Майды қаптау

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2
1 Технологиялық процесс сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
2 Функционалдық сұлба сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
15
3 Құрылымдық электрлік сулбаның сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
4 Щитке сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
21
4.1 Таңдалған құрал жабдықтарға сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
26
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27

Кіріспе

Өндiрiстi автоматтандыру – бұл адамның алдын-ала орындаған бақылау және басқару функцияларының аспаптар мен автоматты қондырғыларға берiлу процесi. Өндiрiстi автоматтандырудың негiзгi мақсаты – еңбек өнiмдiлiгiн арттыру және шығарылатын өнiм сапасын жоғарлату .
Автоматты қондырғыларды шығаруға адамдардың қызығушылығы ежелгi заманда-ақ пайда болған.Ежелгi Египет елiнде бiрталай автоматтық жүйелердiң болғандығын археологиялық ашылулар дәлелдедi. Мысалы:жұмыс iстеу әрекетi жылу , күн энергиясына негiзделген және май мен жұмыс iстейтiн қондырғылар табылған. Бiздiң эрамызға дейiнгi I-шi ғасырда автоматиканың негiзiн қалаған .Герон Александрииский деген оқымысты өмiр сүрген. Ол өзiнiң ”пневматика” деген еңбегiнде қысым және жылуды пайдалану принцiпiне негiзделген “Сиқырлы фокустар” қатарын жазды. Ол бу күшiмен айналатын шар конструкциясын жасады. Бұл еңбегi кейiннен “Герон шары” деген атақ алды.
XVIII- ғасырда техниканың ендi жетiлген кезi: мысалы, бу машиналары шықты. Бұл техникалар қайта өңдеудi, автоматты қондырғыларды қоюды талап еттi.
Осы салада ағылшын механигi Уотт, француз ғалымы Понцеле т.б. көптеген еңбек сiңiрдi.Сол сияқты совет ғалымдарынан профессор И.А.Вышнеградскии, математик А.М.Лепунов, Н.Е.Жуковский т.б. ғалымдар көптеген жаңалықтар енгiздi.
Автоматтандыру жүйесiнде ғылым мен техниканың жаңа жетiстiктерi кеңiнен қолданылады.
Қазiргi уақытта салаларда өндiрiстi жеке және екi комплекстi автоматтандыру бар. Бiр – жекелеген өндiрiстердi автоматтандыру . Комплекстi автоматтандыруда негiзiнен бөлiк, цех,завод т.б. автоматтандыруда бiртұтас автоматтандыру комплексi ретiнде әрекет жасайды. Автоматтық басқару жүйесiмен қатар автоматтандырылған басқару жүйесi бар. Олардың айырмашылығы адам – машина жүйесi. Онда электронды есептеу машиналары пайдаланылады. Салаларда технологиялық процестерiнiң автоматтандырылған жүйесi өндiрiстегi автоматтандырылған бiрақ қанағаттандырылмаған жүйе. Салалық автоматтандырылған жүйе дамыған.
Автоматтандырудың басты мақсаты өнімнің барлық ресурстарын оптималды пайдалану үшін жағдай жасау, шығарылатын өнімнің сапалығын жақсарту еңбек өнімділігін көтеруге бекітеді. Автоматтандыру қазіргі заманғы ҒТР - дің негізгі факторларының бірі. Объектіні басқару және синтездеуге жүйелі түрде жақындау өнім автоматизациясының негізіне жатады, сонымен қатар автоматтандырылған басқарудың техникалық құрылғыларының комплексін құру, пайдалану, реттеу және бақылау жатады. Автоматтандырылған жүйелерде ғылым мен техниканың жаңа ашуларын кеңінен қолданады. Қазіргі кезде бөлшектік және өнім процестерінің комплексті автоматизациясы бақыланады. Бөлшектік автоматтандырудың - бұл жеке өнім операцияларының автоматтандырылуы. Ол күрделі процестерді орындау кезде пайда болады, мысалы шұжық өнімдерін термикалық өңдеу немесе суытқыш құрылғылармен жұмыс істеу.
Комплексті автоматтандыру кезіндегі өнім процестері завод, цех, участок бірдей қарым-қатынастағы комплекс түрінде жұмыс істейді. Комплексті автоматизация өлшеу құралдарын пайдалану мен прогресивті басқару тәсілдері, автоматизация мен есептеуіш техника, қазіргі заманғы технология шартымен толықтандырылған. Адам енді ғана автоматизация құрылғыларының жағдайын бақылай отырып автоматтандырылған басқару жүйелерімен бірге қолданады (АСУ), яғни ол бұл басқару процесінде белсенді қатысады.

Май өндіру тәсілдерінің ерекшеліктері және технологиялық сұлбалары

Біздің елімізде майды жоғары майлы қаймақты түрлендіру және араластыру (үзілісті және үзіліссіз) тәсілі арқылы өндіреді.
Өндірістің әрбір тәсілі белгілі бір технологиялық операцияға тәуелді.
Майды жоғары майлы қаймақты түрлендіру арқылы өндіру келесі технологиялық сұлбамен орындалады:
Шикізатты қабылдау және сорттау

