ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫ

1941ж. 22 маусымда таң атқанда гитлерлік Германия Кеңес одағына шабуыл жасады. Германия жағынан Румыния, Венгрия, Италия, және Финландия шықты.
Қарсыластарының жасақ тобының саны 5,5 млн адам, 190 дивизия, 5 мың самолёт, шамамен 4 мың танк және өзі жүретін артилериялық құрылғылар, 47 мың қару- жарақ пен миномёттер құрады.
1940 жылы құрылған «Барбаросса» жоспарына сәйкес Германия өте қысқа мерзімде (6-10 апта ішінде) Архангельск Волга – Астрахань сызығына шығуды жоспарлады. Бұл блицкриг – тез соғысқа мақсат болған. Осылай Ұлы Отан соғысы басталды.

ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫНЫҢ НЕГІЗГІ КЕЗЕҢДЕРІ.
Бірінші кезең (22 маусым 1941 жыл – 18 қараша 1942ж) соғыс басталған күннен бастап кеңестік жасақтың Сталинграт астында шабуылына дейін. Бұл СССР үшін ең қиын кезең болған.
Басты шабуыл бағытына қарай адамдар және соғыс техникасында көп артықшылық жасау арқылы, неміс әскері маңызды жетістіктерге жетті. 1941 жылы қараша айының соңына қарай кеңес жасақтары Ленинград, Москва, Ростов-на-Донуға дейін қарсыластың асып түсетін күшінің соққысының шегініп, дұшпандарына өте үлкен территория қалдырды. Қаза тапқан, жоғалған және тұтқындар мен шамамен 5 млн адам, танктер мен сомолёттердің үлкен бөлігін жоғалтты.
Неміс фашистік жасақтардың 1941 жылдың күзінде негізгі күштері Москваны жаулауға бағытталды. Москва үшін шайқас 1941 жылы 30 қыркүйегінен бастап 1942 жылы 20 сәуіріне дейін жалғасты 1941 жылы 5 – 6 желтоқсанда қызыл армия шабуылға шықты. Қарсыласын Фронт қорғанысы жұмылып кетті. Фашистік жасақтар Москвадан 100-250 км -ге лақтырылды. Москваны жаулау жоспары құлады шығыста тез соғыс болмады.
Москва түбіндегі жеңіс үлкен халықаралық маңызға ие болды. Япония және Турция СССР –ға қарсы соғысқа шығудан тиылды. Бірақ 1942 жылы кеңестік басшылықтың қателігіне (ең алдымен Сталинің) Қызыл Армия Солтүстік – Батыста. Харьков және Қытай қырым түбінде бірнеше үлкен жеңіліске ұшырады Неміс фашистік жасақтар Волгаға Сталингратқа және Кавказға шықты. Осы бағыттағы кеңес жасақтардың қайратты қорғанысы, сонымен қатар елдің экономикасының соғыс рельсіне ауыстырылуы жиналған соғыстық шаруашылық жасау дұшпан тылында партизандық қозғалыс жасау кеңестік жасақтардың шабуылына қажетті шарттар дайындады.
Екінші кезең (19 – қараша 1942 жыл 1943 жылдар соңы) соғыста негізгі өзгеріс қорғаныстың шайқаста қарсыласмты шаршатып және қанын төгіп, 1942 жылы 19 қарашада кеңес жасақтарының жаудың шабуылына қарсы шабуылға көшті. Сталинград түбінде қоршауға алынып 22 фашистік дивизялар құрамында 3 мыңнан көп адам болды. 1943 жылы 2 ақпанда осы топ жойылды. Осы уақытта дұшпандық жасақтар Солтүстік Кавказдан қуылған болатын. 1943 жылы жазына қарай кеңестік Германиялық Фронт тұрақтандырылды. Өздеріне ыңғайлы Фронт конфигуратциясын қолдана отырып, фашистік жасақтар 1943 жылы 5 шілдеде стратегиялық бастаманы қайтару және кеңестік топ жасақтарда Курстың доғада қоршап алу мақсатымен Курс түбіне шабуылға көшті. Өте қатігез \күресте қарсыластың шабуылы тоқтатылған болатын. 1943 жылы 23 тамызда кеңестік жасақтар Орел, Белгород, Харьковты босатып алды да, Днепірге шықты, 1943жылы 6 қарашада Киев азат етілді.
Жаздық-Күздік уақыттағы шабуыл кезінде қарсыластың жарты дивизиясы талққандалды. Кеңестік одақтық біршама терииториялары азат етілді. Фашистік блоктың ыдырауы басталды,1943 жылы соғыстан Италия шықты. Әскери өнеркәсіп 1943 жылы Фронтқа 29,9 мың самолёт, 24,1мың танк, 130,3 мың қару жарақ түрін берді. Бұл Германия 1943 жылы шығарғанда қарағанда көп болды. 1943 жылы Кеңес одағы Германияны әскери техникамен қару-жарақтың негізгі түрін өндіруден озып кетті.
Үшінші кезең (1943 жылы 8 мамыр 1945 жыл) Ұлы Отан соғысының аяқталу кезеңі. 1944 жылы кеңестік экономика бүкіл соғыс уақытында ең жоғарғы денгейге жетті. Өнеркәсіп, өндіріс,транспорт, ауылшаруашылық сәтті дамыған. Әсіресе әскери өндіріс тез өсті. 1944 жылы шыққан танктер және САУ 1943 жылмен салыстырғанда 24тен 29 мыңға дейін көбейді ал соғыстың самолёттері 30 дан 33 мыңға дейін. Соғыс басталғаннан бастап 1945 жылға дейн шамамен, 6 мың кәсіпорын іске қосылды.
1944 жылы Кеңестік қарулық күштер жеңіспен аталды. СССР барлық терииториясы түгелмен фашистік оккулпанттардан азат етілді. Кеңестік Одақ Еуропа халқына көмекке келді. Кеңес әскері Полшаны, Руминяны, Болгарияны, Венгрияны, Чехословакияны, Югасловияны азат етті, Норвегияға да жетті. Руминия және Болгария Германияға соғыс жариялады. Финляндия соғыстан шықты.
Қыстағы шабуылда 1945 жылы Кеңес Әскері дұшпанды 500 км алыс лақтырды. Полша, Венгрия және Австрия Чехословакияның шығыс бөлігі шамамен түгел азат етілді. Кеңес әскері Одерге шықты. (Берлиннен 60км) 25 сәуірде 1945 жылы кеңестік жасақтар мен Американдық және ағылшын жасақтарымен Эльбіде, Торгау ауданында тарихи кездесу өтті. Берлиндегі сайыс қатігез және жігерлі сипатта болды. 30сәуірде кеңес жалауы рейхстагқа тігілді. 8 мамырда фашистік Германияның капитуляциясы актына қол қойюы өтті. 9 мамыр Жеңіс күні болды. 1945 жылдың 17шілдесінен 2 тамызға дейін СССР, АҚШ және Ұлыбритания ел басыларының үшінші Конференциясы өтті. 24 маусымда 1945жыл Москвада Қызыл алаңда жеңіс парады өтті. СССР жеңісі Гитлерлік Германиядан тек саяси және әскери емес, сонымен қатар экономикалық. Бұған дәлел болатын факт 1941 жылдың шілдеден 1945 жылы тамыз кезеңінде біздің елде біршама маңызда әскери техника және қару –жарақ Германияға қарағанда көп өндірді. Міне нақты берілгендер (мың штук);

