Тілдің этнопсихологиялық ерекшеліктері

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем
Тілдері Университеті

ағылшын тілі факультеті
неміс тілі факультеті
француз тілі факультеті

Педагогика және психология кафедрасы, Бас корпус, 309-бөлме

Мамандық: 050119 - Шетел тілі: екі шетел тілі

Бекітемін

Абылай хан атындағы ҚХҚ және ӘТУ ректоры

_______________________С.С. Құнанбаева

ЭТНОПСИХОЛОГИЯ
ПӘНІ БОЙЫНША С И Л Л А Б У С

Оқу формасы: күндізгі
Курс - 3 , семестр – 6
Пән бойынша кредит көлемі: 1 кредит
Аудиториялық - 15 сағат.
ОСӨЖ - 15 сағат.
СРС - 1О сағат.
Барлығы - 40 сағат.
Емтихан – 6 семестр

АЛМАТЫ , 2007

Жалпы редакциясын:
басқарған филолог. ғыл. докт., проф., ЖМ ХҒА академигі
С. С. Құнанбаева

Құрастырған:
пед. ғыл. канд., доцент К. М. Қалиева

Ғылыми кеңесші:
филолог. ғыл. канд., доцент Б.С. Жұмағұлова

Пікір жазған;
пед.ғыл.докт., проф. К. С. Успанов

Этнопсихология оқу курсының (ОҚ) құрылымы

1. Түсіндірме хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-5
2. Оқу курсының (ОК) пәндік құрылымы (модуль бойынша) ... ... ... .5-6
2.1. Модуль бойынша міндетті және қосымша әдебиеттер
(интернет дерек көздерін пайдалана отыра) ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6-9
3. ОК-ны оқытудың тақырыптық-мазмұндық жоспары (N1 кесте) ... ... .10-13
4. ОК-ның проблемалық сұрақтар көрсетілген модульдік интегративті
құрылымы (N2 кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13-24
5. ОК модулі бойынша студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ)
ұйымдастыру(N3 кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24-25
6.ОК бойынша студенттің кәсіби дайындығы
менеджменті сапасын ұйымдастыру (N4 кесте) ... ... ... ... ... ... ... ..25-27
7. Студенттердің білім, білік, дағдыларын бағалау
(СӨЖ-ді қоса есептегенде) өлшемдері мен көрсеткіштері
(N 5,6,7 кестелер) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27-29
8. Оқу курсын (ОК) меңгеру бойынша материалдар ... ... ... ... ... ... 29-30
9.Этнопсихология ОҚ бойынша атаулар сөздігі ... ... ... ... ... ... ...30-31
10. ОК-ны оқып аяқтағанда күтілетін нәтиже ... ... ... ... ... ... ... ... .31-32
11. ОК-ны оқып аяқтағанда күтілетін нәтижелерге табысты қол
жеткізудің алғышарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32
12. СӨЖ –ді орындау бойынша методикалық ұсыныстар ... ... ... ... ..32-34

1. Т ү с і н д і р м е х а т

Бағдарлама 05019 – Шетел тілі: екі шетел тілі мамандығы бойынша 3.08.019 – 2007 Қазақстан Республикасының жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес құрастырылды.
Қазақстан Республикасы дамуының бүгінгі жағдайында қоғам өмірінің барлық тұстарының демократиялануымен байланысты адамдар психикасының этникалық ерекшеліктері, ұлттық мінездің, ұлттық өзіндік сананың, этникалық сереотиптердің қалыптасуы мен қызметтері заңдылықтарын зерттеу ерекше өзектілікке ие болып отыр. Этникалық ерекшеліктерді зерттеу адам жайлы ұғымды тереңдетеді, адамдар психикасының әлеуметтік себептілігі мен тарихи өзгермелілігі заңдылықтарын кеңейтуге мүмкіндік береді.
Мұнымен байланысты, педагог кадрларды дайындауда этностардың ұлттық ерекшеліктері және олардың ұлтаралық қарым-қатынастардағы көрінісін зерттейтін этнопсихологияға ерекше көңіл аудару қажеттігі туындайды.
Этнопсихология курсы, сондай-ақ, қолданбалы, практикалық тұрғыдан да аса пайдалы. Ол сол не өзге этностың ұлттық психологиясындағы, салттары мен дәстүрлеріндегі стеротиптер мен өзгерістерді қадағалауға және анықтауға
жәрдемдеседі. Ал бұл ұлттық қарым-қатынас мәселелерін шешуде дұрыс бағдар ұстану үшін, сондай-ақ мектептер мен жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие процесінде этнопсихологиялық білімдерді пайдаланудағы практикалық жұмыста аса маңызды.
Кредиттік технология жайлы ұғым: Кредиттік технология (латынның credit– сенім) - бұл өздігінен білім алу деңгейін көтеруге және білімді шығармашылықпен игеруге бағытталған білім беру жүйесі. Ол білім траекториясын дербестендіру мен таңдауға негізделеді және білім көлемін кредиттер түрінде беруді қарастырады.
Кредиттік технологияға сәйкес силлабустың мазмұнында көрсетілгендей оқу курсының біртұтас міндетті компоненттерден тұратын құрылымы жасалады.
Кредиттік технологияның мақсаты: Болашақ маманның пәндік білімдерінің беріктілігіне қол жеткізуге бағытталған ауқымды кәсіби кең базалық дайындықты қамтамасыз ету.
Кредиттік технологияның негізгі міндеттері:
- студенттердің кәсіби шығармашылығын дамыту;
- өздігінен білім алуға қажеттілігін қалыптастыру.
“Этнопсихология” курсының негізгі мақсаты студенттерді этнопсихологиялық құбылыстармен, олардың қалыптасуы және дамуы ерекшелігімен, түрлі қауымдастықтар өкілдерінің қоғамдағы әлеуметтік процестерге өзіндік ықпалымен таныстыру.
Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін бағдарламада төмендегідей міндеттерді шешу қарастырылған
этнопсихологиялық әдебиетті оқып үйрену
этнопсихология методологиясы және зерттеу әдістерімен танысу
өмірдің барлық салаларындағы этносаралық өзара бірлескен әрекетке дайын және қабілетті тұлға қалыптастыру
оқу-тәрбие міндеттерін шешуде этнопсхологиялық білімдерді қолдану біліктері мен дағдыларын қалыптастыру.

Курс 40 сағат көлеміндегі 1 кредитке есептелінген. Оның 15 сағаты аудиториялық, 15- сағаты ОСӨЖ, 10 сағаты СӨЖ сабақтарына арналады.
Оқу курсының пререквизиттері, корреквизиттері және постреквизиттері
Пререквизиттер: орта, жалпы, бастауыш және орта кәсіби білім берудің Мемлекеттік стандартында қарастырылатын оқу пәндері: әдеп және жантану, адам және қоғам, әдебиет және т.б.
Кореквизиттер: шетел тілі: екі шетел тілі мамандығы бойынша Қазақстан Республикасының жоғары кәсіби білім беру Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты қарастыратын және студенттер қатар оқып үйренетін оқу пәндері: психология, философия, Қазақстан тарихы, әлеуметтану, педагогика, этнопедагогика және т.б.
Постреквизиттер: Қазақстан Республикасының жоғары кәсіби білім беру Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында осы мамандық бойынша қарастырылатын және келесі курстарда оқып үйренілетін оқу пәндері: шетел тілін оқыту психологиясы, кіші жастағы оқушыларды оқыту және тәрбиелеу психологиясы, ерте жастан оқыту дидактикасының өзекті мәселелері және т.б.
Этнопсихология курсын оқып үйрену барысында студенттерде төмендегідей кәсіби біліктер қалыптастыру қөзделеді және нәтиже күтіледі
түрлі этнопсихологиялық концепцияларды сыни және шығармашылық-пен талдау
этнопсихологияның негізгі категорияларын, тарихи даму кезеңдерін және қазіргі жағдайын ғылыми негізде талдау
этнопсихологиялық зерттеу әдістерін практикалық тұрғыдан пайдалану
педагогикалық міндеттерді шешуде этнопсихологиялық білімдерді пай-далана алу
этнопсихологиялық құбылыстарға өздігінен түсіндірме бере алу.

2. “Этнопсихология” курсының пәндік мазмұны
Курстың оқу-тақырыптық жоспары

Тақырыптардың аттары
Барлығы
Аудитор сабақтар
ОСӨЖ
СӨЖ
1 Модуль
45
15
15
15
І. ТАРАУ.ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1 Тақырып. Этнопсихология пәні, міндет--тері және зерттеу әдістері
5
2
2
2
ІІ.ТАРАУ.ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ ЖӘНЕ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

2.1. Тақырып. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
3
1
1
1
2.2. Тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
3
1
1
1
2.3 Тақырып. Казақстанда этнопсихоло-гиялық ойдың дамуы
3
1
1
1
ІІІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯ-НЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ

3.1. Тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
3
1
2
2
3.2. Тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
5
2
2
2
3.3.Тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
4
2
1
1
3.4. Тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
5
2
2
1

IV.ТАРАУ.ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ АСПЕКТІЛЕРІ

4.1.Тақырып.Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
3
1
1
1
4.2.Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихологиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
3
1
1
1
4.3. Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және өзін-өзі тәрбиелеу проблемасы

3
1
1
1
Барлығы:
45
15
15
15

І МОДУЛЬ
І ТАРАУ. ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1. тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
Этнопсихология ғылым ретінде. Этнопсихологияның пәні мен міндеттері. Этнопсихологиялық зерттеулердің негізгі бағыттары. Этнопсихологияның методологиялық негіздері және өзге ғылымдармен байланысы. Б.Ф.Поршнев-тің тарихи-психологиялық концепциясы және Л.Н.Гумилев ұсынған этностың биологиялық-географиялық концепциясы, олардың этнопсихологиялық зерттеулерді дамытудағы маңызы. Этнопсихологиялық зерттеулер әдістері және олардың классификациясы.
Негізгі ұғымдар: этнос, ұлт, этнопсихология, психологиялық антропология, салыстырмалы-мәдени психология, релятивизм,лабораториялық және экспериментальдық әдістер, сауалнама, бақылау, тестілер, интервью, проективтік әдістеме.

IІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ ЖӘНЕ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

2. 1. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этникалық айырмашылықтар, олардың түрлі халықтардың тұрмысы мен мәдениетіне, адамдардың тіршілік әрекетіне ықпалы мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).
Негізгі ұғымдар: географиялық детерминизм принципі, халық рухы, мінездің туа біткен ныщандары, халықтар психологиясы, психологиялық этнология.
2.2. тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
Орыс ойшылдарының (Н.Г.Герцен, В.Г.Белинский, Н.А.Добролюбовь және т.б. этнопси-хологиялық мұралары. Славянофилдер (К.С.Аксаков, А.С.Хомяков, И.Я.Данилевский және т.б.) еңбектеріндегі “орыстың жан-дүниесі” мәселелері. В.С.Соловьев, Н.А.Бердяев,А.А.По-тебня, Г.Г.Шпеттің этнопсихологиялық көзқарастары.
Л.С.Выготскийдің мәдени-тарихи теориясы. Ресейдегі этнопсихология ғылымының қазіргі жағдайы және даму болашағы.
Негізгі ұғымдар: халықтық”және “ұлттық” ұғымдарының ара–қатынасы (В.Г.Белинский бойынша), “бастан кешу” әдісі (К.Д.Кавелин), “халық” және “халықтық”(А.А.Потебни бойынша), ұжымдық рефлексология.

2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
Орхон-Енисей жазба ескерткіштеріндегі(У-УІІІ ғ.ғ.) этнопсихологиялық идеялар. Әл-Фараби түрлі халықтардың әдет-ғұрыптар, тілі мен мінез-құлықтары жайында. Ж.Баласағұн, М.Қашғари, А.Жүйнеки және т.б. этнопсихологиялық мұралары.
Қазақ ақын-жыраулары (Асан Қайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Ақтамберді және т.б.) шығарма-ларындағы халықтық мінез мәселелері.
Ш.Уәлиханов,Ы.Алтынсарин,А.Құнанбаев,Ш.Құдайбердіұлының этнопсихологиялық ой-пікірлердің дамуына қосқан үлесі. Қазақстан Респуликасында ғылыми этнопсихологияның дамуы және қалыптасуы.
Негізгі ұғымдар: этникалық айырмашылықтың мәні (әл-Фараби бойынша), түркілердің құндылық бағдарлары (М.Қашгари, Ж.Баласағұн), халық рухы ұғымы (Ш.Уәлиханов бойынша), шешендік қазақтардың халықтық культі.

ІII ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ

3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
Халықтық психология және этнопсихология. Этникалық стереотиптер – түрлі этникалық қауым өкілдеріне тән мораль, ақыл-ой, дене бітімі жайлы біршама тұрақты ұғым-түсініктер. Автостереотиптер және гетеростереотиптер. Этносаралық өзара ықпал. Түрлі этникалық қауымдастықтардағы тұлғааралық қабылдау мен қарым-қатынастар ерекщеліктері. Ұлттық стереотиптерді анықтауға психосемантикалық көзқарас (В.Ф.Петренко).
Негізгі ұғымдар: халықтық психология, этнопсихология, этникалық стереотиптер, қазақ этнопсихологиясы, автостереотиптер, гетеростереотиптер, көпэтникалық және бірэтникалық орта.

3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
Этникалық бағдарлар мен сенімдер, адамдардың өзге халықтардың тарихы мен қазіргі өмірі жайлы көзқарастары мен пікірлері. Ұлттың психикалық құрылымы және этникалық тұлғаның қалыптасуы. Халықтық мінез, темперамент және сезім. Жекелеген этникалық топтардың әсерленушіліктері, әдеттері, талғамдары, бағдарлары. Этникалық тұлға, оның қылығы мен мінезі ерекшеліктері.
Негізгі ұғымдар: ұлттың псхикалық құрылымы, этникалық өзіндік сана, теңдестік (бірдейлік), теңдесу (бірдейлендіру) процесі, этникалық тұлға.

3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
Қоғамдық сананың құрылымындағы ұлттық психология. Мүдделер, қажеттіліктер, бағдарлар, құндылық бағдарлар, сезімдер мен көңіл-күйлер – ұлттық психологияның құрылымдық элементтері. Ұлтқа қатыстылық кәдімгі сананың жүйетүзуші факторларының бірі ретінде.
Ұлттық мінез – ұлттық психологияның мәнді құрылымдық элементі. Ұлттық мінез және психикалық құылым. Ру, тайпа, халық, ұлт және олардың психологиялық аспектілері. Ш.Блондель, А.Валлон еңбектеріндегі менталитет жайлы ұғым. Қазақ ұлттық мінезінің кейбір белгілері. Қазақстан халық- тарының этнопсихологиялық мінездемесі.
Негізгі ұғымдар: ұлттық психология, діл, ұлттық мінез, ұлттық сезім, дүниеге көзқарас.

3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар – этникалық қауымдастықтардың тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын әрекет пен мінез-құлық формалары. Дәстүрлер – біршама стереотиптенген әлеуметтік-топтық құбылыс (Б.А.Душков). Дәстүрлердің өзгермелілігі. Дәстүрлер адамдардың тіршілік әрекетін реттейтін фактор, жеткіншек ұрпақ тәрбиесінің аса қуатты құралдарының бірі ретінде.
Негізгі ұғымдар: этникалық қауым, дәстүрлер, салттар, ғұрыптар, этномәдени орта, тұлғаның этномәдени әлеуметтенуі.

ІҮ-ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ АСПЕКТІЛЕРІ

4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
Тіл дүниені өзгеше елестету ретінде.(В.Гумбольдт). Мемлекеттік тіл жайлы ұғым және оның психологиялық аспектілері. Тіл – этностың өзіндік санасының біліну формасы. Өзге ұлттық мәдениет шеңберінде тілдерді оқыту. Ана тілі және өзге тілдер, олардың психологиялық айырмашылықтары. Этнос мәдениетіне бойлау, онымен теңесу - өзге тілді меңгерудің маңызды факторы.
Негізгі ұғымдар: тіл, мемлекеттік тіл, тілдік орта.

4.2. Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихологиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
Отбасылық өзара қарым – қатынастардың этнопсихологиялық ерекшеліктері. Тұлғаның ұлттық-дара өзгешеліктерін дамытуда отбасының ролі. Адамның өзіндік санасын анықтаушы этнопсихологиялық факторлар.
Негізгі ұғымдар: тәрбие, тұлға дамуының этникалық өзгешелігі, отбасы, инициация тәсілдері.

4.3. Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
Тіл және тұлға. Тіл және саясат. Этноцентризм және оның психологиялық аспектілері. Ұлттық нигилизм, мәңгүрттік, дүбара тұлға жайлы ұғымдар. Дүбаралық – қандай да бір әлеуметтік топтармен, этникалық қауымдармен арадағы аралық, тұрақсыз, “шекаралық” жағдай. Мұндай типтегі тұлғалардың пайда болу себептері.
Негізгі ұғымдар этникалық орта, тілдік мәдениет, тұлғаның дүбаралығы, этноцентризм, ұлттық даралық.

2.1. Міндетті және қосымша әдебиет
Міндетті әдебиет

1. Жарикбаев К.Б. Этнопсихология. Учебное пособие. Алматы, 1998.
2. Жарикбаев К.Б. К вопросу о различии понятий народная психология и этнопсихология Этнопедагогика и этнопсихология. – А, 1995.
3. Жарикбаев К.Б. К вопросу о комплексном изучении природы национального характера Этнопедагогика и этнопсихология. Том 2 – Алматы, 1996 – с.53-54.
4. Жарикбаев К.Б, Нукежанов Ж.С. Некоторые методологические проблемы этнопсихологических исследований Этнопедагогика и этнопсихология Том 2 –Алматы, 1996 – с.
5. Асмолов А.Г. Культурно-историческая психология и конструирование миров. Воронеж, 1996.
6. Бороноев А.О. Основы этнической психологии. СПб, 1991.
7. Гумилев Л.Н. Этногенез и биосфера земли. Л, 1989.
8. Джандильдин Н. Природа национальной психологии. А, 1971.
9. Крысько В.Г. , Деркач А.А. Этнопсихология: в 2 ч. М, 1992.
10. Лебедев Н.Н. Введение в этническую и кросс-культурную психологию. М, 1999.
11. Стефаненко Т.Т. Этнопсихология. М, 1999.
12. Этнические стереотипы поведения. М, 1985.
13. Иванова Т.Г. Изучение этнических стереотипов с помощью проективных рисунков Вопросы психологии. – 1998. №2.
14. Кон И.С. К проблеме национального характера. – История и психология. – М, 1971 – С 122-158.
15. Королев С.И. Вопросы этнопсихологии в работах зарубежных авторов.-М: Наука – 1970.
16. Леонтьев А.А. Национальная психология и этнопсихология – Советская этнография – 1983-№2.
17. Логинова Н.А. Этнические стереотипы казахов и русских в Казахстане Национальные процессы в Казахстане –А, 1992 – с.75-76.
18. Муканов М.М. Способ членения мыслей на национальных языках как предмет этнопсихологии Мышления и общения. Материалы Всесоюзного симпозиума –А, 1973.
19. Муканов М.М. Ч.Валиханов о некоторых вопросах этнопсихологии и психологии религии Вопросы психологии – 1973 -№3 –с.129-132.
20. Поршнев Г.В. Принципы социально-этнической психологии – М, 1961.