Сүтті сепараторлау, қаймақ алу

Қаймақты пастерлеу

Сепараторлау және жоғары майлы қаймақ алу

Жоғары майлы қаймақты мөлшерлеу

Жоғары майлы қаймақты май өндіру аппаратында майға айналдыру

Майды қаптау

Майды сақтау және транспорттау

Жоғары майлы қаймақты түрлендіру әдісінің ерекшелігі оның жоғарғы пайдалы және дәмді өнім алуға мүмкіндік береді. Гигиеналық жағынан қарағанда бұл әдістің артықшылығы оның жоғары майлы қаймақты сепараторда алу кезінде, ондағы барлық кір заттар алынып тасталады.
Майды жоғары майлы қаймақтан алудың технологиялық процесі пастерлеу температурасында өтеді. Бұл кезде төменгі бактериялық және минималды ауа мөлшері бар өнім алынады.
Араластырып алынған майға қарағанда жоғары майлы қаймақты түрлендіру арқылы алынған май, фосфолипидтармен бай. Жоғары майлы қаймақты түрлендіру арқылы алынған майға 58,4% қаймақ фосфолипидтері өтеді, үзілісті араластыруда – 24,8%, ал үзіліссіз араластыруда – 23,3%. Адам ағзасындағы заттар алмасуында фосфолипидттер биологиялық керектті заттар болғандықтан, жоғары майлы қаймақты түрлендіру арқылы алынған майдың өте пайдалы екендігін айтуға болады.
Бұл әдстің кемшілігі 30% шамасындағы майдың консистенция өтімділігі болады.
Майды араластыру тәсілмен алу технологиясының сұлбасы келесідей:
Шикізатты қабылдау және сорттау

Сүтті сепараторлау, қаймақ алу

Қаймақты пастерлеу

Қаймақты суыту және пісіру (созревание)

Қаймақты араластыру, майды алу

Майды жуу

Майды өңдеу

Майды сақтау және транспорттау

Периодты жұмыс істейтін май өндіргіштердің араластыру тәсілімен алынатын, май өндірісінің ерекшелігі қаймақтың ұзақ уақыт үзіліссіз пісіруінің (созревание) қажеттілігі. Бұл кездегі технологиялық процестің ұзақтығы 1 тәуілік, ал майдың пайда болу жұмыс циклы (қаймақты араластырй, майды жуу және өңдеу) – 2-3 сағат және бұл периодты түрде қайталанып отырады.
Бұл әдістің артықшылығы қоймалжың, температураға төзімділікті консистенциялы май алынады; кемшілігі – өндірістік циклдың ұзақтығы, өңдірістік процестің толықтай механикаландырылмағаны, майдағы ылғалды дұрыс диспергирлемеу.
Майды үзіліссіз араластыру арқылы май алу жоғары өнімділікті (1000-2500 кгсағ) үзіліссіз жұмыс істейтін май өндіргіштерде іске асырылады. Бұл әдстің артықшылығы жақсы консистенциялы май алу, өндірілу кезінде ұсақ қапты өнім шығара алатындығы, жұмысшылардың еңбек жағдайының жақсылығы және өндірістің культурасының жоғарылауы.
Бұл әдістің кемшілігіне майдың дәмінің және ароматының аз мөлшердегісі (жоғары майлы қаймақты түрлендіру арқылы алынған майға қарағанда) және сақтауға нашар.
Сүт майы химиялық түзілуі бойынш аглицириннің үшатомды спиртінің және майлы қышқылдардың күрделі эфирі түрінде берілген.
Сүт майынықұрамында 140 майлы қышқлдар бар екендігін және оның 10 – 12 қышқылы негізгі болыптабылатындығы анықталған. Сүт майы басқа жануар және өсімдік тектес майлармен салыстырғанда құрамында төменгі молекулалы ұшқыш май қышқылдарының көп мөлшеде болуымен сипатталады. Сүт майының құрамында қанықпаған май қышқылдарына қарағанда қаныққан көп мөлшерде болады. Сүт майы сүте қорғаныш пленкалармен қоршалған майлы шариктер түрінде және суда май эмульсиясы түрінде болады. 1 мл сүтте 3 милярдқа дейін майлы шариктер болады .
Сүттегі майлы эмульсиясы тұрақты болып келеді. Сүтті технологиялық өңдеу кезінде оның құрамындағы майлы шариктердің қабықшалары бұзылмайды.
Құрғақ майсыздандырылған сүт қалдығына майдан басқа сүттің барлық құраушы бөлшектері кіреді.
Сүттің құрамындағы аққуыздардың массалық үлесі төменде берілген.
Казеин % 2,60
Сарысу аққуыздары %
барлығы 0,60
сонымен бірге
Альбулиндер 0,40
Глобулиндер 0,05
Протеозо – пептоны 0,15
Майдың физико-химиялық көрсеткіштері кесте 1 көрсетілген.
Кесте 1
Көрсеткіштер
Май

Кофемен
Какаомен
Фруктово-жеміспен
Майдың (жир) мөлшері, %, аз болмауы керек
52,0
52,0
52,0
Сахарозаның мөлшері, %, аз болмауы керек
12,0
11,5
12,0
Ылғалдың мөлшері, %, аз болмауы керек
25,0
25,0
25,0
Толықтырғыштардың құрғақ заттарының мөлшері, %, аз болмауы керек
0,4
2,5
2,0
Сомо, %
10,6
9,0
9,0

