ОҚМУ- дағы ғылым

М.Әуезов атындағы ОҚМУ - осы заманға лайық ғылыми ізденістің мызғымас қамалы. Нақтырақ айтқанда, Қазақстанда алғаш рет ипотекалық несиенің механизмі, экономикалық кластер, экологиялық сақтандыру және қоршаған ортаның сапасын басқаруды жетілдіру, осы ордада қаланғанын атап айтсақ та жеткілікті.
Бұл, университет оқытушыларының ғылыми жұмыстарында жете қарастырылып, жүзеге асырылған, ал аталмыш диссертациялар бүгінде осы бағыт бойынша шындап жұмыс істеушілерге классикалық құрал болып қалды. Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университет ғылыми іс-әрекеттің алдыңғы қатарлы позициясында, сонымен қатар мақсатты бағдарламалардың барлық қатарын, ғылым мен техниканың негізгі даму бағытын өңдеуге қатысады. Жыл сайын Қазақстан және ТМД елдерінің алдыңғы қатарлы журналдарында ОҚМУ қызметкерлерінің 600-ден астам мақалалары мен баяндамалары басылып шығарылады.
Университеттің ғылымы Қазақстанда және сырт елдерде бейорганикалық заттар технологиясы, химиялық және тамақ технологияларының процестері мен аппараттары, мұнайхимия және биотехнология, агротехнология, полимерлер мен резина өңдеу технологиясы, металлургия, плазмохимия, электрохимия, экология, катализ, құрылыс және силикат материалдар технологиясы, этнопедагогика, аймақтық экономика және басқа да ғылыми мектептерімен танымал. Ғылыми-зерттеу жұмыстары 13 ғылыми бағыттарға біріктірілген 138 тақырып бойынша жүргізіледі.
Университетте жүргізілетін ғылыми-зерттеу жұмыстары ҚР Білім және ғылым министрлігі, ҚР ҰҒА, ҚР ҰИА, Республикалық ғылыми-техникалық бағдарламалар орталығының ғылыми-техникалық кеңесі, ҚР салааралық ғылыми-техникалық кеңесімен және ҚР ғылым Қорымен үйлестіріледі.
Университетте 24 іргелі және қолданбалы инновациялық жұмыстар ҚР Білім және ғылым министрлігінің ғылыми гранттары бойынша орындалады. Солардың ішіндегі ең маңыздылары мұнай, резина, полимерлерді қайта өңдеу технологиясын жасауға, силикаттар, фосфор қосылыстары мен тыңайтқыштар, отандық шикізаттардан қара және рафинадталған кремний және оның қорытпаларын алуға, мұнаймен ластанған топырақ пен суларды биологиялық әдіспен тазартуға, сондай-ақ Оңтүстік аймағының археологиялық зерттеулеріне арналған. ҚР ҰҒА академигі, т.ғ.д., профессор У.Қ.Бишімбаев пен т.ғ.д., профессор Т.Ө.Ысқақовтың ғылыми жетекшілігімен ғарыштық және әскери техника құрылымдарының төзімділігін арттыратын жапсырмалар өндіру технологиялары жасалды. Алынған шыныкристалдық материалдар ұшатын аппараттардың қорғаныс жапсырмасы ретінде пайдаланылады. Мұндай әдіс әлемдік және отандық тәжірибеде қолданылмаған.
Университетте өзінің технологиялық және экономикалық көрсеткіштері жағынан кремний саласында лайықты бәсекелес бола алатын, әлемдік іс-тәжірибеде ұқсастығы жоқ, рафинатты кремний алудың бірегей инновациялық технологиясы мен ілімдік негіздері құрылды.
Физика-химиялық және технологиялық зерттеулер жүйесінде университетте полиметалды қайта өңдеу, қара және түсті металлургия қалдықтарының бір технологиялық агрегатқа сиятын түсті металдар мен құрылыс материалдарын алудың кешенді қалдықсыз хлорлық технологиясы пайда болды. Университетте орындалған ғылыми зерттеулердің көбісі әлеуметтік, экологиялық және экономикалық салаларда біршама тиімділігімен ерекшеленеді.
2006 жылы ҒЗЖ-ын қаржыландыру көлемі 50 млн. теңгеден асты. Университетте "Түркітану" орталығы, құрамына ҚР Мемлекеттік стандартынан аттестациядан өткен С.Т.Сүлейменов атындағы Физика-химиялық әдістермен зерттеу лабораториясы, механикалық сынақ лабораториясы, құрылыс материалдары мен құрамалардың сынақ лабораториялары бар "Сапа" орталығы, мамандандырылған кремний, биотехнология ғылыми лабораториялары, оқу-ғылыми-өндірістік лабораториялар, инновациялық орталық жұмыс істейді.
