101 А

$$$ 101 А
Екі түрдің конкуренция типі бойынша биотикалық қарым - қатынасына мысалы:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 102 С
Екі түрдің жыртқыштық типі бойынша биотикалық қарым - қатынасқа мысал:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағали және барылдақ торғай.

$$$ 103 В
Екі түрдің паразитизм типі бойынша биотикалық қарым-қатынастың мысалы:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 104 D
Екі түрдің комменсализм типі бойынша биотикалық қарым-қатынасына мысал:
А) Қайың және шырша.
В) Аскарида және адам.
С) Росянкалар мен шыбындар.
D) Акула және жабысқақ балық.
Е) Шетен ағаш және барылдақ торғай.

$$$ 105 В
Бір-бірінен энергия және органикалық затты кезектесіп алып отыратын өзара байланысты түрлер не түзеді:
А) Кәсіпшілік популяциялар.
В) Қоректік тізбектер.
С) Қайта қалпына келетін биоценоздар.
D) Агроценоздар.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 106 В
Тірі өсімдіктерді тұтынушылар:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 017 А
Өлі өсімдіктің қалдықтарымен қоректенетін:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 108 D
Өлік пен қоректенетін жануарлар:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 109 Е
Тірі қоректі қажет етеді:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 110 С
Экскременттер мен қоректенетін жануарлар:
А) Сапрофагтар.
В) Фитофагтар.
С) Копрофагтар.
D) Некрофагтар.
Е) Зоофагтар.

$$$ 111 А
Қорек тізбегіндегі энергия беруді дұрыс көрсететін төмендегі тізбектің қайсысы дұрыс:
А) Өсімдіктер-жапырақтар түсуі-жауын құрты-жертесер-түлкі.
В) Өсімдіктер-жертесер-жауын құрты-жапырақтар түсуі-түлкі.
С) Жапырақ түсуі-жауын құрты-өсімдіктер-жертесер-түлкі.
D) Түлкі-жертесер-жауын құрты-жапырақ түсуі-өсімдіктер.
Е) Өсімдік-жауын құрты-жертесер.

$$$ 112 С
Деструкторларға ағзалардың қайсысы жатады:
А) Бір дара клеткалы балдырлар.
В) Продуценттер.
С) Саңырауқұлақтар мен микроағзалар.
D) Ет қоректі жануарлар.
Е) Автотрофты.

$$$ 113 Е
Бірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады:
А) Ет қоректі жануарлар.
В) Дара клеткалы балдырлар.
С) Хемосинтезирлеуші.
D) Автотрофты.
Е) Өсімдік қоректі жануарлар.

$$$ 114 D
Гетеротрофтарға қандай ағзалар жатады:
А) Әртүрлі климаттық зоналарда тұратын түрлер.
В) Органикалық заттарды түзуге қабілеті бар түрлер.
С) Жазда ұйқыға кететін түрлер.
D) Дайын органикалық заттармен қоректенетін түрлер.
Е) Өлікпен қоректенетін түрлер.

$$$ 115 В
Автотрофтарға қандай ағзалар жатады:
А) Әртүрлі климаттық белдеулерде тұратын түрлер.
В) Органикалық заттарды түзуге қабілеті бар түрлер.
С) Жазда ұйқыға кететін түрлер.
D) Дайын органикалық заттармен қоректенетін түрлер.
Е) Өлікпен қоректенетін түрлер.

$$$ 116 А
Төмендегілердің қайсысы продуцент:
А) Жасыл өсімдіктер.
В) Гетеротрофтар.
С) Фитофагтар.
D) Бактериялар.
Е) Жыртқыштар.

$$$ 117 D
Биогеоценоздағы шөп қоректі жануарлар қайсысы:
А) Редуценттер.
В) Продуценттер.
С) Хемотрофтер.
D) Консументтер.
Е) Автотрофтар.

$$$ 118 А
Екінші ретті консументтерге төмендегі ағзалардың қайсысы жатады:
А) Ет қоректі жануарлар.
В) Дара клеткалы балдырлар.
С) Хемосинтездеушілер.
D) Автотрофтылар.
Е) Өсімдік қоректі жануарлар.

$$$ 119 А
Күн сәулесінің энергиясын химиялық байланыстар энергиясына төмендегі ағзаладың қайсысы айналдырады:
А) Продуценттер.
В) Консументтер.
С) Консументтер, редуценттер
D) Продуценттер, редуценттер.
Е) Редуценттер.

$$$ 120 D
Әрбір экологиялық пирамиданың негізі не болып табылады?
А) Жыртқыштар.
В) Ет қоректілер.
С) Деструкторлар.
D) Жасыл өсімдіктер.
Е) Фитофагтар.

$$$ 121 В
Сукцессия, дегеніміз не?
А) Экожүйедегі заттардың айналымы.
В) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.
С) Шөптектес өсімдіктердің бірлестігі.
D) Фитофагтардың бірлестігі.
Е) Жануарлар мен өсімдіктер бірлестігі.

$$$ 122 D
Тіршілік толық жойылатын жерде басталатын сукцессия қалай аталады?
А) Экологиялық.
В) Гетеротрофты.
С) Автотрофты.
D) Бірінші реттік.
Е) Екінші реттік.

$$$ 123 Е
Бұрын жақсы дамыған биоценоздың өрт нәтижесінде жойылып кеткен орнында дамитын сукцессия, қалай аталады:
А) Экологиялық.
В) Гетеротрофты.
С) Автотрофты.
D) Бірінші реттік.
Е) Екінші реттік.

$$$ 124 В
Дұрыс құрылған бірінші экологиялық сукцессия:
А) Күйік → қына және балдырлар → шөп пен бұталар → шыршалы орман → қайынды орман → жалпақ жапырақ орман.
В) жар - тас → қына және балдырлар → мүк және папоротник → шөп және бұталар → қайынды орман → аралас орман → шыршалы орман.
С) Шабылған орын → шөп және бұталар → қайың орман → аралас орман → шыршалы орман.
D) Тақыр жер → мүк және папоротник → шөп және бұта → аралас орман → қайың орман → жапырақты орман.
Е) Шаппа орын → шөп және бұта → мүк және қырыққұлақ → шыршалы орман → қайынды орман.

$$$ 125 А
Дұрыс құрастырылған екінші ретті экологиялық сукцессия:
А) Күйік → қына және балдырлар → шөп пен бұталар → шыршалы орман → қайынды орман → жалпақ жапырақ орман.
В) Жар - тас → қына және балдырлар → мүк және папоротник → шөп және бұталар → қайынды орман → аралас орман → шыршалы орман.
С) Шабылған орын → шөп және бұталар → қайың орман → аралас орман → шыршалы орман.
D) Тақыр жер → мүк және папоротник → шөп және бұта → аралас орман → қайың орман → жапырақты орман.
Е) Шаппа орын → шөп және бұта → мүк және қырыққұлақ → шыршалы орман → қайынды орман.

$$$ 126 Е
Стенобионттық – дегеніміз:
A) Жоғарғы экологиялық иілімділік.
B) Ағзалардың жоғарғы температураға шыдауға қабілеттілігі.
C) Ағзалардың өмір сүруіне қолайлы экологиялық факторлардың қарқындылығы.
D) Ағзалардың төменгі температураға шыдауға қабілеттілігі.
E) Оптималды көрсеткішінен факторлардың аз ауытқуыларрында ағзалардың тіршілік ету қабілеті.

$$$ 127 С
Эврибионттық-дегеніміз:
A) Ағзалардың жоғарғы температураға шыдауға қабіліттілігі.
B) Ағзалардың фенотиптік (сыртқы пішіні) өзгерістерге ағзаларға қаблеті.
C) Жоғарғы экологиялық икемділік.
D) Ағзалардың тіршілік етуіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы.
E) Тіршілік жағдайларының өзгеруін байланысты ағзалардың шығымдылың қабілеті.

$$$ 128 А
Тірі ағзаларға экологиялық фактордың тітіркендіргіш ретіндегі іс-әрекеті:
A) Ағзаларда бейімділік өзгерістерді шақырады.
B) Бұл жағдайда ағзалар өмір сүруі мүмкін емес.
C) Ағзаларда құрылыс-функционалды өзгерістерді шақырады.
D) Басқа факторлерге бейімділігін тудырады.
Е) Ортадағы басқа факторлардың өзгеруіне куәгер болады.

$$$ 129 В
Тірі ағзаларға экологиялық фактордың шектеуші ретіндегі қызметі:
A) Ағзаларда бейімділік өзгерістерді шақырады.
B) Бұл жағдайда ағзалар өмір сүруі мүмкін емес.
C) Ағзаларда құрылыс-функционалды өзгерістерді шақырады.
D) Басқа факторлерге бейімділігін тудырады.
E) Ортадағы басқа факторлардың өзгеруіне куәгер болады.

$$$ 130 С
Тірі ағзаларға экологиялық факторлардың модификатор ретіндегі қызметі:
A) Ағзаларда бейімділік өзгерістерді шақырады.
B) Бұл жағдайда ағзалар өмір сүруі мүмкін емес.
C) Ағзаларда құрылыс-функционалды өзгерістерді шақырады.
D) Басқа факторларға бейімділігін тудырады.
E) Ортадағы басқа факторлардың өзгеруіне куәгер болады.

