетелдердегі халыққа білім беру жүйесі.
Негізгі ұғымдар: білім беру жүйесі, “білім туралы” заң, мемлекеттік саясат, білім стандарты, білім жүйесінің құрылымы, принципі, лицей, гимназия, колледжі.
2-тақырып. Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
Мектептің тұтас педагогикалық процесі - әкімшілік басқарудың объектісі. Мектеп жұмысын басқарудың ғылыми-педагогикалық негіздері. Мектептің Жарғысы – мектепті басқару және басшылық жасау жүйесін айқындайтын негізгі құжат.
Мектептің оқу-тәрбие жұмысына басшылық жасаудың формалары мен тәсілдері. Мектеп жетекшілері және олардың қызметі. Мектеп жетекшілеріне қойылатын талаптар. Педагогикалық кеңес. Мектеп жұмысына бақылау жасау. Мектепішілік бақылау. Мұғалімдер және оқушылар әрекеті - басқару нысанасы ретінде. “Мұғалім-оқушы”, “сынып жетекшісі-сынып ұжымы” жүйесін басқару ерекшелігі. Мектептегі әдістемелік бірлестіктер, олардың жұмысының бағыты, ұйымдастыру формалары мен тәсілдері. Педагогикалық кеңес пен әдістемелік бірлестіктердің жұмысын жоспарлау.
Педагогикалық озат тәжірибелерді қорыту және тарату, педагогикалық зерттеулердің жетістіктерін мектеп тәжірибесінде қолдану. Педагогикалық процестің диагностикасы. Педагогикалық ақпараттар – мектепішілік басқарудың нысаны. Педагогикалық ақпараттар: бастапқы, тактикалық, жедел (ағымдағы немесе аралық) және қорытынды (пән, сынып, мектеп бойынша).
Мұғалімдердің білімдерін жетілдіру және аттестациялау. Педагогикалық процесс - педагогикалық ұжымның әрекетін бағалау өлшемдері. Мұғалімдердің өз білімдерін жетілдіру жолдары, ғылыми-іздену жұмыстары мен оқушылардың ғылыми жұмыстарына басшылық жасауы.
Мектептің оқу-материалдық базасы.
Қазіргі кезде әртүрлі мектеп жұмысын басқарудың әдістемелік ерекшеліктері. Педагогикалық менеджмент.
Негізгі ұғымдар: әкімшілік басқару, мектеп жарғысы, мектеп жетекшілері, педагогикалық кеңес, мектепішілік бақылау, әдістемелі бірлестік, озат тәжірибе, білімді жетілдіру, аттестациялау, материалдық база, педагогикалық мененджмент, педагогикалық диагностика, педагогикалық ақпарат.
3-тақырып. Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау, оның маңызы. Мектеп жрспары - мектеп өмірінің жетекші құжаты. Мектеп жоспарының түрлері: жылдық, жарты жылдық, айлық, олардың ерекшеліктері. Жылдық жоспарды құрудың негізгі принциптері. Мектеп жоспарының құрылымы мен мазмұны. (жалпы мекепішілік, әдістемелік кеңес, пән бірлестіктері (кафедра), тақырыптық және сабақ жоспары, сынып жетекшісінің тәрбие жоспары). Жалпы білім беретін мектептің жұмыс жоспарын құрастыруға және оның тиімділігін арттыруға қойылатын негізгі талаптар.
Мектептің нормативтік құжаттары оқушыларға білім беру мен тәрбиелеудің негізгі қызметінің көрсеткіші ретінде. Нормативтік құжаттар, олардың түрлері: оқу-педагогикалық құжаттама, мектеп ішіндегі ақпарат және қаржы-шаруашылық құжаттамалары, оларға сипаттама. Нормативтік құжаттарға қойылатын талаптар.
Негізгі ұғымдар: жоспар, мектеп жұмысын жоспарлау, әдістемелік кеңес, пән бірлестіктері, нормативтік құжат, оқу-педагогикалық құжат, ақпарат және қаржы-шаруашылық құжат.
Негізгі және қосымша әдебиеттер:
1.Педагогика. Дәріс курсы. –Алматы: “Нұолы әлем”, 2003. –368 бет.
2.Педагогика. Лекциялар курсы. Ред. басқарған Б.Р.Айтмамбетова, А.А.Бейсенбаева. –Алматы, 1991.
2.Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев. Педагогика. –Астана: Л.Н.Гумилев атындағы ЕАУ, 1998. –378 бет.
3.Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдиярова. Педагогика. –Алматы: Дарын, 2004. – 448 бет.
4.Т.Ильина. Педагогика. –Алматы: Мектеп, 1977. –488 бет.
5.Т.Бегалиев. Педагогика. –Тараз, 2001.
6.М.Жұмабаев Педагогика. –Алматы: Рауан. –112 бет.
7.Қ.Бержанов, С.Мусин. Педагогика тарихы. –Алматы: Мектеп, 1984. –256 бет.
8.Ы.Алтынсарин. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. –Алматы, 1995.
9.И.Мадин. Қазақстанда совет дәстүріндегі педагогикалық ой-пікірлердің қалыптасуы. –Алматы, 1979.
10.Ә.Сембаев Қазақ совет мектебінің тарихы. –Алматы, 1967.
11.К.Сейталиев.Тәрбие теориясы. –Алматы, 1986.
12.Н.Крупская. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. –Алматы: Мектеп, 1973. –753 бет.
13.А.Макаренко. Таңдамалы шығармалары. Ұстаздық дастан. –Алматы, 1985.
14.А.Макаренко. Ата-аналар кітабы. –Алматы, 1985.
15.Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңы. –Алматы, “Қазақстан мұғалімі”, №15-16 23 шілде, 1999.
16.Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған бағдарлама. “Егемен Қазақстан”, №16 қазан, 2004.
17.Қазақстан Республикасының “Тіл туралы” заңы.
18.Республика қазақ орта мектебіндегі білім беру мазмұнының тұжырымдамасы. “Қазақстан мұғалімі”, 17 тамыз, 1993.
19.Қазақстан Республикасының “Азаматтық кодексі”. ”Егемен қазақстан, 31 қаңтар 1995.
20.Қазақстан Республикасының “Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы” заңы. –Алматы, 1992.
21.Н.Хмель. Жалпы білім беретін мектептегі педагогикалық процесс. –Алматы: Ғылым, 2002. –170 бет.
22. С.Қалиев, т.б. Тәрбие хрестоматиясы. –Алматы: Ғылым, 2001. –331.
23.Г.Иванов, А.Қарақов. Дене тәрбиесі (Оқулық). –Алматы, 1995.
24.Ж.Аймауытов. Тәрбие. “Қазақстан мектебі”, №5 1989.
25.Ж.Аймауытов. Тәрбие жетекшісі. Орынбор, 1924.
26.С.Әбенбаев және т.б. Педагогика. –Астана, 2005.
27.С.Әбенбаев. Тәрбие теориясы мен әдістемесі. –Алматы: Дарын, 2005.
28.С.Абенбаев. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. –Алматы, 1992.
29.С.Әбенбаев. Ұлттық эстетикалық мәдениет негіздері. –Алматы: Дарын, 2001.
30.З.Абилова. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру. –Алматы, 1996.
31.З.Абилова. Оқушыларға кластан тыс жұмыстарда эстетикалық тәрбие беру. –Алматы, 1976.
32.З.Әбілова. Әсемдік сенің серігің. –Алматы: Жалын, 1977. –108 бет.
33.Б.Омарғазина. Өнер тәрбиелейді. –Алматы, 1988. –32 бет
34.Адамгершілікке тәрбиелеудің әліппесі. –Алматы, 1988.
35.К.Ибраева. ХІ-ХІУ ғ.ғ. ғұламаларының жеке тұлғаны адамгершілікке тәрбиелеу туралы ой-пікірлері. ”Ұлт тағылымы”, №6, 2001.
36.Рувинский Л., С.Хохлов. Ерік пен мінезді қалай тәрбиелеу керек. –Алматы, 1978.
37.Х.Алмаханова. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие беру Методикалық нұсқау. –Алматы, 1990.
38.Ш.Амантурин. Мұғалім және оқу-тәрбие процесі. –Алматы, 1978.
39.Ш.Амиралиев. Тәрбие мен оқудың бірлігі. –Алматы, 1971.
40.Ш.Амиралиев. Жақсы мінез жанға серік. –Алматы, 1971.
41.Ж.Ахметов. Мектеп басқарудың кейбір мәселелері. –Алматы, 1973.
42.А.Байназаров. Бірлескен тәрбиенің берері мол. –Алматы, 1982.
43.К.Бержанов. Тәрбие мен оқытудың бірлігі. –Алматы, 1973.
44.М.Есқалиев, т.б. Жастарға экономикалық білім беру. –Алматы, 1989.
45.“Халыққа білім беру жүйесіндегі экологиялық оқыту мен тәрбие” проблемасына арналған мемлекетаралық ғылыми-педагогикалық және методикалық конференцияның материалдары. Жамбыл қаласы, 4-6 маусым, 1992.
46.Ш.Жалғасова. Педагогикалық институттарда “Семиялық өмір этикасы мен психологиясы” курсын оқытуда ұлттық дәстүрлерді пайдалану. –Алматы, 1992.
47.Ә.Жұмабаев. “Қиын” оқушыларды мектеп жағдайында тәрбиелеу мәселелері. –Алматы, 1974.
48.Ә.Жұмабаев. Ата-аналар жауапкершілігі.
49.Б.Мұқанов. Ата-аналар парызы. –Алматы, 1975.
50.Ә.Жұмақанов. Әлеуметтік прогресс және тәрбие мәселелері. –Алматы, 1977.
51.Ә.Жұмақанов, т.б. Семьяда балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері. –Алматы, 1985.
52.Ә.Нысанбаев, Т.Әбжанов. Ой, ақыл, адамгершілік. –Алматы, 1994.
53.Жас ұрпаққа адамгершілік-эстетикалық тәрбие беру концепциясы.”Қазақстан мұғалімі”, 1 август, 1989.
54.Қ.Жарықбаев. Қазақ ағартушылары. Жастарды тәрбиелеу туралы. –Алматы, 1965.
55..Қ.Жарықбаев, Ө.Озғанбаев. Жантануға кіріспе. –Алматы: “Информ-Арна”, 2000. –200 бет.
56.Т.Тәжібаев. Жалпы психология. –Алматы: Қазақ университеті, 1993. –240 бет.
57.В.Богословский, т.б. Жалпы психология. –Алматы: Мектеп, 1980.
58.Н.Елікбаев. Ұлттық психология. –Алматы: Қазақ университеті, 1992. –96 бет.
59.М.Мұқанов. Жас және педагогикалық психология. –Алматы, 1982. –246 бет.
60.Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы Ред.бас. А.В.Петровский. –Алматы: Мектеп, 1987. –287 бет.
61.Л.Керимов. Қиын бала және оны қайта тәрбиелеу. –Алматы, 1990.
62.В.Коротов. Оқушылардың өзін-өзі басқаруы. –М., 1976.А.Кочетов. Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуі. –М., 1967.
63.М.Көпжасарова. Оқушыларды коллектившілдікке тәрбиелеу. –Алматы, 1990.
64В.Сухомлинский. Коллективтің құдіретті күші. –алматы, 1979.
65.Т.Сабыров. Жастарды тәрбиелеудегі коллективтің ықпалы. –Алматы, 19888.
66.Т.Сабыров. Жастардың идеялық шыңдалуы. –Алматы, 1983.
67.Р.Ержанов. Жастардың өмірлік белсенді позициясы. –Алматы, 1985.
68.О.Көпбпев. Жастар және праволық тәрбие. –Алматы, 1988.
69.Л.Кузнецова Азаматтық неден басталады. –Алматы, 1988.
70.Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі. –Алматы: Жеті жарғы, 1995.
71.Сен азаматсың. –Алматы: Жеті жарғы, 1996.
72.Н.Арғынов, Р.Жұмақанова. Азаматтық білім беру – ар ожданның айнасы. ”Қазақстан мектебі”, №3, 2000.
73.Л.В.Кузнецова. Азаматтық неден басталады. –Алматы: Мектеп, 1988.
74.Ы.Оршыбеков. Қазақтың халық творчествосындағы азаматтық тәрбие. –Алматы: Қазақстан, 1977.
75.А.Сарыбеков, т.б. Туған өлкеңді сүйе де біл, оның табиғатын қорғай да біл. –Алматы, 1974.
76.Е.Шәймерденов. “Ақыл-ой антологиясы. Қазақ афористикасы: бағзыдан бүгінге дейін”. –Алматы:Өлке, 2004. –531 бет.
77..Е.Шәймерденов. Қазақ елінің рәміздері. –Алматы: Балауса, 1993. –80 бет.
78.С.Мұсабаев. Символдар сыры. ”Ақиқат”, № 3, 2000.
79.Патриотизм қанға сіңген қасиет пе? ”Ақиқат”, №10-11, 2000.
80.К.Шаймерденова. Ұлтжандылық мәні неде? ”Қазақстан мектебі”, №6, 1995.
81.К.Шаймерденова. Мектептегі оқу-тәрбие жұмысын халық педагогикасы негізінде жүргізу жолдары. –Алматы, 1993.
82.Д.Кішікбаев, т.б. Ұлтаралық қатынастар мәдениетінің қалыптасуы. –Алматы, 1975.
83.Ж.Қоянбаев. Семья және балалар мен жеткіншектерді тәрбиелеу. –Алматы, 1990.
84.Методика правового воспитания учащихся. –Алматы, 1986.
85.Нравственно-правовое воспитание учащихся. –Алматы, 1986.
86.Г.Сапарғалиев. Оқушыларға правалық тәрбие беру туралы. –Алматы, 19888.
87.Г.М.Афонина. Педагогика. Курс лекций и семинарские занятия Под ред. Абдуллиной О.А. Второе издание. – Ростов нД.: “Феникс”, 2002. –512 с.
88.С.Л.Вигман. Педагогика в вопросах и ответах: Учебное пособие. –М.: ТК Велби, Изд-во Проспект, 2004. –208с.
89.В.В.Воронов. Педагогика школы в двух словах. Конспект-пособие для студентов-педагогов и учителей. –М.: Пед.общество России, 2002. –192с.
90.Е.Н.Каменская. Педагогика: Курс лекций. (Пособие для подготовки к экзаменам для студентов всех форм обучения.) Ростов нД.: Феникс, 2003. 160с.
91.Л.Д.Столяренко, С.И.Самыгин. Педагогика. 100 экзаменационных ртветов. Экспресс-справочник для студентов вузов. –Ростов нД.: “МарТ”, 2002. –256с.
92.И.Назаров. Уметь быть с детьми. –Алматы, 1976.
93.И.Назаров. Стать воспитателем. –Алматы, 1980.
94.Н.Е.Щуркова. Прикладная педагогика воспитания: Учеб. пособин. –СПБ.: Питер, 2005 (2004). –336.
95.М.Сымайлова, т.б. Мектеп, семья, жұртшылық бірлестігі жолында. ”Қазақстан мектебі”, 1988, № 5.
96.Т.М.Баймолдаев. Менеджмент – басқару тәсілі. (Монография). –Алматы, 2001. –112 бет.
97.Т.М.Баймолдаев. Басқарудың ұйымдастыру қызметі: Әдістемелік құрал. –Алматы; 2004. –120 бет.
98.Б.И.Иманбекова. Мектептегі ғылыми-әдістемелік жұмыс. –А.: БС “Алишер”, 2003. –136 бет.
99.Б.Қайназаров. Халықтық педагогика және кәсіби еңбек. ”Қазақстан мектебі”, №7, 1993.
100.Б.Ысқақов. Қазақтың халық педагогикасындағы жастарды тәрбиелеу мәселелері. –Алматы, 1991.
101.Ө.Ақыпбеков. “Ұлы адамдар ұлағаты”. –Алматы, 2004.
102.Ә.Сыздықов. Ы.Алтынсариннің педагогикалық идеялары мен ағартушылық қызметі. –Алматы, 1989.
103.Т.Тәжібаев Абай Құнанбаев жастарды тәрбиелеу туралы. –Алматы, 1954.
104.С.Сеңкібаев. Мағжанның тәрбиелік идеялары – тәуелсіз ел мектебінің негізі. ”Ұлт тағылымы”, №6, 2001.
105.Ә.Табылдиев. Тәрбие өрнектері. –Алматы: Рауан, 1989.
106.Ә.Табылдиев. Қазақтың халық педагогикасы және тәрбие. –Алматы, 1992.
107.Ә.Табылдиев. Тағылым. –Алматы: Рауан, 1995.
108.Қ.Жарықбаев, Ә.Табылдиев. Әдеп және жантану. –Алматы, 1994.
109.Т.Сабыров. Оқыту теориясының негіздері. –Алматы, 1993. –93 бет.
110.Т.Сабыров. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. –Алматы: Мектеп, 1978. –110 бет.
111.Т.Сабыров. Болашақ мұғалімдердің дидактикалық дайындығын жетілдіру. –Алматы, 1999. –83 бет.
112.Т.Сабыров. Педагогика институттарында оқу-тәрбие процесін жетілдіру. –Алматы: Мектеп, 1985. –104 бет.
113.Сабақ беру тиімділігін арттыру жолдары Құрастырған Б.Сманов. Республикалық ХХІУ-педагогикалық оқулардың материалдары. –Алматы, 1983.
114.М.Махмутов. Мектепте проблемалық оқытуды ұйымдастыру. –Алматы, 1981.
115.Қараев. Дамыта оқыту.
116.М.Жанпейісова. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде. Алматы, 2002. –180 бет.
117.Ж.Аймауытов. Оқытудың мазмұны туралы. “Қазақстан мектебі”, №6, 1991.
118.Ж.Аймауытов. Сабақтың комплекстік жүйесі. Қызылорда, 1929.
119.Р.Лемберг. Дидактические очерки. –Алматы, 1969.
120.К.Шаймерденова. Сабақтың типтері. ”Қазақстан мектебі”, №11, 1994.
121.Ғ.Мұқанов. Оқыту процесін оптималандыру. ”Қазақстан мектебі”, №8, 1985.
122.Педагогикалық ізденіс. –Алматы, 1989.
123.В.Ф.Шаталов. Үштіктен қалай құтылдық. –Алматы, 1989.
124.О.С.Гребенюк, Т.Б.Гребенюк. Теория обучения. –М.: ВЛАДОС-ПРЕСС, 2003. –384с.
125.Н.М.Горбачева. Иновационные формы работы школ, входящих в Казахстанскую ассоциацию, ориентированных на получение языкового диплома Германии (DSD Stufe ІІ). ”Қазақстан мектептеріндегі шетел тілдері”, № 5(17)2004, 3-15 бет.
126.Н.В.Басова. Педагогика и практическая психология. –Ростов нД: “Феникс”, 1999. –416 с.
127.И.П.Подласый. Педагогика. І-ІІтом.
128.Б.Т.Лихачев. Педагогика. –4-е изд., перераб. и доп. –М.: Юрайт-Издат, 2003. –607.
129.К.Балмағанбетов. Мектептің іс қағаздары және оған қойылатын талаптар. ”Қазақстан мектебі”, №- 1990.
130.Б.Г.Ананьев. Психология педагогической оценки Ананьев Б.Г. Избр. психологические труды: В 2т. –М., 1980. –Т.2.
131.Р.Бернс. Развитие Я – концепция и воспитания (пер. с англ.). –М., 1986.
132.А.А.Бодалев. Личность и общение. –М., 1983.
133.В.К.Дьяченко Сотрудничество в обучении. –М., 1991.
134.В.К.Дяченко, Г.М.Кусаинов. Диологи о школе ХХІ века. –Алматы, 1995.
135.С.Ф.Занько, и др. Игра и учение. –М., 1992.
136.И.И.Ильясов. Структура процесса учения. –М., 1986.
137.М.В.Кларин. Игра в учебном процессае Советская педагогика. –1985, №6.
138.М.В.Кларин. Инновации в мировой педагогике. –Рига, 1995.
139.М.В.Кларин. Инновационные модели обучения в зарубежных педагогических поисках. –М., 1994.
140.М.В.Кларин. Педагогическая технология в учебном процессе. –М., 1989.
141.Г.У.Крейтсберг. Понятие целей обучения Проблема конкретизации целей обучения и воспитания. Тарту. 1982.
142.М.В.Мотивация учения младших школьников. –М., 1984.
143.Новые ценности образования: Тезаурус для учителей и школьных психологов. –М., 1995.
144.Педагогическая технология Буржуазная педагогика на современном этапе Под ред. З.А.Малбенковой, Б.Л.Вульфсона. –М., 1984.
145.Н.Е.Щуркова. Педагогическая технология. 2004.
146.П.И.Пидкасистный, Ж.С.Хайдаров. Техология игры в обучении и развитии. –М., 1996.
147.П.И.Пидкасистный, М.Л.Портунов. Искусство преподавания. –М., 1998.
148.Р.М.Салина. Методические рекомендации к составлению тестов. –Алматы, 1994.
149.В.П.Симонов. Педагогический мененджмент. –М., 1997.
150.Л.М.Фридман. Формирование познаавательных интересов у школьников. –М., 19978.
151.Р.Шеннон. Имитационное моделирование систем: искусство и наука. –М., 1978.
152.Н.Р.Юсуфбекова. Общие основы педагогической инноватики. Опыт разработки теории инновационных процессов в образовании. –М., 1991.
Оқу курсы мазмұнының тақырыптық жоспары
(3-семестр – 22-24 апта, кредит саны – 3)
Кесте 1
Оқу курсының тақырыптары
Оқу аптасының бірізділігі
Оқу курсын ұйымдастыру формалары және мазмұны
Күнделікті бақылау (КБ)
КБ жүргізу мерзімі
қарызды өтеу мерзімі
Дәріс
ОБСӨЖ
Өздік жұмыс
СРСП
Сағат саны
ОК ұйым. форм және
тәсіл-
дері
Сағат саны
ОК ұйым.
форм.
және
тәсіл-
дері
Сағат саны
ОК ұйым. форм.
және
тәсіл-дері
1-модуль
Жалпы тақырып: Педагогиканың теориялық және әдіснамалық негіздері.
Тақырып N1
Педагогика пәні, оның негізгі категориялары.
1
2
Шолу лек-циясы.
2
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
2
Әдебиеттерді оқу.
Конс-пект
құру.
Педагогика ғылымының адам туралы ғылымдар жүйесіндегі алатын ор-
ны, өзіндік ерекшелік-
тері: пәндік, ғылыми-терминологиялық аппа-
раты, ғылыми әдістері. Педагогика – тәрбие туралы ғылым.
Педагогика пәні және оның категориялары: тәрбие, оқыту, білім беру және олардың өзара байланысы. Педа-
Гогика ғылымының пәнаралақ ұғымдарды пайдалану ерекшелікте-
рі: тұлға, іс-әрекет, қарым-қатынас, даму, қалыптасу.
Педагогика ғылымының пайда болуы және дамуы. Педагогика ғылымының жүйесі және оның басқа ғылымдармен байланы-
сы. Қазіргі педагогика-
ның әдіснамалық негізі: жеке тұлға, іс-әрекет, таным, басқару, құнды-
лық теориясы. Педаго-
гикалық ғылыми зерт-
теу әдістері. Еліміздің әлеуметтік-экономика-
лық өмірін қайта құру кезеңіндегі педагогика-
ның міндеттері.
1
Оқу про-цесі бары-сында реттеу.
Тақырып N2
Жеке тұлғаның дамуы, қалыптасуы және оны тәрбиелеу.
2
3
Шолу
лек-
циясы
2
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөңгелек стол.
2
Қысқа түрде
шығар-ма жа-зу.
Сұрақ-ты тал-дау және қоры-тын-дылау.
Жеке тұлға туралы ұғым. “Адам”, “инди-
вид”, “даралық”, “жеке тұлға” ұғымдары туралы түсінік. Жеке тұлғаның құрылымы: биологиялық, психоло-
гиялық және әлеумет-
тік, олардың өзара байланысы.
Жеке тұлғаның “дамуы”, “тәрбиесі”, “қалыптасуы” ұғымда-
рына сипаттама.
Жеке тұлғаның биоло-гиялық және әлеуметтік дамуы, олардың өзара бірлігі. Жеке тұлғаның дамуы және қалыпта-суының заңдылықтары және қозғаушы күште-рі, ықпал ететін негізгі факторлары: тұқым қуалаушылық, орта және тәрбие. Жеке тұлғаның дамуында іс-әрекеттің, қарым-қаты-настың, белсенділіктің рөлі. Жеке тұлғаның даму-ындағы педаго-гикалық басшылықтың маңызы.
Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуы жай-ындағы әртүрлі теория-лық көзқарастар.
Қазіргі педагогика ғылымында тұлғаны дамыту және қалыптас-тырудың негізгі заңды-лықтары және қозғау-шы күші жөніндегі көзқарас.