М.Әуезов атындағы ОҚМУ-да жыл сайын 4-6 халықаралық және республикалық ғылыми конференциялар, семинарлар өтіледі. Олардың жұмысына алыс және жақын шет елдерден белгілі ғалымдар қатысады. "Оңтүстік Қазақстан ғылымы мен білімі" атты республикалық ғылыми журнал, "М.Әуезов атындағы ОҚМУ-дың ғылыми еңбектері", "Аспиранттар, магистранттар, ізденуші-стажерлар еңбектерінің жинағы", "Конференциялар еңбектерінің жинақтары", "Студенттердің ғылыми жұмыстарының жиынтығы" атты ғылыми журналдар мен еңбектер шығарылады.
Шығармашылық қабілеттілікті дамыту мен қолдана білу қазіргі заман маманын зерттеуші, басқарушы және тәжірибеші болып қалыптасуына себепші болады. Университетте 70-тен астам ғылыми үйірмелер, 2 құрастырушылық, 3 шығармашылық бюро жұмыс істейді. Жыл сайын көптеген пәндер бойынша талантты және дарынды студенттерді айқындайтын олимпиадалар өтіліп тұрады. Университет институттарының деңгейінде студенттердің ғылыми конференциялары өтеді, марапатталған үздік баяндамалар конференция жұмыстарының жиынтығына енгізіледі. Студенттер жүйелі түрде әртүрлі халықаралық олимпиадаларға қатысып, университетті белгілі дәрежеде көрсете біледі. Айта кетсек, Тегеран, Ярославл, Новочеркасск және басқа да алыс және жақын шет ел қалаларында болып, жеңіспен оралды.
Университеттің 4 студенті экономика, орыс әдебиеті және кеден ісі салалары бойынша дайындаған ғылыми жұмыстарының нәтижесі бойынша Ресей ғылым Академиясының алтын медальдарымен марапатталды. Бұл Қазақстан бойынша ең жоғарғы көрсеткіш болып есептеледі.
Білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағадарламасын орындау барысында университетте жаңа оқу-ғылыми жүйесі құрылды. "Түркітану", "Археология", "Кремний", "Силикат" сияқты орталықтар мен зертханалардың жұмысына қатыса отырып, студенттер іс-тәжірибе үшін өте қажетті нәтижелер ала алады.
Университет ТМД және Еуроодақ елдерінің белгілі ғылыми мектептерімен тығыз байланысты дамытуда. Ұлыбритания, Греция, Германия, Испания, Чехияның ғалымдарымен бірге, сондай-ақ Ресейдің химия-технологиялық және Санкт-Петербургтің мемлекеттік технологиялық университеттерімен бірге фосфор өндірісінің қалдықтарын қайта өңдеу жөнінде Еуропалық 6-шы INTAS бағдарламасының халықаралық жобасы орындала бастады, сонымен қатар Ұлыбритания мен Италия ғалымдарымен білім беруді дамытудағы проблемалар бойынша бірлескен жоба жасалды.
Жыл сайын университет ғалымдары 60-70-тен астам технологиялық және аппараттық-құрастырушылық шешімдері қорғалатын құжаттардың авторлары. Бұл жұмыстарға студенттер де белсенді түрде қатысады, тек 2005 жылы студенттердің қатысуымен 26 қорғалатын құжаттар алынды. Санаткерлік меншікті қорғау нысандарының көбісін студенттер оқу және ғылыми-зерттеу жұмыстарымен шұғылдану нәтижесінде алды.
Университетте 9 мамандық бойынша кандидаттық және 6 мамандық бойынша докторлық диссертация қорғау үшін 3 диссертациялық кеңес жұмыс істейді. Магистратурада 37, аспирантурада 21 және докторантурада 5 мамандық бойынша ғылыми-педагогикалық кадрлар дайындалады. 2006/2007 оқу жылында магистранттар саны 284, аспиранттар саны 136 және докторанттар саны 9.
Университетіміздің ғалымдарының ерен еңбектері Үкімет тарапынан жоғары бағаланып, 2005 жылы 8 ғалым ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаттары атағына ие болды, 7 ғалым ең үздік оқытушылар болып табылды, ал 2006 жылы 10 ғалым "Жылдың үздік оқытушы" байқауының жеңімпазы атанды