$$$ 131 Е
Тірі ағзаларға экологиялық факторлардың сигнал ретіндегі қызметі:
A) Ағзаларда бейімділік өзгерістерді шақырады.
B) Бұл жағдайда ағзалар өмір сүруі мүмкін емес.
C) Ағзаларда құрылыс-функционалды өзгерістерді шақырады.
D) Басқа факторлерге бейімділігін тудырады.
E) Ортадағы басқа факторлардың өзгеруіне куәгер болады.

$$$ 132 Е
Экологиялық фактордың ағзаға аса тиімді ықпал етуі мынадай мөлшерде болады:
А) Минимальды.
В) Максимальды.
С) Минимальды және максимальды.
D) Пессимальды.
Е) Оптимальды.

$$$ 133 А
Мұхиттағы тірі ағзалардың таралуын шектейтін экологиялық факторлар:
А) Оттегінің жетіспеуі.
В) Жылу мен ылғалдықтың жетіспеуі.
С) Қорек пен ылғалдықтың жетіспеуі.
D) Ылғалдылықтың жетіспеуі.
Е) Ылғалдылықтың астам қоры мен қорек жетіспеуі.

$$$ 134 D
Шөлді жағдайдағы тірі ағзалардың таралуын шектейтін экологиялық фактор:
А) Жылудың жетіспеуі.
В) Жылу мен ылғалдың жетіспеуі.
С) Азық пен ылғалдың жетіспеуі.
D) Ылғалдың жетіспеуі.
Е) Ылғал қоры мен азық жетіспеуі.

$$$ 135 С
Тіршілік мүмкін емес экологиялық фактор шекарасы:
А) Минимум.
В) Максимум.
С) Қауіпті нүктелер.
D) Пессимум.
Е) Оптимум.

$$$ 136 В
Ағзалардің қоршаған ортаның қандай да бір диапазонына бейімделу қасиеті:
А) Экологиялық толеранттылық.
В) Экологиялық иілімділік.
С) Оптимальдылық.
D) Экологиялық өзгергіштік.
Е) Стенобионттық.

$$$ 137 В
Далалы жердегі экожүйенің өнімділігінің лимиттік фактор:
А) Температура.
В) Ылғалдылық.
С) Топырақ шіріндісі.
D) Қореқ.
Е) Күн сәулесі.

$$$ 138 Е
Жасыл өсімдіктер-бұл:
А) Тірі табиғат факторлары.
В) Биоценоз элементтері.
С) Автотрофты ағзалар.
D) Продуценттер.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 139 D
Құрлық ортасының абиотикалық факторлары – бұл:
А) Жасыл өсімдіктер.
В) Шөпқоректі жануарлар.
С) Топырақ.
D) Ауаның химиялық құрамы.
Е) Эктопаразиттер.

$$$ 140 Е
Құрлық ортасынын абиотикалық факторларына жататындар:
А) Күннің шуақты энергиясы.
В) Ауа ылғалдылығы.
С) Атмосфераның газды құрамы.
D) Ауа массаларының қозғалысы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 141 D
Экологиялық фактор деген:
А) Өлі табиғат факторлары.
В) Климаттық, фитогендік, зоогендік, химиялық, микробиогендік факторлар.
С) Тірі табиғат факторлары.
D) Ағзаға ықпал етуші ортаның элементтері.
Е) Адамның антропогенді әрекеттері.

$$$ 142 D
Экологиялық қуыс дегеніміз – бұл:
А) Мекен ету ортасы.
В) Биотоп.
С) Биоценоз.
D) Биоценоздағы ағзаның “маманы”.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 143 В
Жыртқыштар дегеніміз:
А) Автотрофтар.
В) Консументтер.
С) Басқа организмдерге баспана болатын жануарлар.
D) Продуценттер.
Е) Басқа организмдерді баспана ретінде пайдаланатын жануарлар.

$$$ 144 D
Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысал ретінде екі түрдің паразитизм түрі жағынан бірігіп өмір сүруі:
А) Қызыл кеңірдек және құрт - құмырсқа.
В) Шабақ және мөңке.
С) Канадалық және Европалық кәмшат.
D) Адам және адам аскаридасы.
Е) Росянка және бунақденелілер.

$$$ 145А
Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысалы ретінде бейтарап типтің өмір сүруі:
А) Қоян және піл.
В) Мөңке және шабақ.
С) Адам және оның ішек таяқшасы.
D) Адам және адам аскаридасы.
Е) Түлкі және қасқыр.

$$$ 146 В
Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысал ретінде симбиоз түрінің бірігіп өмір сүруі:
А) Қарға мен түлкі.
В) Мөңке мен шабақ.
С) Канадалық және Европалық кәмшат.
D) Адам және адам аскаридасы.
Е) Росянка – құмырсқалар.

$$$ 147 А
Биотикалық популяциялық қарым – қатынас мысал ретінде, аменсализм түрімен өмір сүруі:
А) Шырша және жусан.
В) Актиния және шаян.
С) Түлкі және қасқыр.
D) Адам және адам аскаридасы.
Е) Росянка – құмырсқалар.

$$$ 148 D
Жылдан – жылға бір түрдің популяциясының тұрақты, өйткені:
А) Жыл сайын біркелкі особь өледі
В) Жыл сайын біркелкі особь туады.
С) Жыл сайын біркелкі особь көшіп қонады.
D) Әр түрлі факторлар популяцияның репродуктивті потенциалына кедергі жасайды.
Е) Популяциялық түрі орта деңгейлік саннан асқаннан кейін өсіп – өнуін тоқтатады.

$$$ 148 А
Кез келген түрдің популяциялық өсуі геометриялық прогрессия (экспоненциально) түрінде жүзеге асады:
А) Лабораторияда ғана.
В) Табиғатта жыртқыш аңдар болмаса.
С) Бәсекелестер болмаса ғана.
D) Тежеуші ресурсы қорек болғанда.
Е) Популяция өзіне қолайлы жерге тап болғанда.

$$$ 150 D
Популяция тығыздығының өсуі нәтижесінде популяциянның өсуі:
А) Өзгермейді.
В) Тежеледі.
С) Тездетіледі.
D) Бір жағдайда тежеледі, басқа жағдайда тездетіледі.
Е) Жалғасады.

$$$ 151 D
Популяцияның гомеостазы:
А) Популяцияшілік генетикалық әртүрлілігі.
В) Популяцияның санның белгілі жыл уақытында немесе маусымында кенеттен көбеюі.
С) Жыл бойы жас жыныстық құрамының тұрақтылығы.
D) Популяцияның белгілі бір саның ұстауға қабілеттілігі.
Е) Мекен ету ортасының ауыстыруы.

$$$ 152 В
Территорияға байланысты популяцияның иерархиялық градациялары:
А) Географиялық, экологиялық, кездейсоқ.
В) Экологиялық элементарлық, географиялық.
С) Кеңістіктік, экологиялық, тұрақтылық.
D) Өсуші, экологиялық, тұрақты.
Е) Экологиялық, уақытша, жергілікті.

$$$ 153 С
Туылымдылығы жоғары болатын түрлер:
А) Жақсы жағдайда мекен ететіндер.
В) Өз ұрпағын сақтайтындар.
С) Өз ұрпағын қорғамайтындар.
D) Қолайсыз жағдайда мекен ететіндер.
Е) Өздерінің мекен ету орындарын үнемі ауыстыратындар.

$$$ 154 Е
Популяция особьтерінің жалпы саны немесе белгілі бір территориядағы особьтердің жалпы массасы:
А) Санның индексі.
В) Популяция өте көпшілігі.
С) Популяция тығыздығы.
D) Экологиялық пирамида.
Е) Популяция саны.

$$$ 155 С
Популяцияда өлім типтері қанша:
А) 1.
В) 2.
С) 3.
D) 4.
Е) 5.

$$$ 156 Е
Біркелкі биоценоздың өзгеруі басқаша қалай аталады:
А) Биотоп.
В) Гомеостаз.
С) Экожүйенің өзіндік реттелуі.
D) Экотон.
Е) Сукцессия.

$$$ 157 Е
Консументтер-ол:
А) Продуценттер.
В) Автотрофтар.
С) Өсімдіктер.
D) Саңырауқұлақтар.
Е) Жануарлар.

$$$ 158 А
Автотрофтар-ол:
А) Продуценттер.
В) Микробтар.
С) Вирустар.
D) Саңырауқұлақтар.
Е) Жануарлар.

$$$ 159 В
Келесі трофикалық тізбектегі көк терек-қоян-түлкі компоненттерін ата:
А) Автотроф-гетеретроф-редуцент.
В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.
D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 160 D
Редуцент-ол:
А) Автотрофтар.
В) Микроконсументтер.
С) Жануарлар.
D) Микроорганизмдер.
Е) Вирустар.