Тұлға - тәрбиенің объектісі және субъек-тісі ретінде. Жеке тұлғаның дамуында өзін-өзі тәрбиелеудің маңызы.
Бала дамуының жастық кезеңдері, оларды оқу-тәрбие процесінде еске-ру.
Оқушы тұлғасы дамуы-ның жастық кезеңдері, оларға сипаттама. Аристотель, Я.А.Комен-ский және т.б. балаларды жас кезең-дерге бөлу туралы көз-қарастары.
Тұлғаның табиғы күш-жігері. Тұлға дамуының әлеуметтік жағдайы.
Баланы оқыту және тәрбиелеуде жас мөлше-рі мен дербес ерекше-ліктерін ескерудің маңыздылығы. Оқушының қабілеті мен дара ерекшеліктері-
не сипаттама. Қазіргі мектепте оқытуды сара-
лау (дифференциация).
Акселерация және жеке тұлғаның әлеуметтік есею мәселелері.
2
Тақырып N3
Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсат, міндеттері.
3
2
Шолу лек-циясы
2
Проблема-лық сұрақтарын тал-дау.
Конспект құру.
2
Педагогикалық әдебиеттерге шолу жүргізу.
Оқушыларды тәрбие-
леу, оқыту және білім берудегі мақсат пен міндеттер. Олардың әлеуметтік, педагогика-
лық негіздері. Қоғам дамуындағы тәрбиенің рөлі. Тәрбиенің тарихи және таптық сипаты. Қазіргі қоғам дамуында оның ерекшелігі.
Жеке тұлғаның жан-жақты дамуы туралы ұғым, олардың құрал-
дары мен құрамды бөліктері. Педагогикалық ой-пікір
лердің даму тарихында тәрбие мақсаты туралы әртүрлі көзқарастар, олардың қоғамдық-тарихи сипаты. Жеке тұлғаның үйлесімді дамуы - әлеуметтік-педагогикалық мәселе. Жеке тұлғаны жан-жақты үйлесімді дамыту
дың мақсат, міндеттері мен мазмұнының диа-
лектикалық өзара байла
ныста болуы.
Ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық, дене және еңбек тәрбиесінің бірлі-
гі.
3
Тақырып N4
Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
4
2
Шолу лек-
циясы
2
Ұжым-дық әре-кет.
Әңгі-
меле-су
2
Кесте құру.
Тест жұмыс-тары.
Біртұтас педагогикалық процесс, оның мәні мен өзіндік ерекшеліктері. Біртұтас педагогикалық процестің мәні туралы әртүрлі көзқарастар.
Педагогикалық процесс – педагогикалық теория
ның объектісі.
Педагогикалық процес-
тің құрылымы: мақса-
ты, мазмұны, формала-
ры мен әдістері, нәтиже
сі.
Педагогикалық процес-
тің заңдылықтары және ұстанымдары. Педагогикалық процес-
тің белгілері, сапалары және өзіндік сипаттары. Қарама - қайшылық - педагогикалық процес-
тің қозғаушы күші. Педагогикалық процес-
ті ғылыми тұрғыда ұйымдастыру.
Педагогикалық процесс басқарылатын “Ұстаздар-Оқушылар” жүйесі ретінде. Педагогикалық процес-
тегі мұғалім мен оқушы қарым-қатынасының мазмұны. Педагогикалық процес-
тегі мұғалімнің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті.
4
Барлығы: 25 сағат.
9
8
8
Аралық бақылау (АБ) (Тест жұмыстары): №1 модуль бойынша.
2-модуль
Жалпы тақырып: Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Тәрбие теориясы.
Тақырып N1
Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
5
2
Проб-лема-лық лек-ция.
2
Ұжымдық
танымдық әре-кет.
Дөңгелек стол.
2
Педаго-гика-лық әдебиеттерге талдау жүргізу.
Конс-пект құру.
Тәрбие процесі, оның мәні мен өзіндік ерекшеліктері. Көрнекті ағартушылар мен педа-
гогтардың адам өмірін-
дегі тәрбиенің қызметі
жайында пікірлері. Тәрбиенің өзіндік ерек-
шеліктері. Жеке тұлға-
ны қалыптастырып дамытуда өзін-өзі тәр-
биелеу мен қайта тәрбиелеудің маңызы. Өзін-өзі тәрбиелеудің жолдары. Қазіргі кезде білім беретін оқу орын-
дарындағы тәрбиенің ерекшеліктері. Бүгінгі таңда тәрбие жұмысын ұйым дастыруда жаңа көзқарастар жүйесін басшылыққа алу маңыз
дылығы.Тәрбие аңды-
лықтары мен прин-
циптері, олардың өзара байланысы.
5
Тақырып N2
Тәрбие салалары мен мазмұны.
6-7
5
Шолу лек-циясы
5
Педа-
гоги-калық
талдау
Кос-пект құру.
Тест жұ-мыстары.
8
Реферат
жазу
жұмыс-тары.
Ақыл-ой тәрбиесі.
Оқушылардың ақыл-ой тәрбиесі мен дамуы. Көрнекті ағартушылар мен педагогтардың еңбектерінде ақыл-ой тәрбиесі туралы көзқарастар. Ақыл-ой тәрбиесі және білім беру. Жеке тұлғаның парасат (интеллект) мәдениетін қалыптас-тыру.
Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттері мен мазмұ-ны. Балалардың ақыл-ой күші мен қабілет-терінің дамуы. Зейін, түйсік, ойлау, сөйлеуді қалыптастыру және дамыту.
Ақыл-ой әрекетінің амалдары мен біліктерін қолдану-ды үйрету. Ақыл-ой еңбегінің гигиенасы. Балалардың ақыл-ой тәрбиесінде халық дәстүрлері мен құралдарын қолдану.
Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттерін жүзеге асыруда жаңашыл педа-гогтардың тәжірибесі.
Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалып-
тастыру.
Дүниетаным жеке тұлға
ны қалыптастырудың өзегі ретінде.
Дүниетанымның фило-софиялық негіздері. Дүниетаным және діни тәрбие мәселесі. Діннің имандылық-тәрбиелік қызметі.
Ғылыми дүниетаным туралы ұғым. Ғылыми дүниетанымның мәні мен негізгі құрамды бөліктері. Азаматтардың діни сенім бостандығы. Жеке тұлғаның құнды-лық бағыттары.
Оқушылардың дүние-танымын оқу және сы-ныптан тыс жұмыстар жүйесінде қалыптас-тыру.
Оқушыларда ғылыми дүниетанымды қалып-тастырудың педагогика-лық алғы шарттары.
Азаматтық тәрбие.
Азаматтық тәрбие туралы ұғым. Қоғамдық өмірде жастардың азаматтық тәрбиесінің мәні. Азаматтық тәр-
биеде оқушылардың қоғамдық-саяси сенім-
дерін қалыптастырудың маңыздылығы. Саяси тәрбие жеке тұлғаның жалпы мәдениетінің идеялық негізі. Егемен Қазақстанда жас өспі-
рімдерді лжандылыққа. бейбітшілікті сүюге, ұлтаралық келісімге, барлық ұлттар мен ұлыстардың мәдениетін танып білу және оны силауға тәрбиелеуде азаматтық тәрбиенің атқаратын қызметі. Жалпы адамзаттық құндылықтарын қалыптастыру.
Азаматтық тәрбиенің міндеттері, мазмұны, формалары мен құрал-дары.
Оқушы жастардың азаматтық тәрбиесінде олардың саяси тәрбие-сін жетілдірудің маңыз-дылығы. Мектепте оқушылардың саяси сенімдерін қалыптас-тыру жолдары.
Оқушылардың қоғам-дық-саяси және азамат-тық сенімдері мен мұраттарын қалыптас-тыруда адамгершілік және құқықтық тәр-биенің ерекшеліктері. Мемлекеттік рәміз-дердің азаматтық тәр-биедегі рөлі.
Адамгершілік тәрбиесі.
Адамгершілік тәрбиесі туралы ұғым. Жеке тұлғаны жан-жақты дамытуда адамгершілік тәрбиесінің жетекші рөлі. Адамгершілікке тәрбиелеу – адамгер-шілік сана, сезім және мінез-құлықты қалып-тастыру процесі.
Тұлғаның адамгершілік ұстанымы – азаматтық борышы мен жауапкер-шілігінің және қоғам-дық белсенділігінің көрінісі.
Адамгершілік және қоғамдық мораль мәсе-лесі.
М.Жұмабаев адамның құлық сезімдерін тәр-биелеу жайында пікірі.
Қазіргі кезде жас өспірімдердің адамгер-шілік қасиеттерін тәр-биелеуде адамгершілік мұраттар мен құнды-лықтарын сақтауды қалыптастырудың ма-ңыздылығы (ізгілік, елжандылық, достық, ұлтаралық қарым-қатынас).
Жастардың рухани-адамгершілік тәрбие-сінің ерекшеліктері.
Мектепте адамгершілік тәрбиесін ұйымдастыру. Этикалық әңгімелер. Адамгершілік тәрбиесі және халықтық тәлім-тәрбие. Адамгершілік тәрбиесі мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі.
Жыныстық тәрбие. Оқушылардың қатал-дыққа, озбырлыққа, жыныстық және басқа-да адамгершілік қасиет-терге қайшы келетін әрекеттерге және түрлі насихат жұмыстарына (кино, баспасөз құрал-дары, көгілдір экран т.б.) қарсы сезімдерін тәрбиелеу.
Эстетикалық тәрбие.
Эстетикалық тәрбие туралы ұғым. Тұлғаны жан-жақты дамытуда эстетикалық тәрбиенің мәні мен міндеттері. Н.К.Крупская, А.В.Лу-начарский, А.С.Мака-ренко және Аль-Фараби, Сайф Сараи, А.Құнанбаев, Ы.Алтын-сарин, М.Жұмабаевтың эстетикалық тәрбие жайында айтқан пікір-лері.
Оқушылардың көркем-өнер-эстетикалық мәде-ниетін қалыптастыру. Өскелең жас ұрпаққа эстетикалық тәрбие беру жүйесі.
Эстетикалық тәрбиенің мазмұны мен құрал-дары. Оқушылардың эстетикалық санасы мен сезімін, мұраты мен талғамын, көркем-өнер шығармашылық қабілеттерін тәрбиелеу және дамытудың маңыздылығы.
Оқу және оқудан тыс жұмыстардағы эстети-калық тәрбиенің құрал-дары.
Сабақта оқушылардың эстетикалық мәдениетін қалыптастыру мүмкін-шіліктері.
Қазіргі кезде адамдарда ізгілік пен адамгершілік қасиеттерінің тапшы-лық жағдайында эсте-тикалық тәрбиені же-тілдірудің маңыздылы-ғы.
Жастардың эстетикалық тәрбиесінде Қазақстан Республикасындағы көпұлтты мәдени орта-ның жетістігін пайда-лану. Тұлғаның ақиқат өмірді эстетикалық тұрғыдан қабылдауында табиғат пен заттық құндылықтарды пайда-лану.
Эстетикалық тәрбие және халықтық тәрбие-нің өзара бірлікте болуы.
Отбасында балаға эстетикалық тәрбие беру қажеттілігі. Өнерде және өмірде сұлулықты жасай білу, оған қажет-сіну сезімін қалыптас-тыру.
Оқушылардың эстети-калық жағынан өзін-өзі тәрбиелеуі, оларды ынталандыру жолдары.
Дене тәрбиесі.
Тұлғаны қалыптастыру-
да дене тәрбиесінің маңызы. Өскелең жас ұрпақтың денсаулығын жақсарту – педагогина-
калық-әлеуметтік маңызды мәселе.
М.И.Калинин, Н.К.Крупская, А.В.Луначарский, А.С.Макаренко, П.Ф.Лесгафт балалар-дың дене тәрбиесі жайында. Жеке тұлғаны дамытуда дене тәрбиесі-нің жүйесі.
Орта мектепте оқушы-ларға дене тәрбиесін берудегі мақсат пен міндеттер.
Оқу және оқудан тыс дене тәрбиесі. Дене шынықтыру сабағы. Спорттық үйірмелердің жұмыстары. Жарыс. Туризм. Шынығу. Дене тәрбиесінің ақыл-ой тәрбиесімен тығыз бай-ланысы.
Қазіргі кездегі дене тәрбиесінің міндеттері. Валеологиялық тәрбие-нің адам ағзасын шы-нықтырудағы рөлі.
Ұлттық ойындар – тәрбие құралы ретінде. Мектептен тыс мекеме-лерде дене тәрбиесіне сай атқарылатын жұ-мыстардың мазмұны. Спорт мектептері жұ-мыстарының ерекше-ліктері.
Баланың отбасындағы дене тәрбиесі.
Оқушылардың дене тәрбиесімен өздігінен шұғылдануын ынта-ландыру. Салауатты өмір сүру салтына тәрбиелеу.
Еңбек тәрбиесі.
Еңбек тәрбиесі туралы ұғым. Еңбек – жеке тұлғаны дамытудың негізгі құралы. М.И.Калинин, Н.К.Крупская еңбек тәрбиесі туралы.
А.С.Макаренко мен В.А.Сухомлинскийдің балалар ұжымын қа-лыптастыруда еңбек тәрбиесінің маңызы туралы. пікірлері.
Кеңес педагогтары мен психологтары П.Р.Атутов, И.Ф.Свадковский, М.Н.Скаткин, С.М.Шабалов, С.Г.Шаповаленко, А.И.Шибановтардың еңбек тәрбиесіне қатыс-ты зерттеулері.
Баланы отбасы мен мектепте еңбеке етуге тәрбиелеудің педагоги-калық негіздері.
Оқушылардың еңбек әрекетінің түрлері: тұр-мыстық, қоғамдық пай-далы, оқу-танымдық. Еңбек әрекетінде білім, біліктілік пен дағды-ларды меңгеру. Ақыл-ой мен дене еңбегінің мәдениетіне баулу маңыздылығы. Оқушылардың өндіріс-тік еңбегі. Еңбекті сүюге және оған жауап-кершілікпен қарым-қатынас жасауға тәр-биелеу.
Оқушылардың кәсіптік бағдар беру жұмысы-ның жүйесі. Қазіргі кездегі еңбек тәрбиесі мен кәсіптік бағдар беру мәселесі. Еңбек тәрбиесінде жастарды кәсіпкерлік әретке бау-лу. Еңбек тәрбиесінде ұлттық дәстүрлерді қолдану.
Құқықтық тәрбие.
Құқықтық тәрбие туралы ұғым. Жас ұрпаққа құқықтық тәрбие беру жан-жақты тәрбиенің маңызды саласы ретінде.
Жастарға құқықтық тәрбие беру мақсат-міндеттері. Жалпы білім беретін мектепте оқу-шыларға замана тала-бына сай құқық-тық тәрбие беру жүйесі. Құқықтық білім беруде құқықтық сана-сезімді қалыптастырудың маңызы.
Мектеп жасындағы оқу-шы жастарда құқық нормаларын бұзу фак-торлары. Құқықтық тәрбие беруде саналы тәртіп пен мінез-құлық нормаларын қалыптас-тыру қажеттілігі.
Демократиялық қоғам-да тұлғаны жан-жақты дамыту мақсатында қоғамдық құбылыс-тарды танып білу және оған сын көзбен қарауда еркіндіктің болуы, соған сәйкес нақты сенімді қалып-тастырудың маңызды-лығы.
Құқықтық тәрбиенің адамгершілік және халықтық тәлім-тәрбие-мен байланысы.
Экологиялық тәрбие.
Экологиялық тәрбие туралы ұғым.
Экологиялық тәрбие жалпы білім берудің негізгі бір саласы ретінде.
Табиғат, адам, қоғам-ның өзара қарым-қатынасының маңыз-дылығы. Экологиялық тәрбиенің әлеуметтік, педагогикалық мәні. Экологиялық сана мен мінез-құлықты қалып-тастыру.
Оқушылардың эколо-гиялық тәрбиесінің мақсат, міндеттері.
Мектепте экологиялық тәрбие беру жүйесі. Экологиялық тәрбиеде жеке пәндердің және сыныптан тыс жұмыс-тардың алатын орны.
Қазіргі кезде оқушы жастарға экологиялық тәрбие беру жағдайы. Табиғатты қорғау мәсе-лесі.
7
Тақырып N3
Тәрбиенің формалары мен әдістері.
8-9
4
Проб-лема-лық лек-ция.
4
Ұжымдық танымдық әрек-ет.
Дөңгелек стол.
2
Кесте құру. Талдау жұмыс-тары.
Тәрбиенің формалары мен әдістері туралы ұғым.
Тәрбие процесінде оның формалары мен әдістерінің мәні және қызметі.
Тәрбие формаларының түрлері және оларды сыныптан тыс тәрбие жұмыстарында қолдану маңыздылығы.
А.С.Макаренко тәрбие әдістері туралы. Тәрбие әдістерінің түрлері. Тәрбие әдістерін топ-тастыру, ол туралы педагогикалық еңбек-тердегі әртүрлі көз-қарастар.
Тәрбиенің мақсаты және мазмұнына сай әдістерді негізінен 3 топқа бөліп қарастыру. Жеке тұлғаның қоғам-дық санасын қалыптас-тыру немесе сендіру әдісі. Оқыту процесінде және сыныптан тыс жүргізілетін жұмыс-тарда жеке тұлғаның өмірлік позициясын, көзқарасын, сенімін тәрбиелеуде әңгіме, әңгімелесу, пікірталас, лекция әдістері мен үлгі-өнегенің маңызы. Этикалық әңгімелер.
Іс-әрекетті ұйымдас-тыру, қоғамдық мінез-құлық тәжірибесін қалыптастыру немесе жаттығу әдісі.
Оқушылардың өмірін және қызметін қоғам-ның талабына сай дұрыс ұйымдастыру тәсілдері: талап қою, қоғамдық пікір, үйрету, жаттықтыру, тапсыр-малар беру т.б.
Тәлімгерлердің сана-сына жоғары адам-гершілік қасиеттерді тәрбиелеп, жағымды мінез-құлық норма-ларын қалыптастыру. Әдеттер мен дағды-ларды үйрету ерекше-лігі.
Мінез-құлық пен іс-әрекетті ынталандыру және жағымды мінез-құлықты қалыптас-тырудың белсенділігін арттыруда мадақтау және жазалау әдіс-терінің маңызы.
Мадақтау мен жазалау-дың психологиялық негіздері. Мадақтау мен жазалаудың тәсілдері.
Жарыс – оқушылар ұжымының жауапкер-шілігін, белсенділігін арттыруда ынталандыру әдісі.
Тәрбиеде жарыстың ұжымдық және дара түрінің маңызы.
Бақылау, өзін-өзі бақылау және өзіне-өзі баға беру әдістері. Тәрбие әдістерін таңдап алу шарттары және олардың өзара бай-ланысы, оларға қойыла-тын педагогикалық талаптар.
9
Тақырып N4
Оқушылар ұжымын қалыптастыру.
10
2
Шолу лек-циясы
2
Проблема-лық сұрақтарын шешу.
Дөңгелек стол.
2
Кесте құру. Талдау жұмыс-тары.
Ұжым туралы ұғым. Жеке тұлғаны тәрбие-леу, қалыптастыру және оны дамытуда ұжым-ның маңызы.
Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомилинский балалар ұжымы және оның тәрбиелік қызметі туралы пікірлері.
Ұжымның педагогика-лық теориясын дамыту-ға П.П.Блонский, Л.С.Выготский, П.Н.Лепешинский, В.И.Сорока-Росинский, С.Т.Шацкий және т.б. қосқан үлестерінің маңызы.
Әлеуметтік ұжымдар-дың түрлері, оларың белгілері мен құры-лымы.
Мектептегі ұжымның түрлері. Ресми және бейресми топтар. Оқушылар ұжымы, олардың қалыптасу және даму кезеңдері. Оқушылардың өзін-өзі басқару мәселелері.
Оқушылар комитеті. Оқушылар ұжымын ұйымдастыру және тәр-биелеудің негізгі жол-дары. Ұжымда қоғам-дық пікірді қалыптас-тырудың маңызы. Оқушылар ұжымына педагогикалық басшы-лық.
Тұтас педагогикалық процестегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара қарым-қатынасы және байланысы (оқушылар ұжымы “педагогтар-оқушылар” жүйесінде). Балалар ұжымын ұйымдастыру-да мұғалімнің кәсіби маңызды сапалары.
Қазіргі мектептердегі балалардың ұйымдары-ның түрлері, міндеттері мен жұмыстарының мазмұны.
10
Тақырып N5
Отбасындағы тәрбие.
11
2
Шолу лек-циясы
2
Әде-биет-терді оқып, конс-пект құру.
1
Реферат
қорғау.
Отбасындағы тәрбие, оның ерекшеліктері. Отбасындағы тәрбие мен қоғамдық тәрбие. Отбасы тәрбиесінің құқықтық негізі. БӘӘ Бас ассамблеясы қа-былдаған “Бала құқығы туралы конвенцияның” отбасында бала тәрбе-сіндегі маңызы.
Отбасындағы тәрбиенің міндеттері мен мазмұ-ны.
Отбасында балалардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру, тәсілдері мен құралдары.
К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, П.Ф.Лесгафт, Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский, М.Ғабдуллин еңбектерінде отбасында балаларды тәрбиелеуге қатысты құнды ой-пікірлері.
Ата-аналар беделі. Отбасында бала тәрбие-сіне ықпал ететін келеңсіз факторларды болдырмау жағдайы.
Балаларды тәрбиелеуде отбасы, мектеп және жұртшылықтың өзара байланыстары. Мектеп пен отбасының қарым-қатынасы. Мектеп пен отбасының бала тәрбие-сіндегі ынтымақтастық әрекетінің негізгі фор-малары.
Қазіргі қоғамдық даму кезеңіндегі отбасы тәр-биесінің ерекшеліктері. Отбасы тәрбиесінде ұлттық идея, тарихи-мәдени және халықтық дәстүрлерді қолдану.
11
Барлығы: 45
15
15
15
Аралық бақылау (АБ) (Тест жұмыстары): №2 модуль бойынша.
3-модуль
Жалпы тақырып: Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Оқыту теориясы.
Тақырып N1
Дидактика: оқыту және білім беру теориясы. Оқыту процесінің мәні мен қызметі.
12 -13
3
Проб-лема-лық лек-ция.
3
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
3
Көрсе-тілген әдебиеттерді оқу. Конс-пект құру.
Дидактика пәні, оның негізгі категориялары. Оқытудың педагогика-
лық, психологиялық және әдіснамалық негіз
дері. Я.А.Коменский, Ж.Ж.Руссо. И.Т.Песталоций, А.Дистервег, К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, Ы.Алтынсариннің дидактиканы дамытуда-
ғы қосқан үлестері.
Қазақстан дидактика-
сының дамуында
А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Р.Г.Лемберг, А.И.Сембаеттардың дидактикалық көзқарас
тары.
Оқыту процесі, оның мәні, мақсаты мен міндеттері. Оқытудың ерекшеліктері, қызметі мен құрылымы.
Оқытудағы таным әрекетінің кезеңдері. Білім, білік, дағдыларды үйрету.
Оқытудың қозғаушы күштері. Оқытудың психологиялық теория-лары: ассоциативті – рефлекторлық, ақыл-ой әрекетінің қалыптасу сатылары теориясы т.б. Оқыту барысында жеке тұлғаның дамуы.
Л.В.Занков, В.В.Давыдов, Д.В.Элькониннің еңбектеріндегі дамыта оқыту идеясы. Оқытуды ізгілендіру.
Оқытудың түрлері. Оқушылардың өздігінен білім алу жұмыстарын қалыптастыру маңыз-дылығы мен оның жолдары. Оқыту заңды-
лықтары мен ұстаным-
дары, олардың өзара бірлігі.
13
Тақырып N2
Оқытуда білім беру мазмұны.
14
2
Проб-лема-лық лек-ция.
2
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
2
“Жаңа буын” оқулықтарын талдау.
Білім беру – дидактика-
лық категория, оның мәні мен атқаратын қызметі. Білім мазмұ-
нын анықтаудың ғылы-
ми-педагогикалық негіздері.
Білім мазмұнының негізгі компоненттері: табиғат, қоғам, техника, мәдениет, адам, іс-әрекет жайындағы білім
дер негіздері.
Педагогика тарихында білім мазмұнындағы негізгі мәселелер және педагогикалық көзқа-
растар.
Бүкіл адамзаттық мәде-
ниет, әлеуметтік тәжіри
бе білім мазмұнын анықтаудың негізі.
Қазақстан Республика-
сындағы “Білім туралы” заңы.
Білім беру мазмұнының құрылымына сипаттама
оның мазмұнын жаңар-
ту, оған әсер ететін факторлар.
