Тісті механизмдердің синтезі

Қазақстан Республикасының бiлiм және ғылым министрлiгi
Шәкәрiм атындағы Семей Мемлекеттiк университетi

3 деңгейдегі құжат
ОӘК

ОӘК042-14-1-02.1.20.1202-20113

Машина және механизмдер теориясы пәнінің кешені. Студент үшін пәннің жұмыстық бағдарламасы.

№2 Баспасы

Оқу-әдістемелік кешені
Машина және механизмдер теориясы

5В071200 Машина жасау мамандығы үшiн

Студент үшін пәннің жұмыстық бағдарламасы

Семей, 2013

Алғы сөз

1.ҚҰРАСТЫРҒАН
Құрастырушы - Қ.Ж. Тлеубердин Машина жасау технологиясы және механика кафедрасының Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің аға оқытушысы.

2.1.ТАЛҚЫЛАНДЫ
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің Машина жасау технологиясы және механика кафедрасының мәжілісінде талқыланды
2 қыркүйек 2013ж., хаттама № 1

Кафедра меңгерушісі ____________ т.ғ.к. С.Д.Токаев

2.2. ИТФ оқу-әдістемелік бюросы мәжілісінде талқыланды.
15 қыркүйек 2013ж., хаттама № 1

Төраға т.ғ.к. С.С.Толеубекова

2.3. Инженерлік-технологиялық факультеттің ғылыми кеңесінің отырысында
талқыланды 20 қыркүйек 2011ж., хаттама № 1

Төраға т.ғ.д. профессор А.Л. Касенов

3.БЕКІТІЛДІ
30 қыркүйек 2013ж., хаттама № 1

ОӘК төрағасы, бірінші проректор профессор Искакова Г.

№1 Баспасы орнына енгізілген.

Мазмұны

1.Жалпы жағдайлар
2. Пәнді оқып үйрену бойынша әдістемелік нұсқаулар
3. Курс саясаты және форматы
4.Баға қою саясаты
5. Пәнді оқып үйрену бойынша әдістемелік нұскаулар
6. ЖСӨЖ және СӨЖ пән мазмұны
7. Пән бойынша оқу графигінің күнтізбелік жоспары

1. Жалпы жағдайлар
1.1. Оқытушы және пән бойынша жалпы мәліметтер
Оқытушының Фамилиясы, аты, -Тлеубердин К.Ж.
Кафедра – Машина жасау технологиясы және механика;
Байланыс ақпарат- оқу ғимараты №10 кабинет №5
Сабақ өткізу орны - № 7 дәрісханасы
Пәннің аты – Машиналар және механизмдер теориясы;
Кредиттер саны – 3;
Жұмыс оқу жоспарындағы жазбасы № 1 кестеде келтірілген:

1.2.Машиналар және механизмдер теориясы – ол механизмдердің құрлымын,
кинематикасын, динамикасымен таныстыра отырып сонымен қатар механизмдердің құрлымын және синтезін қарастырады
1.2.ММТ курсының негізгі бөлімдері:
машиналардың және механизмдердің құрлымы;
механизмдердің геометриясы және олардың элементтері;
механизмдердің кинематикасы;
машиналардың және механизмдердің динамикасы ;
1.3. ММТ курсының мақсаты: механизмдердің анализі және синтезі.
1.4. ММТ курсының міндеті: түрлі механизмдердің және олардың жүйелерінің құрлымын,кинематикасын, динамикасын зерттеудің жалпы әдістерін жетілдіру.
1.5. Курстың пререквизиты:
Жоғарғы математика;
Инженерлік графикасы;
Теориалық механика.
1.6. Курстың постреквизиты:
Машиналар бөлшегі;
Көтеру - тасымалдау машиналары;
Автоматтау жобалау жүйесі.