Сүттің құрамы мен қасиеті

Сүт – басқа ешқандай азық-түлік тең келмейтін аса бағалы тағамдық өнім. Олай болатын реті де бар. Өйткені организмге оның құрамды бөлігінің 95 – 98 проценті сіңеді. Сондай-ақ сүт – амин қышқылдарының, макро және микроэлементтердің, витаминдердің таптырмайтын көзі.
Адамзат баласы сүтті сол күйінде де, өнеркәсіп орындары өңдеп шығаратын өнімдері күйінде де іше алады.
Сүттің тағы бір қасиеті – түрлі азық-түлікпен керемет үндесіп, адам тағамының биологиялық құндылығын көтереді. Неге дейсіз ғой? Өйткені сүт организмге түсетін қоректік заттардың көлемін арттырып қана қоймайды, сонымен бірге май, белок, углевод, минералды тұздар, тағы басқалармен бірлесе, үндесе отырып, әлгі қоректік заттардың организмге сіңімділігін жақсартады.
Әрине, мал шаруашылығынан көптеген өнімдер алынатынын бәріміз жақсы білеміз. Солардың ішінде тағамдық өнімдердің орны ерекше. Осы тағамдық өнімдердің бәрімен салыстырғанда сүттің экономикалық сипаты мүлде өзгеше. Басқаша айтқанда, оның артықшылығы көп. Мысал келтірейік. 1 килограмм сүт сауу үшін 1,4 азық өлшемі жұмсалады. Ал енді 8,5 азық өлшемін жұмсап 1 килограмм шошқа етін, 9,5 азық өлшемін жұмсап 1 килограмм сиыр етін өндіреді екенбіз. Көрдіңіз бе, экономикалық, тиімділік жағынан жер мен көктей айырмашылығы бар емес пе?
Сүттің адам баласы үшін қаншалықты қажет өнім екені бәрімізге белгілі. Сондықтан да сүттің құрамы мен қасиетін, санитарлық сапасын жақсартуға бүгінгі таңдағы халықтың талап-тілегіне сай келетіндей етіп көңіл аудару сүт өңдейтін орындардың төл міндеті. Сондай-ақ сүт өндіретін шаруашылықтар құрамында майы, белогы, витаминдері жеткілікті сүт саууға тырысулары керек. Оның үстіне өңдейтін орындарға сүтті ескіртпей, таза күйінде тапсыру да естен шығармайтын мәселе.

Сүттің химиялық құрамы

Жаңа сауылған сүттің дәмі жағымды, аздап тәтті, түсі ақшыл сары. Әрбір малдың сүтінің өзіне тән иісі бар. Оны жабық тұрған ыдысты ашқан уақытта сезуге болады. Консистенциясы бірқалыпты сұйық болады. Енді мал сүтінің кесте күйінде берілген құрамына назар аударып көрейік.

Кесте 2 Мал сүтінің құрамы
Мал түлігі
Құрғақ зат
Майлылығы
Белогы
Лактоза
Күйі
Сиыр сүті
12,5
3,8
3,3
4,7
0,7
Бие сүті
10,3
1,25
2,15
6,5
0,4
Ешкі сүті
13,4
4,4
3,6
4,9
0,8
Қой сүті
18,2
6,7
6,3
4,3
0,9
Түйе сүті
13,6
4,5
3,6
5,1
0,7

Судың массалық үлесі сиыр сүтінде 86%. Мұны айтып отырған себебіміз су барлық органдардың құрамына кіріп, онда әр түрлі қызмет атқарады.
Сүт белогы табиғаттағы ең толық бағалы белок болып есептеледі. Организмде сүт белогы 100 процентке дейін қорытылады, сіңімділігі 98 процентке дейін барады. Сүт белогымен салыстырғанда өсімдік белогының сіңімділігі 70 - 80% қана болады.
Сүт белогы, әсіресе нан, макарон, жармаларға қосқанда олардан жасалған тағамдардың қорытылу сапасы артады. Сондай-ақ сүт белогының толық бағалылығы оның құрамындағы амин қышқылдары мен алмастыруға келмейтін амин қышқылдарының қажетті мөлшерде үндесуінде жатыр. Мысалы метионин мен триптофан қанның құрылуына, өттің жеке шығуына көмектесіп, бауырдың майлануына жол бермейді. Лизин, гистидин және триптофан жас нәрестенің дұрыс өсіп-жетілуіне қажет болса, лицин мен изолицин нерв жүйесін реттейді. Осы екі амин қышқылы жетіспесе, нерв жүйесі тозып, қанның азаюына әкеліп соқтырады. Ал енді алтренин болса қарын сөлінің қалыптасуына көмектеседі.
Сүт белогының массалық үлесі – 3,3 – 3,4%.
Сүт қанты лактоза деп те аталады. Осы сүт қанты табиғатта тек сүттен басқа қосылыстарда болмайтын углеводтың бір түрі. Сүт қанты глюкоза мен галактозадан тұрады. Ол қызылша қантынан тәтті болмайды. Лактозаның жас нәресте үшін маңызы өте зор. Организмде лактоза глюкоза мен галактозаға ажырап, энергия көзі ретінде қызмет атқарады.
Тағы бір айта кететін мәселе – ашушаң, нерв жүйесі тез тозатын адамға үлкендер уызына жарымаған деп жатады. Осы сөз босқа айтылмаған сияқты. Адамның миында, нерв жүйелерінде галактоза, глюкоза т.б. углеводтар бар. Демек, жаңа өсіп келе жатқан ми қабаттарының жұмысына көп энергия керек, ал ана сүтінде 7 процентке дейін лактоза болады. Ол көбінесе жас нәресте миының толысуына өте қажетті материал болып табылады.
АҚШ-та жүргізілген зерттеулердің бірінде бір топ балаға анасының сүтін емізіп, балалардың екінші тобына жасанды сүт тамағы берілген. Олардың өсіп-жетілуін, мектептегі оқу үлгерімін, университетке, колледжге түсіп оқуын, жұмыстағы жетістіктерін салыстырып қарағанда жасанды сүт ішкен балалар ана сүтін емген балалардан ой-өрісінің жетілуі жағынан едәуір қалып қоятыны анықталған. Міне, көрдіңіздер ме, ана сүтінің құрамын табиғаттың өзі жас нәрестенің дұрыс өсіп-жетілуіне ыңғайлап жасаған. Сүт қантының сүттің құрамындағы мөлшері – 4,7%.
Микроорганизмдердің әсерімен сүт қанты ашиды, сол кезде әр түрлі қышқылдар (сүт қышқылы, май, пропион қышқылдары), спирттер (этил, бутил, т.б.) және күкірт қышқылы газдары пайда болады. Микроорганизмдердің түріне қарай сүт қышқылын, спирт қышқылын, пропион қышқылын және май қышқылын түзе ашиды.
Сүттің сүт қышқылын түзіп, ашуы әр түрлі ірімшіктер, айран, сүзбе тағы басқа өнімдер дайындағанда пайдаланылады.
Сиыр сүтінің құрамында 6 процентке дейін сүт майы болады. Сүт майы әр түрлі май қышқылдары мен глицериннен тұрады. Сондай-ақ сүт майының құрамында қаныққан және қанықпаған май қышқылдары бар. Сиыр сүтінің майында басқа мал майына қарағанда төменгі молекулалы (май, капрон, лаурил, каприл) май қышқылдары көп кездеседі. Бұлар сары майға жағымды иіс беріп, тамақтың маңызын арттырады. Сүт майындағы алмастыруға келмейтін – линол, линел, арахидон май қышқылдары организмде түзілмей, тек қана сүт тағамдарымен келеді. Осы май қышқылдары мен Ғ витаминінің арасы бірдей деп те есептеуге болады. Арахидон май қышқылы простагландының организмдегі құрылуына көмек етеді, ал простагланда қан қысымының төмендеуіне, нерв жүйесінің, жыныс органдары қызметінің дұрыс жұмыс жасауына көмектеседі.
Сүт тағамдарын жасауда жоғары молекулалы (стеарин, олеин) май қышқылдары сары майдың құрамында көп болса, онда майдың консистенциясы қатты, ал төменгі молекулалы май қышқылдары көп болса, онда майдың консистенциясы жұмсақ болады. Сары майдың қатты немесе жұмсақ болуы кей кездерде жемшөптің құрамына да байланысты.
Сүт майының тағамдық маңызы жоғары болғанмен кейбір кезде осы қасиетін холестериннің төмендетіп жіберетіні бар. Холестерин қан тамырларының қабырғаларына қабаттасып, организмнің атеросклероз ауруына шалдығуына әкеп соқтырады. Сондықтан да егде, мосқал тартқан адамдардың сары майды, кілегейді көп жеуіне болмайды.

