Білімнің мемлекеттік стандарты

әріс №5
Тақырыбы: Мектептегі білім берудің жаңа мазмұны. Білімнің мемлекеттік стандарты
Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті жаңа стандарты келесі жалпы принциптерді ескере отырып жасалған:
оқыту мен тәрбиелеудің ұштастығы;
ұлттық және адамзатқа ортақ құндылықтарды ескеру;
білім берудің тұлғаны қалыптастыруға, оның рухани-адамгершілігі және зияткерлік дамуын қамтамасыз етуге бағдарлануы;
білім берудің оқу нәтижелеріне жетуге бағдарлануы;
оқушылардың оқу қызметінің жемістілігін бағалаудың айқын және әділетті жүйесін қалыптастыру;
білім берудің барлық деңгейлеріндегі білім беру бағдарламаларының сабақтастығын қамтамасыз ету;
барлық оқушылар үшін қолайлы оқу ортасын құру;
қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде білім беру үдерісін ұйымдастыру үшін қажетті жағдайларды жасау жолымен үштілді білім беру саясатын іске асыруға бағдарлану.
Бастауыш мектептің жалпы білім беру жүйесінде айрықша маңызға ие екені баршаға мәлім, өйткені, тұлғаның біртұтас дамуының, оның әлеуметтенуінің, ақыл-парасаты мен жалпы мәдениеті қалыптасуының негіздері дәл осы бастауыш мектепте қаланады. Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті жаңа стандартының басты міндеті - бастауыш мектепке қойылатын әлемдік қауымдастықтың реалияларына сәйкес келетін талаптарды белгілеу арқылы бастауыш білім берудің жоғары сапасын қамтамасыз ету.
Білім берудің барлық деңгейлерінің стандарттарын дүркін-дүркін жаңартып отыру фактісі өз бетімен табиғи құбылыс болып табылады, өйткені білім беру стандарттары қоғамның үздіксіз өзгеріп отыратын тіршілік ету жағдайлары мен жай-күйіне сәйкес келуі тиіс. Бұл стандарттың жаңа моделінің құрылымы Мектепте нені оқыту керек? деген дәстүрлі сұрақтың орнына Мектепте не үшін оқу керек? сұрағының мәнмәтінінде өріс алатынын білдіреді. Мұндай тәсіл стандартты жасаудың жаңа тәртібінің пайда болуына себепші болды:
– мектептегі білім беруге арналған құндылықтарды және солардың негізінде бастауыш мектеп түлегінің білімқұмар, қоршаған ортаны белсенді түрде танитын, оқу қызметінің дағдыларын меңгерген, отбасы мен қоғам құндылықтарын құрметтейтін, өз елі мен өз өлкесін сүйетін, коммуникативтік және тілдік дағдыларға ие адам ретіндегі портретін анықтау;
– әр білім беру саласы бойынша оқу пәндері мен білім беру нәтижелерінің тізімін белгілеу;
– екі тәсілді: оқушыларды академиялық даярлау мен оқу, жобалау және зерттеу қызметін үйлестірудің негізінде олардың дербестігін дамыту тәсілдерін біріктірудің негізінде белгіленген бастауыш білім берудің базалық мазмұнын белгілеу;
– оқу нәтижелерін бағалаудың оқушылардың оқудағы жетістіктерін нақты белгіленген, ұжым болып жасалған, оқу үдерісінің қатысушыларына бұрыннан белгілі болған, білім берудің мақсаттары мен мазмұнына сәйкес келетін критерийлермен салыстыруға негізделген жүйесін белгілеу;
– оқыту мен тәрбиелеудің тұтастығы принципі іске асырылатын білім беру үдерісін ұйымдастырудың ерекшеліктерін нақтылау;
– білім беру ұйымының материалдық-техникалық базасына қойылатын талаптарды белгілеу.
Жаңа білім беру стандартының маңызды ерекшелігі болып табылатын факт – тұңғыш рет осы түрдегі нобайлы құжатта орта білім берудің құндылықтары қатарына бүкіл ғұмыр бойы оқудың кіргізілуі. Бастауыш білім берудің жаңа стандартының жобасында атап өтілгендері: білімдерді шығармашылықпен қолдану, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын орындай білу қабілеті, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, коммуникация тәсілдері мен тілдік дағдыларды қолдану, топта және жеке жұмыс істей білу қабілеті.
Ел мектептеріне жаңа білім беру стандартын енгізу дайындық жұмыстарына шындап кірісуді және бірқатар іс-шараларды жүзеге асыруды талап етеді. Біріншіден, бастауыш мектептің барлық оқу пәндері бойынша жаңа білім беру стандартының талаптарына сәйкес келетін оқу бағдарламалары мен оқу жоспарларын әзірлеу керек. Қазіргі уақытта бұл жұмысты Назарбаев Зияткерлік мектептері ДББҰ-ның Білім бағдарламалары орталығы Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА мамандарымен бірлесе отырып және Назарбаев Зияткерлік мектептері мен Астана қаласының жалпы білім беретін мектептерінің тәжірибелі мұғалімдерін тартумен орындау үстінде. Екіншіден, бастауыш сыныптардың барлық мұғалімдерінің біліктілігін арттыруды жүзеге асыру және педагогикалық кадрларды даярлау бағдарламаларына тиісті өзгертулерді енгізу қажет. Үшіншіден, қажетті оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдардың тізімін анықтау, сондай-ақ жаңа оқу бағдарламаларына сәйкес келетін жаңа оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдарды әзірлеу және басып шығару бойынша жұмысты ұйымдастыру керек.