ЖАПОНИЯМЕН СОҒЫС.
ЕКІНШІ ДҮНИЕ ЖҮЗІЛІК СОҒЫСТЫҢ АЯҚТАЛУЫ.
Бірақ Европадағы әскери қимылдардың аяқталуы. Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуын білдірген жоқ.
Ялтадағы бір беткей келіссөзге сәйкес (1945 ақпан) Кеңестік басшылық 8 тамыз 1945 ж Жапонияға соғыс жариялады.
Кеңестік жасақтар шабуыл қимылын 5 мың км-ден көп аралық фронттта қайырылды. Географиялық және климаттық жағдайлар, онда өткен сайыстық қимылдар өте қиын болған. Шабуылдаған кеңестік жасақтар Хинганның үлкен және кіші жоталарын Шығыс – Маньчжур тауларын, терең және ағынды өзендерді, сусыз шөлдерді, қиын өтетін ормандарды өту керек болды. Бірақ бұл қиындықтарға қарамастан жапондық жасақтар талқандалды.
Қайраткерлік сайыс кезінде 23 күн ішінде кеңестік жасақтар Солтүстік – Шығыс Қытайды, Солтүстік Кореяны, Сахалиннің Оңтүстік бөлігін және Куриль аралдарын азат етті. 600 мың солдат пен қарсыластың офицерлерін тұтқынға алынды, үлкен көлемде қару-жарақтар және әскери техника ұсталды. СССР-ң қарулы күштерінің соқтығысынан және оның соғыс бойынша одақтастар (ең алдымен АҚШ, Англия, Қытай) 1945 ж 2 қыркүйекте Жапония жауға берілді. Кеңестік Одаққа Сахалиннің оңтүстік бөлігі және Куриль аралдары.
АҚШ 6 және 9 тамызда Хиросима және Нагасакиге тастаған атом бомбалары жаңа ядролық дәуірдің басталуына себеп болды.
ХХғасыр басында Россияда қалыптасқан экономикалық және әлеуметік – саяси жағдай, 1905-1907жж. көтерілісті бастады, кейін Ақпан және қазан көтерілістері 1917ж.
Ресейдің бірініші дүние жүзілік соғысқа қатысуы, азаматттық соғыс және әскери интервенция 1918-1920жж. миллиондаған Ресейліктердің өмірінің жоғарылауына және елдің халық шаруашылығының үлкен күйзелуіне әкелді.
Большевиктер партиясының жаңа экономикалық саясаты (НЭП) жеті жыл ішінде (1921-1927жж.) күйзелуді жеңе алды, өнеркәсіпті қалыптастыру, ауыл шаруашылығы, транспорт, тауар – ақшалай қатынастар күйге келтіру, қаржылық реформа өткізу.
Ұлы Отан соғысы Екінші дүниежүзілік соғыстың негізгі құрамдас бөлігі болған. Кеңес елі және оның қарулы күштері соғыстың негізгі кезеңдерін өткізіп және Гитлерлік Германиядан тарихи жеңіске жетті.
Фашизм мен милитаризм күшіне қарсы жеңіске маңызды аманатты антигетлерлік коалиция қатысушылары енгізді. Екінші дүниежүзілік соғыстың негізгі сабағы соғысты алдын-ала жариялау бейбіт күштер қимылының бірлігін қажет етеді. Екінші дүниежүзілік соғыстың дайындалу кезеңінде оны болдырмауға да болады.
Көптеген елдер мен қоғамдық ұйымдар бұны жасауға ұмтылды, бірақ қимыл бірлігі болмады.