$$$ 161 В
Сәбіз-көжек-түлкі трофикалық тізбегінің элементтері:
А) Автотроф -гетеротроф-редуцент.
В) Продуцент – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
С) Продуцент – гетеротроф – редуцент.
D) Гетеротроф – 1-реттік консумент – 2-реттік консумент.
Е) Продуцент – консумент – редуцент.

$$$ 162 В
Биоценоз – дегеніміз:
А) Тірі табиғаттың факторлары.
В) Организмдер популяциясының жиынтығы.
С) Зооценоз, микробиоценоз.
D) Биотоп және мекен ортасы.
Е) Өсімдік және жануарлар популяциясы.

$$$ 163 А
Продуцент-ол:
А) Автотрофтар.
В) Микроконсументтер.
С) Жануарлар.
D) Деструкторлар.
Е) Гетеротрофтар.

$$$ 164 В
Экожүйенің гомеостазы-бұл:
А) Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы.
В) Экожүйенің динамикалық тұрақты тепе-теңдігінің күйі.
С) Экожүйедегі популяцияның азаюы.
D) Экотон.
Е) Сукцессия.

$$$ 165 С
Экожүйеде энергияның қанша пайызы келесі трофикалық деңгейге өтеді:
А) 1.
В) 5.
С) 10.
D) 50.
Е) 100.

$$$ 166 D
Тірі ағзалардың әртүрлі түрлерінің өзара байланысқан және өзара тәуелді бірлесіп өмір сүрулерінің жиынтығы және олардың тіршілік ету жағдайлары:
А) Биоценоз.
В) Биотоп.
С) Экотон.
D) Экожүйе.
Е) Биосфера.

$$$ 167 С
Күн энергиясын пайдалана отырып бейорганикалық қосылыстардан органикалық заттарды синтездеуші организмдер:
А) Гетеротрофтар.
В) Сапрофиттер.
С) Автотрофтар.
D) Консументтер.
Е) Редуценттер.

$$$ 168 С
Төменде көрсетілген биологиялық құбылыстардың қайсысы келмелі-кетпелі биологиялық ырғақтарға бағынады:
А) Өсімдіктер жапырағындағы сағаларының ашылып жабылуы.
В) Өзендерге арқан балықтардың ұрықтануға миграциясы.
С) Теңіз моллюскаларының қабыршағының ашылып жабылуы.
D) Ағаштар мен бұталар жапырақтарының түсуі мен бүршік жаруы.
Е) Мұхиттағы тайфун, цунами, борандар жиілігі.

$$$ 169 В
Берілген биологиялық құбылыстардың қайсысы жылдық биологиялық ырғақтарға бағынады:
А) Өсімдіктер жапырағындағы сағаларының ашылып жабылуы.
В) Өзендерге арқан балықтардың ұрықтануға миграциясы.
С) Теңіз моллюскаларының қабыршағының ашылып жабылуы.
D) Ағаштар мен бұталар жапырақтарының түсуі мен бүршік жаруы.
Е) Мұхиттағы тайфун, цунами, борандар жиілігі.

$$$ 170 Е
Белгілі бір территориядағы өсімдіктер, жануарлар және микроағзалардың популяцияларының бірігіп тіршілік ету жиынтығы мен оларды қоршап жатқан абиотикалық орта:
А) Биотоп.
В) Биосфера.
С) Экотон.
D) Биоценоз.
Е) Биогеоценоз.

$$$ 171 А
Көптеген экожүйелерде энергияның бастапқы көзі болып не табылады:
А) Күн сәулесі.
В) Күн сәулесі мен өсімдік қорегі.
С) Өсімдіктер мен жануарлар қорегі.
D) Күн сәулесі мен минералды заттар.
Е) Минералды заттар.

$$$ 172 С
Құрлық экожүйелеріндегі бірінші реттік продуценттер:
А) Фотосинтезге икемді жоғары сатылы өсімдіктер.
В) Саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.
С) Фотосинтезге икемді барлық өсімдіктер, балдырлардан басқа.
D) Жоғары сатылы өсімдіктер мен саңырауқұлақтар.
Е) Цианобактериялар, балдырлар мен саңырауқұлақтар.

$$$ 173 А
Экожүйедегі екінші реттік консументтер:
А) Барлық ет қоректі жануарлар.
В) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.
С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.
D) Ірі ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш құстар.
Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 174 В
Экожүйелердегі нақты редуценттер:
А) Сапрофитті бактериялар.
В) Барлық бактериялар, жауын құрттары, топырақ кенелері.
С) Сапрофитті бактериялар мен көптеген саңырауқұлақтар.
D) Барлық бактериялар мен топырақ кенелері.
Е) Жауын құрттары, кейбір саңырауқұлақтар мен цианобактериялар.

$$$ 175 В
Экожүйелердегі қорек тізбегінің ұзындығы әрбір трофикалық деңгейде шектеледі:
А) Қорек мөлшерімен.
В) Энергия жойылуымен.
С) Энергия мөлшерімен.
D) Органикалық заттардың жиналу жылдамдығымен.
Е) Органикалық заттарды пайдалану жылдамдығымен.

$$$ 176 В
Табиғи экожүйелерде трофикалық деңгейлер арқылы үнемі іске асырылатын не:
А) Заттар айналымы мен энергия айналымы.
В) Заттар айналымы мен энергияның бір бағыттағы ағымы.
С) Заттардың бір бағытта ағыны мен энергия айналымы.
D) Әртүрлі бағытты заттар мен энергияның ағыны.
Е) Бір бағытта заттар мен энергияның ағыны.

$$$ 177 В
Экожүйелердегі бірінші реттік консументтер:
А) Барлық ет қоректі жануарлар.
В) Шөп жейтін жануарлар
С) Барлық түрлерді жейтін жануарлар.
D) Барлық ет қоректі және барлық түрлерді жейтін жануарлар.
Е) Ұсақ ет қоректі сүтқоректілер мен жыртқыш жәндіктер.

$$$ 178 А
Жасанды экожүйелер (агроценоздар) табиғи экожүйелерден келесі сипаттамаларымен ерекшеленеді:
А) Кішігірім түрлер санынан тұрады, өз еркімен реттелуге қаблетсіз, энергия көзі-күн сәулесі мен тыңайтқыштар, заттар айналымының бұзылуы.
В) Кішігірім түрлер санынан тұрады, өз еркімен реттелуге қаблетсіз, энергия көздері - күн сәулесі мен тыңайтқыштар, заттар айналымы іске асырылады.
С) Өз бетінше реттеле алмайтын, түрлердің көп түрлерінен тұрады, энергия көздері-күн сәулесі, тыңайтқыштар, заттар айналымы іске асырылады.
D) Өз бетінше реттелетін, түрлердің көп түрлерінен тұрады, энергия көзі-күн сәулесі және тыңайтқыштар, заттар айналымы бұзылған.
Е) Өз бетінше реттеле алмайтын түрлердің көп түрлерінен тұрады, энергия көздері-күн сәулесі және тыңайтқыштар, заттар айналымы бұзылған.

$$$ 179 С
Фотопериодизм құбылысы дегеніміз:
А) Жарықтылық ұзақтығы.
В) Тәуліктің қараңғы және жарық кезеңдерінің кезектесуі.
С) Күн ұзақтығының өзгеруіне организмдердің реакциясы.
D) Жарықтың тірі организмдерге әсері.
Е) Тіршілік ету жағдайына түрлердің икемделуі.

$$$ 180 D
Қандай сукцессиялар болады:
А) Бірінші, аралас.
В) Аралас, маусымдық.
С) Маусымдық, ретті.
D) Бірінші, екінші реттік.
Е) Реттелмеген, екінші реттік.

$$$ 181 В
Тамақ тізбегі қанша звенодан тұрады:
А) 8.
В) 2-6.
С) 6-7.
D) 1-4.
Е) 5.

$$$ 182 В
Табиғи экожүйелердің тұрақтылығы қай жағдайға байланысты:
А) Өсімдіктердің жоғарғы өнімділігіне.
В) Үлкен түрлілік алуандылығына.
С) Микроағзалардың қарқынды жұмысына.
D) Органикалық заттар массасының болуына.
Е) Тірі ағзалардың жоғары биомассасына.

$$$ 183 D
Бір экологиялық қуысты мекен ететін ие екі түр:
А) Тұрақты тіршілік ету мүмкін.
В) Симбиотикалық қатынасқа түседі.
С) Комменсализмдік байланысқа түседі.
D) Тұрақты өмір сүрмейді.
Е) Бір-біріне әсер етпейді.

$$$ 184 D
Биоценоздың қандай құрылымын ярустылық бейнелейді:
А) Түрлік.
В) Жастық.
С) Трофикалық.
D) Кеңістіктік.
Е) Этологиялық.

$$$ 185 С
Қанықпаған биоценоздар – бұл:
А) Түрге бай емес.
В) Аз биомассаға ие.
С) Еркін экологиялық ұяға ие.
D) Аз өнім беруші.
Е) Аридті зоналар биоценоздары.

$$$ 186D
Қаныққан биоценоздар - бұл:
А)Үлкен биомассаға ие.
В) Үлкен өнім беруші.
С) Түрге бай биоценоздар.
D) Бос экологиялық қуыстары жоқтары.
Е) Теңіз акваторияіның биоценоздары.