1- кесте. Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі

Курс
Семестр
Кредит
саны
Дәріс,
сағ.
ТЖ,
сағ.
ЗЖ,
сағ.
ОСӨЖ,
сағ.
Сөж,
сағ.
Барлығы,
сағ.
Соңғы бақылау түрі
2
3
3
15
15
15
22,5
15
82,5
Емтихан,к.ж

2. Пәнді оқып үйрену бойынша әдістемелік нұсқаулар
Машиналар және механизмдер теориясы пәнін көрсетілген бағдарлама бойынша, тізбектеп оқып үйрену керек. Негізгі анықтамалар мен түсініктерді ажырату және математикалық қортындыларды түсіну қажет. Теориялық материалды оқып үйренгенде және есептерді шешу кезінде, математикалық есептеулер жүргізілетін шамалардың өлшем бірлігіне көңіл аудару қажет. Тақырыптың теориялық материалдарын оқып үйренгеннен кейін есептерді шешу әдістемесін ажырату қажет. Курс материалын жақсы меңгеру үшін әр тақырып бойынша конспект жазу ұсынылады.
Студенттердің өздік жұмысы Машиналар және механизмдер теориясы пәнін оқып үйренгенде аудиториялық сабақтарды айтарлықтай толықтыратын, жауапты және маңызды бөлігі болады. Өздік қарастыруға жеке теориялық тарауларды оқып үйрену, тақырып бойынша есеп шығару, сонымен бірге есептік-сызба тапсырмалары (ЕСЖ) және бірқатар сұрақтарды өздігінен зерттеуге беріледі. Өздік жұмысқа бақылау ауызша түрде және жазба сұрақтар, коллоквиумдар, тестер, зертқаналық және есептік-сызба жұмыстарды қорғау, сонымен бірге курстық жұмысты талдау мен қорғаумен іске асырылады. Әртүрлі жұмыстарды орындау кезінде (теориялық сұрақтарды қарастыру, есептерді шешу, рефераттарды жазу т.б.), жұмыстық бағдарламада көрсетілген тізімдегі оқулықтармен шектелу міндетті түрде емес. Каталогтан қарастырып, өтіп жатқан тақырыпқа сәйкес келетін аттарды кездестіруге болады. Ондай кітаптар қарастырып және тапсырыс беру керек. Ішінен қажет болатын материалдар кездесуі мүмкін. Рефераттың құрамына мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қортынды, қолданылған оқулықтар тізімі кіреді. Курстық жұмыстың құрамына титульді парақ, мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қортынды, қолданылған оқулықтар тізімі кіреді.Реферат жазғанда студенттердің өздері жетілдірілетін тақырыптар, қолданылатын оқулықтары келтіріліп, жеке дәптерге жазылады.Өздігінен шешуге жоспарланган есептер, қолданылатын оқулықтары келтіріліп, қажетті түсініктемелерімен жеке дәптерде орындалады.Курстық жұмыстары және ЕСЖ өңдеуСТУ 042-РМҚК-СМУ-8-2007 мәтіндік құжаттарды дайындаудың жалпы талаптары университеттің стандартына сәйкес болу керек. Аралық қортындыға дайындық оқып үйренген тақырыптарды жетілдіруден тұрады. Аралық бақылау келесі келтірілген формалардың бірімен жүргізіледі: жазбаша сұрақ, бақылау, тестілеу.

2. Курс саясаты және форматы
Сабаққа қатынасу студенттің міндеті. Егер қандай да бір себеппен студент сабаққа қатынаса алмаса, ол қарастарылмаған материал үшін жауапты болады. Сабақ жүріп жатқан уақытта тәртіп бұзғаны үшін аудиториядан шығарылады немесе курс бойындағы бағасы қанағаттанарлықсыз деп жазаланады.Бақылау жұмыстары міндетті түрде орындалып, уақытында тапсырылуы керек. Уақытында орындалмаған жұмыстар, автоматты түрде төмен бағаланады.ралық сынақтың қортындысында сабаққа қатнасуы, студенттің уақытында өздік жұмыстарды орындауы, ауызша немесе жазба түрде сабақтарда жауап беруі, аралық бақылаудың өзінің нәтижесі ескеріледі.
Көшіріп алу немесе плагиатқа (басқа студенттердің есептерін немесе дайын тапсырмаларды көшіру, пайдалану) жол берілмейді және сол үшін студент аудиториядан шығарылады немесе қанағаттанарлықсыз бағамен жазаланады.Ұялы телефондарды сабақ уақытында өшіру қажет.