Қосымша әдебиет

1.Агеев В.С. К построению научной психологии. Сб: Межгрупповое взаимодействие. Социально-психологические проблемы.-М.,1990.
2. Артюнов С.А., Королев С.М. Этнопсихология как наука. Современная зарубежная этнопсихология. М.,1979.
3. БоронаевА.О., Павленко В.Н. Этническая психология. М.,1994.
4. Душков Б.А. Актуальные проблемы этнической психологии Психологический журнал № 6, 1991.
5. Дробижаева Л.М. , Кузнецов И.М., Кцоева Г.У. Некоторые проблемы этнопсихологических исследований. Психологический журнал №3, 1988.
6. Кадырова Р.Т. ,Карагозова Р.Р. Этнопсихологические факторы и задачи этнопсихологической науки Материалы научно-теор. конф. Вып. III - Алматы – 1990.
7. Козлов В.И. Проблемы этнического самосознания ее место в теории этноса. – Сов. этнография, №2 1974.
8. Королев С.И. Элементы духовной культуры в этнической психологии. – М.,1975.
9.Мухина В.С. Этнопсихология - настоящее и будущее Психологический журнал №3,1994.
10.Сарыбаев М.Н., Сангильбаев О.С. К проблеме методологии этнопсихологии. Материалы научн. конф. Использование традиций народной педагогики и психологии в учебно-воспитательном процессе – Алматы, 1992.
11. Филатова В.Н. Национальная психология как структивный элемент национального самосознания. – Фрунзе, 1970.
12. Солдатова Г.У. Межэтническое общение когнитивная структура этнического самосознания. – М.,1989.
13. Сужикова Б.М. Актуальные проблемы зарубежной этнопсихологии. – Алматы, 1992.
14. Сутормин А.И.Психический склад нации и тенденции его развития.-Л.,1973.
15. Прангашвили А.С. К понятию психического в народной психологии. – М.,1964

3. ОК-ны оқытудың тақырыптық-мазмұндық жоспары (№ 1 кесте)

Оқ-ның аты мен мазмұны

Оқу апталарының бірізділігі

ОК-ны ұйымд. формалары мен мазмұны

Ағымдық бақылау (АБ)
(қадағаланып отыратын)
АБ-ны өткізу мерзімі
Жұмысты өтеу мерзімі

Аудиториялық сабақтар
ОСӨЖ
СӨЖ

Сағат саны
ОК ұыймдастырудың формалары мен әдістері
Сағаттар санычасов
ОК-ны ұйымдастырудың формалары мен әдістері
Сағат саны
ОК-ны ұйымдастырудың формалары мен әдістері і

1. МОДУЛЬ
І ТАРАУ. ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1.Тақы-рып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері

1
2
Кіріспе
лек-ция
2
Ғылыми пікір-талас әдісі
1
Этнопсихология әдістерінің клас-сификациясын схема түрінде көрсету
Этнопсихология ғылым ретінде. Этнопсихологияның пәні мен міндеттері. Этнопсихологиялық зерттеулердің негізгі бағыттары. Этнопсихологияның методология-лық негіздері және өзге ғылымдар-мен байланысы. Этнопсихология-
лық зерттеу әдістері және олардың классификациясы.
1
IІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ
ЖӘНЕ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

2.1. ТақырыпБатыс елдерін-де этно-психоло-гиялық идеялар-дың пай-да болуы және дамуы

2
1
Шо-лу –
ана-
лити
ка-лық
лек-ция-сы
1
Ша-ғын топ әдісі.
1
Тақырып бойынша зерттеу жоспарын құрастыру
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этни-калық айырмашылықтар мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).

2.2.Тақы-рып. Ресейде этнопси-хология-лық ойдың дамуы

3
1
Ин-тер-
ак-
тив-
тік
лек-ция
1
Ғылыми пікір
талас әдісі
1
А.М.Мед-ведевтің Материа-лы русско-го геогра-фического общества как источ-ник по ис-тории эт-нической психоло-гии ста-тьясына рецензия әзірлеу
Орыс ойшылдарының (Н.Г.Герцен, В.Г.Белинский жәнет.б.)этнопсихо-логиялық мұралары.Славянофилдер (К.С.Аксаков,А.С.Хомяков,И.Я.Да-нилевский және т.б.) еңбектеріндегі “орыстың жан-дүниесі”мәселелері. Н.А.Бердяев,А.Потебня,Г.Шпеттің этнопсихологиялық көзқарастары.
Л.С.Выготскийдің мәдени-тарихи теориясы. Ресейдегі этнопсихология ғылымының қазіргі жағдайы және даму болашағы.

2.3.Тақы-рып. Қазақ-станда этнопси-хология-лық ойдың дамуы

4
1
Шо-лу
лек-
ция-сы
1
Ша-ғын
топ әдісі
1
Қазақстанда этно-психологияның да-муы тақы
рыбы бо-йынша мә-ліметтерді хронологиялық кар-та түрінде қорытын-дылаңыз
Орхон-Енисей ескерткіштеріндегі-(У-УІІІғ.)этнопсихологиялық идея-лар. Әл-Фараби түрлі халықтардың ғұрыптары,тілі мен мінез-құлықта-ры жайында.Ж.Баласағұн,М.Қашға-ри және т.б.этнопсихологиялық мұ-ралары. Қазақ ақын-жыраулары (Асан Қайғы, Қазтуған, Ақтамберді және т.б.) шығармаларындағы ха-лықтық мінез мәселелері.Ш.Уәли-ха-нов,Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев және т.б. этно-психологиялық ой-пікірлердің дамуына қосқан үлесі. Қазақстан Респуликасында ғылыми этнопсихологияның дамуы.

АҒЫМДАҒЫ БАҚЫЛАУ (АБ) 1
ІII ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
3.1.Тақы-рып. Халық-тық психоло-гия және этника-лық стерео-типтер

5
1
Про-
бле-
ма-
лық
лек-
ция
2
Ғылы-ми пікір-талас әдісі
1
Этника-лық стере-отиптер,
автостереотиптер,
гетеростереотиптер,ұғымдар-ының маз-мұнына компаративтік талдау
Халықтық психология және этно-психология. Этникалық стереотип-тер – түрлі этникалық қауым өкіл-деріне тән мораль, ақыл-ой, дене бі-тімі жайлы біршама тұрақты ұғым-түсініктер. Автостереотиптер және гетеростереотиптер. Этносаралық өзара ықпал. Түрлі этникалық қа-уымдастықтардағы тұлғааралық қа-былдау мен қарым-қатынастар ерек-щеліктері. Ұлттық стереотиптерді анықтауға психосемантикалық көз-қарас (В.Ф.Петренко)

3..2.Тақы-рып. Этника-лық өзіндік сана және оның компо-ненттері
.
6
1
Ин-тер ак-тивтілекция-әңгі-ме
1
Сынап ойлау әдісі
1
Этникалық өзіндік са-наның не-гізін құ-райтын компоненттердің са-лыстырма-лы сипат-тамасын жасаңыз
Этникалық бағдарлар мен сенімдер, адамдардың өзге халықтардың тарихы мен қазіргі өмірі жайлы көзқарастары мен пікірлері. Ұлттың психикалық құрылымы және этникалық тұлғаның қалыптасуы. Халықтық мінез, темперамент және сезім. Жекелеген этникалық топтардың әсерленушіліктері, әдеттері, талғамдары, бағдарлары. Этникалық тұлға, оның мінезі-құлқы ерекшеліктері.

3.3.Тақырып. Ұлттық психоло-гия және ұлттық мінез
7
1
Шо-
лу
лек-
ция-сы

1
Сынап ойлау әдісі
1
Қазақстанда жүргі-зілген эт-нопсих-қ зерттеулер негізінде
қазақ пор-третін құ-рас-у(өзін-дік баға-лау,субъективтілік деңгейі ерекшелік-тері...)
Мүдделер,қажеттіліктер, құндылық бағдарлар, сезімдер мен көңіл-күй ұлттық психологияның құрылым-дық элементтері. Ұлтқа қатыстылық кәдімгі сананың жүйетүзуші факторларының бірі ретінде.
Ұлттық мінез–ұлттық психология-ның мәнді құрылымдық элементі Ұлттық мінез және психикалық құрылым. Ру,тайпа, халық, ұлт және олардың психологиялық аспек-тілері.Қазақ ұлттық мінезінің кейбір белгілері. Қазақстан халықтарының этнопсихологиялық мінездемесі.

3.4.Тақы-рып. Дәстүр-лер, салттар, ғұрыптар

8
2
Шо-лу
ана-
ли-
тика-
лық
лек-
ция-
сы
2
Ғылы-
ми
пікір-
әдісі
1
Дәстүр,
салт,
ғұрып ұғымдары-на талдау жасау.Дәс-түрдің тұл-ғаға ықпа-лы жайлы нақты мы-сал келтір-іңіз
Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар этни-калық қауымдастықтардың тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын әрекет пен мінез-құлық формалары.Дәстүрлер – бір-шама стереотиптенген әлеуметтік-топтық құбылыс (Б.А.Душков). Дәс-түрлердің өзгермелілігі. Дәстүрлер адамдардың тіршілік әрекетін рет-тейтін фактор, жеткіншек ұрпақ тәр-биесінің аса қуатты құралдарының бірі ретінде.

ІҮ-ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ
АСПЕКТІЛЕРІ
4.1.Тақырып.
Ана тілі этнопси-хология-лық пробле-ма ретін-де
.

9
1
Практика
лық
бағ-
дар-лан-ған лек-ция-
әңгі-
ме
1
Сы-
нап
ойлау
әдісі

1
Тіл этникалық
бірдейлену фак-торы ретінде тақырыбы-на эссе жа-зу
Тіл дүниені өзгеше елестету ретінде.(В.Гумбольдт). Мемлекеттік тіл жайлы ұғым және оның психо-логиялық аспектілері. Тіл – этнос-тың өзіндік санасының біліну фор-масы. Өзге ұлттық мәдениет шең-берінде тілдерді оқыту. Ана тілі жә-не өзге тілдер, олардың психо-логиялық айырмашылықтары.Этнос мәдениетіне бойлау, онымен теңесу - өзге тілді меңгерудің маңызды
факторы.

4.2.Тақырып.От-басылық қарым-қат-р эт-нопсихологиясы және б.-р тәрбиесінің этн-қ аспект-рі

1010101010101!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!100І111111010
1
Про-бле-ма-лық
лек-ция
1
Ша-ғын
топ
әдісі

1
Балалар тәрбиесі-нің этно-психоло-гиялық проблема-лары та-қырыбына жоспар әзірлеу
Отбасылық өзара қарым – қатынастардың этнопсихологиялық ерекшеліктері. Тұлғаның ұлттық-дара өзгешеліктерін дамытуда от-басының ролі. Адамның өзіндік санасын анықтаушы этнопсихоло-гиялық факторлар.

4.3.Тақырып..Эт-никалық қауым-ң тілдік-мәдение-тін тәр-
б-у және қайта тәрб-у пробле-масы

11
1
Сы-нап
ой-
лау
әдісі
1
Кәсі-би

Тіл және тұлға.Тіл және саясат.Эт-ноцентризм және оның психоло-гиялық аспектілері. Ұлттық ниги-лизм, мәңгүрттік, дүбара тұлға жай-лы ұғымдар. Дүбаралық – қандай да бір әлеуметтік топтармен, этни-калық қауымдармен арадағы ара-лық, тұрақсыз, “шекаралық” жағдай. Мұндай типтегі тұлғалардың пайда болу себептері.