$$$ 187 С
Биогеоценоздардың қандай өнімдерін білесіз:
А) Жалпы (валдық), бірінші, түрлілік, стационарлы.
В) Жалпы (валдық), бірінші, таза, түрлік, өтпелі.
С) Жалпы (валдық), таза, бірінші, екінші ретті.
D) Жалпы (валдық), таза, стационарлы, влғашқы, өтпелі.
Е) Таза, уақытша, бірінші, екінші ретті.

$$$ 188 Е
Ұзақ уақытта өзін-өзідері реттейтін қабілетті экожүйелер:
А) Ағысты.
В) Кемейтін.
С) Өсуші.
D) Конвейрлі.
Е) Климаксты.

$$$ 189 Е
Биосфера жайлы ілімнің негізін салушы:
А) Э.Геккель.
В) М.Мебиус.
С) В.Сукачев.
D) В. Докучаев.
Е) В. Вернадский.

$$$ 190 С
Биосфера терминінің авторы:
А) Э. Геккель.
В) М. Мебиус.
С) Ж.Б. Ламарк.
D) Э. Зюсс.
Е) В. Вернадский.

$$$ 191 D
Биосфера құрамына кіретіндер:
А) Тек тірі зат.
В) Тек тірі және биогенді зат.
С) Тек тірі зат мен биокосты денелер.
D) Тірі заттар, биогенді зат мен биокосты денелер.
Е) Биогенді зат мен биокосты денелер.

$$$ 192 В
Төмендегі пункттердің қайсысында тірі зат анықтамасы берілген:
А) Өлі органика, детрит түрлерінің бәрі.
В) Барлық тірі ағзалар жиынтығы: микроағзалар, өсімдіктер мен жануарлар және олардың белсенді биомассасы.
С) Тірі заттар мен биогенді заттардың араласы.
D) Биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қоса алғанда.
Е) Биогенді заттардың биогенді емес минералды жыныстармен қоспасы.

$$$ 193 А
Биокосты зат деген не:
А) Тірі заттардың және биогенді заттардың минералды (биогенді емес) таужыныстарымен араласуы.
В) Барлық тірі организмдер жиынтығы.
С) Микроорганизмдер, жануарлар мен өсімдіктер, олардың белсенді биомассасы.
D) Өлі органика мен биогенді тау жыныстары қазба отын бөлігін қосқанда.
Е) Детриттің барлық формаларыдың .

$$$ 194 С
Биогенді заттар анықтамасын көрсет:
А) Микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар.
В) Барлық тірі организдер жиынтығы, олардың белсенді биомассасы.
С) Өлі органика, детриттің барлық түрлері және биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қосқанда.
D) Тірі зат пен биогенді заттармен және де минералды жыныстармен қоспасы.
Е) Белсенді биомасса.

$$$ 195 Е
В.И. Вернадский биосферада келесі тірі заттар функциясын бөледі:
А) Бұзушы, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
В) Газды, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
С) Газды, концентрациялы, өңдеуші, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
D) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, адамның биогеохимиялық әрекеті.
Е) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты.

$$$ 196 Е
Литосфера деген не:
А) Жердің саналы қабаты.
В) Атмосфераның озон қабаты.
С) Жердің газды қабаты.
D) Жердің су қабаты.
Е) Жердің қатты қабаты.

$$$ 197 В
Планетадағы адамның саналы әрекеті басты факторы болатын биосфераның даму сатысы:
А) Техносфера.
В) Ноосфера.
С) Антропосфера.
D) Социосфера.
Е) Гидросфера.

$$$ 198 А
Тіршілік және өндірістік процесстері қиындатылған адам мен қоршаған ортаның шиеленісу жағдайлары қалай аталады?
А) Экологиялық кризис.
В) Экологиялық статус.
С) Өзін-өзі реттеуші.
D) Айналым.
Е) Қордың азаюы.

$$$ 199 В
Қоршаған ортаға антропогенді әсер етудің мүмкін болатын зардаптарын болжау:
А) Табиғатты қорғау.
В) Экологиялық болжау.
С) Табиғаттың қайта өзгеруі.
D) Іс-әрекетті талдау.
Е) Әрекет ету бағдарламасы.

$$$ 200 D
Таралу масштабы бойынша ластанудың негізгі түрлерін ата:
А) Локальды, глобальды, жергілікті.
В) Аймақтық, локальды.
С) Глобальды, жергілікті.
D) Локальды, аймақтық, глобальды.
Е) Ластану түрлері көп.

$$$ 201 А
Локальды ластанудың сипаттамасы қай жауапта көрсетілген:
А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 202 В
Аймақтық ластану сипаттамасы қай жауапта берілген:
А) Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В) Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е) Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 203 Е
Ғаламдық ластанудың сипаттамасы қай жауапта берілген:
А) Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
В) Ірі аймақтарға қолайсыз әсер етеді.
С) Өзінің пайда болу жерінен үлкен қашықтықтарға таралады.
D) Барлық жоғарыда аталғандар.
Е) Үлкен территориялар мен акваторияларды және барлық планетаны қамтиды.

$$$ 204 А
Атмосфера бөліктері биіктігінің өсуіне қарай қандай ретпен орналасқан:
А) Тропосфера, стратосфера, мезосфера, ионосфера, экзосфера.
В) Стратосфера, тропосфера, ионосфера, экзосфера, мезосфера.
С) Стратосфера, ионосфера, тропосфера, мезосфера, экзосфера.
D) Экзосфера, ионосфера, мезосфера, стратосфера, тропосфера.
Е) Тропосфера, мезосфера, стратосфера, ионосфера, экзосфера.

$$$ 205 Е
Атмосфераны ластаушы негізгі техногенді көз:
А) Түсті металлургия.
В) Электрэнергия.
С) Химия өнеркәсібі.
D) Мұнай өндіру.
Е) Ағаш өңдеу өнеркәсібі.

$$$ 206 А
Парникті эффект құбылысын ашқан:
А) Н. Фурье.
В) Э. Геккель.
С) Р. Шерлок.
D) В. Вернадский.
Е) С. Аррениус.

$$$ 207 Е
Аталған газдардың қайсысы парникті газдарға жатпайды:
А) Метан.
В) Азот оксидтері.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Су булары.
Е) Азот.

$$$ 208 В
Адамның іс әрекеті парникті газдың қай түрінің мөлшеріне әсер етпейді:
А) Метан.
В) Су булары.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Азот оксидтері.
Е) Озон.

$$$ 209 D
Қай парникті газ туралы әңгіме жүріп жатыр: Өте ұшқыш, тұрмыста және өндірісте хладагенттер (тоңазытқыштар, кондиционерлер), аэрозольді қораптағы шашыратқыштар және т.б. ретінде қолданылады
А) Көмірқышқыл газы.
В) Озон.
С) Метан.
D) Фреондар.
Е) Азот оксидтері.

$$$ 210 С
Парникті эффектінің нәтижелерінің теріс әсері ең қауіпті қайсысы:
А) Адам денсаулығының нашарлауы.
В) Грунттардың маусымдық еруінің артуы.
С) Әлемдік мұхит деңгейінің көтерілуі.
D) Батпақтану.
Е) Озон қабатының бұзылуы.

$$$ 211 В
Озон қабаты шоғырланған қабат:
А) Мезосфера.
В) Стратосфера.
С) Тропосфера.
D) Ионосфера.
Е) Экзосфера.

$$$ 212 D
Озон қабатының бұзылуынан болатын негізгі қауіп:
А) Атмосферадағы көмірқышқыл газы концентрациясының шоғырлануының қарқындылығының көтерілуі.
В) Фотосинтез төмендеуі.
С) Климаттың суыттуы.
D) Ультракүлгін сәулелерінің өлімге әкеліп соқтыратын ықпалы.
Е) Климаттың жылынуы.

$$$ 213 D
Әртүрлі өндірістік қалдықтарының атмосфералық ылғалда еруінен пайда болатын жауын-шашындар, қышқыл жауындар, бұлардың қандай рН көрсеткіші болады:
А) 3,9-дан төмен.
В) 7- ден төмен.
С) 7- ден жоғары.
D) 5,6 –дан төмен.
Е) 5,6-дан жоғары.

$$$ 214 Е
Қышқыл жауындардың теріс нәтижелері қандай:
А) Топырақтағы өзгерістер (топырақ қышқылдануы, топырақ биотасынан нашарлауы, қысым келтіру және оның өлімі т.б.)
В) Су экожүйелеріндегі өзгерістер (қышқылдылықтың көтерілуі, балық ресурстарының жойылуы және т.б.).
С) Өсімдіктер өзгеруі (жапырақ қабықшасының бұзылуы, фотосинтездің бұзылуы, кебу және т.б.)
D) Шыны, бетон, және т.б. құрылыс материалдарының, оның ішінде ежелгі архитектуралық ескерткіштерінің бұзылуы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 215 А
Күйенің (смогтың) қандай түрлерін бөлуге болады:
А) Мұзды, лондондық, фотохимиялық.
В) Мұзды, сулы, лос-анжелестік.
С) Лондондық, лос-анжелестік, токиялық.
D) Фотохимиялық, химиялық, физикалық.
Е) Лондондық, нью-йорктык, лос-анжелестік.