Функционалдыќ с±лбаны сипаттау

Функционалды с±лба - технологиялыќ процессті автоматты баќылаудыњ, дабыл берудіњ, басќарудыњ, реттеудіњ жекелей т‰йіндердіњ, функционалдыќ блоктыњ ќ±рылымын көрсететін жєне нысанныњ басќару ќ±ралдарымен, автоматты жабдаќтарымен ќамтамасыз етуін көрсететін с±лба.
Барлыќ өндіріс салаларында технологиялыќ процесстердіњ ќолданылуы сипатталады. Функционалдыќ с±лба автоматтардыњ өњдеу негізінде кейбір жалпы принциптерді ќарастыруѓа болады:
1 Технологиялыќ автоматтандыру процесініњ дењгейі перспективті модернизация жєне технологиялыќ процессті дамуы єрбір уаќыт периодында аныќталуы керек;
2 Функционалдыќ автоматтандыру с±лбаларыныњ т‰рлерін өњдеу кезінде жеке технологиялыќ ќ±рылѓыларды тањдау керек: технологиялыќ процесстіњ сипаттамасы жєне т‰рін өрт, жарылѓыш ќауіпті шарттары, өлшемдері жєне физика-химиялыќ өлшеу ортасы, орнатылѓан датчиктердіњ орындарыныњ ара-ќашыќтыѓын, ќосымша ќондырѓылардыњ, орындалу механизмдері ескерілуі ќажет.