Жалпы, политехника-
лық және кәсіптік білім беру, олардың өзара байланысы. Ғылыми техникалық революция және білім берудің даму мәселелері. Білім беруде шығармашылық әрекет түрлерін меңгеру, иге-
рілген білімдерге құнды
лық-сезімдік қатынаста
рын тәрбиелеу. Білім берудің тұлғалық-бағдарлық тұжырым-
дамасы.
Білім берудегі жеке пәндердің мазмұнын анықтау ұстанымдары. “Жаңа буын” оқулық-тарға сипаттама.
Оқытудағы пәнаралық байланыс мәселесі.
Білім беру мазмұнын анықтайтын негізгі құжаттар. Білім беру және оқыту процесінде оқу жоспары, бағдар-
ламалар және оқулық-
тардың маңызы, оларға сипаттама. Оларды үне-мі жетілдіріп отыру - қоғам талабы.
Қазақстан Республика-
сында білім берудің мемлекеттік стандарты, оның мәні. Вариативтік білім берудің даму стратегиясы.
14
Тақырып N3
Оқыту әдістері.
15
4
Проб-лема-лық лек-ция.
4
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
2
Іздену жұмыс-тары.
Оқыту әдістері туралы ұғым. Оқыту әдістері, амал-тәсілдері және құралдары. Оқыту процесінде әдістердің маңызы мен қызметі. Р.Г.Лемберг оқыту әдістері туралы.
Оқыту әдістерінің көп түрлігі, оларды топтас-
тыру мәселесінің маңыз
дылығы.
Әдістерді “білім алу көзіне” сай топтастыру-
дың маңыздылығы. Сөзге негізделген неме-
се мұғалімнің ауызша баяндау әдістері.
Көрнекілікке негіздел-
ген оқыту әдістері. Практикалық әдістер. Оларға сипаттама.
Мұғалімнің оқыту әдістерін сабатар жүйесінде қолдану ерекшеліктері және оларды таңдай білу мен пайдаланудың тиімді-
лігін арттыру мәселесі. Шетел мектептеріндегі оқыту әдістерін қолдану мәселесі. Қазіргі жағдайда оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендірудің әдіс-тәсілдері.
Жаңашыл педагогтар тәжірибесі.
Оқытуда негізгі оқу құрал-жабдықтарын: көрнекі және техника-
лық құралдарын, дидак
тикалық оқу материал-
дарын пайдалану маңыздылығы.
15
Тақырып N4
Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары. Сыныптық-сабақ жүйесі.
16 - 17
Проб-лема-лық лек-ция.
4
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
4
Кесте құру.
Талдау
жұмыс-тары.
Оқу жұмысын ұйымдас
тыру формалары туралы ұғым. Оқу жұмысын ұйымдастыру формасы-
ның тарихи даму кезеңдері. К.Д.Ушинскийдің сыныптық-сабақ жайлы, Р.Г.Лембергтің дидактикалық мұрал-
дарындағы сабақ маз-
мұны мен құрылымы, психологиясы жөніндегі мәселелер, М.И.Махму-
товтың қазіргі сабақ туралы көзқарасы.
Оқыту жұмысын ұйым-дастырудың қазіргі формалары, оларға сипаттама: сыныптық-сабақ, қосымша сабақ, үй жұмысы, саяхат, практикум, семинарлар мен сынақ жұмыстары және факультативтер.
Сыныптық-сабақ жүйесі - қазіргі оқу жұмысын ұйымдастыру
дың негізгі формасы. Сабақтың түрлері. Сабақтың дидактика-
лық міндеттері, құры-лымы.
Сабақта оқушылардың танымдық әрекетінің психологиялық негіз-
дері.
Оқытудың мақсаты мен мазмұнына сабақтың типі мен құрылымының тәуелділігі. Сабақта оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастыру-
дағы дербес, топтық, фронтальды (ұжымдық) формалары. Ұжымдық- танымдық іс-әрекет теориясы. Сабаққа қойылатын дидактика-
лық талаптар. Сабақта оқушылардың белсен-
ділігі мен өз бетінше жұмыс істеуін жетілді-ру. Ынтымақтастық қарым-қатынас күйін тудыру.
Мұғалімнің сабаққа әзірленуі. Тақырыптық және жеке сабақ бойынша жоспар жасау, сабақты талдау.
Оқытуда сабақ жүйе-
лерін жетілдірудің жаңашылдары.
Сабаққа қойылатын қазіргі заман талаптары. Сабақтың бейдәстүр түрлері, олардың ерек-
Шелігі мен сабақ нәтижесін арттыруда маңыздылығы.
17
Тақырып N5
Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастар. Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
18
2
Проб-лема-лық лек-ция.
2
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
3
Әдебиеттерді оқу.
Кос-пект жасау.
Мектептегі оқу-тәрбие процесін жетілдірудегі қазіргі дидактиканың жетістіктері және олар-ды сабақтар жүйесінде қолдану.
Оқыту процесін жетіл-дірудегі әртүрлі көзқа-растар және оларға сипаттама: проблемалық оқу; оқушылардың таным әрекетін ұйымдастыру-
дағы ізденушілік көз-қарас; дамыта оқыту; алгоритимдік және бағ-дарламалы оқыту; диф-ференциралдық оқыту; модульдік оқыту; дең-гейлеп оқыту; пәна-ралық байланыста оқыту; компьютерлік оқыту; оқушылардың танымдық қызығушы-лығын қалыптастыру; іскер ойындар, т.с.с.
Дидактиканың жеке әдістемелермен байла-
нысы. Жаңашыл педа-гогтардың идеялары мен оқыту технология-лары. В.Ф.Шаталовтың педа-
гогикалық жүйесі. Информативтік техно-
логия. Вальдорфтік педагогика.
Оқыту процесін жетіл-
діруде дәстүрлі және бейдәстүр сабақтардың үйлесімділігі. Оқушылардың таным әрекетінде олардың шығармашылық әрекет-
терін ұйымдастыру. Қазіргі кедегі оқытудың жаңа педагогикалық технологияларының негізгі принциптері. Иновациялық деңгейде білім беру.
18
Тақырып N6
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау.
19
2
Проб-лема-лық лек-ция.
2
Рөл-дік
ойын
2
Әдебиеттерді оқу.
Косп-ект жасау.
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау жөнінде ұғым, олардың маңызы, оның педагоги
калық-психологиялық негіздері.
Білімді есепке алу және бағалау түрлері.
Бағалаудың өлшемі. Бағалау үрдісінде мұға-
лім мен оқушылардың өзара әрекеті.
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есеп-
ке алу және бағалаудың білімдік және тәрбиелік қызметі. Ш.А.Амонашивилидің оқушылардың білім-
дерін бағалау туралы көзқарасы.
Білімді тексеруге қойы-
латын психологиялық-педагогикалық талап-
тар. Қазіргі мектепте оқушылардың білім, білік, дағдыларын есеп-
ке алу және бағалаудағы озық тәжірибелер.
19
Барлығы: 49
17
17
15
Аралық бақылау (АБ) (Тест жұмыстары): ОК №3 модуль бойынша
4-модуль
Жалпы тақырып: Мектептерді басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
Тақырып N1
Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
20
2
Проб-лема-лық лек-ция.
2
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
2
“Білім туралы” заңнамамен танысу.
Талдау
жұмыстары.
Білім беру жүйесі туралы ұғым. Елімізде халыққа білім беру жүйесінің тарихи қа-лыптасуына және өзін-дік ерекшеліктеріне сипаттама.
Қазақстан Республика-сында халыққа білім беру жүйесінің маңызы және оның даму барысы. “Білім туралы” заң. Білім беру саласындағы мемлекет-тік саясат, оның негізгі принциптері.
“Қазақстан Республика
сындағы тілдер туралы” заң - Қазақстан халқының тілі мен мәдениетін дамытудың жолы.
Қазақстан Республика-
сында орта білімді дамыту бағдарламасы (1997, 2003, 2004 ж.ж.). Мемлекеттік жалпы орта білім беру стандарты және оның негізгі қызметі. Базалық оқу жоспары, оқу бағдарламары.
Оқу жоспарының көп түрлігі.
Қазақстан Республика-
сында білім беру жүйесінің құрылымы мен принциптері. Білім берудегі үздіксіздік. Жалпы орта, бастауыш және орта кәсіптік білім мен жоғары кәсіптік білім беретін оқу орындары жұмысының мазмұны мен ерекше-
ліктері.
Білім беру жүйесін дамытудың негізгі факторлары. Орта білім беру жүйесінің даму бағыттары.
Қазақстан Республика-сында білім беру меке-мелерінің мемлекеттік және мемлекеттік емес түрлері. Лицейлер, гим-назиялар, колледжілер, олардың оқу-тәрбие жұмыстарының ерекше-ліктері мен мазмұны.
Шетелдердегі халыққа білім беру жүйесі.
20
Тақырып N2
Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
21
2
Проб-лема-лық лек-ция.
2
Ұжымдық-танымдық әре-кет.
Дөң-гелек стол.
2
Мектеп
тәжіри-бесімен танысу.
Мектептің тұтас педа-гогикалық процесі - әкімшілік басқарудың объектісі.
Мектеп жұмысын бас-қарудың ғылыми-педа-гогикалық негіздері.
Мектептің Жарғысы – мектепті басқару және басшылық жасау жүйе-сін айқындайтын негізгі құжат.
Мектептің оқу-тәрбие жұмысына басшылық жасаудың формалары мен тәсілдері.
Мектеп жетекшілері және олардың қызметі. Мектеп жетекшілеріне қойылатын талаптар. Педагогикалық кеңес. Мектеп жұмысына ба-қылау жасау.
Мектепішілік бақылау. Мұғалімдер және оқу-шылар әрекеті - басқару нысанасы ретінде. “Мұғалім-оқушы”, “сынып жетекшісі-сынып ұжымы” жүйе-сін басқару ерекшелігі. Мектептегі әдістемелік бірлестіктер, олардың жұмысының бағыты, ұйымдастыру форма-лары мен тәсілдері. Педагогикалық кеңес пен әдістемелік бірлес-тіктердің жұмысын жоспарлау.
Педагогикалық озат тәжірибелерді қорыту және тарату, педагоги-калық зерттеулердің жетістіктерін мектеп тәжірибесінде қолдану. Педагогикалық процес-тің диагностикасы. Педагогикалық ақпа-раттар – мектепішілік басқарудың нысаны. Педагогикалық ақпа-раттар: бастапқы, так-тикалық, жедел (ағым-дағы немесе аралық) және қорытынды (пән, сынып, мектеп бойын-ша).
Мұғалімдердің білім-дерін жетілдіру және аттестациялау. Педагогикалық процесс - педагогикалық ұжым-ның әрекетін бағалау өлшемдері. Мұғалімдердің өз білім-дерін жетілдіру жол-дары, ғылыми-іздену жұмыстары мен оқушы-лардың ғылыми жұмыс-тарына басшылық жасауы.
Мектептің оқу-мате-риалдық базасы.
Қазіргі кезде әртүрлі мектеп жұмысын бас-қарудың әдістемелік ерекшеліктері. Педагогикалық менед-жмент.
21
Тақырып N3
Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
22
3
Проб-лема-лық лек-ция.
3
Тал-дау жұ-мыстары.
3
Жоспар
құру.
Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау, оның маңызы. Мектеп жрспары - мектеп өмі-рінің жетекші құжаты. Мектеп жоспарының түрлері: жылдық, жарты жылдық, айлық, олар-дың ерекшеліктері. Жылдық жоспарды құ-рудың негізгі принцип-тері.
Мектеп жоспарының құрылымы мен мазмұ-ны (жалпы мекепішілік, әдістемелік кеңес, пән бірлестіктері (кафедра), тақырыптық және сабақ жоспары, сынып жетекшісінің тәрбие жоспары).
Жалпы білім беретін мектептің жұмыс жоспарын құрастыруға және оның тиімділігін арттыруға қойылатын негізгі талаптар.
Мектептің нормативтік құжаттары оқушыларға білім беру мен тәрбие-леудің негізгі қызме-тінің көрсеткіші.
Нормативтік құжаттар, олардың түрлері: оқу-педагогикалық құжат-тама, мектеп ішіндегі ақпарат және қаржы-шаруашылық құжатта-малары, оларға сипат-тама. Нормативтік құжаттарға қойылатын талаптар.
22
Барлығы: 21
7
7
7
Аралық бақылау (АБ) (Тест жұмыстары)
№1,2,3,4 модуль бойынша қорытынды бақылау
ОК-ның модульдар бойынша проблемалық сұрақтары көрсетілген
модульдықдық-интегративтік құрылымы
Кессте 3
Модульдар
мазмұны
1-модуль
Жалпы тақырып: Педагогиканың теориялық және әдіснамалық
негіздері.
Проблемалық сұрақтар.
1.Педагогика ғылымына қоғамдық ғылымдар жүйесінде адам туралы деректерді зерттеп танудың қажеттілігі қандай?
2.Адамды тәрбиелеу, оның жеке тұлғасын қалыптастырумен байланысты идеялар мен белгілі бір көзқарастар жүйесінің педагогика ғылымын дамытуда маңызы қаншалықты?
3.Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуы жайындағы теориялық көзқарастардың заңдылық тұрғысынан объективтік негізі қандай?
4.“Адам тұлға болып тумайды, керісінше даму процесінде қалыптасады” – деген көзқарас қаншалықты шындыққа жанасады?
5.Тәрбиесіз қоғам, қоғамсыз тәрбие өмір сүрмейді, олар өзара бір-бірімен байланысты – деген қағиданың мәнісі қандай?
6.Педагогикалық теория мен практикасы үшін тәрбиенің мақсаты мен міндеттерін анықтаудың қажеттілігі қандай?
7.Педагогикалық процесс жүйе ретінде нені білдіреді?
8.Не себепті педагогикалық процесс мұғалім іс-әрекетінің объектісі болып табылады?
Міндетті
әдебиеттер
(интернет деректерін
қоса пайдалану).
1.Педагогика. Дәріс курсы. –Алматы: “Нұрлы Әлем”, 2003.
2.Педагогика. Лекциялар курсы. Ред. басқарған Б.Р.Айтмамбетова, А.А.Бейсенбаева. –Алматы, 1991.
3.Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев. Педагогика. –Астана: Л.Н.Гумилев атындағы ЕАУ, 1998. –378 бет.
4.Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдиярова. Педагогика. –Алматы: Дарын, 2004. – 448 бет.
5.Т.Ильина. Педагогика. –Алматы: Мектеп, 1977. –488 бет.
6.Т.Бегалиев. Педагогика. –Тараз, 2001.
7.М.Жұмабаев Педагогика. –Алматы: Рауан. –112 бет.
8.С.Әбенбаев және т.б. Педагогика. Астана, 2005.
9.Қ.Бержанов, С.Мусин. Педагогика тарихы. –Алматы: Мектеп, 1984. –256 бет.
10.И.Мадин. Қазақстанда совет дәстүріндегі педагогикалық ой-пікірлердің қалыптасуы. –Алматы, 1979.
11.Ә.Сембаев Қазақ совет мектебінің тарихы. –Алматы, 1967.
12.Н.Хмель. Жалпы білім беретін мектептегі педагогикалық процесс. –Алматы: Ғылым, 2002.
13.Қ.Жарықбаев, Ө.Озғанбаев. Жантануға кіріспе. –Алматы: “Информ-Арна”, 2000. –200 бет.
14.Т.Тәжібаев. Жалпы психология. –Алматы: Қазақ университеті, 1993. –240 бет.
15.В.Богословский, т.б. Жалпы психология. –Алматы: Мектеп, 1980.
16.Н.Елікбаев. Ұлттық психология. –Алматы: Қазақ университеті, 1992. –96 бет.
17.М.Мұқанов. Жас және педагогикалық психология. –Алматы, 1982. –246 бет.
18.Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы Ред.бас. А.В.Петровский. –Алматы: Мектеп, 1987. –287 бет.
Дәрістің қысқаша мазмұны
1-тақырып. Педагогика пәні, оның негізгі категориялары. Педагогика ғылымының әдіснамасы.
Педагогика ғылымының адам туралы ғылымдар жүйесіндегі алатын орны, өзіндік ерекшеліктері: пәндік, ғылыми-терминологиялық аппараты, ғылыми әдістері. Педагогика – тәрбие туралы ғылым.
Педагогика пәні және оның категориялары: тәрбие, оқыту, білім беру және олардың өзара байланысы. Педагогика ғылымының пәнаралақ ұғымдарды пайдалану ерекшеліктері: тұлға, іс-әрекет, қарым-қатынас, даму, қалыптасу.
Педагогика ғылымының пайда болуы және дамуы. Педагогика ғылымының жүйесі және оның басқа ғылымдармен байланысы. Қазіргі педагогиканың әдіснамалық негізі: жеке тұлға, іс-әрекет, таным, басқару, құндылық теориясы. Педагогикалық ғылыми зерттеу әдістері. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық өмірін қайта құру кезеңіндегі педагогиканың міндеттері.
2-тақырып. Жеке тұлғаның дамуы, қалыптасуы және оны тәрбиелеу, олардың өзара байланысы.
Жеке тұлға туралы ұғым. “Адам”, “индивид”, “даралық”, “жеке тұлға” ұғымдары туралы түсінік. Жеке тұлғаның құрылымы: биологиялық, психологиялық және әлеуметтік, олардың өзара байланысы.
Жеке тұлғаны “дамуы”, “тәрбиесі”, “қалыптасуы” ұғымдарына сипаттама.
Жеке тұлғаның биологиялық және әлеуметтік дамуы, олардың өзара бірлігі. Жеке тұлғаның дамуы және қалыптасуының заңдылықтары және қозғаушы күштері, ықпал ететін негізгі факторлар: тұқым қуалаушылық, орта және тәрбие. Жеке тұлғаның дамуында іс-әрекеттің, қарым-қатынастың, белсенділіктің рөлі. Жеке тұлғаның дамуындағы педагогикалық басшылықтың маңызы. Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуы жайындағы әртүрлі теориялық көзқарастар. Қазіргі педагогика ғылымында тұлғаны дамыту және қалыптастырудың негізгі заңдылықтары және қозғаушы күші жөніндегі көзқарас. Тұлға - тәрбиенің объектісі және субъектісі ретінде. Жеке тұлғаның дамуында өзін-өзі тәрбиелеудің маңызы.
Бала дамуының жастық кезеңдері, оларды оқу-тәрбие процесінде ескеру.
Оқушы тұлғасы дамуының жастық кезеңдері, оларға сипаттама. Аристотель, Я.А.Коменский және т.б. балаларды жас кезеңдерге бөлу туралы көзқарастары. Тұлғаның табиғы күш-жігері. Тұлға дамуының әлеуметтік жағдайы.
Баланы оқыту және тәрбиелеуде жас мөлшері мен дербес ерекшеліктерін ескерудің маңыздылығы. Оқушының қабілеті мен дара ерекшеліктеріне сипаттама. Қазіргі мектепте оқытуды саралау (дифференциация).
Акселерация және жеке тұлғаның әлеуметтік есею мәселелері.
3-тақырып. Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсат, міндеттері.
Оқушыларды тәрбиелеу, оқыту және білім берудегі мақсат пен міндеттер. Олардың әлеуметтік, педагогикалық негіздері. Қоғам дамуындағы тәрбиенің рөлі. Тәрбиенің тарихи және таптық сипаты. Қазіргі қоғам дамуында оның ерекшелігі.
Жеке тұлғаның жан-жақты дамуы туралы ұғым, олардың құралдары мен құрамды бөліктері. Педагогикалық ой-пікірлердің даму тарихында тәрбие мақсаты туралы әртүрлі көзқарастар, олардың қоғамдық-тарихи сипаты. Жеке тұлғаның үйлесімді дамуы - әлеуметтік-педагогикалық мәселе. Жеке тұлғаны жан-жақты үйлесімді дамытудың мақсат, міндеттері мен мазмұнының диалектикалық өзара байланыста болуы.
Ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық, дене және еңбек тәрбиесінің бірлігі.
4-тақырып. Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
Біртұтас педагогикалық процесс, оның мәні мен өзіндік ерекшеліктері. Біртұтас педагогикалық процестің мәні туралы әртүрлі көзқарастар.
Педагогикалық процесс – педагогикалық теорияның объектісі. Педагогикалық процестің құрылымы: мақсаты, мазмұны, формалары мен әдістері, нәтижесі. Педагогикалық процестің заңдылықтары және ұстанымдары. Педагогикалық процестің белгілері, сапалары және өзіндік сипаттары. Қарама - қайшылық - педагогикалық процестің қозғаушы күші. Педагогикалық процесті ғылыми тұрғыда ұйымдастыру.
Педагогикалық процесс басқарылатын “Ұстаздар-Оқушылар” жүйесі ретінде. Педагогикалық процестегі мұғалім мен оқушы қарым-қатынасының мазмұны. Педагогикалық процестегі мұғалімнің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті.
Типтік немесе стандарт тапсырмалар
1-тақырып. Педагогика пәні, оның негізгі категориялары. Педагогика ғылымының әдіснамасы.
а) педагогика пәні қандай мәселелерді қарастырады?
б) тәрбие дегеніміз не, оның қоғамда алатын орны қандай?
в) педагогиканың басты міндеттері қандай?
г) халықтық-демократиялық педагогиканы кімдер жасады?
2-тақырып. Жеке тұлғаның дамуы, қалыптасуы және оны тәрбиелеу.
а) жеке тұлғада туа біткен қабілет бола ма?
б) жеке тұлғаның өмірлік ұстанымының қалыптасуына не ықпал етеді?
в) жеке тұлғаға тән тумысынан берілетін қандай нышандарды білесіз?
г) баланың айқын болған қабілеті мен дарындылығын одан әрі дамытудың басты шарты қандай?
3-тақырып. Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсат, міндеттері.
а) тәрбие мен оқытудың мақсаты қалай анықталады?
б) “антогонистік таптарға бөлінген қоғамда дәулетті тап тәрбиені өздерінің
мемлекетін нығайту жолында қару етіп қолданды” – деген пікірді қалай
түсіндіресіз?
в) тұлғаның “жан-жақты дамуы” – деген ұғымды қалай түсінесіз? Осы идея
көртекті ағартушылардың еңбектерінде қалай баяндалған?
г) тәрбиенің мақсатын жүзеге асыруда қандай міндеттерді шешу қажет деп
ойлайсыз?
4-тақырып. Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
а) “объект” және “пән” деген ұғымдар қай ғылымға қатысты және олар нені
білдіреді?
б) “біртұтас педагогикалық процесс” дегеніміз не, оның оқу-тәрбие
процесіндегі маңызы қандай?
в) “педагогикалық процесте мұғалім мен оқушылар күрделі субъект-
объектілік және субъект-субъектілік қатынаста болады” – деген көзқарасты
қалай түсінесіз?
г) мұғалім, не себепті педагогикалық процесте іс-әрекеттің объектісі болып
табылады?
Интегративті практикалық -кәсіби тапсырмалар
1-тақырып.
а) педагогиканың негізгі ұғымдарының маңызын ашып көрсетіп, олардың
бүгінгі өмірде іс жүзінде қолданысына дәйекті талдау жасау.
б) тәрбие өзара қарым-қатынас және өзара тәуелділік жағдайында басқа да
қандай қоғамдық құбылыстармен байланыста болады? Мысалы,
экономикалық базис, өндіргіш күштер, тіл, қоғамдық сана формалары
т.с.с. Неліктен, осылардың мәнін ашып көрсету.
в) педагогика ғылымының жеке салаларының шығу және даму
заңдылықтарын дәлелдеңіз.
2-тақырып.
а) адам дамуының мәні, оның тұлға және даралық жетілуін анықтайтын
факторлар жайындағы негізгі көзқарастарды бөліп көрсетіңіз.
б) балалар, үлкендер, ұжым, табиғи және әлеуметтік ортаның тәрбие
субъектісі ретінде, сонымен бірге өмірлік жағдайдың тәрбие процесіндегі
негізгі “клетка” болатындығын сипаттаңыз.
в) қазіргі кезде балаларды жас кезеңдерге бөлу негізіне қандай өлшемдер
қарастырылған және жас кезеңге бөлудің маңызы қаншалықты?
3-тақырып.
а) тәрбие қоғамдық құбылыс, тәрбиесіз қоғам, қоғамсыз тәрбие өмір
сүрмейді – деген көзқарастың негізінде қандай диалектикалық байланыс
жатқанын дәлелдеңіз.
б) Н.К.Рерихтың : “мир через культуру” (“әлем мәдениет арқылы”) – деген
көзқарасы бойынша тәрбие процесінде, сонымен бірге жеке тұлғаның
қалыптасуында қоғамдық мәдениеттің рөлін ашып көрсетіңіз.
в) қоғам дамуы мен жеке тұлғаның өзара қарым-қатынасы жайындағы
теориялық мәселелерді айқындаңыз.
4-тақырып.
а) біртұтас оқу және тәрбие процесінің негізгі құрылымының элементтеріне
мазмұндама беріңіз.