АҒЫМДАҒЫ БАҚЫЛАУ (АБ) 2
ОК МОДУЛІ БОЙЫНША ҚОРТЫНДЫ БАҚЫЛАУ

4.ОК проблемалық сұрақтар көрсетілген модульдік-интегративтік құрылымы (№2 кесте)

Мазмұны

І Модуль
І ТАРАУ. ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Проблемалық сұрақтар
1 Тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері

1.Этнопсихологиялық білімдердің болашақ маман тұлғасының кәсіби тұрғыдан қалыптасуындағы маңызы неде деп ойлайсыз?
2.Этнопсихологтар қазіргі әлемде этникалық теңесудің артып келетінін көрсетеді, сіздің ойыңызша,бұл құбылыс-тың себептері қандай?
3.Қалай ойлайсыз, этнопсихологияның арнайы білім саласы ретінде қалыптасу күрделілігі неде? (этнопсихология пәнаралық білім саласы болғандықтан, ұғымдар тү-сіндірмесінің әр түрлілігінен, екі этнопсихологияның бол-уынан: этнологиялық (психологиялық антропология), пси-хологиялық (салыстырмалы-мәдени психология).
Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1.Асмолов А.Г. Культурно-историческая психология и конструирование миров. Воронеж, 1996.
2.Бороноев А.О. Основы этнической психологии. СПб, 1991.
3.Гумилев Л.Н. Этногенез и биосфера земли. Л, 1989.
4. Джандильдин Н. Природа национальной психологии. А, 1971.
5. Крысько В.Г. , Деркач А.А. Этнопсихология: в 2 ч. М, 1992.
6. Лебедев Н.Н. Введение в этническую и кросс-культурную психологию. М, 1999.
7. Стефаненко Т.Т. Этнопсихология. М, 1999.
8. Этнические стереотипы поведения. М, 1985.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
1.1. тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
Этнопсихология ғылым ретінде. Этнопсихология пәні мен міндеттері. Этнопсихологиялық зерт-теулердің негізгі бағыттары. Этнопсихологияның методологиялық негіздері және өзге ғылымдармен байланысы. Б.Ф.Поршневтің тарихи-психологиялық концепциясы және Л.Н.Гумилев ұсынған этностың биологиялық-географиялық концепциясы, олардың этнопсихологиялық зерттеулерді дамытудағы ма-ңызы. Этнопсихологиялық зерттеулер әдістері және олардың классификациясы.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
1.1. тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
1.Ұсынылған әдебиеттер негізінде этнопсихология ғылымы міндеттерін анықтаңыз.
2.Халық мәдениеті мен өмір салты элементтерін зерттеуге бағытталған әдістерге сипаттама беріңіз.
3. Этнос қауымы өкілдерінің дара-этникалық белгілерін зерттеуге бағытталған әдістер тобының мазмұнын ашып көрсетіңіз.
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
1. ОСӨЖ.1. тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
1.Этнопсихология пәні және міндеттері.
2.Этнопсихологиялық зерттеу әдістері
3.Л.С.Выготскийдің мәдени- тарихи теориясының этнопсихоло-гияның дамуындағы ролі

IІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ
ЖӘНЕ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

Проблемалық сұрақтар
1.М.Лацарус пен Г.Штейнталь неліктен этнопсихологияның не-гізін салушылар деп аталады?
2.Этникалық айырмашылықтардың белгілері қандай? Осы мәселе бойынша Ш.Монтескье көзқарастарына өз пікіріңізді білдіріңіз.
3.Бұрынғы Кеңестер Одағы Республикаларында тәуелсіздік алғаннан кейінгі этнопсихологияның дамуы жайлы сипаттаңыз.

Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1.Мацеткин М.А. Вопросы этнической психологии в трудах А.А.Потебни. – М., 1999.
2. Королев С.И. Некоторые вопросы зарубежных этнопсихологических исследований Советская этнография № 1, 1986.
3. Артамонов В. Национальный характер и история. Таллин, 1990.
Алдамуратов А.Ж., Жарикбаев К.Б. Вопросы этнической психологии в произведениях И.Алтынсарина Алматы, 1991.
4. Кузнецов Ю.Ф. Эволюция этнопсихологических воззрений в русской общественной мысли. Автореф. Канд.дисс.М, 1974.
5. Медведев А.М. Материалы русского географического общества как источник по истории этнической психологии. Матер. Научн.практ.конф. Акт.проблемы психологии и педагогики в Казахстане – Алматы, 1990.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
2.1.Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялар-дың пайда болуы және дамуы
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этникалық айырмашылықтар, олардың түрлі халықтардың тұрмысы мен мәдениетіне, адамдардың тіршілік әрекетіне ықпалы мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).

2.2. тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
Орыс ойшылдарының (Н.Г.Герцен,В.Г.Белинский, Н.А.Добролюбовь және т.б.) этнопсихологиялық мұралары. Славянофилдер (К.С.Аксаков,А.С.Хомяков, И.Я.Данилев-ский және т.б.) еңбектеріндегі “орыстың жан-дүниесі”мә-селелері. В.С.Соловьев, Н.А.Бердяев, А.А.Потебня, Г.Г.Шпеттің этнопсихологиялық көзқарастары.
Л.С.Выготскийдің мәдени-тарихи теориясы. Ресейдегі эт-нопсихология ғылымының қазіргі жағдайы және даму бола-шағы.

2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
Орхон-Енисей жазба ескерткіштеріндегі(У-УІІІ ғ.ғ.) этнопсихологиялық идеялар. Әл-Фараби түрлі халықтардың әдет-ғұрыптар, тілі мен мінез-құлықтары жайында. Ж.Баласағұн, М.Қашғари, А.Жүйнеки және т.б. этнопсихологиялық мұралары.
Қазақ ақын жыраулары(АсанҚайғы,Қазтуған,Шал-киіз, Ақтамберді және т.б.) шығармаларындағы ха-тық мінез мәселелері. Ш.Уәлиханов,Ы.Алтынсарин,А.Құнанбаев,Ш.Құдайбердіұл-ының этнопсихологиялық ой-пікірлердің дамуына қосқан үлесі. Қазақстан Республикасында этнопсихология ғылы-мының дамуы.

Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
2.1.Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
1.Г.Гегельдің нәсілдік теңсіздіктің мәні, халықтар арасын-дағы айырмашылық жайлы айтқан пікірлеріне түсініктеме беріңіз.
2.Г.Гердердің негізгі идеяларын бөліп көрсетіңіз және олар-дың этнопсихология ғылымының дамуындағы ролін ашып көрсетіңіз.
3.К.Гельвецийдің халық мінезін анықтаудағы ұстанымы-мен танысыңыз және оған қатысты өз ойыңызды білдіріңіз.

2.2. тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
1.А.А.Потебнияның тіл концепциясына түсініктеме беріңіз.
2.Н.Л.Гумелевтің этностың биологиялық-географиялық концепциясындағы негізгі ойларды ашып көрсетіңіз.
3.19-ғасырдың ортасындағы орыс ғалымдарының этно-психологиялық идеиялары мен пікірлерінің қайсылары бүгінгі күні де аса маңызды және өзекті деп ойлайсыз?

2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
1.Әл Фарабидің этнопсихологиялық идеялары қазіргі ке-зеңде де өзектілігін ашып көрсетіңіз.
2.15-19ғасырлардағы қазақ ақындары мен жырауларының негізгі этнопсихологиялық идеяларының салыстырмалы си-паттамасын әзірлеңіз.
3.”20-ғасырдың басындағы қоғам қайраткерлері еңбекте-ріндегі этнопсихология мәселелері” тақырыбына түсінік-теме беріңіз.
Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
2.1.Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
1.Д.Юмның “Ұлттық мінез жайлы” кітабының этно-психологиялық маңызы” тақырыбына кеңейтілген жоспар құрастырыңыз.
2.Канттың көрсетуіндегі “халық” “ұлт” және “халық мінезі” ұғымдарына түсініктеме беріңіз.
3.” В.Вундттың этнопсихологияның қалыптасуына қосқан үлесі” тақырыбына реферат әзірлеңіз.

2.2. тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
1.Л.С.Выготскийдің мәдени-тарихи теориясына этнопсихо-логиялық түсініктеме беріңіз.
2.Е.Ф.Поршнев пен Н.Л.Гумелев теорияларындағы негізгі ой желілері бойынша салыстырмалы сипаттама құрастыру.
3.”Г.Г.Шпеттің Ресейдегі этнопсихология ғылымының да-муына қосқан үлесі” тақырыбы бойынша салыстырмалы талдау әзірлеу.

2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
1.М.Мұқановтың “Ақылды тарихи-этникалық аспектіде психологиялық зерттеу” еңбегін талдау.
2.Қазақстан Республикасы жағдайындағы этнопсихоло-гиялық проблемалар тізімін құрастыру және негіздеу.
3.Ш.Уәлихановтың қазақ этнопсихологиясының дамуына қосқан үлесі.
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
2.ОСӨЖ 2.1.Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
1.Антикалық әлемдегі этнопсихологиялық ойдың дамуы
2.Батыс ойшылдарының этнопсихологиялық идеялары
3.Халықтар психологиясы арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы
3.ОСӨЖ. 2.2. тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
1.19-ғ-ғы орыс ойшылдарының этнопсихологиялық зерт-теулері
2. Орыс миссионерлері мен саяхатшыларының есептері – этнопсихологиялық зерттеу көздері ретінде
3.Ресейдегі этнопсихология ғылымының қазіргі жағдайы және даму болашағы
4.ОСӨЖ 2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
1.Көне түркі жазба ескерткіштеріндегі этнопсихологиялық идеялар
2.Ортағасырлық Қазақстандағы этнопсихологиялық ойдың дамуы
3.ХХғ.б-ғы қазақ ойшылдары мен қайраткерлері шығар-маларындағы халықтық психология мәселелері
ІII ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
Проблемалық сұрақтар
1.Этнопсихологияның негізгі категориялары мен ұғымдары өзара қалай байланысқан? Оны схема түрінде бейнелеп көрсетіңіз.
2.Қалай ойлайсыз,.халықтық психология және этнопсихо-логия ұғымдарының айырмашылығы неде?
3.Тұлғаның этникалық өзіндік санасы даму процесінің оның жалпы дамуымен байланысы қандай?

Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1.Джарылкасымова Р.Ш. Этническое самосознание нации –Автореф.канд. дисс. – М., 1985.
2. Кон.И.К. Проблемы национального характера. В уч. пособ. История психологии - М, 1971.
3. Джандильдин Н. Природа национальной психологии. А, 1971.
4. Крысько В.Г. , Деркач А.А. Этнопсихология: в 2 ч. М, 1992.
5. Лебедев Н.Н. Введение в этническую и кросс-культурную психологию. М, 1999.
6.. Стефаненко Т.Т. Этнопсихология. М, 1999.
7. Этнические стереотипы поведения. М, 1985.
8. Иванова Т.Г. Изучение этнических стереотипов с помощью проективных рисунков Вопросы психологии. – 1998. №2.
9. Маматов М. Диалектика общего и особенного в психическом складе нации. Автореф.канд.дисс. –Ташкент, 1985.
10.Жарикбаев К.Б. Традиции и обряды как нормы поведения.
11. Жарикбаев К.Б. Чистов В.В. Этика и психология. Учебное пособие. – Алматы, 1997.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
Халықтық психология және этнопсихология. Этникалық стереотиптер – түрлі этникалық қауым өкілдеріне тән мораль, ақыл-ой, дене бітімі жайлы біршама тұрақты ұғым-түсініктер. Автостереотиптер және гетеростереотиптер. Этносаралық өзара ықпал. Түрлі этникалық қауымдастықтардағы тұлғааралық қабылдау мен қарым-қатынастар ерекщеліктері. Ұлттық стереотиптерді анықтауға психосемантикалық көзқарас (В.Ф.Петренко).
3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
Этникалық бағдарлар мен сенімдер, адамдардың өзге халықтардың тарихы мен қазіргі өмірі жайлы көзқарастары мен пікірлері. Ұлттың психикалық құрылымы және этникалық тұлғаның қалыптасуы. Халықтық мінез, темперамент және сезім. Жекелеген этникалық топтардың әсерленушіліктері, әдеттері, талғамдары, бағдарлары. Этникалық тұлға, оның қылығы мен мінезі ерекшеліктері.

3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
Қоғамдық сананың құрылымындағы ұлттық психология. Мүдделер, қажеттіліктер, бағдарлар, құндылық бағдарлар, сезімдер мен көңіл-күйлер – ұлттық психологияның құрылымдық элементтері. Ұлтқа қатыстылық кәдімгі сананың жүйетүзуші факторларының бірі ретінде.
Ұлттық мінез – ұлттық психологияның мәнді құрылымдық элементі. Ұлттық мінез және психикалық құылым. Ру, тайпа, халық, ұлт және олардың психологиялық аспектілері.

3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар – этникалық қауымдастықтардың тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын әрекет пен мінез-құлық формалары. Дәстүрлер – біршама стереотиптенген әлеуметтік-топтық құбылыс (Б.А.Душков). Дәстүрлердің өзгермелілігі. Дәстүрлер адамдардың тіршілік әрекетін реттейтін фактор, жеткіншек ұрпақ тәрбиесінің аса қуатты құралдарының бірі ретінде. Ш.Блондель, А.Валлон еңбек-теріндегі менталитет жайлы ұғым. Қазақ ұлттық мінезінің кейбір белгілері. Қазақстан халықтарының этнопсихология-лық мінездемесі.

Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
1.”Стереотиптер”, “этникалық стереотиптер”,”автостереотиптер”
“гетеростереотиптер” ұғымдарының мазмұнын таблица түрінде
ашып көрсетіңіз
2.Этникалық стереотиптердің өзге мінез-құлық стереотиптерінен
(автостереотиптерден, гетеростереотиптерден) айырмашылығы
неде?
3.Өзіңізге таныс этникалық стереотиптерді және олардың тұлға-
ның қалыптасуына ықпалын талдаңыз
3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
1.Әлемдегі қазіргі этникалық жанжалдардың мысалында эт-
никалық өзіндік сананың тұлға мінез-құлқына ықпалын тал-
дап көріңіз
2.Қалай ойлайсыз, этносаралық өзара ықпалдың шиеленісуін
жекелеген этникалық топтар өкілдерінің санасын (әсерленушіліктер, сезімдер, бағдарлар) арбаумен байланысты қарастыруға бола ма?
3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
1.”Ментальдық” және “ұлттық мінез” ұғымдарының арасындағы айырмашылықты анықтау
2.Батыс және шығыс мәдениеті адамының тұлғалық ұлттық мінезі немесе ментальдық дамуы ерекшеліктерін салыстырыңыз (И.Кон, Н.А.Бердяев, Р.Бенедикт және т.б. түсіндірмелері негізінде)

3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
1.Этнопсихологияның компоненттері ретіндегі дәстүрлер мен салттар нені білдіреді?
2.Халықтық дәстүрлердің, салттардың, ғұрыптардың тұлғаның тіршілік әрекетіндегі реттеушілік қызметін ескере отырып, жаңадан қалыптасушы дәстүрлер мен салттарды (корпоративтік
мәдениет, діни көзқарастың өзгеруі және т.б.) тұлға өз тіршілік
әрекетімен қалай үйлестіретіндігін талдаңыз
3.Аға ұрпақ дәстүрлері мен салттарының жеткіншек ұрпаққа бері-
луі қалай жүзеге асатындығы жайлы баяндаңыз

Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
1.Қалай ойлайсыз, кейбір кездерде жастардың өздерін түрлі топ-тар және бірлестіктермен (кришнаиттармен, рокерлермен және
және т.б.) теңестіру процесі байқалатыны неліктен?
2.Тұлғааралық қарым-қатынастағы тұлғаның этникалық қабылда-уының өзгешелігінен куә ететін мысалдар келтіріңіз (өзіңіздің жеке тәжірибеңізден )
3.Н.А.Логинованың “Этнические стереотипы казахов и русских
в Казахстане” статьясына (Национальные процессы в Казахстане –
Алматы, 1992, 75-76 беттер) рецензия жазыңыз
3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
1.Ұсынылған әдебиеттен “этникалық өзіндік сана” анықтамасын жазып алу және талдау
2.Этникалық өзіндік сананың негізгі компоненттерін схема түрінде көрсетіңіз және оларға түсініктеме беріңіз
3.”Ұлттық психологияның құрылымы және оның даму бағыттары” тақырыбына хабарлама әзірлеңіз

3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
1.Қазақстанда жүргізілген этнопсихологиялық зерттеулер негі-зінде “портрет” (қазақтардың мысалында) құрастырыңыз (қа-зақтарда өзіндік бағалаудың дамуы, субъектілік деңгей ерекшелік-
тері, қазақ отбасында тұлға дамуының өзгешеліктері және т.б.)
2.Қазақстанда жүргізілген этнопсихологиялық зерттеулер негі-зінде Қазақстан халықтарының дамуына сипаттама беріңіз (түрлі
этникалық топтарды: қазақтар, орыстар, немістер, ұйғырлар және т.б. зерттеу нәтижелері)
3.”Ұлттық мінез факторлары” тақырыбына зерттеу жоспарын құ-рыңыз
3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
1.”Дәстүрлер”,” “салттар”, ”ғұрыптар” ұғымдарын салысты-рыңыз және олардың айырмашылықтарын түсіндіріңіз
2.Балалар тәрбиесімен байланысты дәстүрлердің түрлерін
жазып алыңыз. Қалай ойлайсыз, олардың қайсылары бүгінгі
күн жағдайында жарамды, қайсылары ескірген?
3.”Дәстүрлер мен салттар мінез-құлық нормалары ретінде”
тақырыбына хабарлама әзірлеңіз

Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
5. ОСӨЖ. 3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
1.Халықтық психология және этнопсихология
2.Мінез-құлықтың этникалық стереотиптері және олардың
іс-әрекетте біліну ерекшелігі
3.Түрлі этникалық қауымдастықтардағы тұлғааралық қабыл-дау және қарым-қатынас ерекшеліктері
6.ӨСӨЖ. 3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
1.Этникалық өзіндік сана жайлы ұғым
2. Этникалық өзіндік сана компоненттерінің сипаттамасы
3.Қазақстан ғалымдары зерттеулеріндегі этникалық өзіндік сана проблемалары
7.ӨСӨЖ.3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
1.Ұлттық психология және оның құрылымдық элементтері
2.Ұлттық мінез және психикалық құрылым
3.Ру, тайпа, халық, ұлт және олардың психологиялық аспектілері
4.Ұлттық мінез ерекшеліктерін зерттеу - қазіргі этнопсихоло-гияның өзекті проблемасы
8.ӨСӨЖ 3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
1.Дәстүрлердің психологиялық негізі
2.Салттар мен ғұрыптар
3.Дәстүрлер жеткіншек ұрпақты тәрбиелеу құралы ретінде

ІУ.ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ АСПЕКТІЛЕРІ
Проблемалық сұрақтар
1.Этнопсихологияның қолданбалы аспектісі дегенді қалай түсінесіз?
2.Ана тілі неліктен қолданбалы этнопсихологияның пәні болып табылады?

Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1. Этнопсихология. под ред.проф. Жарикбаева К.Б.) –Алматы, 1998.
2. Сутормин А.И.Психический склад нации и тенденции его поведения. Автореф.канд.дисс. –Л., 1973.
3. Прангашвили А.С. К понятию психического в народной психологии. – М., 1964.
4.Алиева Ш. Прикладные аспекты этнопсихологии. В кн. Этнопсихология – Алматы, 1998.
5.Бойрамов А. Этнопсихологические проблемы развития личности – Баку, 1995.
6. Гамзаев М.А., Мамедов М.С. Некоторые этнопсихологические особенности языка – Матер.науч.теорет.конф. часть Ш. – Алматы, 1990.
7. Жарикбаев К.Б. Чистов В.В. Этика и психология. Учебное пособие. – Алматы, 1997.Левнович В.П. Особенности супружеских взаимоотношений в разнонациональных семьях. Психол. журнал №2, 1990.
8.Рзалиева Р.Х. Язык и психический склад – форма национальной культуры. – Матер.республ.научн.-практ.конф. молодых ученых –Алматы, 1978
9. Мин. Л.В. Роль национальных традиций и обычаев в семейном воспитании молодежи. Алматы, 1998.
10. Оганджанян Р.С. Некоторые вопросы формирования этнических стереотипов в многонациональной среде. – Психол.журнал №1 1989.
11. Мин.Л.В. Национальные семейные традиции и обычаи в формировании этнического самосознания. В сб: Становление сознания и психологические проблемы развития личности. – Алматы, 1993.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
Тіл дүниені өзгеше елестету ретінде.(В.Гумбольдт). Мемлекеттік тіл жайлы ұғым және оның психологиялық аспектілері. Тіл – этностың өзіндік санасының біліну формасы. Өзге ұлттық мәдениет шеңберінде тілдерді оқыту. Ана тілі және өзге тілдер, олардың психологиялық айырмашылықтары. Этнос мәдениетіне бойлау, онымен теңесу - өзге тілді меңгерудің маңызды факторы.

4.2.Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихоло-гиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
Отбасылық өзара қарым – қатынастардың этнопсихологиялық ерекшеліктері. Тұлғаның ұлттық-дара өзгешеліктерін дамытуда отбасының ролі. Адамның өзіндік санасын анықтаушы этнопсихологиялық факторлар.