Принципиалды электр сұлбасы

Функционалды автоматтандыру сұлбасы негiзiнде электрқозғалтқышының күш беретiн шынжырларынан (силовые цеп) басқару шынжырларынан және дабыл шынжырларынан тұратын принципиалды электр сұлбасы жасалды. Басқару күш шынжырларында электрқозғалтқыштары M1, M2, M3, M4, M5 деп көрсетiлген электрқозғалтқышты қоректендiру QF1, QF2, QF 3, QF 4, QF 5автоматтық ажыратқыштармен, сонымен қатар КM1, КM2, КM3, КM4, КM5 магниттiк қосқыштарының күш контактiлерiмен жүзеге асады. Электрқозғалтқыштың күш шынжырларында артық тоқтан сәйкесiнше КК1 және КК2, КК3 және КК4, КК5 және КК6, КК7 және КК8, КК9 және КК10, КК11 және КК12 жылулық реле көмегiмен қорғау қарастырылған. Сұлбада EL1 жарықтандыру шамы және монтаж жұмыстарды жүзеге асыру үшiн XS розеткасы қарастырылған. Олар автономды SF2 автоматтық қосқышы көмегiмен қоректендiрiледi. Қалқан SF1 автоматтық қосқышы арқылы қоректендiрiледi. KM1 магнит жiбергiшнен, қалқанда орнатылған SB1 кнопкалы басқару орны және жергiлiктi орнатылған SB2 кнопкалы басқару орнынан тұратын қоректендiргiш механизмнiң электрқозғалтқышын басқару шынжырын қарастырады. Сонымен қатар, КМ2 магнит жiбергiшiнен, қалқанда орнатылған SB3 кнопкалы басқару орны, жергiлiктi орнатылған SB4 SB3 кнопкалы басқару орнынан тұратын берушi транспортердiң электрқозғалтқышы. КМ3 магнит жiбергiштен, қалқанда орнатылған SB5 кнопкалы басқару орны және жергiлiктi орнатылған SB6 кнопкалы басқару орнынан тұратын түсiру транспортының электрқозғалтқышының басқару шынжыры. Сонымен бiрге KM5 магнит жiбергiшнен, қалқанда орнатылған SB8 кнопкалы басқару орнынан тұратын кептiргiш агрегатының 2 секциясының электрқозғалтқышының басқару шынжыры қарастырылған. Одан басқа бұл сұлбада айдамалау желдеткiшiнiң электрқозғалтқышын басқару тiзбегi көрсетiлген. Ол КМ-10 магнит жiбергiштен және SB13 кнопкалы басқару орнынан тұрады. Одан кейiн сұлбада кедергi термометр типтi температура датиктермен бiрге жұмыс iстейтiн температураны бақылау және тiркеу аспаптарын қоректендiру тiзбектерi көрсетiлген. Сонымен қатар, Д және В-4 ылғалдылықты реттеу және тiркеп алу аспабын қоректендiру тiзбегi де қарастыырылған. Сұлбада дабыл беру тiзбектерi көрсетiлген. Дабыл берудi тексеру үшiн СБ-14 кнопкасы және де VD-1, VD-2, VD-3, VD-4, VD-5, VD-6, VD-7, VD-8, VD-9, VD-10, VD-11 диодтары орнатылған. Қалқанды қоректендiру дабылы, қоректендiргiш механизмнiң электрқозғалтқышы, беру транспортерының электрқозғалтқышы, түсiру транспортының электрқозғалтқышы 1, 2, 3, 4, 5 секцияларының электрқозғалтқыштары, айдамалау және сорма желдеткiштерiнiң электрқозғалтқыштары көрсетiлген. Сұбада SA-1 ауыстырып қосқыштан тұратын жұмыс режимiн таңдауды басқару тiзбегi аталған. Автоматтық режимде қоректендiру басқару блогына берiледi, оларға температура мен ылғалдылықтың барлық датчиктерi қосылған. Басқару блогы К-1, К-2, К-3, К-4, К-5 реле катушкаларына дабыл жiберiледi. Автоматтық режимде К-1 және К-2 релелерi 1 секцияға бу берудiң атқару механизмiн ашады немесе жабады. К-3, К-4 релелерi 2 секцияға бу берудiң атқару механизмiн ашу немесе жабу командасын бередi. К-5, релелерi 3 секцияға бу берудiң атқару механизмiн ашу немесе жабу командасын бередi. Қолмен жұмыс iстеу режимiнде әр секцияға бу берудiң атқару механизмдерi сәйкесiнше Сонымен қатар сұлбада автоматтандырудың барлық аспаптары мен құрылғылары көрсетiлген принципиалды электр сұлбасының элементтер тiзiмi келтiрiлген. Принципиалды сұлбада жүйеге берудi тұрақты реттеп отыру үшiн электрқозғалтқышты атқару механизмдерi таңдалып алынған.Функционалдық автоматтандыру сұлбасы мен принципиалды электр сұлбасы және алынған аспаптар негiзiнде, терiнi кептiру процесiн реттеу ушiн қажеттi автоматтандырудың аспаптары мен құрылғылары орнатылған қалқан таңдалып алынды. Таңдалып алынған автоматтандыру
Құрылғылары мен аспаптары негiзiнде ЩШ-3Д1 (1000*600),УЛХ- 4–1Р30 қалқаны алынды. Бұл 1секциялы, есiгi артында орналасқан, шкаф түрiнде жасалған қалқан. Басқару қалқанының үстiңгi монтаж бөлiгiнде дабыл беру аппаратурасы; НL-1, НL-2, НL-3, НL-4, НL-5, НL-6, НL-7, НL-8, НL-9, НL-10, НL-11 шамдары көрсетiлген. Олар МЕСТ талартарына сәйкес биiктiкте орналасқан. Төменiрек, МЕСТ талаптарына сәйкес биiкте КСМ-4 типтi өздiгiнен жазатын мост орналасқан. Одан да төмен ВВ-4 типтi ылғалдылықты өлшейтiн аспап және КЕ 112-1 типтi дабыл берудi бақылау SВ-14 кнопкасы орналасқан, олар да МЕСТ талаптарына сәйкес биiктiкте орналасқан. Төмен қолмен басқару режимiнде жүйеге бу берудiң атқару механизмдерiн басқаруға арналған SA-1 ауыстырып қосқыштар орнатылған. ТОО S-45. 1122221Д шағын ауыстырып қосқыштар таңдап алынған. Олар да МЕСТ талаптарына сәйкес биiктiкте орналасқан. Қалқанның монтаждап алаңның ең төменгi бөлiгiнде SВ-1, SВ-2, SВ-3, SВ-4, SВ-5 кнопкалы басқару орындары орналасқан. Олар да МЕСТ талаптарына сәйкес биiктiкте орналасқан. Автоматика құралдары мен аспаптарында қалқанда орналастыру талаптарыға сай болды, яғни жұмыс iстеуге қолайлы. Жалпы көрiнiс сызбада. Табло жазулары сызбаның сәйкес элементiн көрсететiн жазулары бар кесте келтiрiлген. РПН 66х26 стандартты рамкасы таңдап алынды және де ол қалқанның жалпы көрiнiсi сызбасында көрсетiлген. Сонымен қатар, қалқанның фасадтық бөлiгiнде орналасқан элементтер тiзбесiнiң кестесi келтiрiлген. Қалқанның жалпы көрiнiсiнде 2200х1000 габаридтiк өлшемдерi, тiгiнен монтаждық өлшемдерi көрсетiлген. Көлдененңiнен монтаждық өлшемдер қалқанның осьтiк сызығынан автоматика аспаптары мен құрылғылары көрсетiлген.