б) мектеп практикасында педагогикалық процесті ұйымдастыру және
балаларды оқыту мен тәрбиелеуді басқарудың негізгі принциптеріне
негіздеме жасаңыз.
в) не себепті жеке тұлғаның дамуының ішкі қайшылықтары педагогикалық
процестің қозғаушы күштері болатындығы туралы түсініктеме беріңіз.
Оқытушы басшылығы-мен студенттердің өздік жұмыстары
(СРСП)
1-тақырып. Педагогика пәні, категориялары мен әдістемелік негіздері.
1.Педагогика пәні, ғылым болып қалыптасуы, басқа ғылымдармен байланысы.
2.Педагогиканың негізгі категориялары: тәрбие, білім беру және оқыту. Олардың өзара байланысы.
3.Педагогиканың әдістемелік негіздері және зерттеу әдістері.
4.Еліміздің әлеуметтік-экономикалық өмірін реформалау жағдайында педагогиканың міндеттері.
2-тақырып. Тұлғаның дамуы, қалыптасуы және оны тәрбиелеу.
1.Жеке тұлғаның дамуы және қалыптасуы туралы ұғым.
2.Жеке тұлғаны тәрбиелеу және қалыптастырудағы мақсат пен міндеттер, оның тарихи және бүгінгі жағдайы.
3.Жеке бастың дамуына және қалыптасуына ықпал жасайтын биологиялық және әлеуметтік факторлар:
а) тұқым қуалаушылық; ә) орта; б) тәрбие.
4.Тұлғаның дамуында іс-әрекеттің, қарым-қатынастың, белсенділік-
тің рөлі.
5.Балалардың жас және дара ерекшеліктері. Акселерация және тұлғаның әлеуметтік есею мәселесі.
3-тақырып. Педагогика ғылымындағы тәрбие мен оқытудың мақсат – міндеттері.
1.Оқушыларды тәрбиелеу, оқыту және білім берудегі мақсат пен міндеттер.
2.Тұлғаның жан-жақты дамуының негізгдері, құралдары мен құрамды бөліктері.
3.Тұлғаның үйлесімді дамуы әлеуметтік-педагогикалық мәселе.
4.Мектеп оқушыларына тәрбие беруді кешенді жүргізу.
4-тақырып. Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
1.Біртұтас педагогикалық процесс туралы ұғым.
2.Педагогикалық процесс мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
3.Педагогикалық процестің заңдылықтары мен принциптері.
4.Педагогикалық процестің құрылымы және негізгі компоненттері.
5.Педагогикалық процестің қозғаушы күші.
2-модуль
Жалпы тақырып: Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Тәрбие теориясы.
Проблемалық
сұрақтар.
1.К.Маркстің “Алдыңғы қатарлы жұмысшы табы өздерінің болашағы, әрине адамзаттың да, болашақ жас жұмысшы ұрпағын тәрбиелеумен толық байланысты екендігін саналылықпен түсінеді” – деген пікірінде қандай негізгі ой бар? Бүгінгі таңда оның маңызы қандай дәрежеде?
2.Тәрбиенің мәнісі біріншіден, қоғам үшін саналы, белсенді азаматты тәрбиелеу болса, екіншіден жеке адам үшін оны өмір сүре білуге, қоршаған ортамен қарым-қатынас жасай білуге үйрету немесе тұлғаны әлеуметтендіру – деген көзқарастың негізі немесе айырмашылықтары қандай? Дәлелдеп, мысал келтіріңіз.
3.Тұлға жеке адам ретінде тәрбиеленеді. Сондықтан да оның тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру жеке-дара атқарылмайды, керісінше бір мезгілде, бірыңғай жағдайда жүзеге асырылады. Неге? Ол үшін қандай алғышарттар қажет?
4.Қоғамдағы тәрбиенің мазмұны қалай және немен анықталады? Себебі қандай?
5.Формалар мен әдістер педагогикалық процеске қатысушылардың іс-әрекетінің қозғаушы күші болып табылады, соның арқасында жеке тұлғаның қалыптасуы жүзеге асады (Н.Д.Хмель) немесе ұйымдастыру формалары тұтас педагогикалық процеске қатысушылардың қарым-қатынасы мен әрекеттестігінің тәсілі ретінде қарастырылады – деген көзқараста қандай ұқсатық немесе айырмашылықтар бар?
6.Тұтас педагогикалық процесте ұйымдастыру формалары әдістер мен әдістемелік тәсілдер арқылы жүзеге асады – деген пікірге сіздің көзқарасыңыз қандай?
7.Не себепті ұжым проблемасы тек педагогика ғылымы ғана емес, сонымен қатар философтар, әлеуметтанушылар, әлеуметтік психологтар мен педагогтардың да зертеу объектісі болып табылады?
8.А.С.Макаренко мен В.А.Сухомлинскийдің педагогикалық еңбекте-ріндегі оқушылар ұжымы теориясын қалыптастыруда негізгі идеялары қандай?
9.Педагогикада отбасы тәрбиесі ата-аналардың балалармен өзара қарым-қатынасын басқару жүйесі деп түсіндіреді. Сіздің көзқарасыңыз қандай?
10.Қоғамдық тәрбие баланы “адам” ретінде, ал отбасы “индивид” ретінде тәрбиелеуге тырысады – деген көзқараста қандай негіз бар?
Міндетті
әдебиеттер
(интернет деректерін
қоса пайдалану).
1.Педагогика. Дәріс курсы. –Алматы: “Нұрлы Әлем”, 2003.
2.Педагогика. Лекциялар курсы. Ред. басқарған Б.Р.Айтмамбетова, А.А.Бейсенбаева. –Алматы, 1991.
3.Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев. Педагогика. –Астана: Л.Н.Гумилев атындағы ЕАУ, 1998. –378 бет.
4.Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдиярова. Педагогика. –Алматы: Дарын, 2004. – 448 бет.
5.Т.Ильина. Педагогика. –Алматы: Мектеп, 1977. –488 бет.
6.Т.Бегалиев. Педагогика. –Тараз, 2001.
7.С.Әбенбаев және т.б. Педагогика. Алматы, 2005.
8.С.Әбенбаев. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.
9.К.Сейталиев.Тәрбие теориясы. –Алматы, 1986.
10.Н.Крупская. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. –Алматы: Мектеп, 1973. –753 бет.
11.А.Макаренко. Таңдамалы шығармалары. Ұстаздық дастан. –Алматы, 1985.
12.А.Макаренко. Ата-аналар кітабы. –Алматы, 1985.
13.Қазақстан Республикасының “Азаматтық кодексі”. ”Егемен қазақстан, 31 қаңтар 1995.
14.Қазақстан Республикасының “Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы” заңы. –Алматы, 1992.
15.С.Қалиев, т.б. Тәрбие хрестоматиясы. –Алматы: Ғылым, 2001. –331.
16.Г.Иванов, А.Қарақов. Дене тәрбиесі (Оқулық). –Алматы, 1995.
17.Ж.Аймауытов. Тәрбие. “Қазақстан мектебі”, №5 1989.
18.Ж.Аймауытов. Тәрбие жетекшісі. Орынбор, 1924.
19.С.Абенбаев. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. –Алматы, 1992.
20.С.Әбенбаев. Ұлттық эстетикалық мәдениет негіздері. –Алматы: Дарын, 2005.
21.З.Абилова. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру. –Алматы, 1996.
22.З.Абилова. Оқушыларға кластан тыс жұмыстарда эстетикалық тәрбие беру. –Алматы, 1976.
23.З.Әбілова. Әсемдік сенің серігің. –Алматы: Жалын, 1977. –108 бет.
24.Б.Омарғазина. Өнер тәрбиелейді. –Алматы, 1988. –32 бет
25.Адамгершілікке тәрбиелеудің әліппесі. –Алматы, 1988.
26.К.Ибраева. ХІ-ХІУ ғ.ғ. ғұламаларының жеке тұлғаны адамгершілікке тәрбиелеу туралы ой-пікірлері. ”Ұлт тағылымы”, №6, 2001.
27.Рувинский Л., С.Хохлов. Ерік пен мінезді қалай тәрбиелеу керек. –Алматы, 1978.
28.Х.Алмаханова. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие беру Методикалық нұсқау. –Алматы, 1990.
29.Ш.Амиралиев. Жақсы мінез жанға серік. –Алматы, 1971.
30.А.Байназаров. Бірлескен тәрбиенің берері мол. –Алматы, 1982.
31.М.Есқалиев, т.б. Жастарға экономикалық білім беру. –Алматы, 1989.
32.“Халыққа білім беру жүйесіндегі экологиялық оқыту мен тәрбие” проблемасына арналған мемлекетаралық ғылыми-педагогикалық және методикалық конференцияның материалдары. Жамбыл қаласы, 4-6 маусым, 1992.
33.Ш.Жалғасова. Педагогикалық институттарда “Семиялық өмір этикасы мен психологиясы” курсын оқытуда ұлттық дәстүрлерді пайдалану. –Алматы, 1992.
34.Ә.Жұмабаев. “Қиын” оқушыларды мектеп жағдайында тәрбиелеу мәселелері. –Алматы, 1974.
35.Ә.Жұмабаев. Ата-аналар жауапкершілігі.
36.Б.Мұқанов. Ата-аналар парызы. –Алматы, 1975.
37.Ә.Жұмақанов. Әлеуметтік прогресс және тәрбие мәселелері. –Алматы, 1977.
38.Ә.Жұмақанов, т.б. Семьяда балаларды адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері. –Алматы, 1985.
39.Ә.Нысанбаев, Т.Әбжанов. Ой, ақыл, адамгершілік. –Алматы, 1994.
40.Жас ұрпаққа адамгершілік-эстетикалық тәрбие беру концепциясы.”Қазақстан мұғалімі”, 1 август, 1989.
41.Қ.Жарықбаев. Қазақ ағартушылары. Жастарды тәрбиелеу туралы. –Алматы, 1965.
42.Қ.Жарықбаев, Ө.Озғанбаев. Жантануға кіріспе. –Алматы: “Информ-Арна”, 2000. –200 бет.
43.Т.Тәжібаев. Жалпы психология. –Алматы: Қазақ университеті, 1993. –240 бет.
44.В.Богословский, т.б. Жалпы психология. –Алматы: Мектеп, 1980.
45.Н.Елікбаев. Ұлттық психология. –Алматы: Қазақ университеті, 1992. –96 бет.
46.М.Мұқанов. Жас және педагогикалық психология. –Алматы, 1982. –246 бет.
47.Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы Ред.бас. А.В.Петровский. –Алматы: Мектеп, 1987. –287 бет.
48.Л.Керимов. Қиын бала және оны қайта тәрбиелеу. –Алматы, 1990.
49.В.Коротов. Оқушылардың өзін-өзі басқаруы. –М., 1976.А.Кочетов. 50.Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуі. –М., 1967.
51.М.Көпжасарова. Оқушыларды коллектившілдікке тәрбиелеу. –Алматы, 1990.
52.В.Сухомлинский. Коллективтің құдіретті күші. –алматы, 1979.
53.Т.Сабыров. Жастарды тәрбиелеудегі коллективтің ықпалы. –Алматы, 19888.
54.Т.Сабыров. Жастардың идеялық шыңдалуы. –Алматы, 1983.
55.Р.Ержанов. Жастардың өмірлік белсенді позициясы. –Алматы, 1985.
56.О.Көпбпев. Жастар және праволық тәрбие. –Алматы, 1988.
57.Л.Кузнецова Азаматтық неден басталады. –Алматы, 1988.
58.Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі. –Алматы: Жеті жарғы, 1995.
59.Сен азаматсың. –Алматы: Жеті жарғы, 1996.
60.Н.Арғынов, Р.Жұмақанова. Азаматтық білім беру – ар ожданның айнасы. ”Қазақстан мектебі”, №3, 2000.
61.Л.В.Кузнецова. Азаматтық неден басталады. –Алматы: Мектеп, 1988.
62.Ы.Оршыбеков. Қазақтың халық творчествосындағы азаматтық тәрбие. –Алматы: Қазақстан, 1977.
63.А.Сарыбеков, т.б. Туған өлкеңді сүйе де біл, оның табиғатын қорғай да біл. –Алматы, 1974.
64.Е.Шәймерденов. “Ақыл-ой антологиясы. Қазақ афористикасы: бағзыдан бүгінге дейін”. –Алматы:Өлке, 2004. –531 бет.
65.Е.Шәймерденов. Қазақ елінің рәміздері. –Алматы: Балауса, 1993. –80 бет.
66.С.Мұсабаев. Символдар сыры. ”Ақиқат”, № 3, 2000.
67.Патриотизм қанға сіңген қасиет пе? ”Ақиқат”, №10-11, 2000.
68.К.Шаймерденова. Ұлтжандылық мәні неде? ”Қазақстан мектебі”, №6, 1995.
69.К.Шаймерденова. Мектептегі оқу-тәрбие жұмысын халық педагогикасы негізінде жүргізу жолдары. –Алматы, 1993.
70.Д.Кішікбаев, т.б. Ұлтаралық қатынастар мәдениетінің қалыптасуы. –Алматы, 1975.
71.Ж.Қоянбаев. Семья және балалар мен жеткіншектерді тәрбиелеу. –Алматы, 1990.
72.М.Сымайлова, т.б. Мектеп, семья, жұртшылық бірлестігі жолында. ”Қазақстан мектебі”, 1988, № 5.
73.Б.Қайназаров. Халықтық педагогика және кәсіби еңбек. ”Қазақстан мектебі”, №7, 1993.
74.Б.Ысқақов. Қазақтың халық педагогикасындағы жастарды тәрбиелеу мәселелері. –Алматы, 1991.
75.Ө.Ақыпбеков. “Ұлы адамдар ұлағаты”. –Алматы, 2004.
76.Ә.Сыздықов. Ы.Алтынсариннің педагогикалық идеялары мен ағартушылық қызметі. –Алматы, 1989.
77.Т.Тәжібаев Абай Құнанбаев жастарды тәрбиелеу туралы. –Алматы, 1954.
78.С.Сеңкібаев. Мағжанның тәрбиелік идеялары – тәуелсіз ел мектебінің негізі. ”Ұлт тағылымы”, №6, 2001.
79.Ә.Табылдиев. Тәрбие өрнектері. –Алматы: Рауан, 1989.
80.Ә.Табылдиев. Қазақтың халық педагогикасы және тәрбие. –Алматы, 1992.
81.Ә.Табылдиев. Тағылым. –Алматы: Рауан, 1995.
82.Қ.Жарықбаев, Ә.Табылдиев. Әдеп және жантану. –Алматы, 1994.
Дәрістің қысқаша мазмұны
1-тақырып. Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
Тәрбие процесі, оның мәні мен өзіндік ерекшеліктері. Көрнекті ағартушылар мен педагогтардың адам өміріндегі тәрбиенің қызметі жайында пікірлері. Тәрбиенің өзіндік ерекшеліктері.
Жеке тұлғаны қалыптастырып дамытуда өзін-өзі тәрбиелеу мен қайта тәрбиелеудің маңызы. Өзін-өзі тәрбиелеудің жолдары. Қазіргі кезде білім беретін оқу орындарындағы тәрбиенің ерекшеліктері. Бүгінгі таңда тәрбие жұмысын ұйымдастыруда жаңа көзқарастар жүйесін басшылыққа алу маңыздылығы.
Тәрбие заңдылықтары мен принциптері, олардың өзара байланысы.
2-тақырып. Тәрбие салалары мен мазмұны.
Ақыл-ой тәрбиесі.
Оқушылардың ақыл-ой тәрбиесі мен дамуы. Көрнекті ағартушылар мен педагогтардың еңбектерінде ақыл-ой тәрбиесі туралы көзқарастар. Ақыл-ой тәрбиесі және білім беру. Жеке тұлғаның парасат (интеллект) мәдениетін қалыптастыру.
Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттері мен мазмұны. Балалардың ақыл-ой күші мен қабілеттерінің дамуы. Зейін, түйсік, ойлау, сөйлеуді қалыптастыру және дамыту. Ақыл-ой әрекетінің амалдары мен біліктерін қолдануды үйрету. Ақыл-ой еңбегінің гигиенасы. Балалардың ақыл-ой тәрбиесінде халық дәстүрлері мен құралдарын қолдану. Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттерін жүзеге асыруда жаңашыл педагогтардың тәжірибесі.
Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
Дүниетаным жеке тұлғаны қалыптастырудың өзегі. Дүниетанымның философиялық негіздері. Дүниетаным және діни тәрбие мәселесі. Діннің имандылық-тәрбиелік қызметі.
Ғылыми дүниетаным туралы ұғым. Ғылыми дүниетанымның мәні мен негізгі құрамды бөліктері. Азаматтардың діни сенім бостандығы. Жеке тұлғаның құндылық бағыттары. Оқушылардың дүниетанымын оқу және сыныптан тыс жұмыстар жүйесінде қалыптастыру. Оқушыларда ғылыми дүниетанымды қалыптастырудың педагогикалық шарттары.
Азаматтық тәрбие.
Азаматтық тәрбие туралы ұғым. Қоғамдық өмірде жастардың азаматтық тәрбиесінің мәні. Азаматтық тәрбиеде оқушылардың қоғамдық-саяси сенімдерін қалыптастырудың маңыздылығы. Саяси тәрбие жеке тұлғаның жалпы мәдениетінің идеялық негізі. Егемен Қазақстанда жас өспірімдерді елжандылыққа. бейбітшілікті сүюге, ұлтаралық келісімге, барлық ұлттар мен ұлыстардың мәдениетін танып білу және оны силауға тәрбиелеуде азаматтық тәрбиенің атқаратын қызметі. Жалпы адамзаттық құндылықтарын қалыптастыру.
Азаматтық тәрбиенің міндеттері, мазмұны, формалары мен құралдары. Оқушы жастардың азаматтық тәрбиесінде олардың саяси тәрбиесін жетілдірудің маңыздылығы. Мектепте оқушылардың саяси сенімдерін қалыптастыру жолдары.
Оқушылардың қоғамдық-саяси және азаматтық сенімдері мен мұраттарын қалыптастыруда адамгершілік және құқықтық тәрбиенің ерекшеліктері. Мемлекеттік рәміздердің азаматтық тәрбиедегі рөлі.
Адамгершілік тәрбиесі.
Адамгершілік тәрбиесі туралы ұғым. Жеке тұлғаны жан-жақты дамытуда адамгершілік тәрбиесінің жетекші рөлі. Адамгершілікке тәрбиелеу – адамгершілік сана, сезім және мінез-құлықты қалыптастыру процесі. Тұлғаның адамгершілік ұстанымы – азаматтық борышы мен жауапкершілігінің және қоғамдық белсенділігінің көрінісі. Адамгершілік және қоғамдық мораль мәселесі. М.Жұмабаев адамның құлық сезімдерін тәрбиелеу жайында пікірі.
Қазіргі кезде жас өспірімдердің адамгершілік қасиеттерін тәрбиелеуде адамгершілік мұраттар мен құндылықтарын сақтауды қалыптастырудың маңыздылығы (ізгілік, елжандылық, достық, ұлтаралық қарым-қатынас). Жастардың рухани-адамгершілік тәрбиесінің ерекшеліктері.
Мектепте адамгершілік тәрбиесін ұйымдастыру. Этикалық әңгімелер. Адамгершілік тәрбиесі және халықтық тәлім-тәрбие. Адамгершілік тәрбиесі мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі.
Жыныстық тәрбие. Оқушылардың қаталдыққа, озбырлыққа, жыныстық және басқада адамгершілік қасиеттерге қайшы келетін әрекеттерге және түрлі насихат жұмыстарына (кино, баспасөз құралдары, көгілдір экран т.б.) қарсы сезімдерін тәрбиелеу.
Эстетикалық тәрбие.
Эстетикалық тәрбие туралы ұғым. Тұлғаны жан-жақты дамытуда эстетикалық тәрбиенің мәні мен міндеттері. Н.К.Крупская, А.В.Луначарский, А.С.Макаренко және аль-Фараби, Сайф Сараи, А.Құнанбаев, Ы.Алтынсарин, М.Жұмабаевтың эстетикалық тәрбие жайында айтқан пікірлері. Оқушылардың көркемөнер-эстетикалық мәдениетін қалыптастыру. Өскелең жас ұрпаққа эстетикалық тәрбие беру жүйесі. Эстетикалық тәрбиенің мазмұны мен құралдары. Оқушылардың эстетикалық санасы мен сезімін, мұраты мен талғамын, көркемөнер шығармашылық қабілеттерін тәрбиелеу және дамытудың маңыздылығы. Оқу және оқудан тыс жұмыстардағы эстетикалық тәрбиенің құралдары. Сабақта оқушылардың эстетикалық мәдениетін қалыптастыру мүмкіншіліктері.
Қазіргі кезде адамдарда ізгілік пен адамгершілік қасиеттерінің тапшылық жағдайында эстетикалық тәрбиені жетілдірудің маңыздылығы. Жастардың эстетикалық тәрбиесінде Қазақстан Республикасындағы көпұлтты мәдени ортаның жетістігін пайдалану. Тұлғаның ақиқат өмірді эстетикалық тұрғыдан қабылдауында табиғат пен заттық құндылықтарды пайдалану.
Эстетикалық тәрбие және халықтық тәрбиенің өзара бірлікте болуы. Отбасында балаға эстетикалық тәрбие беру қажеттілігі. Өнерде және өмірде сұлулықты жасай білу, оған қажетсіну сезімін қалыптастыру. Оқушылардың эстетикалық жағынан өзін-өзі тәрбиелеуі, оларды ынталандыру жолдары.
Дене тәрбиесі.
Тұлғаны қалыптастыруда дене тәрбиесінің маңызы. Өскелең жас ұрпақтың денсаулығын жақсарту - педагогикалық-әлеуметтік маңызды мәселе. М.И.Калинин, Н.К.Крупская, А.В.Луначарский, А.С.Макаренко, П.Ф.Лесгафт балалардың дене тәрбиесі жайында. Жеке тұлғаны дамытуда дене тәрбиесінің жүйесі.
Орта мектепте оқушыларға дене тәрбиесін берудегі мақсат пен міндеттер. Оқу және оқудан тыс дене тәрбиесі. Дене шынықтыру сабағы. Спорттық үйірмелердің жұмыстары. Жарыс. Туризм. Шынығу. Дене тәрбиесінің ақыл-ой тәрбиесімен тығыз байланысы.
Қазіргі кездегі дене тәрбиесінің міндеттері. Валеологиялық тәрбиенің адам ағзасын шынықтырудағы рөлі. Ұлттық ойындар – тәрбие құралы. Мектептен тыс мекемелерде дене тәрбиесіне сай атқарылатын жұмыстардың мазмұны. Спорт мектептері жұмыстарының ерекшеліктері.
Баланың отбасындағы дене тәрбиесі. Оқушылардың өздігінен дене тәрбиесімен өздігінен шұғылдануын ынталандыру. Салауатты өмір сүру салтына тәрбиелеу.
Еңбек тәрбиесі.
Еңбек тәрбиесі туралы ұғым. Еңбек – жеке тұлғаны дамытудың негізгі құралы. М.И.Калинин, Н.К.Крупская еңбек тәрбиесі туралы. А.С.Макаренко мен В.А.Сухомлинскийдің балалар ұжымын қалыптастыруда еңбек тәрбиесінің маңызы туралы. пікірлері. Кеңес педагогтары мен психологтары П.Р.Атутов, И.Ф.Свадковский, М.Н.Скаткин, С.М.Шабалов, С.Г.Шаповаленко, А.И.Шибановтардың еңбек тәрбиесіне қатысты зерттеулері.
Баланы отбасы мен мектепте еңбеке етуге тәрбиелеудің педагогикалық негіздері. Оқушылардың еңбек әрекетінің түрлері: тұрмыстық, қоғамдық пайдалы, оқу-танымдық. Еңбек әрекетінде білім, біліктілік пен дағдыларды меңгеру. Ақыл-ой мен дене еңбегінің мәдениетіне баулу маңыздылығы. Оқушылардың өндірістік еңбегі. Еңбекті сүюге және оған жауапкершілікпен қарым-қатынас жасауға тәрбиелеу.
Оқушылардың кәсіптік бағдар беру жұмысының жүйесі. Қазіргі кездегі еңбек тәрбиесі мен кәсіптік бағдар беру мәселесі. Еңбек тәрбиесінде жастарды кәсіпкерлік әретке баулу. Еңбек тәрбиесінде ұлттық дәстүрлерді қолдану.
Құқықтық тәрбие.
Құқықтық тәрбие туралы ұғым. Жас ұрпаққа құқықтық тәрбие беру жан-жақты тәрбиенің маңызды саласы.