$$$ 216 С
1960 жылдан бері Арал теңізінің су деңгейі қанша метрге төмендеді:
А) 5 м.
В) 10 м.
С) 17 м.
D) 30 м.
E) 34 м.

$$$ 217 С
Шөлейттену процессіне Қазақстан Республикасының қанша жері (%) ұшыраған:
А) 10%
В) 30%
С) 60%
D) 40%
E) 100%

$$$ 218 Е
Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесінің қанша элементі табылған:
А) 30
В) 20
С) 45
D) 56
E) 99

$$$ 219 С
Төменде қай түсініктің анықтамасы беріліп отыр: Ерекше табиғи қорғалатын, ғылыми, мәдени, эстетикалық, рекреациялық сауықтыру маңызы бар табиғи кешендер және объектілер мемлекеттік билік органдарының шешімімен шаруашылықта толықтай не бөлшектеп қолдануға тыйым салынған және сол учаскідегі суы және ауа кеңістігі:
А) Экожүйе.
В) Қорық.
С) Ерекше қорғалатын территория.
D) Қорғалым.
E) Биосфера.

$$$ 220 А
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасы ұйымдастырылмаған:
А) Жаратылыс саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 221 В
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген Табиғи кешенді жаратылыстың күйінде сақтап қалу мақсатымен кәдімгі шаруашылық қолданысынан алынған учаскелер территориясы:
А) Жаратылыс саябағы.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 222 А
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Салыстырмалы үлкен табиғи территориялар мен акваторияларда экологиялық, рекреациялық, ғылыми сияқты үш негізгі мақсат орындалады, бірақ шаруашылықта қолданылатын зоналар да бар:
А) Табиғи ұлттық саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 223 С
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: Негізінен халықтың ұйымдастырылған демалысына қолданатын салыстырмалы түрде жеңіл қорғалатын режимі бар территориялар ерекше эстетикалық экологиялық құндылықтарымен ерекшеленеді:
А) Табиғи үлттық саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 224 D
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Табиғи комплекстерді немес олардың компоненттерінің экологиялық балансын сақтап қолдау үшін белгілі мерзімге жасалған территориялар:
А) Табиғат ескерткіші.
В) Қорық.
С) Табиғи ұлттық саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ.

$$$ 225 Е
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Ғылыми, оқу, мәдени, ағарту мақсатында, өсімдік әлемін байыту, биотүрлілікті сақтау мақсатымен адам жасаған ағаштар мен бұталар коллекциясы осы аймақта жаңа өсімдіктердің интродукциясы және акклиматизациясы бойынша жұмыстары жүріп жатыр:
А) Жаратылыс саябақ.
В) Қорық.
С) Табиғи саябақ.
D) Қорғалым.
Е) Дендрологиялық саябақ, ботаникалық бақшасы.

$$$ 226 А
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасының анықтамасы берілген: Мемлекеттік табиғи қорықтар құрамына кіретін және биосфералық процесстерді зерттеуде фондтық қорық – эталондық объектісі ретінде қолданылатын, территориялардың учасклері:
А) Биосфералық қорық.
В) Фондық қорық.
С) Табиғи ұлттық саябақ.
D) Қорғалым
E) Дендрологиялық саябақ және ботаникалық бақшасы.

$$$ 227А
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай формасының анықтамасы берілген: Ғылыми, экологиялық, мәдени және эстетикалық бағасы бар уникалды және ерекше қайта қалпына келмейтін табиғи объектілер:
А)Табиғи ескерткіш.
В) Қорық.
С) Биосфералық қорық.
D) Қорғалым
E) Дендрологиялық саябақ

$$$ 228 В
Қазіргі кезде Қазақстанда қанша ботаникалық саябақ жұмыс істеуде:
А) 3
В) 5
С) 7
D) 9
E) 12

$$$ 229 С
Шығыс Қазақстан территориясында қанша қорық орналасқан:
А) 1
В) 3
С) 2
D) 4
E) 5

$$$ 230 D
Ерекше қорғалатын табиғи территориялардың қандай ұйымдастыру формасы Баянауылдың әсем кешендерін қорғау үшін қолданылады:
А) Қорық.
В) Қорғалым.
С) Табиғи ескерткіш.
D) Ұлттық саябақ.
E) Ботаникалық саябақ.

$$$ 231 А
Шығыс Қазақстан территориясында қандай қорық орналасқан:
А) Батыс Алтай.
В) Үстірт.
С) Ақсу-Жабағалы
D) Барсакелмес.
E) Наурызым.

$$$ 232 С
Қазақстандағы ең бірінші қорықты ата:
А) Батыс Алтай.
В) Үстірт.
С) Ақсу-Жабағалы.
D) Барсакелмес.
E) Наурызым.

$$$ 233 С
Қазақстандаға ең алғашқы қорық қандай жылы ұйымдастырылды:
А) 1816
В) 1916
С) 1926
D) 1936
E) 1946

$$$ 234 В
Болжамға сәйкес жер бетіндегі халықтың саны қаншаға келгенде тұрақтану керек:
А) 6 млрд. адам.
В) 10-12 млрд. адам.
С) 8 млрд. адам.
D) 7 млрд. адам.
E) 12-15 млрд. адам.

$$$ 235 С
Қазіргі кезде жер бетіндегі халық саны қанша:
А) 10 млрд. адам.
В) 8 млрд. адам.
С) 6 млрд. адамнан астам.
D) 5 млрд. адамнан аз.
E) 12 млрд. адам.

$$$ 236D
Планетадағы орман массивтерінің жалпы ауданы шамамен құрайды:
А) 10,5 млрд. га
В) 9,8 млрд. га
С) 5,5 млрд. га
D) 4,0 млрд. га
E) 2,2 млрд. га

$$$ 237 А
Біздің еліміздің территориясының қанша пайызын орман алып жатыр:
А) 2 %
В) 3 %
С) 4 %
D) 5 %
E) 6 %

$$$ 238 D
Қазіргі кезде дүние жүзінде автомобиль саны қанша:
А) 6 мың
В) 2 млрд.
С) 250 млн.
D) 100 мың
E) 500 млн.

$$$ 239 D
Автомобиль түтінінен көп мөлшерде шығатын қосылыстар:
А) Көмірсутектер.
В) Күкірт диоксиді.
С) Қорғасын.
D) Иісті газ.
E) Бензапирен.

$$$ 240 В
Семей сынақ полигонының қызымет жасаған кезеңі:
А) 1938-1988 жж.
В) 1949-1989 жж.
С) 1965-1995 жж.
D) 1970-2000 жж.
E) 1947-1987 жж.

$$$ 241 D
Семей полигоны қызымет жасаған жылдары қанша ядролық қару-жарақ сыналды:
А) 250.
В) 370.
С) 420.
D) 470.
E) 550.

$$$ 242 С
Қай жылы ең алғаш Тұрақты даму термині экологияда қолданылды:
А) 1960 ж.
В) 1970 ж.
С) 1992 ж.
D) 1990 ж.
E) 1980 ж.

$$$ 243 D
Қандай конференцияда маңызды және негізгі документ 21 ғасыр күн тәртібі қабылданды:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
E) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 244 D
Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А) 1962.
В) 1972.
С) 1982.
D) 1992.
E) 2002.

$$$ 245 В
Қай жылы және қай жерде рет қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ-ның екінші конференциясы өткізілді:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
Е) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 246 С
Қай Саммитте Қазақстан Республикасының президенті
Н.А. Назарбаев Экономикалық өсім тек әлеуметтік даму және экологиялық қауіпсіздік жағдайында баяндамасымен шықты:
А) 1987 ж., Норвегия.
В) 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С) 1997 ж., Нью-Йорк.
D) 2002 ж., Йоханнесбург.
E) 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 247D
Экологиялық заңдылықтың негізгі даму кезеңдерін атаңыз:
А) Бірінші, екінші, үшінші.
В) Пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
С) 19 ғасыр, 20 ғасыр, 21 ғасыр.
D) Консервативтік, табиғиресурстық, экологиялық.
E) Биологиялық, экологиялық, техникалық.

$$$ 248 D
Экологиялық құқық деген түсініктің ең дұрыс анықтамасын табыңыз:
А) Бүгінгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны жақсатру мақсатында қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормаларының жүйесі.
В) Бүгінгі және ертеңгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны сақтау, салауаттандыру мен жақсарту мақсатында қоғам мен табиғат қарым-қатынасы сферасындағы өзара қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормаларының жүйесі болып табылатын құқық саласы.
С) Ертеңгі ұрпақтың мүддесіне сәйкес қоршаған ортаны сақтау мақсатында қоғам мен табиғиттың арасындағы өзара қарым-қатынастарды қадағалайтын құқық саласы.
D) Қоршаған табиғит ортасын сақтау, салауаттандыру мен жақсарту мақсатында қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара байланыстылық сферасында қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормалары жүйесі болып табылатын құқық саласы.
E) Қоғам мен табиғаттың арасындағы өзара байланыстылық сферасында қоғамдық қатынастарды қадағалайтын құқық нормалары болып табылатын құқық саласы.

