Мемлекет - таптық қоғамдағы өкімет билігінің құралы

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті

ЭССЕ

Оқытушы: Қаражігітова Ботагөз

Орындаған: Досымбаев Нұрбол
Мамандығы: Бағалау
Тобы: 105

Алматы 2006
Мемлекет – таптық қоғамдағы өкімет билігінің құралы. Кең мағынасында мемлекет дегеніміз – жария өкіметтің пайда болуы мен іс-әрекеттің нәтижесі ретінде қалыптасатын, қоғам өмірін ұйымдастырудың формасыжәне оның негізгі салаларына басшылық ететін, қажетті жағдайларда өкіметтің күш-қуатына сүйенетін басқару жүйесі. Мемлекет территорлиялық принцип бойынша құрылатындықтан бұл термин кейде ел ұғмының баламасы ретіәнде қолданылады. Мемлекттің құл иеленушілік, феодалдық, бржуазиялық, социалистік типтері мәлім. Мемлекетті ұйымдастырудың формалары – монорхия (абсолюттік және конституциялық), республика (парламентік және президенттік), советтік республика унитарлық мемлекет және одақтық мемлекет (федерация). 1971 орта шенінде дүние жүзінде 150-дей мемлекет болды.
Мемлекеттің негізгі белгілері:
1) басқару органдары мен мекемелердің ерекше жүйесі болуы (бұл жүйеде зорлық аппаратты: армия, полиция, сот т.б. айтықша орын алады). Қоғамдық өмірдің саяси-әлеуметтік, техника-экономикалық т.б. жағдайларының дамып күрделене түсуіне байланысты Мемлекет механизмі де күрделене түседі;
2) Үстем таптың мүдделері мен мақсаттарына сәйкес қоғамдық қарым-қатынас ережелерін белгілейтін правоның болуы. Правоның көмегімен Мемлекет қоғамдық қарым-қатынас тәртібін, Мемлекет механизімінің құрылысы мен іс-әрекетін реттейді;
3) Мемлекет билік жүргізетін белгілі территорияның болуы. Территориялық ұйым ретінде Мемлекет сол көлемде белгілі бір ұлттың, ұлттық Дамыған қоғамда мемлекет органдарымен қатар әр түрлі партиялар, одақтар дни бірлестіктер т.б.
Алғашқы қауымдық құрылыстардың ыдырауы, қоғамның құл иеленушілер мен құлдарға бөлінуі құл иеленуші Мемлекеттің құрылуына жеткізді. Өзінен бұрынғы рулық құрылысқа қарағанда Мемлекет адамдарды территорияға ыңғайына қарай топтастырып, қоғамның саяси ұйымын, Мемлекеттік өкіметті қалыптастырды. Мемлекет – шын мәнінде экономика жағынан үстемдік етуші таптың диктатуралық органы. Қондырманың аса маңызды бір бөлігі бола отырып, басқа бүкіл қондырма сияқты Мемлекет те өзін тудырған экономик. құрылысты сақтап қалуға және нығайтуға тырысады. Тарихта қанаушы үш қоғамдық-экономик. формацияға (құл иеленушілік, феодалдық, бржуазиялық) сәйкес қанаушы Мемлекеттің үш типі белгілі. Тарихта қалыптасқан жағдайға, таптық үстемдіктің өзгермелі мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес Мемлекет түрлі формада кездеседі. Мемлекет формалары таптардың куресімен, таптық күштердің ара салмағымен айқындалады. Мемлекеттік типтің ескіріп тозған формасы жаңа жағдайға сай бұрынғысынан күрделі формасымен алмасуы - тарихи заңдылық. Ертедегі құл иеленушілік құрылыс кезіндегі Мемлекет мейлі ол – монархия болсын немесе аристократиялық республика болсын – бәрібір, әйтеуір, құл иелену мемлекет болды. Феодалдық өндірістік қатынастардың туындысы ретінде феодалдық Мемлекет құрылды. Мұнда қоғамның экономикалық негізгі жерге феодалдық меншік болды, ал Мемлекетте феодалдар тобының диктатурасын іске асырды. Мемлекеттің басқару формасы негізінен монархияның алуан түрлерінде орын алды. (ертедегі феод. Монорхия, сословиелік-уәкілдер монорхиясы т.б.) Капит өндірістік қатынастар, сауда мен товар айналымының дамуына сәйкес буржуазиялық революциялар нәтижесінде капиталистік мемлекет құрылды. Капитализм тұсында Мемлекеттің конституциялық монорхия, парламенттік және президенттік республика т.б. формалары болады. Капитализмнің алғашқы даму дәуірінде азаматтардың заң алдындағы теңдігі жарияланды: сөз, философия, әсіресе идеализм адамның белсенділігін, дүниені өзгерту қабілетін рухани теориялық қызметтен іздеді, ал П-ны сол қызметтің нәтижелерін іске асыру, теорияға қызмет ету тұрғысынан ғана түсінді.
Марксизм тұңғыш рет П-ны адамзат тарихының, соның ішінде рухани тарихының объективтік негізі дәрежесінде түсініп, П-философиясының ең қиын мәселелері шешімін рационалды түсіну арқылы табуға болатындығын негіздеді.