4.3.Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
Тіл және тұлға. Тіл және саясат. Этноцентризм және оның психологиялық аспектілері. Ұлттық нигилизм, мәңгүрттік, дүбара тұлға жайлы ұғымдар. Дүбаралық – қандай да бір әлеуметтік топтармен, этникалық қауымдармен арадағы аралық, тұрақсыз, “шекаралық” жағдай. Мұндай типтегі тұлғалардың пайда болу себептері.

.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
1.Мына айтылған ойға түсініктеме беріңіз “Этнос мә-дениетіне бойлау, онымен теңесу – тілді меңгерудің маңызды факторы”.
2.Қалай ойлайсыз, мақалдар мен мәтелдер этнопсихология-
лық зерттеулер объектісі бола ала ма? Жауабыңызды дәлел-
деңіз.
4.2.Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихоло-гиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
1.Отбасындағы қазіргі этникалық тәрбиенің жағымды және жағымсыз тұстарын бөліп көрсетіңіз.
2.Тұлғаның ұлттық-даралық ерекшеліктерін дамытудағы от-
басының ролі н қалай түсінетіндігіңіз жөнінде презентация
дайындаңыз.
4.3. Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
1.Тіл, іс-әрекет мәдениеті және тұлға дамуы арасындағы байланысты талдаңыз және негіздеңіз.
2.Этноцентризмнің психологиялық аспектілерін ашып көр-
сетіңіз.
3.”Тұлға дамуының этнопсихологиялық проблемалары” тақырыбына хабарлама жоспарын әзірлеңіз.

Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
1.Ана тілін (қазақтардың, немістердің, ұйғырлардың және
т.б.) шеттетумен байланысты тұлғаның саналуан проблема-сын немен түсіндіруге болады?
2.Өзге мәдени және тілдік мәдени ортада өмір сүру жағда-йындағы тұлға дамуының ерекшеліктері қандай?
3.”Тіл этникалық теңесу факторы ретінде” тақырыбының
авторлық жобасын ұсыну.
4.2.Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихоло-гиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
1.Этнопсихологиялық зерттеулерге сүйеніп, тұлғаның от-басында қалыптасуының кейбір ерекшеліктерін, тұлғалық сипаттар дамуының этникалық өзгешелігін тұжырымдаңыз.
2.Зерттеулерге сүйеніп, мыналарды бөліп көрсетіңіз
- жалпыны (тұлғаның кез келген мәдениеттегі отбасы тәрбиесіне тән),
- жекені (отбасындағы тұлға тәрбиесінің этникалық өзгешелігі).
4.3. Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
1.”Этникалық мәдениет” және “этнос мәдениеті” ұғымдарын
салыстырыңыз және олардың айырмашылығын түсіндіріңіз.
2.Тұлғаның дүбаралық типінің пайда болу себептерін түсін-
діріңіз.
3.”Этномәдениет – тұлғаның психикалық дамуының негізі”
тақырыбына жоба әзірлеу.

9.ОСӨЖ. 4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық пробле-ма ретінде
1. Тілдің этнопсихологиялық ерекшеліктері
2. Тіл ұлттық мәдениеттің формасы ретінде
3. Тіл және тұлға
10.ОСӨЖ. 4.2.Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар эт-нопсихологиясы және балалар тәрбиесінің этникалық ас-пектілері
1.Отбасылық қарым-катынастардың этнопсихологиялық
ерекшеліктері
2.Адамның өзіндік санасын анықтайтын этнопсихологиялық
факторлар
3.Балалар тәрбиесінің этнопсихологиялық проблемалары
11.ОСӨЖ. 4.3. Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
1.Ұлт және тұлға
2.Тұлғаның этникалық белгілері
3.Этноцентризм әлеуметтік құбылыс ретінде

5 5. ОК модулі бойынша студенттердің өзіндік жұмысын
(СӨЖ) ұйымдастыру (№3 кесте)

Модуль
СӨЖ тақырыптары
СӨЖ-ге тапсырма
СӨЖ-ді бақылау жолдары
СӨЖ-дің орындалатын уақыты
І ТАРАУ. ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1
1.1.Тақырып. Этнопсихология пәні,мін-деттері және әдістері.
Этнопсихология әдістерінің классификациясын схема түрінде көрсету
Схеманы презентация жасау
1-апта
1
2.1. Тақырып.
Батыс елдерінде этнопси-хологиялық идеялардың пайда болуы
Тақырып бойын-ша зерттеу жос-парын құрастыру
Жеке жұмысты
қорғау
2 – апта
1
2..2. Тақырып
Ресейде этнопсихология-лық ойдың дамуы
А.М.Медведевтің Материалы русс-кого географичес-кого общества как источник по ис-тории этнической психологии ста-тьясына рецензия әзірлеу
Рецензияланған жұ-мыс жайлы хабарлама дайындау
3 - апта

2.3. Тақырып.
Қазақстанда этнопсихоло-гиялық ойдың дамуы
Қазақстанда этнопсихология-ның дамуы та-қырыбы бойынша мәліметтерді хронологиялық картатүрінде қо-рытындылаңыз
Хронологиялық кар-таның презентация-сы, оған түсініктеме
әзірлеу
4 - апта
ІІІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
1
3.1. Тақырып.
Халықтық психология жә-не этникалық стереотиптер
Этникалық стереотиптер,авто-стереотиптер
гетеростереотиптер,ұғымдары-ның мазмұнына компаративтік талдау
Таблицаның презентациясы
5- апта
1
3..2. Тақырып.
Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
Этникалық өзін-дік сананың негі-зін құрайтын компоненттердің са-лыстырмалы си-паттамасын жаса-ңыз
Схеманы корғау
6 - апта
1
3.3. Тақырып.
Ұлттық психология және
ұлттық мінез
Қазақстанда жүр-гізілген этнопси-хологиялық зерт-
теулер негізінде
қазақ портретін
құрастыру(өзіндік
бағалауы дамуы, субъективтілік деңгейі ерекш-рі,
қазақ отбасында-ғы тұлға дамуы ерекшеліктері)
Алынған нәтижелер жайлы жазбаша мәлімет
7 – апта
1
3.4. Тақырып.
Дәстүрлер, салттар, ғұрып-тар
Дәстүр,салт,ғұрып ұғымдарының түрлі түсіндірмелеріне
талдау жасау. Өз бақылауыңызға сүйеніп, дәстүр-дің тұлға қалып-тасуына ықпалы жайлы нақты мы-салдар келтіріңіз
Жеке жұмысты қор-ғау
8 – апта
1
4.1. Тақырып.
Ана тілі этнопсихология-лық проблема ретінде
Тіл этникалық
бірдейлену фак-торы ретінде тақырыбына эссе жазу
Эссе
9- апта
1
4..2. Тақырып.
Отбасылық қарым-қатынас
тар этнопсихологиясы жә-не балалар тәрбиесінің эт-никалық аспектілері
Балалар тәрбие-сінің этнопсихо-логиялық пробле-малары тақыры-бына жоспар әзір-леу
Дөңгелек стол
10- апта

6.ОК бойынша студенттің кәсіби дайындығы менеджменті сапасын ұйымдастыру (№ 4 кесте).

1.
Ағымдағы (қадағаланып отыратын) бақылау

АБ
2.
Ағымдық бақылау
алдындағы (тренингтік)
тексеру

АБА
3.
Ағымдық (аралық) бақылау
1,2,3 ТАРАУ

АБ
4.
Тестерді
ағымдық бақылаудан кейін талдау
1,2,3 ТАРАУ

ТАБТ
5.
Қорытынды сапалық бақылау

ҚСБ
6. Қорытынды бақылаудан кейінгі талдау

ҚБТ
1. Бақылаудың мақсаттары
Студенттердің модуль алдындағы кезеңдегі білімдері мен дағдыларын анықтау, олардың сапасындағы ілгерілеулерді тіркеу
Студенттерді ағымдағы тесті жазуға дайындау мақсатында тест тапсырмаларын орындау технологиясымен таныстыру.
Студенттерде ОК-ның 1,2,3 тараулары бойынша білімдер мен біліктер қалыптасуы
деңгейін анықтау
Типтік қателердің пайда болуы себептерін анықтау және және оларды
талдау (ұқсас текстілік тапсырмаларды орындауда оларды түзету және болдырмау мақсатында)
Студенттердің білімдер мен біліктері сапасындағы ілгерілеуді тіркеу, студенттердің
білімдер мен біліктері қалыптасуы деңгейін бақылау (оқу курсын меңгерудің барлық кезеңінде)
Студенттерде рефлекция, қортынды тесте жіберген қателердің себептерін талдау дағдыларын қалыптастыру. Олардың өзін өзі бақылау және өздігінен білім алу ұмтылыстарын дамыту.
2. Бақылау формалары
ОСӨЖ
1. Шағын топпен жұмыс;
2.Ғылыми пікірталас;
3.Типтік тапсырмаларды шешу; 4.Салыстырмалы талдау;
5.Таблицалар мен схемалар құрастыру;
6.Әдебиетпен жұмыс;
7.Прагмо-кәсіби тапсырмаларды шешу.
СӨЖ
1.Картотека құрастыру; 2.Презентация
3.Дөңгелек үстел;
4.Коллоквиум;
5.Проектілік жұмыс;
6. Эксперттік баға беру
ОСӨЖ
2.1.Тест: 30 тапсырма (5 вариант)

а)жабық тест жұмыстары – 16с.
б)жартылай жабық тапсырмалар – 8с.
в)ашық тапсырма – 6с. + тест кілті
2.2. Тестік тапсырмаларды орындаудың нақты көрсеткіші
ОСӨЖ
2.1. Тест: 30 тапсырма
(5 нұсқа)

а)жабық тапсырма- 16с.
б)жартылай жабық тапсырма – 8с.
в)ашық тапсырма –6с.+ тест кілті
1.Тестік тапсырмада жиі кездесетін ауызша жазбаша қателерді талдау (интерактивті тәртіп) студент оқытушы студент-оқытушы.
2.Берілген үлгіге сәйкес студенттермен бірге тест жасау + тест кілті (тест жасалуы) –студент-топ (студент тәртібінде орындалуы
ОСӨЖ
2.1. Тест:
30 тапсырма
(5 нұсқа)

а) жабық тапсырма- 16с.
б)жартылай жабық тапсырма – 8с.
в)ашық
тапсырма –6с.+ тест кілті
Тестік тапсырмада жиі кездесетін ауызшы жазбаша қателерді талдау (интерактивті тәртіп)