$$$ 249 А
Бақа қай жануарлар тобына жатады:
А) Пойкилотермдік.
В) Ксерофиттік.
С) Гетеротермдік.
D) Гомойотермдік.
E) Эвригалендік.

$$$ 250 В
Кит қандай топқа жатады:
А) Паразиттер.
В) Гомойотермдік.
С) Мезофилдік.
D) Гиобионттық.
E) Пойкилотермдік

$$$ 251 А
Эвтрофтылар қандай топырақтың өсімдіктері:
А) Бай топырақтың.
В) Кедей топырақтың.
С) Тұзды топырақтың.
D) Орташа қоректік заттары бар топырақтың.
E) Құмды топырақтың.

$$$ 252 Е
Жасыл өсімдікке түскенде күн радиациясы қалай пайдаланады:
А) Толық жұтылады.
В) Толық шағылысады.
С) Өсімдіктің бойында жылыну процесі жүреді.
D) Өсімдік бұл процеске қатыспайды.
E) Фотосинтез процесінде және өсімдік бойының жылынуы үшін қолданылады.

$$$ 253 А
Пелагиальдық организмдер:
А) Нектон, планктон.
В) Нектон, бентос.
С) Бентос.
D) Нектон, планктон, бентос.
E) Планктон, бентос.

$$$ 254 С
Мезофиттер:
А) Құрғақшылықта жақсы өсетін өсімдіктер.
В) Ылғалды қажет ететін өсімдіктер.
С) Қоңыржай ылғалдылықтың өсімдіктері.
D) Суда өсетін өсімдіктер.
E) Өте ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер.

$$$ 255 Е
Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық зоналары:
А) Нектон, планктон, пелагиаль.
В) Нектон.
С) Планктон.
D) Пелагиаль, бенталь.
E) Бентос, пелагиаль.

$$$ 256С
Тіршілік ету ортасын атаңыз:
А) Су, жер, тау.
В) Топырақ, жер, ауа.
С) Топырақ, су, жер-ауа, ағза.
D) Су, жер-ауа, ағза, теңіздік.
E) Теңіздік, жер-ауа, ағза.

$$$ 257 Е
Гидросфераның қандай тереңдігінде тірі организмдер тараған:
А) 100м.
В) 1500м.
С) 3000м.
D) Күн сәулесі түсетін тереңдікте.
E) Барлық тереңдікте.

$$$ 258 С
Топырақта ылғал қандай түрде болады:
А) Байланыстылық, гравитациялық, ерітінді, бу түрінде.
В) Бу түрінде, капиллярлық, минералдық , байланыстылық.
С) Бу түрінде, капиллярлық, гравитациялық, байланыстылық.
D) Капиллярлық, бу түрінде, гравитациялық.
E) Кристалдық, капиллярлық, гравитациялық, байланыстылық.

$$$ 259 D
Биосфера дегеніміз:
А) Жердің қатты қабаты.
В) Экосфера.
С) Тірі және космостық заттар өмір сүру орталығы.
D) Барлық тірі зат және оның таралу облысынан тұратын жердің сыртқы қабаты.
E) Жердің сұйық қабығы.

$$$ 260 С
Биосфера дегеніміз:
А) Жаңа өмір мен ақыл- парасаттың ортасы.
В) Атмосфераның төменгі, барлық гидросфера, литосфераның жоғарғы бөлігі.
С) Жердің ғаламдық экожүйесі.
D) Жердің сыртқы қабығы.
E) Ақыл-парасаттылық ортасы.

$$$ 261 В
В.И. Вернадский бойынша биосфераның компоненттері-бұл:
А) Тірі зат, биогенді зат, костық зат, биокостық зат, адам, өсімдік заты.
В) Костық, биокостық, биогендік, тірі заттар.
С) Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроорганизмдер.
D) Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E) Тірі зат, биогендік зат, костық зат, биокостық зат, өсімдік зат.

$$$ 262 Е
Биосфераның дамуының жоғарғы сатысындағы адамның саналы іс-әрекетінің негізгі күшке айналу кезеңі:
А) Криосфера.
В) Мезозой.
С) Антропосфера.
D) Кайназой.
E) Ноосфера.

$$$ 263 С
Биосфераның тірі затының негізгі массасын құрайтындар:
А) Жануарлар.
В) Өсімдіктер.
С) Бактериялар.
D) Зоопланктон.
E) Жыртқыштар.

$$$ 264 С
Биосферада тірі заттың таралуы:
А) Құрлық бетінде және мұхитта біркелкі.
В) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхитта біркелкі.
С) Құрлық бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
D) Мұхит бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
E) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхит бетінде біркелкі.

$$$ 265 В
Биосферадағы биогенді миграция – бұл қандай айналым:
А) Тірі ағзаларда шоғырланған энергияның.
В) Тірі ағзалардың құрамына кіретін элементтердің.
С) Тірі ағзаларда шоғырланған заттардың.
D) Тірі ағзалардың құрамына кіретін органикалық заттардың.
E) Тірі ағзалардың құрамына кіретін бейорганикалық заттардың.

$$$ 266 D
Атмосферадағы тіршіліктің жоғарғы шекарасы:
А) 5 км.
В) 10 км.
С) 20 км.
D) 25 км.
E) 50 км.

$$$ 267 А
Тіршілік температураның қандай шегіне төзімді:
А) –50 0С -ден 50 0С.
В) 0 0С -ден 50 0С.
С) –270 0С -ден 180 0С.
D) –80 0С -ден 80 0С .
E) -100 0С -ден 100 0С.

$$$ 268 А
Литосферада биосфераның төменгі шекарасын не анықтайды:
А) Температура.
В) Қысым.
С) Оттегінің болмауы.
D) Судың болмауы.
E) Метаморфтық тау жыныстарының шөгуі.

$$$ 269 А
Антропогендік әрекеттің табиғатқа әсері – бұл:
А) Адам әрекетімен байланысты.
В) Биосферадағы процестерге байланысты.
С) Табиғи құбылыстарға байланысты.
D) Геологиялық құбылыстарға байланысты.
E) Абиотикалық процесстерге байланысты.

$$$ 270 А
Қоршаған ортаның физикалық ластануы - бұл:
А) Шулы ластану.
В) Бактериялармен ластану.
С) Көмірқышқыл газымен ластану.
D) Ауыр металдармен ластану.
E) Вирустармен ластану.

$$$ 271 В
Антропогендік әсердің нәтижесінде атмосферадағы көмірқышқыл газының жинақталуы қандай теріс зардаптарға соқтырады:
А) Озон тесіктерінің пайда болуы.
В) Климаттық қозғалыстар, мысалы парникті эффект.
С) Фотосинтездеуші организмдермен органикалық заттардың түзілуінің күшейуі
D) Жер атмосферасының шағылыстыру қабілетінің артуына.
E) Көміртегі қазбалар формаларының түзілуі: көмір, мұнай және табиғи газ.

$$$ 272 D
Озон тесіктері көбеюі атмосфераға қандай негізгі заттардың шығуымен шақырылады:
А) Иісті газ.
В) Күкірт оксидтері.
С) Метан.
D) Фреондар.
E) Диоксиндер.

$$$ 273 В
Қышқыл жаңбырдың пайда болуында негізгі роль атқаратын заттарды ата:
А) Иісті газ.
В) Күкірт оксидтері.
С) Метан.
D) Фреондар.
E) Диоксиндер.

$$$ 274 С
Қоршаған ортаның мониторингі анықтамасының қайсысы нақты мәнін көрсетеді:
А) Қоршаған ортаның жағдайын бақылау.
В) Қоршаған ортаның жағдайын сандық бақылау.
С) Қоршаған ортаны жағдайын бақылау.
D) Қоршаған ортаның жағдайын жүйелік бақылау және болжау.
E) Қоршаған ортаның сапасын басқару.

$$$ 275 С
Күн сәулесінің жер бетінен шағылу үлесі:
А) Магнето.
В) Диатриба.
С) Альбедо.
D) Марина.
E) Секка.

$$$ 276 D
Ауадағы улы заттардың шегі:
А) ДОК.
В) ПКВ.
С) ПДВ.
D) ПДК.
E) ПХВ.

$$$ 277D
Тропосфераның 78,1 % неден тұрады:
А) Оттегінен.
В) Гелийден.
С) Көмірқышқыл газынан.
D) Азоттан.
E) Сутегінен.

$$$ 278 Е
Дамыған елдерде атмосфераға улы заттар қалдықтарының негізгі мөлшерін шығаратын сала:
А) Жылу электр станциясы.
В) Химиялық өндіріс.
С) Түсті металлургия.
D) Атом электр станциясы.
Е) Автотранспорт.

$$$ 279 D
Түтіннің, тұманның, шаң-тозаңның улы қоспасы қалай аталады:
А) Қышқыл жаңбыр.
В) Фреон.
С) Иісті газ.
D) Түтін (смог).
Е) Фотооксидант.