Жастарға құқықтық тәрбие беру мақсат-міндеттері. Жалпы білім беретін мектепте оқушыларға замана талабына сай құқықтық тәрбие беру жүйесі. Құқықтық білім беруде құқықтық сана-сезімді қалыптастырудың маңызы. Мектеп жасындағы оқушы жастарда құқық нормаларын бұзу факторлары. Құқықтық тәрбие беруде саналы тәртіп пен мінез-құлық нормаларын қалыптастыру қажеттілігі.
Демократиялық қоғамда тұлғаны жан-жақты дамыту мақсатында қоғамдық құбылыстарды танып білу және оған сын көзбен қарауда еркіндігінің болуы, соған сәйкес нақты сенімін қалыптастырудың маңыздылығы. Құқықтық тәрбиенің адамгершілік және халықтық тәлім-тәрбиемен байланысы.
Экологиялық тәрбие.
Экологиялық тәрбие туралы ұғым. Экологиялық тәрбие жалпы білім берудің негізгі бір саласы. Табиғат, адам, қоғамның өзара қарым-қатынасының маңыздылығы. Экологиялық тәрбиенің әлеуметтік, педагогикалық мәні. Экологиялық сана мен мінез-құлықты қалыптастыру.
Оқушылардың экологиялық тәрбиесінің мақсат, міндеттері. Мектепте экологиялық тәрбие беру жүйесі. Экологиялық тәрбиеде жеке пәндердің және сыныптан тыс жұмыстардың алатын орны.
Қазіргі кезде оқушы жастарға экологиялық тәрбие беру жағдайы. Табиғатты қорғау мәселес.
3-тақырып. Тәрбиенің формалары мен әдістері.
Тәрбиенің формалары мен әдістері туралы ұғым. Тәрбие процесінде оның формалары мен әдістерінің мәні және қызметі. Тәрбие формаларының түрлері және оларды сыныптан тыс тәрбие жұмыстарында қолдану маңыздылығы.
А.С.Макаренко тәрбие әдістері туралы. Тәрбие әдістерінің түрлері. Тәрбие әдістерін топтастыру, ол туралы педагогикалық еңбектердегі әртүрлі көзқарастар.
Тәрбиенің мақсаты және мазмұнына сай әдістерді негізінен 3 топқа бөліп қарастыру. Жеке тұлғаның қоғамдық санасын қалыптастыру немесе сендіру әдісі. Оқыту процесінде және сыныптан тыс жүргізілетін жұмыстарда жеке тұлғаның өмірлік позициясын, көзқарасын, сенімін тәрбиелеуде әңгіме, әңгімелесу, пікірталас, лекция әдістері мен үлгі-өнегенің маңызы. Этикалық әңгімелер.
Іс-әрекетті ұйымдастыру, қоғамдық мінез-құлық тәжірибесін қалыптастыру немесе жаттығу әдісі. Оқушылардың өмірін және қызметін қоғамның талабына сай дұрыс ұйымдастыру тәсілдері: талап қою, қоғамдық пікір, үйрету, жаттықтыру, тапсырмалар беру т.б.
Тәлімгерлердің санасына жоғары адамгершілік қасиеттерді тәрбиелеп, жағымды мінез-құлық нормаларын қалыптастыру. Әдеттер мен дағдыларды үйрету ерекшелігі.
Мінез-құлық пен іс-әрекетті ынталандыру және жағымды мінез-құлықты қалыптастырудың белсенділігін арттыруда мадақтау және жазалау әдістерінің маңызы. Мадақтау мен жазалаудың психологиялық негіздері. Мадақтау мен жазалаудың тәсілдері.
Жарыс – оқушылар ұжымының жауапкершілігін, белсенділігін арттыруда ынталандыру әдісі. Тәрбиеде жарыстың ұжымдық және дара түрінің маңызы.
Бақылау, өзін-өзі бақылау және өзіне-өзі баға беру әдістері. Тәрбие әдістерін таңдап алу шарттары және олардың өзара байланысы, оларға қойылатын педагогикалық талаптар.
4-тақырып. Оқушылар ұжымын қалыптастыру.
Ұжым туралы ұғым. Жеке тұлғаны тәрбиелеу, қалыптастыру және оны дамытуда ұжымның маңызы. Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомилинский балалар ұжымы және оның тәрбиелік қызметі туралы пікірлері. Ұжымның педагогикалық теориясын дамытуға П.П.Блонский, Л.С.Выготский, П.Н.Лепешинский, В.И.Сорока-Росинский, С.Т.Шацкий және т.б. қосқан үлестерінің маңызы.
Әлеуметтік ұжымдардың түрлері, оларың белгілері мен құрылымы.
Мектептегі ұжымның түрлері. Ресми және бейресми топтар. Оқушылар ұжымы, олардың қалыптасу және даму кезеңдері. Оқушылардың өзін-өзі басқару мәселелері. Оқушылар комитеті. Оқушылар ұжымын ұйымдастыру және тәрбиелеудің негізгі жолдары. Ұжыма қоғамдық пікірдің қалыптастырудың маңызы. Оқушылар ұжымына педагогикалық басшылық. Тұтас педагогикалық процестегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара қарым-қатынасы және байланысы (оқушылар ұжымы “педагогтар-оқушылар” жүйесінде). Балалар ұжымын ұйымдастыруда мұғалімнің кәсіби маңызды сапалары.
Қазіргі мектептердегі балалардың ұйымдарының түрлері, міндеттері мен жұмыстарының мазмұны.
5-тақырып. Отбасындағы тәрбие.
Отбасындағы тәрбие, оның ерекшеліктері. Отбасындағы тәрбие мен қоғамдық тәрбие. Отбасы тәрбиесінің құқықтық негізі. БӘӘ Бас ассамблеясы қабылдаған “Бала құқығы туралы конвенцияның” отбасында бала тәрбесіндегі маңызы.
Отбасындағы тәрбиенің міндеттері мен мазмұны. Отбасында балалардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру, тәсілдері мен құралдары. К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, П.Ф.Лесгафт, Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский, М.Ғабдуллин еңбектерінде отбасында балаларды тәрбиелеуге қатысты құнды ой-пікірлері. Ата-аналар беделі. Отбасында бала тәрбиесіне ықпал ететін келеңсіз факторларды болдырмау жағдайы.
Балаларды тәрбиелеуде отбасы, мектеп және жұртшылықтың өзара байланыстары. Мектеп пен отбасының қарым-қатынасы. Мектеп пен отбасының бала тәрбиесіндегі ынтымақтастық әрекетінің негізгі формалары.
Қазіргі қоғамдық даму кезеңіндегі отбасы тәрбиесінің ерекшеліктері. Отбасы тәрбиесінде ұлттық идея, тарихи-мәдени және халықтық дәстүрлерді қолдану.
Типтік немесе стандарт тапсырмалар
1-тақырып. Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
а) тәрбие процесі дегеніміз не және оның негізгі компоненттері қандай?
б) тәрбие процесі нені қамтиды?
в) тәрбие және жеке тұлғаны әлеуметтендіру дегеніміз не?
г) қоғамдағы тәрбие қызметінің маңызы, мәні қандай?
2-тақырып. Тәрбие салалары мен мазмұны.
2.1. Ақыл-ой тәрбиесі.
а) ақыл-ой тәрбиесі және ақыл-ойдың дамуы дегеніміз не?
б) ақыл-ой тәрбиесін ұйымдастырудың негізгі шарты қандай?
в) ақыл-ой тәрбиесінің көздейтін мақсат пен міндеттерін атаңыз.
г) ақыл-ой күші мен қабілеттерінің дамуы деген ұғымды қалай түсінесіз?
2.2.Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
а) дүниетаным ұғымын қалай түсінесіз?
б) дін мен ғылымның адамзат дамуында өзара қарым-қатынасы қандай
болады?
в) тұлғаны дамытуда ғылыми дүниетанымның маңызы қандай?
г) ғылыми дүниетанымның мақсат-міндеттерін атаңыз.
2.3. Азаматтық тәрбие.
а) қоғамдық-саяси және азаматтық тәрбие деген ұғымның мәні қандай?
б) қоғамдық сана, азаматтық сенім ұғымдарын қалай түсінесіз? Тұлғаның
азаматтық ұстанымын қалыптастырудағы олардың маңызы қандай?
в) азаматтық тәрбие мен адамгершілік және құқық тәрбиесінің байланысы
қандай?
г) тұлғаның азаматтық ұстанымының өлшемі қандай?
2.4.Адамгершілік тәрбиесі.
а) адамгершілік және адамгершілікке тәрбиелеу ұғымдарын қалай түсінесіз?
б) неліктен адамгершілік тәрбиесінің негізі – адамзаттық мораль
болатындығын түсіндіріңіз.
в) адамгершілік борыш, сенім, сезім деген ұғымдарды қалай түсінесіз?
Оларды қалыптастыру жолдарын түсіндіріңіз.
г) адамгершілікке тәрбиелеудің негізгі міндеттері қандай?
2.5. Эстетикалық тәрбие.
а) эстетика және эстетикалық тәрбие ұғымдарын қалай түсінесіз?
б) эстетикалық білім, ұғым, таным, сезім, қабылдау, көзқарас дегеніміз не?
в) эстетикалық тәрбие адамгершілік, дене және еңбек тәрбиесімен қалай
байланысты?
г) жас ұрпақты тәрбиелеуде эстетикалық тәрбие мен халқтық тәлім-тәрбиенің
байланысы қандай?
2.6. Дене тәрбиесі.
а) тұлғаны жан-жақты дамытуда дене тәрбиесінің маңызы қандай?
б) дене тәрбиесі қандай міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған?
в) елімізде денсаулық сақтау жүйесінде балалардың денсаулығына бақылау
жасау қалай жүзеге асырылады? Халықтың денсаулығын сақтауға тағы да
қандай әлеуметтік жағдайлар игі әсер етеді?
г) дене тәрбиесінің кеңестік жүйесінің физиологиялық негізі қандай?
2.7. Еңбек тәрбиесі.
а) өскелең жас ұрпақты еңбек етуге даярлауда еңбек тәрбиесінің маңызы
қандай?
б) Еңбек тәрбиесінің педагогикалық-психологиялық негіздері қандай?
в) оқушылардың еңбек тәрбиесін ұйымдастырудағы рөлі қандай?
г) мектептегі еңбек тәрбиесінің мақсат-міндеттері және оның ұйымдастыру
жүйесі қандай?
2.8. Құқықтық тәрбие.
а) құқық, құқықтық сана, құқықтық мәдениет, құқықтық тәрбие ұғымдарын
қалай түсінесіз?
б) қоғам мен құқықтық тәрбиенің байланысы қандай?
в) жас өспірімдерге құқық тәрбиесін беруде мемлекеттік заңдардың маңызы
қандай?
г) мектеп жасындағы балаларға құқықтық тәрбие беруде саналы тәртіп пен
мінез-құлық нормаларын қалыптастырудың қажеттілігі не деп ойлайсыз?
2.9. Экологиялық тәрбие.
а) экология, экологиялық сана, экологиялық мәдениет ұғымдары-ның
ерекшеліктері қандай?
б) мектепте оқушы жастарға экологиялық тәрбие беруде көзделетін мақсат
не?
в) экологиялық тәрбиеде экологиялық білім және тәрбие беруде “Табиғат-
адам-қоғам” деген жүйені қалай түсіндіресіз?
г) экологиялық тәрбие мен адамгершілік және эстетикалық тәрбиелерінің
өзара байланысы қандай?
3-тақырып. Тәрбиенің формалары мен әдістері.
а) тәрбие технологиясы дегеніміз не?
б) тәрбие процесінде технологиялық көзқарастың маңызы қандай?
в) тәрбиенің формалары, әдістері, амал-тәсілдері, құралдары дегеніміз не?
г) тәрбие әдістерін қандай топтарға бөлуге болады? Бұлайша топтастыруға
қажеттілік не?
4-тақырып. Оқушылар ұжымын қалыптастыру.
а) тәрбие жүйесінде балалар ұжымының атқаратын қызметі қандй?
б) оқушылар ұжымының дамуында өзін-өзі басқару ұйымының маңызы,
атқаратын қызметі қандай?
в) біздің көзқарасыңызда бүгінгі оқушылар ұжымын тәрбиелеу принципіне
оның бастапқы идеялары сай келе ме? Неліктен?
г) неліктен мектеп өмірінде оқушылар ұжымын қалыптастыруда “ынтымағы
жарасқан, белсенді, нағыз іскер ұжым” деңгейіне тұрақты қол жеткізуге
болмайды?
5-тақырып. Отбасындағы тәрбие.
а) қоғамда отбасы тәрбиесінің маңызы қандай?
б) отбасы тәрбиесінің мақсат пен міндеттері қандай?
в) отбасы тәрбиесінің мазмұны мен құралдары қандай?
г) отбасы тәрбиесінде кең көлемде тараған дәстүрлі формалар мен тәсілдер
қандай?
Интегративті практикалық кәсіби тапсырмалар
1-тақырып. Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
1.Тәрбиенің қоғамдық құбылыс ретінде анықтамасын беріңіз және олардың әр қайсысының өзінідік ерекшеліктерін сипаттаңыз.
2.Балаларды өмірге даярлауда жалпы әлеуметтік қарама-қайшылық тәрбие процесінде қалай көрініс береді? Мысал келтіріңіз.
3.Сократ “Тәрбие - күрделі іс және оның жағдайын жақсарту, әрбір адамның қасиетті борышы, өйткені өзіңді және өзіңнің жақындарыңды білімдар етуден маңызды еш нәрсе жоқ” – дейді. Осы пікірді дәлелдеңіз.
2-тақырып. Тәрбие салалары мен мазмұны.
2.1. Ақыл-ой тәрбиесі.
1.Т.Эдисонның “Өркениеттіліктің негізгі міндеті – адамды ойлауға үйрету” деген көзқарасымен сіз келісесіз бе? Не себепті? Дәлелдеңіз.
2.Педагогикалық мерзімді басылымдар негізінде жеке тұлғаның жалпыадамзаттық мәдениет әлеміне кірігу процесіндегі базалық білім негіздерінің бүгінгі жағдайына талдау жасап, ұсыныс әзірлеу.
3.Ақыл-ой мәдениеті мен сөйлеу мәдениеті өзара байланысты құбылыс. Сіз осыған келісезіз бе? Неліктен, дәлелдеңіз.
2.2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
1.Оқушының жеке тұлғалық дүниетанымының қалыптасу ерекшеліктерін сипаттау.
2.“Дүниетаным” ұғымы туралы педагогикалық басылымдар бойын-ша салыстырмалы анықтаманың кестесін құру.
3.Сыныптан тыс оқушылардың дүниетанымының қалыптасу жолдарын негіздеу.
2.3. Азаматтық тәрбие.
1.Қазақстанда жастарға саяси-азаматтық тәрбие берудің жүйесін құру.
2.Тақырып бойынша берілген негізгі ұғымдарға салыстырмалы анықтама беру.
3.Мектеп оқушыларына саяси-азаматтық тәрбие беруде саяси мәдениетін қалыптастырудың жолдарын негіздеу.
2.4. Адамгершілік тәрбиесі.
1.Адамгершілік сезімді, сенімді және мінез-құлық дағдыны қалыптастыру жолдарын мектеп тәжірибесі арқылы көрсету.
2.Оқушылардың саналы тәртіпке қандай қарым-қатынас пен іс-әрекет арқылы тәрбиелеудің жолдарын негіздеу.
3.Этикалық тақырыпқа арнап белгілі бір сыныпқа бір әңгіменің жоспарын құру.
2.5. Эстетикалық тәрбие.
1.Эстетикалық ұғымдарды оқып үйрену.
2.Мектептегі эстетикалық тәрбие жүйесіне талдау жасау.
3.Оқыту процесінде эстетикалық тәрбиенің құралдарын атап,
олардың мазмұнын ашып көрсету.
2.6. Дене тәрбиесі.
1.Мерзімді педагогикалық басылымдар бойынша оқушылардың дене тәрбиесіне байланысты материалдармен танысу. Картатекасын жасау.
2.Жалпы дене тәрбиесінің тарихи даму кезеңдерінің кестесін құру.
3.Біздің еліміздегі физкультура-спорт жұмыстарының қанатын кең жаюын сипаттайтын мәліметтер жинастыру. Оларға талдау жасау.
2.7. Еңбек тәрбиесі.
1.“Оқушылардың еңбек тәрбиесі: бүгінгі жағдайы және болашағы” тақырыбына конспект құру.
2.Қазіргі еңбек тәрбиесі мен кәсіптік бағдар беру жұмысының тәжірибесіне мерзімді педагогикалық басылымдар негізінде талдау жүргізу.
3.Жоғары сынып оқушыларымен жүргізілетін кәсіби бағдар жұмысының жоспарын құру.
2.8. Құқықтық тәрбие.
1.“Оқу пәндерінің оқушыларға құқықтық тәрбие берудегі рөлі” тақырыбына қысқаша баяндама әзірлеу.
2.Жастардың құқық нормаларын бұзу фактілерінің түрлері мен себептеріне мысалдар келтіріңіз.
3.Жеткіншектерді тәрбиелеуде құқықтық тәрбие мен адамгершілік тәрбиесінің өзара байланыстылығын нақты мысалдар мен дәйекті деректер арқылы негіздеу.
2.9. Экологиялық тәрбие.
1.П.И.Мариновский “Адам табиғатсыз тіршілік ете алмайды... Табиғат адамды қайырымды, бір мақсатқа ұмтылған, сұлу етіп тәрбиелейді. Ол денсаулық, шабыт және творчествоның қайнар көзі” – дейді. Сіздің осы пікірге көзқарасыңызды дәлелдеңіз.
2.“Экологиялық тәрбие” және “экологиялық білім беру” ұғымдарын негіздеу.
3.Оқушылардың экологиялық тәрбиесіне сай бір тәрбие сағатының жоспарын құру.
3-тақырып. Тәрбиенің формалары мен әдістері.
1.Педагогикалық әдебиетер мен сөздіктер негізінде тәрбие формалары мен әдістері туралы анықтамаларға және оларды жіктеу жолдарына талдау жүргізу.
2.“Педагогикалық технология” немесе “тәрбие әдістері мен тәсілдері” ұғымдарының ерекшеліктері мен өзара байланысы туралы көзқарастардың мәнін ашып, тәрбие процесіндегі олардың қызметін негіздеу.
3.Мектептегі сабақтан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру формаларын атап, кейбіреуінің мазмұны мен қолдану барысын баяндау.
4-тақырып. Оқушылар ұжымын қалыптастыру.
1.А.С.Макаренконың “Параллельді ықпал және перспективалы жолдар принциптерін” қолдану тәжірибесінен мысалдар келтіріңіз.
2.Оқушылардың ұжымдық іс-әрекеті мен қарым-қатынасы оның дамуының заңдылығы екендігін дәлелдеңіз.
3.Сіздің мектеп өміріндегі кезіңіздегі ұжымыңыз, оның басқа ұжымдардан ерекшелігі жайында және өзіңіздің қосқан үлесіңіз қандай, міне осы турасында сіздің пікіріңіз. (Актілер, мысалдар, дәлелдемелер келтіру.
5-тақырып. Отбасындағы тәрбие.
1.Қазіргі отбасы тәрбиесі тәжірибесінде ата-аналар мен балалардың өзара қарым-қатынасы негізінен 3 түрге бөлінеді: авторитарлық, либералдық және демократиляқ болып. Осылардың әрқайсысын негіздеу.
2.Қазіргі кезде отбасы өмірі ата-аналардың қалауымен емес, өзінің жолымен жүріп келеді (своим чередом) – деген көзқарасты қуаттайсыз ба? Не себепті? Мысалдар келтіріңіз.
3.Мектеп пен отбасы бала тәрбиесіндегі өзара ынтымақтастық әрекетінің негізгі формаларын атау.
Оқытушы басшылығы-мен студенттердің өздік жұмыстары
(СРСП)
1-тақырып. Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қызметі. Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
1.Тәрбие процесі, оның мәні мен құрылымы, өзіндік ерекшеліктері.
2.Тәрбие процесінің қозғаушы күші, өзін-өзі тәрбиелеу мен қайта тәрбиелеу.
3.Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
4.Қазіргі заманда оқушыларды тәрбиесін жандандыру жолдары.
2-тақырып. Тәрбие салалары мен мазмұны.
2.1. Ақыл-ой тәрбиесі.
1.Оқушылардың ақыл-ой тәрбиесі, міндеттері мен мазмұны.
2.Балалардың ақыл-ой күші мен қабілеттерінің дамуы, зейін, түйсік, ойлау, сөйлеуді қалыптастыру және дамыту.
3.Ақыл-ой әрекетінің амалдары мен біліктіліктерін қолдануды үйрету.
4.Ақыл-ой еңбегінің гигиенасы.
5.Ақыл-ой тәрбиесінің міндеттерін жүзеге асыруда жаңашыл педагогтардың тәжірибесі.
2.2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
1.Дүниетаным туралы ұғым. Оқушылардың диалектикалық-материалистік дүниетанымын қалыптастырудағы мақсат.
2.Жалпы білім беретін мектепте оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастырудың негізгі жолдары мен құралдары:
а) оқу жұмысы;
ә) сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмыстары.
3.Қазіргі қайта құру процесінде оқушылардың ғылыми дүниетанымын тәрбиелеу мәселесі.
4.Атейістік және діни тәрбие ісі.
2.3. Азаматтық тәрбие.
1.Қоғамдық-саяси және азаматтық тәрбие:
а) мәні, мақсаты мен міндеттері;
ә) мазмұны мен ұйымдастыру формалары;
б) әдістері мен құралдары.
2.Егемен Қазақстанда қоғамдық-саяси сенімдерді қалыптастыру мәні мен ерекшеліктері.
3.Оқушыларға қоғамдық-саяси және азаматтық тәрбие беруде қоғамдық ұйымдардың рөлі.
2.4. Адамгершілік тәрбиесі.
1.Адамгершілік тәрбиесі:
а) мақсат, міндеттері;
ә) мазмұны формалары;
б) әдістері мен құралдары.
2.Жеке тұлғаны үйлесімді дамытуда адамгершілік тәрбиесінің алатын орны.
3.Адамгершілік сана, сезім мен сенімді қалыптастыру және дамыту.
4.Балалар мен жастарды гуманистік, патриоттық, достық және ұлттар арасындағы жан-жақты қарым-қатынас рухында тәрбиелеу.
5.Жеткіншектерді тәрбиелеуде құқықтық тәрбие мен адамгершілік тәрбиесінің бір-бірімен өзара байланыстлығы.
6.Қаталдыққа, озбырлыққа, жыныстық және басқадай адамгершілікке қайшы келетін насихатқа (кино, әдебиет, көгілдір экран т.б.) қарсы рухани-адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру.
7.Отбасында балаларға адамгершілік тәрбие беру.
8.Салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.
2.5. Эстетикалық тәрбие.
1.Эстетика және эстетикалық тәрбие туралы ұғым.
2.Тұлғаның үйлесімді дамуында эстетикалық тәрбиенің рөлі.
3.Біртұтас педагогикалық процесте эстетикалық тәрбиенің міндет-тері.
4.Мектепте эстетикалық тәрбиені ұйымдастыру жолдары.
5.Эстетикалық тәрбие мен ұлттық тәрбиенің тығыз байланысы.
2.6. Дене тәрбиесі.
1.Мектептегі дене тәрбиесі, мәні мен мазмұны.
2.Дене тәрбиесінің түрлері мен әдістері.
3.Дене тәрбиесіндегі ұлттық ойындардың маңызы.
4.Қазіргі кездегі дене тәрбиесінің міндеттері. Дене тәрбиесін ұйымдастыруда озық тәжірибелер.
2.7. Еңбек тәрбиесі.
1.Жеке тұлғаның жан-жақты үйлесімді дамуында еңбек тәрбиесінің алатын орны.
2.Мектептегі еңбек тәрбиесі мен кәсіптік бағдар берулің мақсат, міндеттері және мамұны.
3.Мектептегі еңбек тәрбиесі мен кәсіптік бағдар берудің жүйесі.
4.Оқушылардың еңбек әрекетінің түрлері: отбасы тұрмыстық, қоғамдық, оқу-танымдық.
5.Отбасында баланы еңбекке даярлау.
6.Қазіргі кездегі еңбек тәрбиесі, оның өзекті мәселелері мен болашағы.
2.8. Құқықтық тәрбие.
1.Тұлғаны қалыптастыруда құқықтық тәрбиесінің маңызы.
2.Құқықтық тәрбиенің міндеттері мен мазмұны.
3.Құқықтық тәрбиенің формалары мен әдістері.
4.Мектеп жасындағы жастардың құқық нормаларын бұзу факторлары.
5.Құқық тәрбиесі мен адамгершілік тәрбиесінің өзара байланысы.
2.9. Экологиялық тәрбие.
1.Тәрбие процесіндегі экологиялық тәрбиенің маңызы.
2.Мектепте оқушыларға экологиялық тәрбие беру мен оқыту жүйесі.