4. Баға қою саясаты
Пән бойынша студенттердің білімін бақылау келесі түрде жүзге асырылады:
- ағымдағы бақылау (апта сайын жүргізіледі);
- аралық бақылау (8 және 15 апталар);
- қортынды бақылау академиалық мезгілдің соңында бір рет жүргізіледі
Ағымдағы бақылау - бұл жүргізілген дәрістер, тәжірбелік, зерттханалық сабақтар және оқытушының жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысы бойынша, студенттердің білімін жүйелі тексеру.
Пәнді оқып үйрену кезіндестуденттердің ағымдағы білімін тексерудің келесі түрлері қарастырылған:
- ауызша сұрақ;
- жазбаша сұрақ;
- құрамалы сұрақ;
- тәжірбелік сабақтарда есепті шешу және қорғау;
- зерттханалық жұмыстарды орындау және қорғау;
- конспектілер мен рефераттарды дайындау;
- ЕСЖ қорғау;
- Тестілер.
Студенттердің білімін аралық (рейтінгілік) бақылау 8-ші (Р1) және 15-ші (Р2) апталарда академиалық мезгілдің аралығында бекітілген график бойынша жүргізіледі. Пән бойынша баға қою100 %-тік шкаламен пайыздық мөлшермен жүргізіледі. Пән бойынша аралық аттестацияны жүргізген кезде, емтиханда (қортынды бақылауда) алған баллы және семестр бойынша жүргізілген бірінші және екінші рейтингтердің ағымдық үлгерімнің орта баллы ескеріледі. Рейтингті санау 1.1- кестенің көмегімен жүргізіледі, ол оқытушының сабақ журналымен толтырылады. Мұнда әр ұяшықта, рейтингті санау үшін қажетті, баллдар көрсетілген. 1.1- кестеге идеал студент енгізілген, ол мүмкін болатын максимал баллды жинайды. Идеал студенттің рейтингі 100%-ке тең. Топтың барлық нақты студенттерін идеал студентпен салыстырады.

1.1- кесте Студенттердің рейтнигісін санау.
№ студентердің тізім бойынша саны
Сабақ
қа қаты
насуы
Үйжұ
АБЖ
...
ГӨЖ

Р1, %
Сабақ
қа қаты
насуы
Үй
жұ
АБЖ
...
ГӨЖ
Отработка

Р2, %
1. Каппаров Н.
15
30
-
...
10
55
44
25
40
35
...
20
30
205
80
2. Исаев А
18
40
40
...
20
118
94
20
45
40
...
20
-
243
95
...

Идеал. студент
20
45
40
...
20
125
100
25
45
40
...
20
-
255
100

Егер студент ауырып немесе орында себептермен сабақ босатып және белгіленген мерзімінде аралық бақылауды тапсыра алмаса, соны растайтын құжаты болса, онда ол аралық бақылауды жеке өткізуге құқлы. Бұл жағдайда факултет деканы емтиханды семестрдің алдында, көрсетілген құжаттарға сәйкес аралық бақылауды тапсырудың жеке мерзімін белгілейді және студентке жеке рейтингтік ведомость береді.
Студент, пән бойынша қортынды бақылауға, егер оның семестр бойындағы рейтингтік баллы 50% тең немесе жоғары болғанда жіберіледі. Пән бойынша қортынды баға шкала (кесте) бойынша анықталады.
1.2- кесте. Студенттердiң бiлiмi келесi жүйеде бағаланады.
Баға
Әрiп.эквивалент
%
балл
Өте жақсы
А
А-
95-100
90-94
4,00
3,67
Жақсы
В+
В
В-
85-89
80-84
75-79
3,33
3,00
2,67
Қанағаттандырарлық
С+
С
С-
Д+
Д
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
2,33
2,00
1,67
1,33
1,00
Қанағаттанды-
ралықсыз
F
0-49
0,00