$$$ 280 А
Сумен қамтамасыз етуге жарамды тұщы сулар, гидросфераның жалпы көлемінің мына пайызына келеді:
А) 1 %.
В) 0,5 %.
С) 0,3 %.
D) 2 %.
Е) 1,5 %.

$$$ 281 Е
Суаттар ластануындағы негізгі мәнге иелері:
А) Өнеркәсіп өндірістерінің ағынды сулары.
В) Коммунальды өндірістерінің ағынды сулары.
С) Пайдалы қазбаларды өндіру мен байытудағы өндіріс қалдықтары.
D) Нөсерлі жауындармен заттардын шайылуы.
Е) Жануарлар кешеніндегі ағынды сулар.

$$$ 282 В
Соңғы жылдары тез қарқынмен суларда ғаламдық ластаушылардың қай түрі өсуде:
А) Ауыр металдардың.
В) Мұнайдың.
С) Фенолдың.
D) Пестицидтердің.
Е) Синтетикалық заттардың.

$$$ 283 D
Төмендегілердің қайсысына адамның ең көп ықпалы тиеді:
А) Су өсімдігіне.
В) Топырақ өсімдігіне.
С) Жер асты өсімдігіне.
D) Жер беті өсімдігіне.
Е) Теңіз өсімдігіне.

$$$ 284 D
Топырақ деградациясының ғаламдық көрінуі:
А) Эрозия.
В) Ластану.
С) Тұздану.
D) Шөлдену.
Е) Батпақтану.

$$$ 285D
Либих заңы-бұл:
А) Экология зандарының бірі.
В) Толеранттылық заңы.
С) Экологиялық факторлар жайлы заң.
D) Минимум заңы.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

$$$ 286 А
Ноосфера – бұл:
А) Сана сферасы.
В) Адамның саналы әрекеті анықтаушы болып келетін кезең.
С) Биосфера дамуының факторы.
D) Биосфераның дамуының жоғары сатысы.
Е) Ойлаушы қабық.

$$$ 287 В
Экожүйеге су қоймалары салынуының ықпалы:
А) Қолайлы.
В) Зиянды.
С) Аз белгілі.
D) Ықпал етпейді.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 288 А
Қышқыл жаңбырларды шақырушы күкіртті газдың негізгі көзі:
А) Жылу электр станциялары.
В) Мұнай химия өндірісі.
С) Құрылыс материалдар өндірісі.
D) Автотранспорт.
Е) Ауыл шаруашылығы.

$$$ 289 В
Атмосфераға ластанудың ең көп мөлшері двигателі бар жүк автомобилінің қандай түрінен түседі:
А) Дизельді.
В) Іштен жану.
С) Газды.
D) Электрлі.
Е) Дурыс жауабы жоқ.

$$$ 290 С
Суды ластанудан тазалаудың биологиялық әдісі мынаны қолдануға негізделген:
А) Балықтар.
В) Өсімдіктер.
С) Микроағзалар.
D) Шымтезек.
Е) Мұнай.

$$$ 291 D
Энергияның экологиялық таза көздері:
А) Жылу электр станциялары.
В) Дизельды двигательдер.
С) Атом электр станциялары.
D) Күн батареялары.
Е) ЖЭО.

$$$ 292 D
Адам саны шығыны жағынан бірінші орын алатын апат түрі:
А) Жанартау атқылауы.
В) Жер сілкіну.
С) Тропикті циклондар.
D) Өрт.
Е) Сырғыма.

$$$ 293 В
Территориялар шөлденуінің басты себебі:
А) Өнеркәсіп.
В) Ауыл шаруашылығы.
С) Мұнай өңдеу.
D) Өрттер.
Е) Балық шаруашылығы.

$$$ 294 В
Озон қабатының жойылуының басты себепкері:
А) Иісті газ.
В) Фреон.
С) Көмірқышқыл газы.
D) Күкіртті газ.
Е) Су.

$$$ 295 С
Берілген территориялардағы 2000 құстың 1800-н торғайлар құрайды. Торғайлардың басымдылық деңгейі мына пайызға тең:
А) 40 %.
В) 25 %.
С) 90 %.
D) 15 %.
Е) 9 %.

$$$ 296 В
Ноосфера түсінігін еңгізген:
А) Академик Вернадский.
В) Э. Леруа мен П. Тейяр де Шарден.
С) Э. Леруа, П. Тейяр де Шарден мен Вернадский.
D) П. Тейяр де Шарден мен Вернадский
Е) П. Тейяр де Шарден мен Н.Н. Моисеев.

$$$ 297 D
Вернадскийдің биосфера жайлы іліміне сәйкес биогенді миграцияға қатысатындар:
А) Микроорганизмдер мен көпклеткалы өсімдіктер.
В) Микроорганизмдер мен көпклеткалы жануарлар.
С) Барлық көпклеткалы организмдер адамдарды қоспағанда.
D) Микроорганизмдер, барлық көпклеткалы организмдер және де адам.
Е) Тек адам.

$$$ 298 В
Қазақстанда қанша ұлттық саябақтар жұмыс жасауда:
А) 113.
В) 7.
С) 3.
D) 2.
Е) 9.

$$$ 299 Е
Қазақстанда қанша қорық жұмыс жасауда:
А) 13.
В) 7.
С) 3.
D) 2.
Е) 10.

$$$ 300 С
Солтүстік Каспийдегі басты табиғат қорғаушы мәселе:
А) Алтын өндіру.
В) Түсті металл өндіру.
С) Мұнай өндіру.
D) Теңіз деңгейінің төмендеуі.
Е) Барлық жоғарыда аталғандар.

SSS 301 А
Қоршаған орта неден тұрады?
A)Табиғи және техногендік мегажүйеден
B)Табиғи мегажүйеден
C)Техногендік мегажүйеден
D)Биосферадан
E)Гидросферадан, атмосферадан

SSS 302 Д
Жер қыртысының массасының 80% келесі химиялық үш элементтен тұрады:
A) O,Fe,Ca
B) Si,Na,Ca
C) Al,Fe,Na
D) O,Si,Al
E) Ca,Fe,Mg

SSS 303 Д
Жердің геосфералары:
A)Литосфера, гидросфера
B)Литосфера, атмосфера
C)Биосфера, атмосфера
D)Литосфера, гидросфера, биосфера, атмосфера
E)Литосфера, биосфера

SSS 304 Д
Бастапқы минералдардың желдетуден пайда болған минерал:
A)Кварц
B)Ортоклаз
C)Апатит
D)Каолинит
E)Пирит

SSS 305 С
Терең жататын тау жыныстарының үлкен сілемі:
A)Лакколит
B)Өзектер
C)Батолит
D)Жамылғылар
E)Базальттік қабат

$$$ 306 B
Вернадский В.И. бойынша биосфера құрылымы-олар:
А. Тірі, белсенді, кості, биокості зат, адам өсімдікті зат.
В. Кості, биокості, биогенді, тірі зат.
С.Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроағзаларү
D.Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E. Тірі өат, биогенді зат, кості зат, биокості зат, өсімдікті зат.

$$$ 307 Е
Биосфера дамуындағы, адамның іс әрекетін анықтаушы күш болатын жоғарғы кезеңнің атауы:
А. Криосфера
В. Мезазой
С.Антропосфера
D. Кайназой
E. Ноосфера

$$$ 308 С
Биосфера жер қабықшаларының бірі болып табылады және жасы бойынша:
A. Ең көне
B. Жердің бір уақытта түзілген барлық қабықшаларына тең
C. Жер қабықшаларындағы ең жасы
D. Гидросферадан үлкен.
E. Литосфераға дейін түзлген.

$$$ 309 А
Табиғатқа антропогенді әсер ету бұл:
А. Адам іс әрекетіне болаған;
В.Биосферадағы үрдістерімен байланысқан
С. Табиғаттың құбылыстарымен байланысқан;
D. Геологиялық құбылыстармен байланысқан
E. Абиотикалық үрдістермен байлангысқан.