3.Экологиялық тәрбиенің халықтық тәлім-тәрбиемен байланысы.
4.Қазіргі кездегі экологиялық білім берудің ғылыми-теориялық негіздері.
3-тақырып. Тәрбиенің формалары мен әдістері.
1.Тәрбие технологиясы, тәрбие процесінде технологиялық көзқарас-тың маңыздылығы.
2.Тәрбиенің формалары мен әдістері туралы ұғым. Тәрбие процесінде олардың мәні және қызметі.
3.Тәрбие әдістерінің түрлері және оларды жіктеу. Оларға сипаттама.
4.Қоғамдық сананы қалыптастыру әдісі; оқушылардың қоғамдық санасы мен мінез-құлқын ұйымдастыру және ынталандыру әдістері.
5.Тәрбиедегі бақылау, өзін-өзі бақылау және өзіне-өзі баға беру әдістері.
6.Тәрбие әдістерін дұрыс таңдау және оларды тиімді пйдалана білу шар.
4-тақырып. Оқушылар ұжымын қалыптастыру.
1.Ұжым туралы ұғым. Крупская, Макаренко, Сухомлинский оқушылар ұжымы туралы.
2.Мектеп ұжымның түрлері, белгілері және олардың құрылымы.
3.Оқушылар ұжымының даму сатысы мен тәрбиелік қызметі.
4.Оқушылар ұжымына педагогикалық басшылық және өзін-өзі басқару мәселесі.
5.Қоғамның жаңару кезіндегі ұжым мәселесі.
6.Оқушыларға сапалы білім беру және саналы тәртіпке бәрбиелеу жағдайында ұжымның атқаратын қызметі.
5-тақырып. Отбасындағы тәрбие.
1.Отбасы – тәрбие факторы. Отбасы тәрбиесі туралы Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский көзқарастары.
2.Отбасында балаларды тәрбиелеу мақсаты, міндеттері, мазмұны.
3.Отбасында балаларды тәрбиелеудің формалары мен тәсілдері, құралдары, оларды педагогикалық тұрғыдан ұйымдастару мәселесі.
4.Бала тәрбиесінде мектеп пен отбасының өзара әрекеттестігі.
3-модуль
Жалпы тақырып: Біртұтас педагогикалық процестің теориясы мен практикасы. Оқыту теориясы.
Проблемалық сұрақтар.
1.Оқыту процесі психологиялық-педагогикалық тұжырымдамаға негізделіп, дидактикалық жүйе немесе оқыту моделін құрайды – деген идеяның мәнісі не?
2.И.Г.Песталоцидің: “Оқушылардың өмірді танып білуі, негізінен үш элементтен тұрады: көлем (форма), сан (число), сөз (слово). Осыдан барып білімдер жалғасады” – деген пікірін қалай түсіндіресіз?
3.В.С.Лебедевтің айтуы бойынша, білім беру – бұл әлеуметтік тәжірибені келесі ұрпаққа тұрақты беріп отыратын, қоғами ұйымдастырылған, қалыпқа келтірілген процесс – деген пікірі бойынша сіз қандай қорытынды жасайсыз?
4.Бүгінде мектеп реформасына байланысты білім беру мазмұнын нәтижелі жетілдіруде қандай негізгі жағдайлар қажет?
5.Ғылыми педагогикалық әдебиеттерде оқыту әдістерін жіктеудің 20-дан астам түрі бар екенін жазады (8, 6). Солардың ішінде ең көп тарағаны – білім берудің көздеріне қарай жіктеу. Мұндай көзқарастың ерекшелігі неде?
6.Бүгінгі таңда оқыту жүйесінде компютерлік және техникалық құралдарды көптеп пайдалану қажеттілігін немен түсіндіресіз?
7.Кеңестік дәуірдің 30-жылдарынан бастап оқыту жұмысын ұйымдастырудың “сатылы” немесе “өзара оқытудан ”, “сыныптық-сабақ” формасына жаппай көшуді немен түсіндіруге болады?
8.Бүгінде мұғалімнің сабақтар жүйесінде оқытудың дәстүрлі және бейдәстүр формаларын қолдану ерекшелігі неде?
9.Қазіргі кезде педагогика теориясы мен практикасында “технология”, “педагогикалық технология”, “дәстүрлі немесе бейдәстүр технология” деген жаңа көзқарастар пайда болды. Осындай құбылыстың мәнісі не?
10.Білім берудің қазіргі заманға сай әдістемелерін талдайтын болсақ, жаңашыл педагогтар тәжірибесіндегі оқу іс-әрекетіне айрықша мән береміз. Олардың педагогикалық тәжірибелерінің негізгі идеясы қандай?
11.Педагогика ғылымы саласында білім, білік, дағдыларды есепке алу және бақылаудың көптеген түрлері кең тараған. Соның ішінде “рейтинг” жүйесінің ерекшелігі қандай?
12.Оқыту сапасын бағалаудың “5” балдық жүйесі оқушылар білімдерінің нақтылы дайындық деңгейін барлық жағдайда дұрыс көрсетпейді. Ондағы негізгі кемшілік, жеткілікті түрде оның ішкі және сыртқы кері байланысын қамтамасыз ете алмауында – деген тұжырымға сіздің көзқарасыңыз қандай?
Міндетті
әдебиеттер
(интернет деректерін
қоса пайдалану).
1.Педагогика. Дәріс курсы. –Алматы: “Нұрлы Әлем”, 2003.
2.Педагогика. Лекциялар курсы. Ред. басқарған Б.Р.Айтмамбетова, А.А.Бейсенбаева. –Алматы, 1991.
3.Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев. Педагогика. –Астана: Л.Н.Гумилев атындағы ЕАУ, 1998. –378 бет.
4.Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдиярова. Педагогика. –Алматы: Дарын, 2004. – 448 бет.
5.Т.Ильина. Педагогика. –Алматы: Мектеп, 1977. –488 бет.
6.Т.Бегалиев. Педагогика. –Тараз, 2001.
7.С.Әбенбаев және т.б. Педагогика. Алматы, 2005.
8.Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңы. –Алматы, “Қазақстан мұғалімі”, №15-16 23 шілде, 1999.
9.Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған бағдарлама. “Егемен Қазақстан”, №16 қазан, 2004.
10.Қазақстан Республикасының “Тіл туралы” заңы.++++++++++++
11.Республика қазақ орта мектебіндегі білім беру мазмұнының тұжырымдамасы. “Қазақстан мұғалімі”, 17 тамыз, 1993.
12.Т.Сабыров. Оқыту теориясының негіздері. –Алматы, 1993. –93 бет.
13.Т.Сабыров. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. –Алматы: Мектеп, 1978. –110 бет.
14.Т.Сабыров. Болашақ мұғалімдердің дидактикалық дайындығын жетілдіру. –Алматы, 1999. –83 бет.
15.Т.Сабыров. Педагогика институттарында оқу-тәрбие процесін жетілдіру. –Алматы: Мектеп, 1985. –104 бет.
16.Сабақ беру тиімділігін арттыру жолдары Құрастырған Б.Сманов. Республикалық ХХІУ-педагогикалық оқулардың материалдары. –Алматы, 1983.
17.М.Махмутов. Мектепте проблемалық оқытуды ұйымдастыру. –Алматы, 1981.
18.Қараев. Дамыта оқыту +++++++++++
19.М.Жанпейісова. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде. Аоматы, 2002. –180 бет.
20.Ж.Аймауытов. Оқытудың мазмұны туралы. “Қазақстан мектебі”, №6, 1991.
21.Ж.Аймауытов. Сабақтың комплекстік жүйесі. Қызылорда, 1929.
22.Р.Лемберг. Дидактические очерки. –Алматы, 1969.
23.К.Шаймерденова. Сабақтың типтері. ”Қазақстан мектебі”, №11, 1994.
24.Ғ.Мұқанов. Оқыту процесін оптималандыру. ”Қазақстан мектебі”, №8, 1985.
25.Педагогикалық ізденіс. –Алматы, 1989.
26.В.Ф.Шаталов. Үштіктен қалай құтылдық. –Алматы, 1989.
27.Н.М.Горбачева. Иновационные формы работы школ, входящих в Казахстанскую ассоциацию, ориентированных на получение языкового диплома Германии (DSD Stufe ІІ). Қазақстан мектептеріндегі шетел тілдері 5(17)2004, 3-15 бет.
28.Б.Г.Ананьев. Психология педагогической оценки Ананьев Б.Г. Избр. психологические труды: В 2т. –М., 1980. –Т.2.
29.В.К.Дьяченко Сотрудничество в обучении. –М., 1991.
30.С.Ф.Занько, и др. Игра и учение. –М., 1992.
31.И.И.Ильясов. Структура процесса учения. –М., 1986.
32.М.В.Кларин. Игра в учебном процессае Советская педагогика. –1985, №6.
33.М.В.Кларин. Инновации в мировой педагогике. –Рига, 1995.
34.М.В.Кларин. Инновационные модели обучения в зарубежных педагогических поисках. –М., 1994.
35.М.В.Кларин. Педагогическая технология в учебном процессе. –М., 1989.
36.Г.У.Крейтсберг. Понятие целей обучения Проблема конкретизации целей обучения и воспитания. Тарту. 1982.
37.М.В.Мотивация учения младших школьников. –М., 1984.
38.Новые ценности образования: Тезаурус для учителей и школьных психологов. –М., 1995.
39.Педагогическая технология Буржуазная педагогика на современном этапе Под ред. З.А.Малбенковой, Б.Л.Вульфсона. –М., 1984.
40.П.И.Пидкасистный, Ж.С.Хайдаров. Техология игры в обучении и развитии. –М., 1996.
41.П.И.Пидкасистный, М.Л.Портунов. Искусство преподавания. –М., 1998.
42.Л.М.Фридман. Формирование познаавательных интересов у школьников. –М., 19978.
43.Р.Шеннон. Имитационное моделирование систем: искусство и наука. –М., 1978.
44.Н.Р.Юсуфбекова. Общие основы педагогической инноватики. Опыт разработки теории инновационных процессов в образовании. –М., 1991.
Дәрістің қысқаша мазмұны
1-тақырып. Дидактика: оқыту және білім беру теориясы. Оқыту процесінің мәні мен қызметі.
Дидактика пәні, оның негізгі категориялары. Оқытудың педагогикалық, психологиялық және әдіснамалық негіздері. Я.А.Коменский, Ж.Ж.Руссо. И.Т.Песталоций, А.Дистервег, К.Д.Ушинский, Л.Н.Толстой, Ы.Алтынсариннің дидактиканы дамытудағы қосқан үлестері.
Қазақстан дидактикасының дамуында А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Р.Г.Лемберг, А.И.Сембаеттардың дидактикалық көзқарастары.
Оқыту процесі, оның мәні, мақсаты мен міндеттері. Оқытудың ерекшеліктері, қызметі мен құрылымы. Оқытудағы таным әрекетінің кезеңдері. Білім, білік, дағдыларды үйрету. Оқытудың қозғаушы күштері. Оқытудың психологиялық теориялары: ассоциативті – рефлекторлық, ақыл-ой әрекетінің қалыптасу сатылары теориясы т.б. Оқыту барысында жеке тұлғаның дамуы. Л.В.Занков, В.В.Давыдов, Д.В.Элькониннің еңбектеріндегі дамыта оқыту идеясы. Оқытуды ізгілендіру.
Оқытудың түрлері. Оқушылардың өздігінен білім алу жұмыстарын қалыптастыру маңыздылығы мен оның жолдары. Оқыту заңдылықтары мен ұстанымдары, олардың өзара бірлігі.
2-тақырып. Оқытуда білім беру мазмұны.
Білім беру – дидактикалық категория, оның мәні мен атқаратын қызметі. Білім мазмұнын анықтаудың ғылыми-педагогикалық негіздері. Білім мазмұнының негізгі компоненттері: табиғат, қоғам, техника, мәдениет, адам, іс-әрекет жайындағы білімдер негіздері. Педагогика тарихында білім мазмұнындағы негізгі мәселелер және педагогикалық көзқарастар. Бүкіл адамзаттық мәдениет, әлеуметтік тәжірибе білім мазмұнын анықтаудың негізі. Қазақстан Республикасындағы “Білім туралы” заңы.
Білім беру мазмұнының құрылымына сипаттама, оның мазмұнын жаңарту, оған әсер ететін факторлар. Жалпы, политехникалық және кәсіптік білім беру, олардың өзара байланысы. Ғылыми техникалық революция және білім берудің даму мәселелері. Білім беруде шығармашылық әрекет түрлерін меңгеру, игерілген білімдерге құндылық-сезімдік қатынастарын тәрбиелеу. Білім берудің тұлғалық-бағдарлық тұжырымдамасы.
Білім берудегі жеке пәндердің мазмұнын анықтау ұстанымдары. “Жаңа буын” оқулықтарға сипаттама. Оқытудағы пәнаралық байланыс мәселесі.
Білім беру мазмұнын анықтайтын негізгі құжаттар. Білім беру және оқыту процесінде оқу жоспары, бағдарламалар және оқулықтардың маңызы, оларға сипаттама. Оларды үнемі жетілдіріп отыру - қоғам талабы.
Қазақстан Республикасында білім берудің мемлекеттік стандарты, оның мәні. Вариативтік білім берудің даму стратегиясы.
3-тақырып. Оқыту әдістері.
Оқыту әдістері туралы ұғым. Оқыту әдістері, амал-тәсілдері және құралдары. Оқыту процесінде әдістердің маңызы мен қызметі. Р.Г.Лемберг оқыту әдістері туралы.
Оқыту әдістерінің көп түрлігі, оларды топтастыру мәселесінің маңыздылығы. Әдістерді “білім алу көзіне” сай топтастырудың маңыздылығы. Сөзге негізделген немесе мұғалімнің ауызша баяндау әдістері. Көрнекілікке негізделген оқыту әдістері. Практикалық әдістер. Оларға сипаттама.
Мұғалімнің оқыту әдістерін сабатар жүйесінде қолдану ерекшеліктері және оларды таңдай білу мен пайдаланудың тиімділігін арттыру мәселесі. Шетел мектептеріндегі оқыту әдістерін қолдану мәселесі. Қазіргі жағдайда оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендірудің әдіс-тәсілдері. Жаңашыл педагогтар тәжірибесі.
Оқытуда негізгі оқу құрал-жабдықтарын: көрнекі және техникалық құралдарын, дидактикалық оқу материалдарын пайдалану маңыздылығы.
4-тақырып. Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары. Сыныптық-сабақ жүйесі.
Оқу жұмысын ұйымдастыру формалары туралы ұғым. Оқу жұмысын ұйымдастыру формасының тарихи даму кезеңдері. К.Д.Ушинскийдің сыныптық-сабақ жайлы, Р.Г.Лембергтің дидактикалық мұраларындағы сабақ мазмұны мен құрылымы, психологиясы жөніндегі мәселелер, М.И.Махмтов қазіргі сабақ туралы көзқарасы.
Оқыту жұмысын ұйымдастырудың қазіргі формалары, оларға сипаттама: сыныптық-сабақ, қосымша сабақ, үй жұмысы, саяхат, практикум, семинарлар мен сынақ жұмыстары және факультативтер.
Сыныптық-сабақ жүйесі - қазіргі оқу жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы. Сабақтың түрлері. Сабақтың дидактикалық міндеттері, құрылымы. Сабақта оқушылардың танымдық әрекетінің психологиялық негіздері. Оқытудың мақсаты мен мазмұнына сабақтың типі мен құрылымының тәуелділігі. Сабақта оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастырудағы дербес, топтық, фронтальды (ұжымдық) формалары. Ұжымдық танымдық іс-әрекет теориясы. Сабаққа қойылатын дидактикалық талаптар. Сабақта оқушылардың белсенділігі мен өз бетінше жұмыс істеуін жетілдіру. Ынтымақтастық қарым-қатынас күйін тудыру.
Мұғалімнің сабаққа әзірленуі. Тақырыптық және жеке сабақ бойынша жоспар жасау, сабақты талдау. Оқытуда сабақ жүйелерін жетілдірудің жаңашылдары. Сабаққа қойылатын қазіргі заман талаптары. Сабақтың бейдәстүр түрлері, олардың ерекшелігі мен сабақ нәтижесін арттыруда маңыздылығы.
5-тақырып. Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастар. Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
Мектептегі оқу-тәрбие процесін жетілдірудгі қазіргі дидактиканың жетістіктері және оларды сабақтар жүйесінде қолдану.
Оқыту процесін жетілдірудегі әртүрлі көзқарастар және оларға сипаттама: проблемалық оқу; оқушылардың таным әрекетін ұйымдастырудағы ізденушілік көзқарас; дамыта оқыту; алгоритимдік және бағдарламалы оқыту; дифференциралдық оқыту; модульдік оқыту; деңгейлеп оқыту; пәнаралық байланыста оқыту; компьютерлік оқыту; оқушылардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру; іскер ойындар, т.с.с.
Дидактиканың жеке әдістемелермен байланысы. Жаңашыл педагогтардың идеялары мен оқыту технологиялары. В.Ф.Шаталовтың педагогикалық жүйесі. Информативтік технология. Вальдорфтік педагогика.
Оқыту процесін жетілдіруде дәстүрлі және бейдәстүр сабақтардың үйлесімділігі. Оқушылардың таным әрекетінде олардың шығармашылық әрекеттерін ұйымдастыру. Қазіргі кедегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялардың негізгі принциптері. Иновациялық деңгейде білім беру.
6-тақырып. Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау.
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау жөнінде ұғым, олардың маңызы, оның педагогикалық-психологиялық негіздері. Білімді есепке алу және бағалау түрлері. Бағалаудың өлшемі. Бағалау үрдісінде мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеті.
Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалаудың білімдік және тәрбиелік қызметі. Ш.А.Амонашивилидің оқушылардың білімдерін бағалау туралы көзқарасы. Білімді тексеруге қойылатын психологиялық-педагогикалық талаптар. Қазіргі мектепте оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалаудағы озық тәжірибелер.
Типтік немесе стандарт тапсырмалар
1-тақырып. Дидактика: оқыту және тәрбие теориясы.
а) дидактика қандай мәселелерді қарастырады?
б) оқу – деп нені айтамыз? Оқыту мен оқудың қандай айырмашылығы бар?
в) оқытудың ғылыми негіздеріне не жатады?
г) оқытудың қызметі немесе фнукциялары дегеніміз не? Оларды атаңыз.
2-тақырып. Оқытуда білім беру мазмұны.
а) білім беру мазмұны дегеніміз не?
б) жалпы білім, политехникалық және кәсіптік білім беру дегенді қалай
түсінесіз?
в) жалпы білім беретін мектептерден кәсіптік білім беретін арнайы оқу
мекемелерінің арасында білім беру мазмұны жағынан қандай
айырмашылықтар бар? Олардың байланысын қалай үйлестіруге болады?
г) білім сапасын көтеру үшін білім мазмұнын жетілдірудің қандай негізгі
алғышарттары қажет?
3-тақырып. Оқыту әдістері.
а) оқыту әдісі, құралдары дегеніміз не?
б) оқыту әдістерін классификациялау қажеттілігі неде?
в) оқыту әдңстерін топтастыруда “Білім беру көзіне сай топтастыру” дегеніміз
не?
г) оқыту әдістерінің түрлері қандай? Оларға сипаттама беріңіз.
4-тақырып. Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары. Сыныптық-сабақ жүйесі.
а) оқыту формасы дегеніміз не?
б) мектептің даму тарихында оқыту жұмысын ұйымдастырудың қандай негізгі
формалары қалыптасты?
в) сыныптық-сабақ жүйесі қандай ерекшеліктерімен сипатталады?
г) сабақтың негізгі түрлері және олардың дидактикалық құрылымын атаңыз.
5-тақырып. Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастар. Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
а) қазіргі кезде оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендірудегі қажеттілік
қандай?
б) оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруда мотивация тудырудың
маңызы қандай?
в) оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендірудің тәсілдері, формалалары,
әдістері қандай?
г) жаңашыл педагогтар кімдер? Олар несімен жаңашылдар деп аталады?
6-тақырып. Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау.
а) оқыту процесінде білімді тексеру, бақылау және бағалаудың маңызы
қандай?
б) оқу-тәрбие жұмысынының нәтижесін есепке алу және бағалаудың түрлері
және әдістері қандай?
в) оқыту процесінің қандай кезеңдерінде білімді тексеру қолданылады?
Олардың түрлері қандай?
г) мұғалім бақылау жұмысын жүргізгенде қандай педагогикалық
ұсыныстарды ескеруі тиіс?
Интегративті практикалық кәсіби міндеттер
1-тақырып. Дидактика: оқыту және тәрбие теориясы.
1.Педагогикалық процестің құрамдас бөлігі ретінде оқытудың “дидактика”, “оқыту процесі”, “оқытудың қызметі”, “оқытудың бөлшектері”, “оқытудың заңдылықтары”, “оқытудың принциптері” ұғымдарының мәнін ашып, олардың бүгінгі метеп өмірінде қолданысына дәйекті талдау жасау.
2.Дидактиканың философия, психология, педагогика тарихы, оқыту әдістемелерімен пәнаралық байланысын негіздеу.
3.Дидактиканың тарихи даму заңдылықтарына талдау жасап, оқыту процесінің негіздерін түсіндіру.
2-тақырып. Оқытуда білім беру мазмұны.
1.Қазақстан Республикасында бүгінгі таңдағы білім берудің мазмұнын қалыптастурудың негізгі принциптерін ашып көрсету.
2.Тұлғаның жан-жақты дамуын қамтамасыз етуде білім мазмұнының алатын орнын түсіндіру.
3.Жалпы білім беретін мектептер мен арнаулы және жоғары кәсіби оқу мекемелері арасында білім беру мазмұны жағынан қандай байланыстың болу қажеттілігін негіздеу.
3-тақырып. Оқыту әдістері.
1.Ғылыми педагогикалық әдебиеттерде оқыту әдістерін жіктеудің (классификация) И.Т.Огородников, С.И.Перовский, Е.Я.Голант және Н.А.Сорокин, Ю.К.Бабанский, Р.Г.Лемберг, М.Н.Скаткин, М.А.Данилов, Б.П.Есипов, Т.А.Ильина т.б. ұсынған оқыту әдістерінің жүйесіне педагогикалық-психологиялық талдау жасау.
2.Озат педагогтардың тәжірибесі арқылы әдістерді тиімді пайдалану жолдарын түсіндіру.
3.Р.Г.Лемберг: “Қазіргі кездегі мектептердің оқу жоспарларында логика пәні берілмеген. Бұл жағдайда әр пән мұғалімдерінің оқушылардың логикалық ойлауын дамытуға жауапкершілігі арта түседі. Оларға логиканың ережелерін, заңдылықтарын білуде артық болмайды” 2, 20 – деген пікіріне көзқарасыңыз қандай?
4-тақырып. Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары. Сыныптық-сабақ жүйесі.
1.Қазіргі сабақ проблемалары туралы пікіріңіз қандай? Факт, деректер келтіру.
2.Сабаққа қойылатын дидактикалық талаптарды мұғалімдер тәжірибесімен ұштастырып, педагогикалық мерзімді басылымдар материалдары негізінде талдау жасау.
3.Дәстүрлі емес (бейдәстүр) сабақтардың жоспарын құру.
5-тақырып. Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастар. Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
1.Жалпы білім беретін орта мектеп тұжырымдамасына сәйкес мерзімді педагогикалық баспасөз деректері бойынша және мұғалімдердің іс-әрекетін бақылау негізінде педагогикалық идеялардың практика жүзінде нәтижелі қолданысына талдау жасау.
2.Оқу-тәрбие процесін интеграциялау, гуманитарландыру және демократияландырудың ғылыми-теориялық принциптерін ашу.
3.Сабақты өткізу барысында оқушылардың жеке тұлғасын дамыту мен тәрбиелеудің қажеттілігі не? Факт, деректер жинастыру.
6-тақырып. Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау.
1.Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалаудың біртұтас педагогикалық процестегі психологиялық-педагогикалық негіздемесін жасау.
2.Дидактикалық еңбектерді оқу негізінде оқушылардың білімдерін тексеру және бағалауда қандай әдістер тиімді болады, соларға талдау жасау.
3.В.Ф.Шаталовтың “Үштіктен қалай құтылдық” атты еңбегінің мазмұнына педагогикалық маңыздылығын дәлелдеу.
Оқытушы басшылығы-мен студенттердің өздік жұмыстары
(СРСП)
1-тақырып. Дидактика: оқыту және тәрбие теориясы.
1.Дидактика: оқыту және білім беру теориясы.
2.Оқыту процесі, оның мәні мен құрылымы.
3.Оқытудың педагогикалық және психологиялық негіздері, оның заңдылықтары мен принциптері.
3.Оқытудағы таным әрекетінің кезеңдері.
4.Оқытудың түрлері.
5.Оқытуда білім, білік және дағдыларды үйрету.