Студенттерге арналған жеке консультациялар

3. ОК бойынша студенттердің білімі мен дағдыларын бағалаудың саясаты
3.1. Студенттердің білімі мен дағдыларын бағалау көрсеткіштері мен өлшемдері (№ 5 кесте)
(Халықаралық стандарт бойынша студенттердің білімі мен дағдыларын бағалау шкаласын қоса) (№6 кесте)
3.2. Ағымдық бақылауды есептеудегі үлгі кесте. ОК бойынша (кесте№7)

3.3. Студент рейтингісін есептеудің бірынғай формуласы
Лекциялар
ОСӨЖ
(АБ) Ағым бақылау СӨЖ № 1,2,3,
Ағымдық бақылау түрінің жалпы саны

АБ
(Ағым.рейт.
+ тест;
АБ (меж.рейт.
АБ

СИ – сомалық индекс
СИ –РЖ
(АБ+АБ)+ҚСБ2

7.Тестілік тапсырмалардың өлшемдік –бағалау аппараты

№

Тестік тапсырма-лардың түрлері
Сұрақтардың жалпы саны

Іс-әрекет сипаты

Өлшемдер

Параметрлер

Орын-дау мерзімі
1.
Жабық тестілік тапсырма-лар

16
Берілген жауаптардан дұрыс жауапты таңдау
1)таңдау дұрыс жасалды
2) таңдау дұрыс жасалмады
2 балл

0 балл
1тест тапсырмасына
1 минут

Жабық тестілер тапсырмаларының мақсималды бағасы 2 балл
2.
Жартылай жабық тестілік тапсырма-лар
8
1)Берілген жауаптардан бірнеше дұрыс жауап таңдау.

2) Графикалық немесе вербальдық іс-әрекет (реттеу, жіктеу және т.б.).
а) бірнеше жауапты таңдау дұрыс жасалған
б) бірнеше жауапты таңдауы дұрыс емес

а) графикалық немесе вербальды әрекет дұрыс жасалған
б) графикалық немесе вербальды әрекет дұрыс жасалмаған

2 балл

0 балл

2 балл

0 балл

1 тест тапсырмасына
2 минут
Жартылай жабық тестілер тапсырмаларының максимальды бағасы
4 балл

3.
Ашық тестілік тапсырмалар
6
Креативті сөйлеп ойлау әрекеті деңгейіндегі ойлау және вербальды операциялар мен әрекеттерді кешенді пайдалану
а) ақпараттылық өлшем
(тапсырманың ақапаратындағы толықтық, логикалық, нақтылық, анықтылық);
б) тапсырманы орындау барысында теориялық білімге сүйенуді бағалау.
в) тапсырманы орындау үшін қажет және теориялық білім негізінде тапсырманы дұрыс орындауды қамтамасыз ететін дағды мен іскерлікті өндеп пайдалану.
г) терминологиялық және тілдік дұрыстықтың өлшемдері.
д) қойылған міндеттің өзіндік дербес шешімі
1) Шешімге жетудің оптимальды деңгейі – 6 балл. Тапсырмаларды орындау бөліп көрсетілген бес өлшемге сай келеді
2) Жеткілікті деңгей – 5 балл.
Тапсырма көрсетілген өлшемдердің 3-4-не сай келеді.
3) Қанағаттанарлық деңгей – 3 балл.
Жоғарыда аталған өлшемдердің 2-3 өлшеміне ғана тапсырма сай келеді.
4) Қанағаттандырмайтын деңгей – 0 балл.
Тапсырманы орындау дұрыстығы көрсетілген өлшемдердің біруіне немесе бірде біреуі емес ғана сай келеді.

Ашық тестілер тапсырмасының максималды бағасы

8. Оқу курсын меңгеру бойынша материалдар

Этнопсихология ОК-ның ағымдағы және қорытынды бақылауға арналған жобалық үлгілері.

1. Жабық тестілер тапсырмалары

1. Этнопсихология ғылымы пайда болды
А.ХІХ ғасырдың басында
В. ХІХ ғасырдың ІІ жартысында
С. ХХ ғасырдың басында
Д. ХХ ғасырдың ІІ жартысында
Е. ХІХ ғасырдың ортасында

2. Халықтар мен нәсілдер кітабының авторы
А. В.Вундт
В. Г.Штейнталь
Г. М.Лацарус
Д.Г.Лебон
Е.И.Фихте

2. Өзге халықтар жайлы баға берушілік пікірлердің жиынтығы
А. Автостереотиптер
В. Стереотиптер
С. Этноцентризм
Д. Гетеростереотиптер
Е. Этникалық стереотиптер

2.Жартылай жабық тестілер тапсырмалары

1.Этнопсихологияның негізін салушылар
А.М.Монтескье, И.Гердер
В.К.Гельвеций, Д.Юм
С.И.Кант, Г.Гегель
Д.Г.Штейнталь, М.Лацарус
Е.В.Вундт, Г.Лебон

2.Этникалық қауым өкілдерінің дара этникалық белгілерін зерттеуге бағытталған әдістер
А.Көркем және мемуарлық әдебиеттерді талдау
В.Бақылау
С.Тестілеу
Д.Анкета алу
Е.Интервью

3.Отандық этнопсихологияда қазақтардың ұлттық мінезі мәселелерін зерттеген ғалымдар
А.Т.Тәжібаев
В.М.Мұқанов
С.Қ.Жарықбаев
Д.Н.Жанділдин
Е.Ж.Аймауытов

Ашық тестілер тапсырмалары

1.Этнос ұғымының мазмұнын ашып көрсетіңіз
2.Этнопсихологияның мақсаты мен міндеттерін түсіндіріңіз
3.Мәдениет пен халықтық өмір салттың нақтыланған элементтерін зерттеуге бағытталған
әдістерді сипаттаңыз
4.Этникалық стереотип ұғымына анықтама беріңіз
5.Этнопсихологиялық білімдердің кәсіби-педагогикалық іс-әрекеттегі маңызын анықтаңыз.

6 9.Этнопсихология ОК бойынша атаулар сөздігі
7
АВТОСТЕРЕОТИП – этнос өкілдерінің өз этникалық қауымдастығының аса өзгеше қасиеттері жайлы көзқарастары, пікірлері, бағалаулары.
ӘДЕТ-ҒҰРЫП – нақты, символдық іс-әрекет; этникалық салттар мен дәстүрлердің нақты көріну формалары.
БАЗАЛЫҚ ТҰЛҒА - әрбір индивидте көрініс беретін және оны этникалық топтық көзге индивидтерімен жақындастыратын белгілер.
ГЕНОТИП – жүйке қызметінің тумыстан берілетін типі.
ДӘСТҮР –тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа ауысып отыратын іс әрекет пен мінез-құлық формалары, сондай-ақ оларға ілесе жүретін салттар, ережелер, құндылықтар, түсініктер.
ИНИЦИАЦИЯ –жеткіншекті ересек адамдар қатарына қосу кезінде жасалатын жол-жора мен рәсімдер.
ИДЕЯ – концептуальдық түрде тұжырымдалған ой.
КӨЗҚАРАСТАР – қандай да бір құбылыс, зат, жалпы әлем туралы тұлғаның оларға қарым-қатынасын айқын білдіретін білімдері.
МЕНТАЛИТЕТ- қоғам қабылдап мойындаған оны өзге этникалық қауымдастықтан ажыратып көрсететін көзқарастар, пікірлер, стереотиптер, мінез-құлық формалары мен тәсілдері.
ӨМІР САЛТ – этносқа, қоғамға тән объективті жағдайлармен байланысты тұтастықты құрайтын оның материалдық және рухани тіршілік әрекеті жүйесі.
ТАЙПА – этникалық қауымның, рулардан тұратын көне формаларының бірі.
ТӘРБИЕНІҢ ИМПЛИЦИТТІК КОНЦЕПЦИЯСЫ - халықтық дәстүрлер мен тәжірибеде жинақталған, алайда теориялық тұрғыдан жабдықталмаған тәрбие стереотиптері.
ТЫЙЫМ – этникалық қауымның қандай да бір затқа, іс-әрекетке, сөзге және т.б. қатысты тыйым салуы.
ТОЛЕРАНТТЫҚ – адамның өзге этникалық топтарға немесе олардың мәдениетіне құрметпен қарауын білдіретін мінез сипаты.
ТОТЕМИЗМ –діннің өз халқының тотемнен шыққанына сенетін, ру немесе тайпаны жануар не өсімдікпен теңестіретін алғашқы формасы.
ҰЛТ – этностың тарихи типі, территориясының экономикалық байланыстарының мәдениетінің ортақтығы, психикалық қабат пен этникалық сананың кейбір өзгешіліктері негізінде қалыптасып, қайта өнделетін әлеуметтік –экономикалық тұтастықты құрайды.
ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ – ұлттық сананың басты элементі, оның даму жолдары, әрі қарайғы тағдыры, өзге ұлттармен қарым-қатынасы жайлы көзқарасты білдіреді.
ҰЛТТЫҚ НИГИЛИСТ - өз этносының қағидалары, нормаларын түгелдей теріске шығаратын адамдардың ойлау қалпы, патриотизм сезімінен айырылған, өз отанының мүддесінен қол үзген, өз халқына жат, оның мәдениетіне менсінбеушілікпен қарайтын адам.
ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІК – этникалық қауымды өзге сол тәріздес қауымнан ажыратып көрсететін өзгеше белгілер жиынтығы.
ҰЛТТЫҚ МІНЕЗ – белгілі бір этносқа тән оның тіршілік әрекетінде туындап шыңдалып шыққан мінездің тұрақты типтік белгілерінің жиынтығы.
ҰЛТТЫҚ СЕЗІМ – адамдардың өз этникалық қауымына, оның мұдделері мен құндылықтарына ұлттық рең беруші қарым-қатынастары. Олар жағымды секілді, жағымсыз да түрде болуы мүмкін.
ФАКТОР – қандай да бір өзгерістің , құбылыстың себебі, қозғаушы күші.
ХАЛЫҚТЫҢ ТАРИХИ ЖАДЫ – этникалық эволюцияның үзіліссіздігін, этнос мәдениетінің сабақтастығын сақтауға және оны келесі ұрпаққа беруді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін этностың рухани мәдениетінің маңызды компоненті.
ХАЛЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ – (синоним - фольклор) кәсіби дайындығы жоқ белгісіз есімдер атынан шығарылған мәдениет. Мұнда мифтер, аңыздар, эпос, әндер, билер, ертегілер және т.б. енеді. Халықтық мәдениет сол жергілікті жердің дәстүрлері мен, оның ерекшеліктерімен және т.б. тығыз байланысты.
ХАЛЫҚ ПЕДАГОГИКАСЫ – халықтың ауызша шығармашылығында, салттарда, әдеп-ғұрыптарда, дәстүрлерде, балалар ойындары мен ойыншықтарында сақталып қалған педагогикалық мәліметтер мен тәрбие тәжірибесінің жиынтығы.
ХАЛЫҚТЫҚ РУХ –белгілі бір ұлтқа қатысты индивидтер қасиетін білдіретін ерекше тұйық түзілім. Оның мазмұнын этнос тілін, фольклорын, моралін, дінін және мәдениетін салыстырмалы зерттеу жолымен ашып көрсетуге болады.
ЭМПИРИКАЛЫҚ БІЛІМДЕР – іс-әрекет пен практикадан алынған шындықты танып білу нәтижесі, оның адам ойлауындағы көрінісі.
ЭТНИКАЛЫҚ СТЕРЕОТИП – түрлі этнос өкілдеріне ортақ ақыл-ой, моральдық-психологиялық, дене бітімдерінің біршама тұрақты және тұрақты бітістері.
ЭТНИЗАЦИЯ – индивидтің өз этносының мәдени құндылықтарын игеру процесі.
ЭТНИКАЛЫҚ ҚАУЫМ- әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан өзара байланысқан, өзара түсінісе алатын тілде сөйлейтін, өзінің өмір жолында дара мәдени өзгешіліктерін сақтаған және өзін жеке топ ретінде сезіне алатын белгілі бір территорияда қалыптасатын адамдар қауымы.
ЭТНИКАЛЫҚ МІНЕЗ – бір этностың өзге этностан ерекшелігін көрсететін, психиканың тарихи қалыптасқан өзгешелігін бейнелейтін тұтас құрылым.
ШОВИНИЗМ –ұлттық ерекшелікті уағыздайтын және ұлттық өшпенділік пен жеккөрушілікті қоздыруға бағытталған ұлтшылдықтың аса қауіпті формасы.