5.Пән мазмұны және сабақ түрі бойынша сағаттарды бөлу.
2-кесте. Пән мазмұны және сабақ түрі бойынша сағаттарды бөлу.

№

Тақырып
Сағат саны

Дәріс
ТЖ
ЗЖ
ОСӨЖ
СӨЖ
1
2
3
4
5
6
7
1
Негізгі түсініктер. Жазық иінді механизмдер түрі.
1

0,5
1
2
Механизмдердің құрлымдық талдауы және синтезі.
Механизмдердің құрлымдық формуласы
1

0,5
1

Жазық механизмдердің классын анықтау.

1

0,5
1

Механизмдердің кинематика-
лық сұлбасын құрастыру
және құрлымдық талдауы.

2
1
1
3
Жазық механизмдердің
кинематикалық зерттеуі.
1

0,5
1

Жылдамдықтар жобасы бойы-
нша механизмдерді зерттеу.

2

1
1

Иінді механизмдердің құрлымдық талдауы және синтезі.

2
1
1
4
Жазық механизмдердің
кинематикалық зерттеуін де графикалық және аналитика-
лық әдістерді қолданыу.
1

0,5
1

Үдеулер жобасы бойынша
механизмдерді зерттеу.

2

1
1
5
Механизмдердің күштік
талдауы.
1

1

Механизмдердің күштік талдауы.Теңгеруші күштерді анықтау.

2

1
1
6
Үйкеліс.Пайдалы әсер коэффи-
центі.
1

0,5
1

Буынтықты берлістің пайдалы әсер коэффицентін анықтау

2
1
1

Винтті жұптың пайдалы әсер коэффицентін анықтау.

2
1
1
7
Механизмнің берілген күш әсерінен қозғалысы.
1

0,5
1

Маховикнің инерция моментін
анықтау.

2

1
1
8
Механизмдерді теңестіру.
Статикалық және динамикалық
теңестіру.
1

0,5
1

Айналмалы қозғалтқыш бөлш-
ектерді ротарларды динамика-
лық теңестіру.

2
1
1
9

Механизмдерді синтездау
дың жалпы әдістері.
Жазық механизмдердің
синтезі.
1

0,5
1
10
Тісті механизмдердің синтезі
Тісті берлістердің ілісу теория-
сы.
1

0,5
1

Тісті берлістерді жобалау.

2

1
1

Айналдыра ою әдісмен эволь-
вентті тісті дөңгелектерді жасау.

2
1
1

Аспаптардың көмегімен тісті дөңгелектердің негізгі өлшемін анықтау.

2
1
1

11
Күрделі тісті механизмдер.
Планетарлы механизмдер.

1

0,5
1

Бір сатылы планетарлы
механизмді жобалау.

2

1
1

Тісті механизмдердің кинемат-
икалық талдауы.

1
0,5
1
12
Жұдырқшалы механиздердің синтезі.
1

0,5
1

Жұдырқшалы механизмді жобалау.

2

1
1
13
Манипуляторлар және робтар синтезі.