Ùèòò³ң æàëïû êөð³í³ñ³

Àâòîìàòòàíäûðó æүéåëåð³í³ң ùèò³íäå áàқûëàó æàáäûқòàðûíûң æәíå òåõíîëîãèÿëûқ ïðîöåññ áàñқðóûí áàқëàó µөëøåó³ø қîíäûðңûëàðûíûң äàáûë қîíäûðғûëàðûíûң, áàñқàðó àïïàðàòóðàëàðûíûң, àâòîìàòû ðåòòåóä³ң, қîðғàó үø³í қàæåò. Ùèòòåð µөíä³ð³ñò³ê æәíå ùèòò³í îðûíäàðäà îðíàëàñòûðàäû. Îëàð: îïåðàòîðëûқ, äåñïåò÷åðëûқ, àïïàðàòòûқ ò.á æåðëåðäå. Àâòîìàòòàíäûðó æүéåñ³íäåã³ ùèòòåð ÃÎÑÒ 36.13-76 æәíå áàñòû ìàòåðèÿëäàðғà ÐÌ3-82-83 ñәéêåñêåëó êåðåê. Îëàðäû æàáûқ áөëìåëåðäå àéíàëàäàғû îðòà òåìïåðàòóðàñû 30-50îÑ, ûëғàëäûëûғû 80îÑ æәíå âåáðàöèÿíûң, ûñòûқ ãçäàðäûң, áóëàðäûң òîê µөòê³çåò³í øàңäàðäûң áîëìàóû òàëàï åò³ï îðíàòàäû. Êөá³íåñå ÃÎÑÒ Ì254-80 ñàé, á³ðë³ê øêàôòûқ. Ùèòòàðäû, åê³ æәíå үø ñåêöèîíäû àðòқû åñ³êòåð³ áàð æәíå àç ãàáàðèòò³ ùèòòåð, ïàíåëä³ê ùèòòåð êàðêàñûìåí äèñïå÷åðë³ê áөëìåëåðäå қîëäàíûëàäû.
Казеинді кептіру, престеу, ұсату µөä³ð³ñ³í³ң òåõíîëîãèÿëûқ æåë³ñ³í³ң àâòîìàòòàíäûðó ùèò³í³ң ïðîöåñ³ åí³ 2000 ìì, òåðåңä³ã³ 600 ìì, áè³êò³ã³ 2200* ìì áîëàòûí á³ð ñåêöèîíäû ùèò. Øêàôòûқ ùèòò³ң øàðòû áåëã³ëåíó³ ÙØ-ÇÄ.
Ùèòò³ң æîғàðғû áөë³ã³íäå 1525 ìì áè³êò³êòå ñåêöèÿ áîéûíøà Ö220-9 æàðûқ áåðã³øòåð îðíàëàñқàí. Æàðûқ áåðã³øòåðä³ң ñàíû 9, æàðûқ áåðã³øòåðä³ң àðàñûíäàғû àðà қàøûқòûғû 87 ìì. HL1 æàðûқ áåðóø³ àâòîìàòòàíäûðó ùèò³í³ң қîðåã³í³ң қîñûëғàíû òóðàëû äàáûë áåðåä³. SF1 қàéòà қîñқûøûí áàñқàíäà æàíàäû. HL2 – HL11 æàðûқ áåðã³øòåð³ Ì1, Ì2, Ì3, Ì4, Ì5 ýëåêòðқîçғàëòқûøòàðûíûң қîñûëóû òóðàëû äàáûë áåðåä³.
1200 ìì áè³êò³êòå ÄÊÁ-1Ì òèïò³ µөëøåóø³ òүðëåíä³ðã³ø³ îðíàëàñқàí, ðåòò³ê íîìåð³ – 10. Òóðà ñîë áè³êò³êòå ÊÑÌ-4 òèïò³ òåìïåðàòóðàíû ðåòêå êåëò³ðåò³í êөï³ð³ îðíàëàñқàí, ðåòò³ê íîìåð³ – 11. ÐÓÑ òèïò³ äåңãåé µөëøåã³ø құðàëû, ðåòò³ê íîìåð³ -12 áîëàäû.
635 ìì áè³êò³êòå SB1 áàòûðìàñû, ðåòò³ê íîìåð³ – 13, äàáûë áåðóä³ң òåêñåð³ëó³í қîñàäû. Îñû áè³êò³êòå ÏÊÅ-112-1 áàòûðìà ïîñòòàðû, ñàíû – 8 îðíàòûëғàí. Áàòûðìà ïîñòûíäà қàðà “қîñó” æәíå қûçûë òүñò³ “òîқòàòó” áàòûðìàëàðû áàð. 24 áàòûðìà ïîñòû Ì1 ýëåêòðқîçғàëòқûøûí қîñàäû. 25 áàòûðìà ïîñòû Ì2 ýëåêòðқîçғàëòқûøûí қîñàäû. 26 áàòûðìà ïîñòû Ì3 ýëåêòðқîçғàëòқûøûí қîñàäû. 27 áàòûðìà ïîñòû Ì4 ýëåêòðîқîçғàëòқûøûí қîñàäû. 28 áàòûðìà ïîñòû Ì5 ýëåêòðқîçғàëòқûøûí қîñàäû.
Áàðëûқ ÏÌÎ-Ô45 қàéòàқîñқûøòàð àðàñûíäàғû àðà қàøûқòûғû 100 ìì áîëàäû. 635 ìì áè³êò³êòåã³ 13 ïåí 14 íîìåðë³ áàòûðìàëàðû àðàñûíäàғû àðà қàøûқòûқ 100 ìì-ãå òåң áîëàäû. Áàðëûқ áàñқàðó ïîñòòàðû àðàñûíäàғû àðà қàøûқòûқ 75 ìì áîëàäû. 1200 ìì áè³êò³êòåã³ 10 ìåí 11 íîìåðë³ құðàëäàð àðàñûíäàғû àðà қàøûқòûғû 345 ìì-ãå òåң áîëàäû, 11 ìåí 12 íîìåðë³ құðàëäàð àðàñûíäàғû àðà қàøûқòûғû 310 ìì áîëàäû.