6.Оқушылардың өздігінен білім алу жұмыстары, оларды қалыптастыру жолдары.
2-тақырып. Оқытуда білім беру мазмұны.
1.Білім беру – педагогикалық категория, оның мәні және атқаратын қызметі.
2.Жалпы, политехникалық, кәсіптік білім және олардың өзара байланысы.
3.Білім беру мазмұнының құрылымына сипаттама, оның мазмұнын жаңарту, гуманитарландыру.
4.Оқытудағы пәнаралық байланыс.
5.Оқу жоспарлары, бағдарламалары мен оқулықтар, оларға сипаттама. Дидактикалық талаптар.
3-тақырып. Оқыту әдістері.
1.Оқыту әдістері туралы ұғым. Оқыту әдістері, амалдары мен құралдары, олардың өзара байланысы.
2.Оқыту әдістерінің көптүрлігі, оларды топтастыру.
3.Оқыту әдістеріне сипаттама, сабақта оларды пайдалану ерекшеліктері.
4.Оқытуда компьютерлерді және техникалық құралдарды пайдалану маңыздылығы.
5.Оқытуда ойын әдістерін таңдау және қолданудың тиімділігін арттыру.
4-тақырып. Оқыту жұмысын ұйымдастыру формалары. Сыныптық-сабақ жүйесі.
1.Оқыту жұмысын ұйымдастыру туралы ұғым. Оқыту әдістерімен олардың арақатынасы.
2.Сабақ - оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы, оған қойылатын дидактикалық тапсырмалар.
3.Оқытуды ұйымдастырудың сабақтан басқа да формалары, оларға сипаттама.
4.Сабақтың түрлері, дидактикалық міндеттері және құрылымы.
5.Сабақта оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастырудағы ұжымдық, жеке және топтық формалары.
6.Сабақта оқушылардың үй тапсырмасын ұйымдастырудың маңыздылығы және оның тәсілдері.
7.Мұғалімнің сабаққа дайындалуы, сабақтар жүйесін жоспарлау.
5-тақырып. Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастар. Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
1.Оқушылардың таным әрекетін белсендірудің мәні.
2.Оқушылардың таным әрекетін белсендіруде қазіргі кездегі жаңа көзқарастардың маңыздылығы.
3.Қазіргі кездегі оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары.
4.Жаңашыл-педагогтардың тәжірибесіндегі оқу әрекетін белсендіру мәселесі.
6-тақырып. Оқушылардың білім, білік, дағдыларын есепке алу және бағалау.
1.Біртұтас педагогикалық процесте оқушылардың білім, білік, дағдысын есепке алу және бағалаудың алатын орны, оның педагогикалық-психологиялық негіздері.
2.Білімді есепке алу және бағалаудың түрлері. Бағалау өлшемі.
3.Білімді тексеру және бағалаудың міндеттері.
4.Бағалау процесінде мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеті, ондағы формализмді жою жолдары.
4-Модуль
Жалпы тақырып: Мектептерді басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
Проблемалық сұрақтар
1.Педагогикалық жүйені басқаруды демократияландыру және гуманизациялау принциптерінің қажеттілігі қанша деп ойлайсыз?
2.Қазақстан Республикасында 1995 жылы қабылданған “Білім туралы” заңында білім беру жүйесін басқарудың қоғамдық-мемлекеттік саясатының негізгі идеясы қалай баяндалған?
3.Мектепішілік басқаруа оның негізгі заңдылықтарын білудің қандай қажеттілігі бар? Олардың маңызы не?
4.Мектепішілік басқарудың теориясы мен практикасында педагогикалық басқарудың қандай қызметтеріне айрықша маңыз беріледі? Себебі не?
5.Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау, оны басқарудың маңызды саласы – дейміз. Неліктен? Ондағы қажеттілік қандай?
6.Ю.А.Конаржевскийдің: “Өткен жылдағы педагогикалық ұжым қызметінің қорытындысына терең зерттеу жүргізбейінше мектептің барлық жұмысын ғылыми тұрғыдан жоспарлау туралы айтуға болмайды” деген көзқарасында қандай негіз бар?
Міндетті әдебиеттер
(интернет деректерін қоса пайдалану).
1.Педагогика. Дәріс курсы. –Алматы: “Нұрлы Әлем”, 2003.
2.Педагогика. Лекциялар курсы. Ред. басқарған Б.Р.Айтмамбетова, А.А.Бейсенбаева. –Алматы, 1991.
3.Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев. Педагогика. –Астана: Л.Н.Гумилев атындағы ЕАУ, 1998. –378 бет.
4.Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдиярова. Педагогика. –Алматы: Дарын, 2004. – 448 бет.
5.Т.Ильина. Педагогика. –Алматы: Мектеп, 1977. –488 бет.
6.Т.Бегалиев. Педагогика. –Тараз, 2001.
7.С.Әбенбаев және т.б. Педагогика. Алматы, 2005.
8.Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңы. –Алматы, “Қазақстан мұғалімі”, №15-16 23 шілде, 1999.
9.Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған бағдарлама. “Егемен Қазақстан”, №16 қазан, 2004.
10.Қазақстан Республикасының “Тіл туралы” заңы.++++++++++++
11.Республика қазақ орта мектебіндегі білім беру мазмұнының тұжырымдамасы. “Қазақстан мұғалімі”, 17 тамыз, 1993.
12.Т.М.Баймолдаев. Менеджмент – басқару тәсілі. (Монография). –Алматы, 2001. –112 бет.
13.Т.М.Баймолдаев. Басқарудың ұйымдастыру қызметі: Әдістемелік құрал. –Алматы; 2004. –120 бет.
14.Б.И.Иманбекова. Мектептегі ғылыми-әдістемелік жұмыс. –Алматы.: БС “Алишер”, 2003. –136 бет.
Дәрістің қысқаша мазмұны
1-тақырып. Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
Білім беру жүйесі туралы ұғым. Елімізде халыққа білім беру жүйесінің тарихи қалыптасуына және өзіндік ерекшеліктеріне сипаттама. Қазақстан Республикасында халыққа білім беру жүйесінің маңызы және оның даму барысы. “Білім туралы” заң. Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат, оның негізгі принциптері. “Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы” заң - Қазақстан халқының тілі мен мәдениетін дамытудың жолы. Қазақстан Республикасында орта білімді дамыту бағдарламасы (1997, 2003, 2004 ж.ж.). Мемлекеттік жалпы орта білім беру стандарты және оның негізгі қызметі. Базалық оқу жоспары, оқу бағдарламары. Оқу жоспарының көп түрлігі.
Қазақстан Республикасында білім беру жүйесінің құрылымы мен принциптері. Білім берудегі үздіксіздік. Жалпы орта, бастауыш және орта кәсіптік білім мен жоғары кәсіптік білім беретін оқу орындары жұмысының мазмұны мен ерекшеліктері. Білім беру жүйесін дамытудың негізгі факторлары. Орта білім беру жүйесінің даму бағыттары.
Қазақстан Республикасында білім беру мекемелерінің мемлекеттік және мемлекеттік емес түрлері. Лицейлер, гимназиялар, колледжілер, олардың оқу-тәрбие жұмыстарының ерекшеліктері мен жұмыстарының мазмұны. Шетелдердегі халыққа білім беру жүйесі.
2-тақырып. Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
Мектептің тұтас педагогикалық процесі - әкімшілік басқарудың объектісі. Мектеп жұмысын басқарудың ғылыми-педагогикалық негіздері.
Мектептің Жарғысы – мектепті басқару және басшылық жасау жүйесін айқындайтын негізгі құжат.
Мектептің оқу-тәрбие жұмысына басшылық жасаудың формалары мен тәсілдері. Мектеп жетекшілері және олардың қызметі. Мектеп жетекшілеріне қойылатын талаптар. Педагогикалық кеңес. Мектеп жұмысына бақылау жасау. Мектепішілік бақылау. Мұғалімдер және оқушылар әрекеті - басқару нысанасы ретінде. “Мұғалім-оқушы”, “сынып жетекшісі-сынып ұжымы” жүйесін басқару ерекшелігі. Мектептегі әдістемелік бірлестіктер, олардың жұмысының бағыты, ұйымдастыру формалары мен тәсілдері. Педагогикалық кеңес пен әдістемелік бірлестіктердің жұмысын жоспарлау.
Педагогикалық озат тәжірибелерді қорыту және тарату, педагогикалық зерттеулердің жетістіктерін мектеп тәжірибесінде қолдану. Педагогикалық процестің диагностикасы. Педагогикалық ақпараттар – мектепішілік басқарудың нысаны. Педагогикалық ақпараттар: бастапқы, тактикалық, жедел (ағымдағы немесе аралық) және қорытынды (пән, сынып, мектеп бойынша).
Мұғалімдердің білімдерін жетілдіру және аттестациялау. Педагогикалық процесс - педагогикалық ұжымның әрекетін бағалау өлшемдері. Мұғалімдердің өз білімдерін жетілдіру жолдары, ғылыми-іздену жұмыстары мен оқушылардың ғылыми жұмыстарына басшылық жасауы.
Мектептің оқу-материалдық базасы.
Қазіргі кезде әртүрлі мектеп жұмысын басқарудың әдістемелік ерекшеліктері. Педагогикалық менеджмент.
3-тақырып. Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау, оның маңызы. Мектеп жрспары - мектеп өмірінің жетекші құжаты. Мектеп жоспарының түрлері: жылдық, жарты жылдық, айлық, олардың ерекшеліктері. Жылдық жоспарды құрудың негізгі принциптері. Мектеп жоспарының құрылымы мен мазмұны. (жалпы мекепішілік, әдістемелік кеңес, пән бірлестіктері (кафедра), тақырыптық және сабақ жоспары, сынып жетекшісінің тәрбие жоспары). Жалпы білім беретін мектептің жұмыс жоспарын құрастыруға және оның тиімділігін арттыруға қойылатын негізгі талаптар.
Мектептің нормативтік құжаттары оқушыларға білім беру мен тәрбиелеудің негізгі қызметінің көрсеткіші. Нормативтік құжаттар, олардың түрлері: оқу-педагогикалық құжаттама, мектеп ішіндегі ақпарат және қаржы-шаруашылық құжаттамалары, оларға сипаттама. Нормативтік құжаттарға қойылатын талаптар.
Типтік немесе стандарт тапсырмалар
1-тақырып. Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
а) білім беру жүйесі дегеніміз не?
б) білім беру жүйесін басқару деп нені айтамыз?
в) білім беру саласында мемлекеттік саясаттың маңызы қандай?
г) білім беру жүйесінің құрылымына не жатады?
2-тақырып. Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
а) мектепті басқару және мектепішілік басшылық дегеніміз не?
б) мектепішілік басқарудың негізгі заңдылықтары мен принциптері қандай?
в) мектеп жұмысын басқаруды демократияландыру және гуманитарландыру
принциптерін қалай түсінесіз?
г) педагогикалық басқарудың негізгі қызметтері қандай?
3-тақырып. Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
а) Қазақстан Республикасында халыққа білім беру жүйесін жүзеге асыратын нормативтік құжаттарға не жатады?
б) мектеп жоспарының түрлері және олардың ерекшеліктері қандай?
в) мектеп жұмысын жоспарлауда басшылыққа алынатын негізгі принциптер
андай?
г) “Циклограмма” деген ұғымды қалай түсінесіз?
Интегративті практикалық кәсіби міндеттер
1-тақырып. Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
1.Қазақстан Республикасында халыққа білім беру жүйесінің өзіндік ерекшеліктерін ашып көрсету.
2.Білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптеріне сипаттама беру.
3.Республикадағы орта білім беру жүйесінің маңызды жақтарын талдап көрсету.
2-тақырып. Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
1.Мектеп директорының оқу-тәрбие және ғылыми-әдістемелік жұмыстары жөніндегі орынбасарларының мектепішілік басқару әрекеттерінің негізгі бағыттарының кестесін құру.
2.Мектепішілік оқу-тәрбие процесін басқару құрылымының үлгісін жасау.
3.Әртүрлі педагогикалық әдебиеттер бойынша “мектепті басқару” ұғымының түсіндірмесіне талдау жасау.
3-тақырып. Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
1.Белгілі бір мектеп жоспарымен танысып, оның құрылымы, негізгі бөлімдері мен мазмұнына талдау жасау.
2.Мектептегі белгілі бір шараны өткізудің циклограммасын (апталық график) жасау.
3.Өз пәніне қатысты әдістемелік бірлестіктің жоспарының бір тоқсанға арналған үлгісін құрастыру.
Оқытушы басшылығы-мен студенттердің өздік жұмыстары
(СРСП)
1-тақырып. Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
1.Қазақстан республикасында халыққа білім беру жүйесі туралы ұғым. Халыққа білім беру заңының маңызы, құрылымы.
2.Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат, оның негізгі принциптері. Білім берудің мемлекеттік стандарттары.
3.Қазақстан Республикасында білім беру жүйесінің құрылымы мен принциптері. Білім берудегі үздіксіздік.
4.Білім беру жүйесін дамытудың негізгі факторлары. Орта білім беру жүйесінің даму бағыттары.
5.Қазақстан Республикасында білім беру мекемелерінің мемлекеттік және мемлекеттік емес түрлері. Елімізде жалпы және кәсіптік білім беруді дамытудың бүгінгі жағдайы және болашағы.
2-тақырып. Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
1.“Мектепті басқару және оған басшылық жасау” ұғымының мәнін ашу.
2.Мектептің тұтас педагогикалық процесі - әкімшілік басқарудың объектісі. Мектеп жұмысын басқарудың ғылыми-педагогикалық негіздері.
3.Мектептің оқу-тәрбие жұмысын басшылық жасаудың формалары мен тәсілдері. Мұғалімдер және оқушылар әрекеті – басқару нысанасы ретінде.
4.Педагогикалық озат тәжірибелерді қорыту және тарату, педагогикалық зерттеулердің жетістіктерін мектеп тәжірибесінде қолдану.
5.Мұғалім білімдерін жетілдіру және аттестациялау.
6.Қазіргі кездегі әртүрлі мектеп жұмысын басқарудәң әдістемелік ерекшеліктері. Педагогикалық мененджмент.
3-тақырып. Мектептің оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау. Мектептің нормативтік құжаттары.
1.Мектептің оқу-тәрбие жұмыстарын жоспарлау, оның маңызы.
2.Мектеп жоспарының түрлері, құрылымы мен ерекшеліктері.
3.Мектептің нормативтік құжаттары, олардың түрлеріне сипаттама.
4.Мектептің жұмыс жоспары мен нормативтік құжаттарының тиімділігін арттыруға қойылатын талаптар жүйесі.
Оқу курсының модульдары бойынша студенттердің өздік жұмыстарын
ұйымдастыру
Кесте 4
Модуль
№
Өздік жұмыстарының тақырыптиары
Өздік жұмыстарына тапсырма
Өздік жұмыстарын бақылау формалары
Өздік жұмыстарын бақылау кестесі
мерзімі
1
Жалпы тақырып:
Педагогиканың тео-риялық және әдіснамалық негіз-дері.
1-тақырып.
Педагогика пәні, оның негізгі категориялары.
Педагогика ғылымының әдіснамасы.
2-тақырып.
Жеке тұлғаның дамуы, қалыптасуы және оны тәрбиелеу.
3-тақырып.
Педагогика ғылымында тәрбие мен оқытудың мақсат, міндеттері.
4-тақырып.
Біртұтас педагогикалық процесс – педагогиканың пәні және мұғалім іс-әрекетінің объектісі.
1.“Қазіргі кездегі педаго-гика ғылымының негізгі бағыттары мен міндеттері” тақырыбы бойынша баян-дама әзірлеу.
2.Педагогиканың ғылыми таным саласы ретінде даму жолдарның кестесін құру.
1.”Қоғам дамуындағы тәр-биенің рөлі және жеке тұлғаның қалыптасуы” та-қырыбы бойынша баянда-ма әзірлеу.
2.Балаға тумысынан бері-летін биологиялық және әлеуметтік нышандарға кесте құру.
1.Тәрбиенің мақсаты төңе-регіндегі пікір-талас ежелгі дәуірдің өзінде-ақ бастал-ған. Олардың пікірлері бір жерден шықпады. Не себепті? Кесте құрып, олардың әрқайсысына қысқаша мазмұндама беріңіз.
2.Тұтас педагогикалық процесті демократиялан-дыру және ізгіліктендіру мәселесі туралы пікір алмасуға әзірлену.
1.Әртүрлі педагогикалық еңбектерде бпаяндалған “педагогикалық процесс” ұғымының мазмұныныа талдау жасау.
2.Педагогикалық процестің хронологиялық кестесін құру.
Коллоквиум
Презентация
Коллоквиум
Қорғау
жұмыстары
Дебат
Дебат
Дөңгелек стол
Презентация
2
Жалпы тақырып:
Біртұтас педагогикалық
процестің теориясы мен
практикасы.
Тәрбие теориясы.
1-тақыоып.
Тәрбие процесінің мәні мен адам өміріндегі қыз-меті.
Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері.
2-тақырып.
Тәрбиенің салалары мен
мазмұны.
3-тақыоып.
Тәрбиенің формалары мен әдістері.
4-тақырып.
Оқушылар ұжымын қалып-
тастыру.
5-тақырып.
Отбасы тәрбиесі.
1.“ХХІ ғасыр - өркениет-тілік ғасырында мәденеттің адам өміріндегі маңызы” – тақырыбына баяндама әзірлеу.
2.Бүгінгі қоғамды қайта құру мен қоғамдық ғылымдағы, білім саласын-дағы, бүкіл адамзат мәде-ниетіндегі тұлғаның интел-лектілік күшін жандандыру және оның жан-жақты тәрбиесімен байланысын қамтамасыз етудің үлгісін жасаңыз.
1.Ақыл-ой тәрбиесіне қатысты жаңашыл педагог-тардың тәжірибесін жинау, оқып үйрену.
2.Қазіргі кезде ақыл-ой тәрбиесінде оқушылардың интеллектуальдық күште-рін дамыту негізгі мәселе ретінде қарастырылады. Оны жетілдірудің жолда-рын баяндау.
3.Мерзімді педагогикалық басылымдар негізінде оқу-шылардың дүниетанымын қалыптастыруда ғылым мен діннің ықпалы туралы мағлұматтар жинастыру.
4.“Қазақстан Республика-сының “Діни сенім бос-тандығы және діни бірлес-тіктері туралы” заңымен танысып, оның бүгінгі күн талабына сай қалыптасу жағдайына талдау жасау.
5.“Қазақстан Республика-сының азаматтық кодексі” бойынша қысқаша талдау жүргізу.
6.Мерзімді педагогикалық басылымдар негізінде бү-гінде Қазақстан Респуб-ликасында жастарға қоғам-дық-саяси және азаматтық тәрбие беру жағдайын зерттеу, қысқаша конспект құру.
7.Адамгершілікке арналған дана сөздерді жинастыру.
8.Мерзімді педагогикалық басылымдар негізінде та-қырыпқа сай материал-дармен танысып, қысқаша мазмұндама әзірлеу.
9.Қазіргі кезде оқушы жастарға эстетикалық тәр-бие және олардың эстети-калық мәдениетін қалып-тастыруға сай жарияланған педагогикалық еңбектердің анықтамалығын құрасты-ру.
10.Белгілі бір сыныпқа арнап эстетикалқ тәрбие саласында тақырыптқ са-ғаттың жоспарын құру.
11..Мерзімді педагогика-лық басылымдар бойынша оқушылардың дене тәрбие-сіне байланысты материал-дармен танысу.
Картатекасын жасау.
12.Оқушылардың салауат-ты өмір сүруін ынталан-дыру мәселесіне қатысты мерзімді педагогикалық басылымдардан материал-дар жинау.
13.Еңбек тәрбиесі бойын-ша мерзімді педагогикалық басылымдарда жарық көр-ген мақалалармен танысу (Соңғы 10 жыл). Конспект жасау.
14.А.С.Макаренконың “Ұстаздық дастан” педагогикалық еңбегі бойынша еңбек тәрбиесі жүйесін ұйымдастыру тәжірибесін оқып үйрену.
15.Жас өспірімдерді ішім-дік пен нашақорлықтан сақтандырудың алдын-алу мәселесіне қатысты мате-риалдар жинап, картате-касын құру.
16.Сынып жетекшілері мен ата-аналар және құқық қорғау органдарының оқу-шы жастарға құқықтық тәрбие беру тәжірибеле-рімен танысып, қысқаша конспект құру.
17.Мерзімді педагогикалық басылымдар және мектеп практикасы бойынша қа-зіргі кезде оқушыларға экологиялық тәрбие беу мәселесінің жай-күйімен танысып, оларға талдау жүргізу және оны жақ-сартуға сай ұсыныс әзір-леу.
18.Экологиялық және эсте-тикалық тәрбиенің ауыл жастарын тәрбиелеудегі байланысы туралы мате-риалдар әзірлеу.
Картатекасын құру.
19.Мерзімді педагогикалық басылымдардан тәрбиенің дәстүрлі емес (бейдәстүр) формалары мен тәсілдеріне қатысты материалдар жи-нап, саралау.
20.В.А.Сухомлинский еңбектеріндегі гуманистік педагогика әдістерінің үлгісін жасау.
21.Ұжымның педагогика-лық теориясын дамытуға үлес қосқан педагогтар мен психологтарды және олардың еңбектері мен осы мәселе туралы көзқараста-рын баяндайтын қысқаша конспект құру.
22.Біртұтас педагогикалық процестегі балалар ұжы-мын зерделеу алгоритмін құру.
22.А.С.Макаренконың “Ата-аналарға арналған кітабын” және В.А.Сухом-линскийдің “Ата-ана педа-гогикасын” оқып, ондағы педагогикалық ойлардың өзекті мәселелерін бүгінгі отбасы тәрбиесі жағдайы-мен салыстыра дәлелдеу.
23.Мерзімді педагогикалық басылымдарда ата-анаға бала тәрбиесіне қатысты педагогикалық кеңеске арнап қысқаша конспект құру. Картатека жасау.
Конференция
Презентация
Дөңгелек стол
Қорғау
жұмыстары
Коллоквиум
Дөңгелек стол
Презентация
Коллоквиум
Презентация
Презентация
Презентация
Қорғау
жұмыстары
Презентация
Презентация
Презентация
Коллоквиум
Қорғау
жұмыстары
Презентация
Дөңгелек стол
Дөңгелек стол
Коллоквиум
Қорғау
жұмыстары
Презентация
Қорғау
жұмыстары
Дебат
Қорғау
жұмыстары
3
Жалпы тақырып:
Біртұтас педагогикалық
процестің теориясы мен
практикасы.
Оқыту теориясы.
1-тақырып.
Дидактика: оқыту және білім беру теориясы.
2-тақырып.
Оқытуда білім беру
мазмұны.
3-тақыоып.
Оқыту әдістері.
4-тақырып.
Оқыту жұмысын
ұйымдастыру формасы.
5-тақырып.
Оқушылардың таным
әрекетін белсендіруде
қазіргі жаңа көзқарастар.
6-тақырып.
Оқушылардың білім, білік және дағдыларын есепке алу және бағалау.
1.Қазіргі кездегі оқытудың жаңа түрлеріне хабарлама жасау.
2.“Қазақстан мектебі”, “Қазақстан мұғалімі” т.с.с. педагогикалық басылым-дарда оқыту процесі проб-лемалары туралы мақала-ларға мазмұндама (аннотация) дайындау (Соңғы 1 немесе 2 жылға).
3.Қазақстан Республика-сында 1993 жылдан күні бүгінге дейін орта мектеп-терде білім мазмұныны қатысты тұжырымдама-ларға талдау жасап, олардың әрқайсысының ерекшеліктері, жетістіктері мен кемшіліктеріне сипат-тама беру.
4.Жалпы орта білім беретін мектептің базистік оқу
жоспарының үлгісін жасау.
5.Оқыту әдістерінің педа-гогикалық-психологиялық негіздеріне талдау жасау. Оларды классификациялау жағдайына салыстырмалы баға беру.
6.Педагогикалық мерзімді басылымдар бойынша ма-териалдар жинап “Қазіргі кезде оқыту әдістерін тиім-ді пайдаланудың негізгі проблемалары” тақырыбы-на баяндама әзірлеу.
7.Қазіргі мектеп жағдайын-да сабақ тиімділігін арт-тырудың озат тәжірибе-лерін жинақту.
8.Оқушылардың сабақта оқу-таным әрекеттерін ұйымдастыру формаларына (жеке, топтық, ұжымдық) конспект құру.
9.Оқушылардың белгілі бір пәнге деген ынта-ықыласы деңгейін бақылап-зерттеу-дің диагностикалық карта-сын жасау.
10.Озат мұғалімдер тәжіри-бесі туралы қазақ тілінде жарияланған әдебиеттер мен мерзімді басылымдарға талдау жасап, конспект құру.
