Өсімдіктердің қолайсыз жағдайларға төзімділігі

Өсімдіктердің қолайсыз жағдайларға төзімділігі:
1.Төзімділік.
2.Өсімдіктердің қолайсыз температуралық жағдайларға төзімділігі.
3.Өсімдіктің қуаңшылыққа төзімділігі.
4.Өсімдіктердің топырақтың немесе қоректік ортаның тұздылығына төзімділігі.
Климаттық жағдайлар өсімдіктердің өсіп жет ілуіне қолайлы әсер ете бермейді. Қатаң климат жағдайлары өсімдіктердің тіршілігіне қауіп төндіреді. Солтүстік және қоңыржай өңірлерде өсімдіктер аздап, қысқы құрғақшылық пен температураның ауытқуынан зардап шегеді. Мұндай кезеңдерде күздік астық тұқымдары мен жеміс ағаштары үсікке шалдығады. Тұзды топырақты жерлердің өсімдіктері тұздар концентрациясының күштілігімен күреседі. Алайда барлық топырақ-климат жағдайларында да өсімдіктер орта жағдайларына бейімделеді.
Қыста өсімдіктер көбіне төменгі температура мен жылылық кезіндегі температураның күрт ауытқуынан зардап шегеді. Н.А. Мансүмов 1912 жылы «Өсімдіктердің үсуі мен суыққа төзімділігі» еңбегінде өсімдіктердің аязға төзімділігі жөнінде, өсімдік клеткаларында мұз қатып, протаплазманың коллоидтың құрылымы бұзылатындықтан, өсімдік үсіп тіршіілігін тоқтады. Демек өсімдік бойында су қанша аз болса, тұз да сонша аз қатады. Өсімдіктің сусыздануы мен қатар, онда қорғаныш заттары- қант пен тұздыңі жиналуы протаплазма коллоидтарының төзімділігін арттырады.
Өсімдіктердің зат алмасуы мен орта жағдайлары арасында үйлесімді байланыс бар. Бұл үйлесімділіктің бұзылуы Сергеевтің пікірі бойынша өсімдіктердің зақымдануы мен тіршілігін тоқтатуының себебі болып табылады. Сондықтан ортаның аса қиын жағдайларында организмнің тіршілікке қаблеттілігін оның төзімділігі емес, бейімделгіштігі анықтайды.
Суды көп буландыратын ағаш тұқымдастары суыққа төзімсіз болады. Қысқа тронстарция неғұрлым төмен болса, өсімдік соғұрлым аязға төзімді келеді.
Күзде вегетация мен өсу процестерін дер кезінде тоқтатудың зор маңызы бар. Шабдалы декабрьде терең тыныштықта болады-20.
Вегетация зат тыңайтқышын кеш енгізу және ішкі суару өсу мерзімін ұзартып, аязға төзімділігі кемиді. Ал вегетация дәуірінің соңында фосфор-калий тыңайтқыштарын енгізу, керісінше көмірсулардың жиналуына және бір жылдық өркендердің тез өсуіне жағдай жасап аязға төзімділігін арттырды. Қыста суару жеміс ағашына төзімділігі артады. И.И. Туманов өсімдіктерді төменгі температураға шынықтыру мәселесін зерттеп аязға төзімділік ұзақ та күрделі даярлықтың нәтежесінде қалыптасатынын көрсетті қажетті генетикалық табиғаты бар өсімдіктерді ғана аязға төзімді етуге болады. Өсімдіктерде өсу процесі тоқтап, олар тыныштық кезеңінде тұрғанда ғана аязға шынықтыруға болады.
Тыныштық кезеңінде тұрған өсімдікті шынықтыру екі фазада өтеді.
1. Төменгі оң температурада өтеді. Бұл жағдайда клеткаларда қорғаныш заттары- қант жиналады.
2. Фаза теріс температурамен баяу салқындату жағдайында өтеді. Бірінші және екінші фазаның барысында протоплазманың су өткізгіштігі артады, мұз болып қатуға бейім судың бәрі клетка аралығына ағып барады. Содан протаплазманың құрлымы өзгеріп төменгі температураға мүмкіндік береді.
Қысқа уақыт әсер ететін, неғұрлым төменгі температура ұзақ уақыт әсер ететін төменгі температураға қарағанда қауіпті емес. Суыққа төзімділік дәрежесі өсімдіктің түрі мен сорттарының географиялық шығу тегіне, даму фазаларына байланысты.
Құрғақшылыққа төзімді.
Еліміздің көптеген терреториясының климатының құрғақтығы көзге түседі. Қазақстанда негізінен құрғақ климат болып келеді жауын-шашын аз, жазы ыстық және құрғақ келеді.
Дала аймағында буланғыштық, түсетін жауын-шашынның 3-7 есе артық болады, ол жауын-шашынның жылдық мөлшері 200-500 мм аралығында өскенде төмен болады кегіде 7-20 есе буланғыштық. Мұндай қатаң жағдайларда мәдени дақылдардың ғана емес, сондай-ақ жабайы өсімдіктердің де өсіп жетілуі тұтасымен олардың ылғал тапшылығына бейімделуіне байланысты. (Т.Б.Дарқапбаев) Құрғақшылықтың атмосфералық және топырақ құрғақшылығы деген түрлері бар.
Атмосфералық құрғақшылықта өсімдік су тапшылығы артады, клетка шырынының концентрациясы артады, бұл өсімдік суару күшін арттырады. Мұндай жағдайда устение соқылауы табылады, булануы, кемуі, сөйтіп өсімдік құрғақшылықтың



Ұқсас жұмыстар

Төзімділік туралы жалпы ұғым
Өсімдіктердің температуралық жағдайлары
Өсімдіктердің куаңшылыққа төзімділігі
Өсімдіктердің сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларына төзімділік физиологиясы
Өсімдіктердің қоршаған орта факторларына төзімділігі
Активті немесе табиғи иммунитет
Өсімдіктің иммунитетінің ерекшелігі
Өсімдіктің тұзға төзімділігі
Өсімдіктердің қолайсыз орта жағдайларына төзімділігі
Өсімдіктердің құрғақшылыққа төзімділігі
Туризм дамуының экологиялық жағдайларға теріс әсері
Қазақстанның қолайсыз экологиялық аймақтары
Андрогенез көбіне ұрықтануға дейін овоцит ядросының кейбір жағдайларға байланысты ыдырап кетуі нәтижесінде, тек сперматозоид ядросының қатысуымен жүретін процесс
Өсімдіктердің өсуі
Гүлді өсімдіктердің зиянкестері
Өсімдіктердің минералды қоректенуі
Өсімдіктердің ішкі, сыртқы құрылымы заңгерліктерін зерттейтін ғылым
Өсімдіктердің жасушасы