Қазіргі таңда руханилық және адамгершілік мәселелері әлемнің басты проблемасы

Руханилық – бұл адам табиғаты, адамның ойы, санасы, еркі, адамның жеке ерекшелігін құрайтын, жеке адамның ішкі байлығын анықтайтын категория.
Менің ойымша, руханилық – ол адамдардың бәріне жақын түсінік, тұлғаның ішкі сұлулығы, тұлғаның әлеммен үйлесімділігі, мәдениеттілігі, эстетикалық тәрбиесі, сана-сезімі, рухы, патриоттық сезімдері, адамгершілік қасиеттері. Осы ұғымдардың барлығы руханилық ұғымының мәнін ашады.
Руханилық – бұл ізгі ақылдың шешімі, жылы жүрек, жаңашырлық, саналы әрекеттер.
Абайдың айтуынша адамгершілік – махаббат пен әділдік, олар барлық нәрседе болады және шешіледі , яғни рухани тәрбие – адамдарды адамгершілікке, ізгілікке, білімге, еңбек пен имандылыққа, бір сөзбен айтқанда ішкі жан дүниесінің сұлулығын тәрбиелеу деген сөз. Адамгершілік негізінде бұл адамдық пен адами құндылықтар бірігіп, адамдардың рухани мәдениетінің, рухани байлығының деңгейін көрсетеді.
Қазіргі таңда руханилық және адамгершілік мәселелері әлемнің басты проблемасы. Себебі, адамдардың санасында рухани және адамгершілік құндылықтардың дамуынсыз бір де бір қоғам өзінің әрі қарай дамуын көре алмайды.
Болашақ жастардың қолында! - демекші, әлем дүниетанымдық және рухани құндылықтар дағдарысын бастан өткеруде. Қазақстан Республикасы экономикалық дағдарыстан гөрі, рухани проблемаларға басым назар аудара отырып, ҚР бірінші ханымы Сара Алпысқызы Назарбаеваның Өзін-өзі тану рухани-адамгершілік білім бағдарламасын жүзеге асырған болатын.
Бұл бағдарлама өскелең ұрпақтың рухани алға жылжуына үлкен үлесін тигізуде. Балалар мен жастарды адамгершілікке, адами сенімдерге, махаббат, мейірімділік, шындық, әдемілік, жалпы адами құндылықтар мен рухани байлықты, жеке тұлғаны қалыптастыруға және дамытуға бағытталған.
Руханилық – бұл әрбір өркениеттің негізіне айналатын ұғым. Руханилық қандай болса өркениетте сондай. Адамзаттың көпғасырлық тәжірибесі бойынша руханилық адамның қандай ұлтқа, дінге жататындығына қарамайтын нәзік ұғым,-деп ресейлік философ В.В.Уваров Руханилық деген мақаласында жазып, руханилық ұғымының мәнін ашып көрсетеді.
Ғалым А.Г.Косиченко руханилық адамның өмір сүру тәсілінің нәтижесі, адамның жақсылық жасай алуының өзі руханилық - деп түсіндіреді, яғни руханилық адамның шынайы келбетін, болмысын, ішкі жан дүниесінің білдіретін асыл қасиеттерінен көрініс табады.
Рухани қажеттіліктер – әрбір адамның жан дүниесінің тереңінде жатқан, оны түрлі әрекеттерге ұмтылдыратын идеалдылықтың жоғарғы жобасы. Бұл өмірге, сұлулыққа деген құштарлықтан, тұрмыс қуанышынан, адамдар арасындағы қайырымдылық пен өзара түсіністіктің мәнін және өзінің өзгелерге керектігін сезінуден туындайды.
Адамның руханилығы тұлғаның ішкі жан әлемінің негізі ретінде интелектуалдық, этикалық және эстетикалық тәрізді үш аспекті қарастырылады. Бұл аспектілер адамның өзін – өзі тануына, рухани дамуына көмектеседі. Адам жанына үңілу, жеке тұлғалық белсенділікті ояту өзін – өзі танудың жетекші қағидасы болып табылады. Адамның жаны махаббат пен мейірімділік сәулесіне бөленген, бұл бастапқы рухани құндылық, ол сол сәулені айналасындағы адамдарға, қоршаған әлемге төге білсе, адамның ішкі жан дүниесі рухани бай - деген қорытынды шығаруға болады, яғни адам бойында рухани құндылықтар жетік қалыптасса, ол жақсылық жасауға ұмтылады.
Табиғаттың ерекше перзенті – адам, ал адамның хайуандардан ерекшелігі оның сұлулығы, яғни сапа жағынан адам сұлулығының бірі – сыртқы, екінші – ішкі, рухани сұлулық.
Адам анадан сырт бейнесі, түр – тұрпаты, пішіні сұлу болып туылуы мүмкін, бірақ ішкі жан сұлулығы, мінез – құлқы, қылығы, ісі, басқалармен қарым – қатынасы, адамгершілігі құндылықтары, рухани байлығы қоғамда қалыптасады. Ал жүректегі данышпандық, кемелділік, қайырымдылық, жанашырлық, мейірімділік, ұлылық пен ұлықтық бұлардың бәрі ақылдың ықпалымен адамның ішкі жан дүниесінде пайда болатын қасиеттер. Сондықтан бұлар өзара үйлесімді болғанда ғана адам рухани бай, рухы биік, жан әлемі таза болады.
Абай: Тәннен жан артық еді, тәнді жанға бас ұрғызса керек еді, - десе, Шәкәрім: адам баласында екі ұмтылыс болады, біреуі тән ұмтылысы, екіншісі – жан ұмтылысы, - деген. Бұл нақыл сөздердің мағынасы адамның қадір – қасиеті оның сыртқы тұлғасында емес, керісінше, оның жан дүниесінде екенін көрсетеді.
Қорытатын болсам Руханилық ұғымы – бұл ең алдымен адамның ішкі жан дүниесінің басты сипаты, түп негізі болып табылады.
Руханилық деген ол өмір заңы емес, ол адамның ішкі жан дүниесі, адамгершілік құндылықтары, адамның шынайы бейнесі, ақиқат пен ішкі әлем, этикалық және эстетикалық сауаттылық, адамдардың ойлауы мен өмір әрекетінің шынайы бейнесі, шабыты, эмоциясы, барлық адам бойындағы асыл қасиеттер мен игі, ізгілікті іс –әрекеттер, - деген тоқтамға келдім, себебі жан сұлу болмай, тән сұлу болмайды.