Ìîíòàæäûқ ñұëáà

Êîìïëåêñò³ê құðûëғûëàðäûң íåã³ç³íäå ýëåêòðë³ê қîñûëûñòàðäû, ñîíûìåí қàòàð қîñûëó-åíó îðûíäàðûí êөðñåòåò³í ñұëáà. Ìîíòàæäûқ ñұëáàëàðûíäà áàñқàðó àïïàðàòòàðû өòê³çã³øòåð áàñқà ýëåìåíòòåð ùèòòåðäå қàëàé îðíàëàñòûðñà, ñîғàí ñәéêåñ ñûçûëàäû. Àâòîìàò òàíäûðóäûң ðåëåë³ê-êîíòàêò³ë³ê ñұëáàëàðû ïðèíöèïèàëäû æәíå ìîíòàæäû ñұëáàëàðûíäà îðûíäàëàäû. Ìîíòàæäûқ ñұëáà ìàñøòàáñûç, өëøåìäåðñ³ç ùèòòàðäà îðíàëàñàäû. Ìîíòàæäûқ ñұëáà ïðèíöèïèàëäûқ ñұëáàғà ñәéêåñ êåëó êåðåê. Áàðëûқ àïïàò òèïòåð³, құðàëäàðûíà ñàé áîëó êåðåê. Ñұëáàäà қîñûëûñòàðäûң қîñқûøûí íөì³ðëåéä³, құðàëäàðäûң àïïàðàòòàðäûң øûғàðûëóû, өòê³çã³ø, êàáåëü, құáûëûñòàðäûң àғûìûí êөðñåòåä³. Ìîíòàæäûқ ñұëáàíû ãðàôèêò³ê, àäðåñò³ê æәíå êåñòå òәñ³ëäåð³ìåí îðûíäàéäû.
Ùèò қàáûðғàñûíûң îðòàңғû ñåêöèÿñûíûң òөìåíã³ áөë³ã³íäå êëåììàëûқ қàëûáû ÕÒ1 îðíàëàñқàí. ÕÒ1 êëåììàëûқ қàëûïқà қîçғàëòқûøòàð Ì1, Ì2, Ì3, Ì4, Ì5 æәíå îðûíäàóøû ìåõàíèçìäåð æàëғàíғàí.
Ùèòò³ң îң æàқ ïàíåë³íäå åê³ àâòîìàòòû SF1, SF2 ñөíä³ðã³øòåð³ îðíàëàñқàí. Àâòîìàòòàðäûң òөìåíã³ áөë³ã³íäå îí үø VD1-VD11 äèîäòàðäàí құðàëғàí äèîäòàð ïëàòàñû êөðñåò³ëåä³. Îäàí êåé³í үø ýëåêòðқîçғàëòқûøòû îðûíäàóøû ìåõàíèçìäåð³í³ң ðåëåëåð ïëàòàñû æәíå áåñ ýëåêòðìàãíèòò³ îðûíäàóøû ìåõàíèçìäåð³í³ң ðåëåëåð ïëàòàñû îðíàòûëғàí.
Ùèòò³ң ñîë æàқ ïàíåë³íäå æîғàðғû øåò³íäå XS ðîçåòêà îðíàëàñқàí. Îíûң àñòûңғû æàғûíäà Ð-130 ìàðêàëû ìèêðîêîíòîðëëåðû îðíàëàñқàí. Ìèêðîïðîöåññîðäûң îí òîғûç ê³ð³ñ³ æғíå îí á³ð øûғûñû áàð. Ê³ð³ñòåð³ äàò÷èêòåðãå, àë øûғûñòàðû îðûíäàóøû ìåõàíèçìäåðä³ қîñàòûí қàéòàқîñқûøòàðғà áàðàäû. Ìèêðîïðîöåññîðäàí êåé³í ÕÒ2 êëåììàëûқ қàëûïқà òåìïåðàòóðàëûқ, äåңãåéë³ê, êîíöåíòðàöèÿëûқ, øûғûíäûқ äàò÷èêòåðä³ң µөòê³çã³øòåð³ æàëғàíғàí.
Баќылау және басќарудыњ оперативті аппаратурасы (ќайтаќосќыштар, кілттер, басќару батырмалары жѓне т.с.с) - 800-1600 мм.
Кабельдерді бекіту стойкалары - 150 мм. Щитќа 220 В 50 Гц ќорегі барады, ол сыртќы ќоректен ХТ1 клеммалыќ ќалыбына кетеді, одан ќорек ќ±ралдарѓа өткізгіштер шлейфімен барады. Ќорек принципиалдыќ с±лбадаѓыдай 800 және 801 деп белгіленеді. ХТ1 клеммалыќ ќалыптан 800 өткізгішінен ќорек SF1 автоматына беріледі. 800 өткізгіші SF1 автоматымен ќосылѓаннан кейін 802 деп белгіленеді, себебі өткізгіш ‰зіледі.