11.Мектеп бағдарламасы сай белгілі бір пәнге негіздеп бір тақырып бойынша оқушылардың білім, білік, дағдысын тексерудің диагностикасын құру.
12.Оқушылардың білім-дерін бағалау процесінде кездесетін формализмді жоюдың жолдарына ұсыныс әзірлеу.
Дөңгелек стол
Презентация
Дөңгелек стол
Қорғау жұмыстары
Дөңгелек стол
Конференция
Дөңгелек стол
Презентация
Қорғау жұмыстары
Коллоквиум
Қорғау жұмыстары
Дебат
4
Жалпы тақырып:
Мектептерді басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
1-тақырып.
Қазақстан Республика-сында білім беру жүйесі. “Білім туралы” заң.
2-тақырып.
Мектепті басқару және оған басшылық жасаудың педагогикалық негіздері.
3-тақырып.
Мектептің оқу-тәрбие
жұмысын жоспарлау.
Мектептің нормативтік
құжаттары.
1.Қазақстан Республика-
сында орта білімді дамыту бағдарламалары-мен (1997, 2003, 2004 ж.ж.) танысу.
2.Оқып отырған шеттілі пәніне байланысты елдің білім беру жүйесімен танысу.
3.Қазақстан Республикасы
жалпы білім беретін мек-тептерінің қызметін ұйым-дастыру тәртібі туралы Ережемен танысу.
4.Мектепті басқару мәселе-сінің қазіргі әдістемелеріне және жаңашыл мектеп-тердің тәжірибелеріне тал-дау жүргізу.
5.Мектеп ішіндегі норма-тивтік негізгі құжаттармен танысу.
6.Мектеп жоспарының
негізгі мазмұнымен
танысу.
Коллоквиум
Дөңгелек стол
Коллоквиум
ОК бойынша студенттің кәсіптік даярлығының сапасына менеджмент ұйымдастыру кестесі
Кесте 5
ОК бойынша студентті кәсіби дайындау сапасы менеджментін ұйымдастыру
1. Ағымдық бақылау
АБ
2. Аралық алды бақылау
1,2 модуль
ААБ
3. межелік бақылау
1, 2 модуль
МБ
4.Тестіні қорытындылау
5.Қорытынды біліктілік бақылауы
1,2 Модуль сомасы
ҚБ
Тестіні қорытындыдан соңғы бақылау
ҚТ
2. Бақылау формасы
Лекциялар
ОСӨЖ
2.1.Мини тест
2.2."Дөңгелек үстел"
2.3.Типтік (стандарт-тық) тапсырмаларды шешу
2.4.Прагмакәсіби тап-сырмаларды шешу
2.5.Салыстырмалы тал-дау
СӨЖ
2.6.Реферат
2.7.Тірек нобай
2.8.Эксперттік баға
2.9.Проектілік жұмыс
ОСӨЖ
2.1.Тест: 30 тапсыр-ма (3 нұсқа)
а)жабық тапсырма – 16 с.
б) жарт. жабық тап-сырма – 8 с.
в)ашық тапсырма – 6 с+тест кілті
2.2.Тестік тапсыр-маларды орындау-дың нақты көрсет-кіші
ОСӨЖ
2.1.Тест: 30 тапсыр-ма (5 нұсқа)
а)жабық тапсырма – 16 с.
б) жарт.жабық тап-сырма – 8 с
в) ашық тапсырма – 6 с+тест кілті
2.1.Тестік тапсырма-да жиі кезедсетін ауызшажазбаша қателерді талдау (интерактивті тәртіп)
студент оқытушы
студент оқытушы
2.2.Берілген үлгіге сәйкес студент-термен бірге тест жасау+тест кілті (тест жасалуы) –
студент группа студент тәртібінде орындалуы
2.1.Тест: 30 тапсыр-ма (5 нұсқа)
а)жабық тапсырма – 16 с.
б)жарт.жабық тапсырма – 8 с.
в) ашық тапсырма – 6 с.+тест кілті
2.1.Тестік тапсыр-мада жиі кездесетін ауызшажазбаша қателерді талдау (интерактивті тәртіп)
2.2.Студенттерге арналған жеке кон-сультациялар
3. Оқытуды бақылау бойынша студенттердің іскерлігі мен білімін бағалаудың саясаты
3.1. Студенттердің іскерлігі мен білімін бағалаудың көрсеткіштері мен өлшемдері (Кесте № 6)
Халықаралық стандарт бойынша студенттердің іскерлігі мен білімін бағалау шкаласын қоса (Кесте № 7)
3.2. Ағымдық бақылау-ды есептеудегі үлгі кесте
ОБ бойынша (Кесте - 8)
3.3. Студент рейтингісін есептеудің бірыңғай формуласы
Лекциялар
ОСӨЖ- 1,2,3,4
АБ (ағым.бақылау) СӨЖ -1,2,3,4
Ағымдық бақы-
лау түрінің
жалпы саны
АБ (ағым.рейт.)+тест МБмеж.рейт.)
МБ (М 1, 2)
СИ-сомалық индекс
СИ-РЖ (АБ+МБ)+ҚБ
2
Шартты қысқартулар:
СРС – СӨЖ
СРСП – ОБСӨЖ (оқытушы басшылығымен СӨЖ)
ПК - аралық алды бақылау (ААБ)
ПА - қорытындыдан кейінгі талдау (ҚТ)
ИК - қорытынды біліктілік бақылау (ҚБ)
ТК - межелік бақылау (МБ)
РК - ағымдық бақылау (АБ)
Тест тапсырмаларының бағалау-өлшем аппараты
Кесте 6
№
Тестік тапсырмалардың түрлері
Сұрақтардың жалпы саны
Іс-әрекет сипаты
өлшемдері
Бағалануы
Тапсырма орындау уақыты
1.
Жабық тест жұмыстары
16
Берілген жауаптардан дұрыс жауапты таңдау
а) таңдау дұрыс жасалды
б) таңдау дұрыс жасалмады
2 балл
0 балл
1 тест тапсырмасына 1 минут
Жабық тест тапсырмаларының максималды бағасы
2 балл
2
Жартылай жабық тест тапсырмалары
8
1. Берілген жауаптардан бірнеше дұрыс жауап таңдау
2. Графикалық немесе вербалдық іс-әрекет (өзгертулер, классификация, толықтырулар және т.б.)
а) бірнеше жауапты таңдау дұрыс жасалған
б) бірнеше жауапты таңдау дұрыс емес
а) графикалық немесе вербальды әрекет дұрыс жасалған
б) графикалық немесе вербальды әрекет дұрыс жасалмаған
2 балл
0 балл
2 балл
0 балл
1 тест тапсырмасына 2 минут
Жартылай жабық тест тапсырмаларының максималды бағасы
4 балл
3.
Ашық тест тапсырмалары
6
Жаңаша ойлау және сөйлеу әрекеттері деңгейінде ойлау және вербальды операциялар мен әрекеттерді кешенді пайдалану
а) Ақпараттылық өлшем (тапсырма-ның ақпаратындағы толықтық, логика-лық, нақтылық, анықтылық)
б) тапсырманы орындау барысында теориялық білімге сүйенуді бағалау
в)Тапсырманы орындау үшін қажет және теориялық білім негізінде тапсырманы дұрыс орындауды қамта-масыз ететін дағды мен іскерлікті өңдеп пайдалану
г)Терминологиялық және тілдік дұрыс-тықтың өлшемдері
д)қойылған міндет-тің дұрыс (ориги-нальный) шешімі
1) шешімге же-тудің оптималды деңгейі – 6 балл
Тапсырмаларды орындау бөліп көрсетілген бес өлшемге сай келеді
2)Жеткілікті деңгей - 5 балл
Тапсырма санал-ған өлшемдердің 3-4-енуіне сай келеді.
3) қанағатта-нарлық деңгей – 3 балл.
Жоғарыда атал-ған өлшемдердің 2-3 өлшеміне ғана тапсырма сай келеді.
1) Қанағаттан-дырмайтын деңгей - 0 балл
Тапсырманы орындау дұрыстығы жалғыз (немесе бірде біреу-іне) ғана аталған өлшемге сай келеді
1 тест тапсырмасына 7 минут
Ашық тест тапсырмасының максималды бағасы
6 балл
100 балдық бағалау жүйесі негізінде балдың жалпы сомасы төмендегідей жіктелуі мүмкін.:
1) 16 жабық тест тапсырмасы х 2 баллға - 32 балл
2) 8 жартылай жабық тест тапсырмасы х 4 баллға - 32 балл
3) 6 ашық тест тапсырмасы х 6 баллға - 36 балл
Барлығы: 100 балл
Қорытынды бақылау түрінде студенттің жеке рейтингісі орташа арифметикалық формула бойынша есептелінеді, яғни
СИ - РЖ (АБ+РБ)+ҚБ
СИ – сомалық индекс
РЖ – рейтингтік жіберілім
АБ – ағымдық бақылау
ҚБ – қорытынды бақылау нәтижесі
Студенттің сынақ кітапшасына сомалық индекстен алынған 4 баллдық жүйе бойынша баға қойылады. Баллдық жүйені дәстүрлі бағалау түріне көшіру 7 кестеде берілген. Онда берілген бағалау жүйесі мен халықаралық стандартқа сай бағалау шкаласы әріптермен көрсетілген.
Стутердің білімі мен іскерлігін халықаралық стандарт бойынша бағалау шкаласы
Кесте 7
Әріптік жүйе бойынша
Балдар
% -тік мазмұн
Дәстүрлі жүйе бойынша баға
А
өте жақсы
А-
В+
жақсы
В
В-
С+
қанағаттанарлық
С
С-
Д+
Д
Д-
Ғ
қанағаттанарлықсыз
Студенттердің ОК бойынша күнделікті рейтингін есептеудің таблицасы
Факультет ------------------------
Кафедра----------------------------------
Топ-------------------
Кесте 8
№
Аудитория
лық жұмыс
ОСӨЖ
СӨЖ
Студенттің күнделікті рейтингі
1
1
2
3
4
5
1
2
3
4
Күнделікті бақылау формасы
Студенттің фамилиясы, аты
лекциялар
мини-тест
Дөңгелек стол
Типтік тапсырма
Прагмо-профессионалдық тапсырма
Салыс
тырма
лы талдау
Реферат
Тірек схема
Эксперттік баға
Жобалау жұмысы
Аманов К.Л.
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
Күнделікті бақылаудың әрбір формасы 100- баллдық схема бойынша бағаланады:
Лекция №+СӨЖ 1+2+3+4+5+СӨЖ № 1+2+3+4
ТР (тек. Рейт.) -----------------------------------------------------
Ағымдағы бақылау түрлерінің жалпы саны
“Педагогика оқу курсы бойынша терминдердің түсіндірме сөздігі
Авторлық мектептер – оқу тәрбие мекемесі. Мұндай мектептің қызметі авторлы немесе авторлары сол мектептің құрушы ұжым болып табылатын психологиялық-педагогикалық тұжырымдамаға негізделген.
Адамгершілік мінез-құлық - адамдарға жағымды мінез көрсету, мейірімділік, рахымдылық білдіру.
Адамгершілік тәрбиесі – тұлғаның адамгершілік сана-сезімін, іс-әрекетін қалыптастырып, құндылық бағдарын айқындайтын тәрбие.
Азаматтық - 1) жеке тұлғаның кемелденгендігі адамгершілік іс-әрекеті. Ел үшін кісілік көрсетіп, борыш, міндет, парызын орындауы. Нағыз азаматтық көрсетуі; 2) адамның адамға, қоғамға қарым-қатынасы барысында көрінетін жақсы қасиеті; 3) белгілі бір мемлекеттің адамы.
Азаматтық тәрбие – адамға заң, әлеуметтік, адамгершілік және саяси жағынан өзін кәдеге жарамды сезінуге мүмкіндік беретін жеке тұлғаның интегративті қасиеті ретінде азаматтық құрқын қалыптастыру.
Акселерация – (лат. Acceleratіo – жылдамдау, үдеу) – биологияда организмнің белгілі бір даму сатысында ұрықтың бір бөлігінің тез жетілуі. Орыс ғалымы А.Н.Северцов онтогенез кезінде кейбір органдардың қалыптасуын және оның басқа органдарға қарағанда, жылдамдырақ дамуын А. терминімен көрсетеді.
Ақыл-ой тәрбиесі – адамның таным қабілетін дамытып, ер жетіп, есеюіне, білім қорын игеруіне жол ашатын тәлім-тәрбиенің негізгі бір саласы. Ақыл-ой тәрбиесі арқылы оқушының оқып, білім алуындағы іс-әрекетін бағыттап, сана-сезімінің дамуына, ғылым негіздерін меңгеруіне бағыт, бағдар беріледі.
Әдемілік – болмыстағы әсемдік. Сұлулық, көріктілік сөздері көбіне адамға байланысты айтылса, Ә. Барлық құбылысқа, затқа қатысты қолданыла береді.
Әдістеме бірлестігі (Метод объединение) – белгілі бір пән мұғалімдерінің жұмысын ұйымдастырудың бір түрі.
Білім беру тұжырымдамалары – әр түрлі оқу орындарындағы базалақ оқу пәндерінің мазмұны мен оқылу ұзақтығы туралы көзқарастар жүйесі.
Гимназия – негізгі және қосымша жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын, оқушыларды олардың бейімділігі мен қабілетіне сәйкес тереңдетіп, салаға бөліп, саралап оқытуды көдейтін, жалпыорта білім беретін оқу орны.
Дарындылық - қабілеттердің өте жоғары деңгейі (адам мүмкіншіліктерінің әр түрлі салада (мыс, оқу, өнер, т.б.) ерекше сипатқа ие болуы.
Даму – заңды тек ілгері бағытталған өзгерістер. Оның нәтижесінде объекті жаңа сапалық сипатқа ие болады (ұүрылым өзгереді).
Ерік – адамның өз мінез-құлқын меңгере алу қабілеті.
Жалпы адамзаттық мүдделер мен құндылықтар барша адамдарға, әлеуметтік асқын жүйе ретіндегі бүкіл адамзатқа ортақ, дүние жүзі халықтарының ғасырлар бойғы тәжірибесін қорыту нәтижесінде тұжырымдалған, қазіргі заманғы өркениеттің дамуын анықтайтын басты-басты, іргелі мүдделер мен құндылықтар.
Жаңашыл (Новатор) – жүйеге, процеске, құбылыстарға ілгерінді бір жаңалық енгізуші адам.
Жеке тұлға - әлеуметтік ортада қалыптасып, өзіндік ерекшеліктерімен (талғам, мұратымен, қабілет, мінез-құлық, мүдделерімен) сипатталатын адам.
Жеке тұлғалық (Индивидуальность) – жеке адамның қайталанбас өзіндік ерекшелігі, тек соған тән ерекшеліктердің жиынтығы.
Зейін – адам санасының белгілі бір затқа бағыттала тұрақталуын көрсететін құбылыс.
Инновациялық процесс – білім беру ісіне тұрақты жаңа элементтер кіргізетін, жүйенің бір жағдайдан екінші жағдайға көшуіне апаратын жаңалық, жаңадан ендірілетін әрекет.
Колледж – орта кәсіптік білімі бар мамандар даярлаудың білім беру бағдарламаларын іске асратын оқу орны.
Көңіл күй – психикалық процестерге және адамның мінез-құлқына ұзақ уақыт бойы түрліше эмоциялық рең береді.
Қабілет – белгілі бір немесе бірнесе істі үздік орындауға мүмкіндік беретін адамның әртүрлі жеке қасиеттері.
Қажеттілік - жеке тұлғаны қандай болмасын әрекетке итермелейтін негізгі қозғаушы түрткі, адамның бір нәрсеге мұқтаждануы.
Мектептану – мектеп істерін басқару әдістерін, мазмұнын, міндеттерін, білім беру мекемелерінің басқару жүйесін зерделейтін педагогикалық зерттеулердің бағыты.
Мектептен тыс жұмыстар – оқушыларға мектепте алған білім, білік, дағдыларын әрі қарай іс жүзіне асыру тұрғысында атқарылатын жұмыс түрлері.
Мемлекеттік білім беру тапсырысы – мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландыру; кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта, кәсіптік жоғары және жоғары оқу орындарынан кейін кәсіптік білім беру ұйымдарының білім беру қызметін сатып алу.
Модуль - қандай да бір жүйенің, ұйымның анықталатын, біршама дербес бөлігі. (С.И.Ожегов).
Оқу әдістемелік кеңес – білім беру мәселелерін жан-жақты қарап, талқылап, бағыт-бағдар беріп отыратын орган.
Өздігінен білімін жетілдіру – жеке адамның өзі басқаратын мақсатты танымдық іс-әрекеті.
Өзін-өзі анықтау - өзін бағалау.
Педагогикалық басқару - қойылған мақсатқа сәйкес педагогикалық жағдайды, процесті немесе жүйелерді бір қалыптан екінші қалыпқа ауыстыру процесі.
Педагогикалық жобалау – оқушы мен тәлімгердің алдағы іс-әрекетінің негізгі құрылымдарының жасалымы.
Педагогикалық жағдаят – педагогикалық процесс пен педагогикалық жүйенің өзектес бір уақытта көрініс беруі.
Педагогикалық жүйе – адамды дамыту мақсатындағы жетістіктерге жеткізуші барлық факторлардың біртұтас бірлігі.
Педантты тұлға – “тым” адал, жауапкершілігі “тым жоғары”, “аса” ұқыпты, дәлдікті сүйетін адам.
Тәрбиеге кешенді тұрғыда келу – тәрбие ісін жан-жақты білім беру және оған қатысты барлық салалады қамтып, қатыстырып жүргізу.
Тест типіндегі тапсырмалар – тест жүйесі бойынша жауап беруге негізделген тапсырмалар.
Үздіксіз білім беру – білімнің бір сатысы мен екінші сатысының жалғасып келуі.
Халық ағарту жүйесі - қоғам және мемлекет мүддесі мен қажетіне сәйкес, халыққа білім беру, тәрбие міндеттерін жүзеге асыратын білім беру – тәрбие мекемелері іс-шараларының жүйесі.
Шағын комплектілі мектептер - әрбір сыныпты толық комплектілеуге балалардың саны жетпейтін, халқы аз, шағын ауыл, елді мекендерде жаппай оқуға қамту мақсатында құрылатын мектептер.
Ізгілік білім беру – оқушыларға ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар негізінде білім беру.
Ізгілік тәрбиесі - ұрпақты құндылықтар арқылы дамытуға, мәдени дағдыларды игеруге, өз жауапкершілігін арттыруға тәрбиелеу.
Түйсік – сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінен пайда болған мидағы бейнелер.
Темперамент – жүйке жүйесінің тұлғалық қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзгешеліктерінің бірі.
Холерик - ұстамсыз, жүйке жүесі күшті, тез қозғыштығы тежелуінен басым.
Сангвиник – ширақ, жүйке жүесі күшті, қозуы тежелуіне тең.
Меленхалок – жүйке жүйесі әлсіз.
Флегматик – жүйке жүесі күшті, қозуы мен тежелуі бір-біріне тең болғанмен, қозғалысы баяу адамдар.
Мінез-құлық - адамның негізгі өмірлік бет алысын және оның өзіндік әрекетінің айырмашылығын сипаттайтын сапалық өзгешелік.
Сезім – сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттеріне сәйкес келу-келмеуінің нәтижесінде пайда болып отыратын психикалық процесс түрі.
Сезім түрлері:
Холериктерде – тез пайда болатын және өте күшті сезімдер. Қозуға бейім, жігерлі, агрессивті.
Сангвиниктерде – тез пайда болатын, бірақ әлсіз сезімдер. Өзін қызықтыратын жағдайларда сангвиник белсенділік білдіреді де, басқа уақытта көңілсіз, енжар болады.
Меланхоликтерде – баяу пайда болатын, өте күшті сезімдер. Меланхоликтің көңіл-күй сезінушілігі өте жоғары: кез-келген жағдайда қатты қобалжиды, ренішке бейім. Өте күшті қозу үстінде сасқалақтап қалады.
Флегматиктерде – баяу пайда болатын әлсіз сезімдер.
“Педагогика” оқу курсын оқу соңында күтілетін нәтиже.
Студенттерге теориялық білім және біліктілік мүмкіндік береді:
студенттердің қоғамдық білімдердің саласы ретінде педагогика жайында теориялық көзқарастарын қалыптастрыуға және оның объектісі мен зерттеу пәнін, негізгі категорияларын меңгеруге;
тұлға дамуының заңдылықтары және факторлары жайында біртұтас көзқарасын қалыптастыруға;
педагогикалық әрекеттің ерекшелігін және оның гуманистік бағытын;
жалпы орта мектептің білім беру және тәрбиелеу әрекетінің негізгі формаларымен тәсілдерін меңгеруге;
студенттерде ғылыми-педагогикалық зерттеуге сай білімдерді меңгеруге және және өз бетінше педагогикалық зерттеу жұмыстарын жүргізу біліктілігін қалыптастыруға;
педагогикалық құбылыстар мен процестерді сын көзбен қарауға, талдауға және салыстыра білуге, пәнаралық білімдерді қолдана білуге;
педагогикалық білімдерді өз бетінше меңгеруге, қазіргі жаңа педагогикалық технологияларды ұғынуға және жалпы орта мектеп оқушыларының оқу-тәрбие процесіне жаңаша көзқарасын қалыптастыруға;
педагог мамандығына қызығушылықты тереңдетуге;
жалпы педагогтік мәдентетін дамытуға;
қажетті кәсіби және тұлғалық сапаларды өзбетінше қалыптастыруға;
өзін-өзі тәрбиелеуге және өздігінен білім алуға қызығушылығын
қалыптастыруға;
Оқу курсын нәтижелі меңгерудің алғышарттары.
1.Сабақты себепсіз жібермеу.
2.Сабаққа кешігіп келмеу.
3.Әрбір сабаққа жүйелі әрі тыңғылықты әзірлену.
4.Өздік тапсырма жұмыстарын деркезінде орындап отыру.
5.Өздік жұмыстарын орындау тәсілдерін тыңғылықты меңгеру.
6.Кәсіби мамандыққа сай білімдерді ыждаҺатпен жан-жақты меңгеру.
Өздік жұмыстарын орындауға нұсқау.
Студентердің өздік жұмыстары алған теориялық білімдерін кеңейтуің және таным әрекеттерін белсендіруің, сондай-ақ таным процесінің тәсілдерін меңгерудің құралы. Соған сәйкес “Силлабус” жұмыс бағдарламасында студенттердің оқу курсында көрсетілген тақырыптарды өздігінен орындауы үшін тапсырмалар жүйесі келтірілген, оларды бақылау формалары мен кестесі, сондай-ақ негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі берілген.
Өздік жұмыстары негізін ғылыми – теориялық және кешенді тапсырмалар құрайды.
Студент оқытушыдан өздік жұмыстарын орындау барысында нақтылы нұсқау және әдістемелік кеңес алады.
Курста көрсетілген өздік жұмыстарының әрбір тақырыптарын талқылау
оқытушымен студенттердің өздік жұмысы бойынша дөңгелек стол түрінде, коллоквиум, дебат, конференция, презентация, қорғау жұмыстары түрінде ұйымдастырылады.
Оқытушы студенттердің шығармашылық жұмыстарының орындалу барысын қадағалап, ынталандырып отыруы, сондай-ақ тапсырмлар мазмұнын жетілдіруге кеңес беруі және оны тексеруге міндетті.
Қазіргі бастауыш мектеп педагогикасындағы тәрбие әдістері мен формалары
Тәрбиенің әдістері мен формалары
Бастауыш мектеп оқушыларының экономикалық тәрбиесі
Қазіргі педагогикадағы тәрбие әдістері, құралдары
Тәрбие жұмыстары бағытында озық педагогикалық тәжірибені зерттеу және жинақтап қорытындылау
Тұлғаны қалыптастыруда дене тәрбиесінің маңызы
Педагогиканың дәрістері
Тәрбие әдістері. Тәрбие әдістерінің түрлері. Әдістердің анықтамасы
Құқықтық тәрбие
Тәрбиенің негізгі мақсат – міндеттері
Бу қазандықтары мен шаң дайындау жүйелері есебі
ТҮМЕН ҰЛЫ МҮДЕ ҚАҒАН
Диалектика — даму мен ең жалпы байланыс жөніндегі ілім
Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауын тексерулерді ұйымдастыру мен жүргiзу ережесi
Бухгалтерлік есептің концепциялары мен принциптері
Қаржы-несие мекемелері рыноктық экономиканың негізгі элементі ретінде
Тергеушінің тергеу бөлімінің бастығымен және анықтау органдарымен өзара әрекеттесуі
Ақшаның мәнi мен пайда болу тарихы
Қазақстан Республикасындағы ақша реформалары және оның ерекшелiктерi
ТМД елдерiндегi ақша реформалары