8 10. ОК-ны оқып аяқтағанда күтілетін нәтиже
9
Этнопсихология курсын оқып үйренуді аяқтағанда студенттер келесі нә-тижелерге ие болулары тиіс:
түрлі этнопсихологиялық концепцияларды сыни және шығармашылық-пен талдау
этнопсихологияның негізгі категорияларын, тарихи даму кезеңдерін және қазіргі жағдайын ғылыми негізде талдау
этнопсихологиялық зерттеу әдістерін практикалық тұрғыдан пайдалану
педагогикалық міндеттерді шешуде этнопсихологиялық білімдерді пай-далана алу
- этнопсихологиялық құбылыстарға өздігінен түсіндірме бере алу.

11.ОК-ны аяқтағанда күтілетін нәтижелерге табысты қол жеткізудің алғышарттары

1. Сабақтан себепсіз қалмау.
2. Жіберілген сабақтың оқытушы белгілеген уақытта өтемін жасау.
3. Әрбір сабаққа жүйелі түрде дайындалу.
4. Тапсырмалар орындалмаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
5. Өзіндік тапсырмаларды уақытында орындау.
6. Оқу процесіне белсенділікпен қатысу.

12. СӨЖ-ді орындау бойынша методикалық ұсыныстар

Студенттердің өзіндік жұмыстары алған теориялық білімдерді кеңейту және таным әрекеттерін белсендендіру, сондай-ақ таным процесінің әдіс- тәсілдерін меңгеру құралы. Силлабустың жұмыс бағдарламасында студенттердің курста көрсетілген тақырыптар бойынша өздігінен орындауы тиіс тапсырмалар жүйесі келтірілген, оларды бақылау формалары мен кестесі, сондай-ақ негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі берілген. Өзіндік жұмыстардың негізін ғылыми-теориялық және кешенді практикалық тапсырмалар құрайды. Студент өзіндік жұмыстарды орындау барысында нақтылы нұсқаулар мен әдістемелік кеңестер алады.
Этнопедагогика курсы бойынша студенттердің өзіндік жұмысы түрлі формада болуы мүмкін: картотека құрастыру, әдебиеттерге аннотация жасау, және конспектілеу, схема, таблица құрастыру; эссе, баяндама, дипломдық жұмыстар жазу және т.б.
Әдебиеттерге аннотация жазу –автор қарастырған негізгі мәселелерді көрсету, соның ішінде қарастыратын мәселеге тікелей қатысы бар жәйттерді бөліп көрсеткен жөн.
Сауалнама – оны құрастыруда оқушылардың жауаптары қандай болатындығы (қысқаша немесе толық жауаптар) ескерілуі қажет. Сондай-ақ, жауаптар дайын нұсқалармен берілуі де мүмкін. Онда оқушы олардың ішінен өзінің пікіріне сәйкес келетін біреуін таңдап алады.
Аналитикалық шолу – ол, а) проблеманың зерттелу тарихын баяндау түрінде (зерттеуші қандай жаңалық енгізгенін көрсете отыра); б)проблеманың қазіргі жәйін талдау түрінде болуы мүмкін. Шолудың кез келгені көшірме емес, керісінше мәліметтерді талдау, бір бірін толықтыратын, немесе бір біріне қайшы мәліметтерді салыстыру түрінде орындалуы тиіс. Жұмыстарды былайша салыстырғанда авторлардың қорытындылары, ой-тұжырымдарын салыстырумен шектеліп қана қоймай, ол ой қорытындыларының артында қандай нақты фактілер тұрғанын білу қажет. Шолу қысқаша тұжырымдармен аяқталған дұрыс. Мысалы: проблеманың зерттелінген аспектілерін атап көрсету, зерттеу нәтижелерін, пікірталас тудыратын мәселелердің қойылуын, сондай-ақ зерттелуі қажет жаңа аспектілерді бөліп көрсету.
Пікірталас дөңгелек үстел – бұл өзіндік ойлау мен өз бетінше шешім қабылдау дағдыларын демонстрациялап көрсетуге мүмкіндік беретін проблемалық сипаттағы мәселелерді топтық талқылау.
Тапсырмаларды қорғау және презентация жасау – жеке және топтық тапсырмалар бойынша білімдерді бақылау, олар тапсырмалардың орындалуын ның дұрыстығын тексеру, өткен материалды қорытындылау және оны көпшілік алдында қорғау, оның курстың өзге тақырыптармен арасындағы логикалық байланысын қадағалау мақсатында жүргізіледі.
Интерактивті (коммуникативтік) әдістер – бұл адамдардың өзара қарым-қатынасы мен өзара әрекетін танып білу жолы, амалдары. Бұл әдістер студенттердің өзара әрекетіне ерекше орын берілетін белсенділік диалогқа негізделеді.Интерактивті әдістер интеллектуальдық және рухани-адамгершілік белсенділікті, сондай-ақ коллективтік шығармашылықты дамытады.
Картотека - этнопедагогикалық мәліметтер, материалдар тіркелген карточкалар жинағы.
Әдебиетті конспектілеу – статьяны немесе кітаптың мазмұнын кысқаша баяндау. Конспект қысқа, анық, толық, дәл болуы қажет. Аса дәлдікке қол жеткізу үшін жұмыстың негізгі ой желілерін автордың тұжырымы бойынша беттерін көрсетіп жазып алу қажет. Конспектінің толықтығына жұмыстың негізгі ой желілерін жазып алу, материалды автордың баяндау логикасы бойынша қайта жаңғырту есебінен қол жеткізуге болады.
Ғылыми баяндамалар – олардың мынадай түрлері болуы мүмкін: 1) ғылыми жұмысқа сыни тұрғыда рецензия беру; 2) зерттеудің тақырып бойынша аналитикалық шолуы; 3) пікірталасқа сыни тұрғыдан талдау жасау, олар рефераттың немесе баяндаманың алғашқы бетінде белгіленіп көрсетіледі. Көрсетілген бұл жұмыстарда таңдалған проблема бойынша әдебиеттердің талдауы міндетті түрде еңгізіледі.
Бақылау – педагогикалық құбылыстардың жүруі өзгешелігін, олардағы тұлға, ұжым, адамдар топтары, алынған нәтижелердің көрінуін мақсатты түрде, жүйелілікпен белгілеу.
Реферат – дерек көзінің мазмұнын қысқаша анық баға бере отыра баяндау. Проблеманың жағдайын бірнеше дерек көздерін шола салыстыру және талдау негізінде ашып көрсету.
Библиография құрастыру (әдебиеттер тізімі) - әрбір әдеби дерек көзі бойынша авторлардың аты-жөні, жұмыстың аты, басылым орны, басылған жылы, беттерінің саны беріледі.
Эссе - өзіндік жазбаша реферативтік –аналитикалық жұмыс, мұнда нақты ғылыми проблеманың қазіргі жәйі көрсетіледі және оны шешудің ықтимал жолдары мен перспективалары жайлы сұраққа жауап беріледі.
100 балдық бағалау жүйесі негізінде балдың жалпы сомасы төмендегідей жіктелуі мүмкін:
1) 16 жабық тест тапсырмасы х 2 балға = 32 балл.
2) 8 жартылай жабық тест тапсырмасы х 4 балға =32 балл.
3) 6 ашық тест тапсырмасы х 6 балға = 36 балл.
Барлығы: 100 балл.

Қорытынды бақылау түрінде студенттің жеке рейтингісі орташа арифметикалық формула бойынша есептелінеді, яғни
СИ – РЖ (АБ+РБ)+ҚСБ
СИ –сомалық индекс
РЖ – рейтингтік шек
АБ- ағымдық бақылау
ҚСБ -қортынды бақылау нәтижесі

Студенттің сынақ кітапшасына сомалық индекстен шығарылған 4 балдық жүйе бойынша баға қойылады. Балдық жүйені дәстүрлі бағалау түріне көшіру 6-шы кестеде берілген. Онда берілген бағалау жүйесі мен халықаралық стандартқа сай бағалау шкаласы әріптермен көрсетілген.

Студенттердің білім мен іскерлігін халықаралық стандарт бойынша бағалау шкаласы (№___кесте).

Әріптік жүйе бойынша
Балдар
% мазмұн
Дәстүрлі жүйе бойынша баға
А

өте жақсы

А -

В+

жақсы
В

В -

қанағаттанарлық
С +

С

С -

Д +

Д

Д -

F

Қанағаттанар
лықсыз