Құралдарды таңдау

Температуралық реле: Маркасы РТ-25 (ТУ16-523.470-77, 3425792000). Сұйық және газ орталарындағы температураны автоматты түрде бақылауға және реттеуге қолданылады. Ортаны бақылау температурасының диапазоны (25...200)ºС. Қосылу дәлдігі ±5ºС. Ажыратылатын контактілері 1. Коммутациялау тізбегіндегі кернеу: тұрақты тоқ 220В және айнымалы тоқ 220В, 50 немесе 60Гц. Ағыту қуаты тұрақты тоқ кезінде 5Вт, айнымалы тоқ кезінде 30В·А. Өлшемдері: диаметрі 340×280мм.
Милливольтметр пирометрические узкопрофильные типы МВУ6.
Предназначены для измерения и регулирования температуры в комплекте с термоэлектрическими преобразователями и термопреобразователями сопротивления.
Техническая характеристика милливольтметров МВУ6
Класс точности 1
Предел измерения по ГОСТ 9736-68
Погрешность срабатытвания регулирующего 1 и 1,5
Устройства % от абсолютной величины
основной допустимой погрешности
Сигналы постоянного тока при выходе
бесконтактном 0,25 А, 12 В
контактном 5 А, 220В
Потребляемая мощность, Вт 3; 8; 12;
Габаритные размеры милливольтметров, мм 160 * 30
Масса прибора, кг
показывающего 1,9
регулирующего 4,3
Басқару түймешегі: Типі КЕ011, өлшемі 40×42×57 (ТУ16-642.015-84, 3428421010). Айнымалы тоқ кезіндегі кернеуі 660В, жиілігі 50-60Гц, ал тұрақты тоқ кезінде 440В. Номиналды жылулық тоғы 10А. Қорғау дәрежесі ІР40, ІР54. Цилиндрлік және саңырауқұлақты басқышымен шығарылады.
Түймешек орны: Типі ПКЕ 112-1У3 (ТУ16-642.006-83, 3428441111). Эксплуатациялық қолданылуы: қуысқа орнату үшін. Басқыштар саны 1. Басқыш жағынан қорғау дәрежесі ІР40, контактілі элемент жағынан ІР00.
Дабыл беретін шам: Типі ТСМ-110 (ТУ16-535.424-79, 3461810000). Стационарлы электрлі құралдарда қолданылады. Кернеуі 220В, 50Гц. Қуаты 10 немесе 25Вт. Қорғау дәрежесі ІР41. Шамы Ц220-10 немесе 220-230-25.
Электромагнитті қосқыш: Типі ПМА-3102А (ТУ16-644.005-84, 3427413300). Реверсті емес, релесіз. Қорғау дәрежесі ІР00.
Соққыштың электр қозғауышы: Типі 4АМ100L8У3 (ТУ16-510.776.81, 3322351000). Үш фазалы электр қозғауыш. Қуаты 1,5кВт. Айналымы 675айнмин. Қысқа тұйықталуы (к.з.) ротормен. Жұмыс істеу кернеуі 220-660В.
Кеілген матрицаның электр қозғауышы: Типі 4АМ100L8У3 (ТУ16-510.776.81, 3322351000). Үш фазалы электр қозғауыш. Қуаты 3кВт. Айналымы 700айнмин. Қысқа тұйықталуы (к.з.) ротормен. Жұмыс істеу кернеуі 220-660В.
Насосо дозатордың электр қозғауышы: Типі 4АМ100L8У3 (ТУ16-510.776.81, 3322351000). Үш фазалы электр қозғауыш. Қуаты 3кВт. Айналымы 700айнмин. Қысқа тұйықталуы (к.з.) ротормен. Жұмыс істеу кернеуі 220-660В.
Араластырғыш электр қозғауышы: Типі 4АМ100L8У3 (ТУ16-510.776.81, 3322351000). Үш фазалы электр қозғауыш. Қуаты 3кВт. Айналымы 700айнмин. Қысқа тұйықталуы (к.з.) ротормен. Жұмыс істеу кернеуі 220-660В.

Қорытынды

Курстық жобаны жетілдіру тақырыбы Казеинді престеу, кептіру, ұсақтау құрылғысының технологиялық процесін автоматты басқар жүйесін жасау. Автоматтандыру нысандары мен агрегаттар конструкция тенденциясыныњ к‰рделенуі бірлік қуатыныњ жоѓарылауы мен бірлік өлшемдерініњ көтерілуіне байланысты. Сонымен қатар технологиялық процесстердіњ өздері де к‰рделенді. Олардыњ параметрлерін сипаттайтын параметрлер жиі критикалық мәнге дейін жетеді. Б±ныњ барлыѓы басқару ж‰йесін ±йымдастыруда сапалық қозѓалыстарды талап етеді, барлық автоматты т‰рде басқару ж‰йесініњ аспектілеріне ғсері болады (ж‰йелік, ақпараттық, аспаптық және конструктивті-технологиялық). Ж‰йелі т‰рде қарасақ, автоматты басқару ж‰йесі аса байланыстырақ, жалпы режимді, кењістікте бөлінген, алгоритмдік дењгейі аса жоѓары болуы қажет.
Қазіргі заманѓы өндірістік автоматика аспаптары әмбебеп ақпаратты өњдеу қ±ралдарын пайдаланады. Сандық есептеуіш техникасы, яѓни б±л автоматты т‰рде реттегіштіњ әмбебап қ±ралдарын жасауѓа м‰мкіндік береді. өйткені автоматты реттеу тапсырмалары ‰шін программалаушы, бақылаушы реттеу процесін бақылау ‰шін электронды-сғулелі терминалды т‰тік дисплейі, ақпарат беру ‰шін байланыстыњ тыѓыз каналдарын жасауѓа м‰мкіндік береді.
Қазіргі уақытта автоматты реттеу ж‰йесінде пайдаланып ж‰рген аспаптар мен қондырѓылар өте көп әр тектілігімен сипатталады.
Желініњ автоматтандыру желісін жақсартып, оѓан жања жақсартылѓан микроконтролер енгіздім.
Ғылыми көз қарас бойынша, бұл жасалған жүйе, қойылған мәселені шеше алатын озат технология болып табылады.
Берілген курстық жоба, алынған мамандық бойынша болашақтағы жұмыстың танымдық негізі бола алады.

Қолданылған әдебиеттер

1. И.К.Петров
Технологические измерения и приборы в пищевой промышленности.
М.: “Агропромиздат”, 1985 ж.
2. Бекбаев А.Б.
Атоматика және өндiрiстiк процестердi автоматтандыру.:- Алматы. Бiлiм , 1995ж
3. А.С. Клюев, Б.В.Глазов, А.Х.Дубровский, А.А.Клюев
Проектирование систем автоматизации технологических процессов.
М.: Энергоатомиздат, 1990 ж.
5. А.И.Емельянов, О.В.Капник
Проектирование систем автоматизации технологических процессов.
М.: Энергоатомиздат, 1983 ж.