1

0,5
1
14
Өндірістік роботтар және манипуляторлар. Оларды мең-
геру әдістері.
1

0,5
1
15
Дірілден қорғау.
1

0,5
1
Барлығы
15
15
15
22,5
15

6. ЖСӨЖ және СӨЖ мазмұны .
Кредиттік жүйемен оқу кезінде студенттердің өздік жұмысын ұйымдастыру сапасын арттыруға жоғары талаптар қойылады, оған үй тапсырмаларын орындауда кіреді.
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысы – бұл кредиттік жүйемен оқу кезінде оқу жұмысының бір түрі, онда диалогтық тәртіпте аудиториялық сабақ түрінде өткізіледі, сонымен бірге аудиториядан тыс кеңес түрінде жүргізіледі.
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысының мазмұны және студенттердің өздік жұмысы кесте 4 кестеде келтірілген.
4 -кесте. ЖСӨЖ және СӨЖ жоспары.
ЖСӨЖ
СӨЖ

аудиториялық
аудиториядан тыс

Кинематикалық жұптардағы жергілікті артық байланыстар.

Артық байланыстардың машиналардың жұмыс-
істеу қабілетіне және
сенімділігіне әсері.

Кіріспе. Машиналар және механизмдердің негізгі түсінігі.
Жазық иінді механиз-
Мдердің кинематика-
лық берліс функцияла-
рын анықтауда анали-
тикалық әдістерді пайдалануда ЭЕМ қолданыу.
Кеңістіктегі механизмде-
рдің кинематикалық сип-
атамасы.

Кеңістіктегі механизм-
дердің құрлымдық тал-
даудың классификация-
сы.
Қалыптаспаған тәртіп механизмдердің жыл-
дамдығының өзгеру
заңы.
Иінді механизмдердің есептеуінің аналитика-
лық әдістері.

Механизм звеноларына әсер ететін күштер.
Механизмдердің теңгермеу түрлері.
Роторлардың теңгермеу және олардың түрлері.

Машиналардағы және механизмдердегі үйке- ліс түрлері.
Кинематикалық жұптар -дың элементерінің тозу-
ын есептеу.
Айналмалы кинматика-
лық жұптардағы үйкеліс
тер.
Механизмдердің күштік талдауында үй-
келіс түрі.
Үйкеліске энергияның шығындануы.

Статикалық теңгеріу тәсілі.
Машиналардың дірілак-
тивтігі және дірілден қорғау.
Механизм звенолары ның инерция күштерін тенгеріу.
Төмен жұпты механ измді кинематикалық сұлбасын синтездау.
Жоғарғы жұпты механ измді синтездау.

Синтездің негізгі міндеті.
Тербелісті динамика лықтүрде өшіру.
Машина мен механ- змдердің динамикалық моделдері.

Роботармен манипуля-
торлардың механизм-
дері.
Планетарлық механизм-
дердің сұлбасын таңдап
алыу.
Планетарлы берлістер-
дің кинематикасы.
Эвольвентті пішінді тісті берлістерден қысқаша мәлемет.
Тіс профилін түзету.
Модул шамасын және тістердің санын таңдап алыу.

Конусты тісті берлістер.
Гиперболоидты тісті берлістер.
Тістер профилінің қиылуы.
Планетарлық механиз-
мдердің тістер санын таңдап алыу.
Планетарлы берлістердің тіс санын анықтау
Конспект
Ілгермелі қозғалыста- ғы төменгі кинематика
лық жұптардағы үйкеліс.
Бұранда жұптардағы үйкеліс.
Жоғарғы кинематикалық жұптардағы үйкеліс.
Үздікті қозғалыстағы механизмдер.
Цилинрлі жұдырқшалы механизмдер.
Механизмдер жүйесінің
циклограммасы.

7. Машиналар және механизмдер теориясы пәнінің күнтізбелік
жоспары

Апталар
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

ЗЖ1
ОСӨЖ1
СӨЖ1

ОСӨЖ2
ЗЖ2

СӨЖ2
СӨЖ3

ОСӨЖ3
СӨЖ4
ЗЖ4
ОСӨЖ4
ЗЖ5
ЗЖ6
СӨЖ5
СӨЖ6
Балл
30
10
30
10
30
30
30
10
30
30
10
30
30
30
30
Барлығы балл
30
10
30
10
30
30
30
10
30
30
10
30
30
30
30