$$$ 310 А
Қоршаған ортаның физикалық ластануына не жатады?
А. Шумен ластану
В. Батериялармен ластану
С. Көмірқышқыл газбен ластану
D. Ауыр металлдармен ластану
E. Вирустармен ластнау

$$$ 311 В
Атмосферада көмірқышқыл газының жиналуы антропогенді әсер әсер нәтижесінде келесі жағымсыз салдарды болдыруы мүмкін
А. Азон тесіктерінің пайда болуы
В. Климаттық ауытқулар
С. Фотосинтездеуші ағзалармен органикалық заттар түзудің күшеюі
D. Жер атмосферасындағы шағылысу қабілетінің ұлғаюы
E. Көміртектің қазба түрлерінің түзілуі

$$$ 312 D
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің

$$$ 313В
Азон қабаты-биосфера болуыныңқажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 314 В
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 315 С
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 316 D
Қоршаған орта мониеторингісі анықтамаларын қайсысы оның мәнін нақты көрсетеді:
А. Қоршаған орта күйін бақылау
В. Қоршаған орта күйін сандық бақылау
С. Қоршаған орта күйін бақылау, бағалау және болжау
D. Қоршаған орта күйін жүйелік бақылау мен болжау
E. Қоршаған орта сапасын басқару

$$$ 317 С
Мониторинг терминіні ұсынған кім?
А. В.И. Вернадский
В. А.Н. Формозов
C. Ю.А. Израэль
D. А.Г. Карташев
E. П.С. Паллас

$$$ 318 С
Күн сәулелерінің беттен шағылысқан үлесінің аталуы:
А. Магнето
В. Диатриба
С. Альбедо
D. Марина
E. Секка

$$$ 319 D
Ауадағы зиянды заттар шектері:
А. ДОК
В. ПКВ
С. ПДВ
D. ПДК
E. ПХВ

$$$ 320 D
Тропосфераның 78,1 %-ы тұрады:
А. Оттегінен
В. Гелия
С. Көмірқышқыл газынан
D. Азота
E. Сутектен

$$$ 321 А
Дамыған елдерде зиянды заттар төгінділерінің негізгі саны:
А. Жылу электрстанцияларынан
В. Химиялық өндірістерінен
С. Түсті металлургиядан
D. Атом электростанцияларынан
E. Автотранспорттан

$$$ 322D
Шаң, тұман,түтіннің улы қоспасынаң атауы:
А. Қышқыл жаңбыр
В. Фреон
С. Иісті газ
D. Смог
E. Фотооксидант

$$$ 323D
Сумен қамтуға жарамды тұщы суларға гидросфераның жалпы көлемінен келеті.
А. 1%
В. 0,5%
С. 0,3%
D. 2%
E. 1,5%

$$$ 324 А
Су қоймаларының ластануында негізгі мәні:
А. Өндірістік мекемелердің құбыр сулары
В. Комуналдық мекемедегі құбыр сулар
С. Пайдалы қазбаларды алу мен байыту кезіндегі өндіріс қалдықтары
D. Нөсер тұнбаларымен заттардың шайылуы
E. Мал өсіру кешендеріндегі құбыр сулар

$$$ 325 В
Суды жаханды ластаушылардың қайсысының әсері соңғы жылдары тез өсуде:
А. ауыр металдардың
В. Нефти
С. Фенолов
D. Пестицид
E. Синтети

$$$ 326D
Адамның максималды әсер:
А. Су өсімдігіне
В. Топырақ өсімдігіне
С. Жерасты өсімдіктеріне
D. Жерүсті өсімдіктеріне
E. Теңіз өсімдіктеріне

$$$ 327 D
Топырақ деградациясының жаһанда көрінуі
А. Эрозия
В. Ластанулар
С. Тұзданулар
D. Шөлденулер
E. Саз батпақтанулар

$$$328 D
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 329 В
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бір
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 330А
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$ 331 A
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 332 Е
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 334 D
атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 335 А
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмаыл құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энегияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 336 С
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 337 E
Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы:
А. ЮНЕСКО.
В.ФАО.
С. МАГАТЭ.
D.BO3.
Е) ЮНЕП.

$$$ 338 B
Атомды энергетика бойынша халықаралық агенттік:
А. ЮНР.П.
B. МАГАТЭ.
C. ФАО.
D. ВОЗ.
Е. МСОП

$$$ 339 E
Улкен қашықтарға ауаның траншектеулі ластануы туралы конвенцияға қол қойылды
A.1950 ж
B. 940 ж
C. 960 ж
D.1990 ж
Е. 1979 ж

$$$ 340 A
Қоршаған орта мен даму өкіметі мен мемлекеттер басшылары деңгейінде БҰҰ халықаралық конференциясы қашан, қайда өтті?
А. 1972 ж.Стокгольмде.
В. 1982 ж. Москвада
С. 1996 ж. Нью - Йоркте
D. 1975 ж. Хельсинкте
Е. 1992 ж Рио-де-Жанейрода.

$$$ 341 E
КСРО, АҚШ, Англия, франция және басқа елдер арасында Антрактида туралы келісімге қол қойылды:
A. 990 ж.
B. 1960 ж.
C. 980 ж.
D. 959 ж.
Е. 1970 ж.

$$$ 342 C
Жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы Конвенцияға қол қойылды:
A. 1960 ж.
B. 2000 ж.
C. 1973 ж.
D. 1930 ж.
Е. 2005 ж

$$$ 343 E
Азық-түлік пен ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесі:
A. МАГ ATE.
B. ЮНЕСКО.
C. ЮНЕП.
D. МСОП.
E. ФАО.

$$$ 344 D
Мониторинг термині қашан қолданысқа енді?
A. 1994.
B. 1991.
C. 1965.
D. 1972.
E. 1984.

$$$ 345 A
Қоршаған орта мониторингісі жалпы мемлекеттік жүйесі:
A. Ұлттық
B. Округтік
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Жаһандық

$$$ 3246 E
Экологиялық мониторингке жатады:
A. Зерттеу және аймақтық
B. Тәжірибелік және зерттеулік
C. Жаһандық және тәжірибелік
D. Ұлттық және зерттеулік
E. Жаһандық және Ұлттық

$$$ 347 B
Жеке алынған өндіріс мониторингі:
A. Жаһандық
B. Жергілікті
C. Округті
D. Болжамды
E. Ұлттық

$$$348 B
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 349 C
ҚР-ң Қызыл-Кітабындағы бірінші санаттағы жануарлар түрлеріне жатады.
A. Қар барсы, ілеусін, жарқанат
B. Кіші аққу
C. Қызыл қасқыр, қызыл құм арқары, скопа
D.Құлан, сары құтан
E. Төрт сызықты табан

$$$ 350 D
Қызыл кітаптағы екінші санатқа жататын өсімдіктер мен жануарлар түрлері:
A. Қалпына келтірілген түрлер.
B. Белгісіз түрлер
C. Сирек түрлер
D. Сандары азайып бара жатқан түрлер
E. Жоғалып бара жатқан түрлер

$$$ 351 D
Қызыл Кітаптағы төртінші санаттағы өсімдіктер мен жануарлар түрлері :
A. Жоғалып бара жатқан түрлер
B. Қайтымсыз жоғалған түрлер
C. Сирек түрлер
D. Белгісіз түрлер
E. Қалпына келген түрлер

$$$ 352D
Қаздар ұшып өтетін табиғат ескерткіші орналасқан
A..Саңғытау облыы
B.Қостанай облысы
C. Шығы-қазақстан облысы
D. Павлодар облысы
E. Қарағнды облысы

$$$ 353B
Халықаралық мәнді су-саз батпақты қажеттер қорына ЮНЕСКО мен енгізілген қорық
A. Алматы.
B. Корғалжын.
C. Ақсу-Жабағылы.
D. Алакөл.
E. Батыс-Алтай.

$$$ 354D
Сайғақтар популяциясын сақтау мақсатында құрылған қорық
A. Наурызым.
B. Алматы.
C. Алакөл.
D. Барсакелмес.
E. Марқакөл.

$$$ 355 E
Баты-Алтай қорығы құрылды
A. 992 ж.
B. 1978 ж.
С. 1993ж.
D. 974 ж.
E. 1998 ж.

$$$ 356 A
Халықаралық Қызыл Кітапқа енген ҚР жануарлар түрлері
A.Құлан, гепард, ақ тырна, қызғылт фламинго, бірқазан.
B. Кіші саршұнақ, сұр қасқыр
C. кесіртке, жолбарыс
D. Жарқанат, аққу, дауылпаз
E. Тау ешкісі, арқар

$$$ 357 E
МСОП Қызыл аітабындағы қара тізімге енгендер
A. Сирек түрлер
B. сандары қалыпына келтірілген түрлер
C. Жоғалған түрлер
D. Сандары азайып бара жатқан түрлер
Е. Қайтымысз жоғалған түрлер

$$$ 358 B
ҚР осы уақытта қана қорық жұмыс істейді
А. 6
В. 12
С. 4
D. 22
Е. 10

$$$ 359 B
Қазақстандағы бірінші қорық
А. Алматы
В. Ақсу-Жабағлы
С. Наурызым
D. Барсакелмес
Е. Корғалжын.

$$$ 360 C
Көрсеткен жануарлардың қай сирек түрі Семей қаласында өмір сүреді
А. Кұлан
В. Гепард
С. Манул
D. Барс
Е. Мензбир борсығы

$$$ 361 B
ҚР Қызыл Кітабына енген Қызғылт фламинго Қазақстанның қай қорығында бар
А. Алматы
В. Корғалжын
С. Барса-Келмес
D. Куратау.
Е. Аксу-Жабағылы

$$$ 362 C
Демалу мен туризмге рұқсат етілген, ерекше қорғалатын аймақ түрі:
А. Қорық
В. Саябақ
С. Ұлттық бақ
D. Табиғат ескерткіштері
Е. Табиғи бақ

$$$363 A
Баянауыл ұлттық бағы орналасқан
А. Павлодар облысы
В. Акмола облысы
С. Қарағанды облысы
D. Оңтүстік-Қазақстан обласы
Е. Алматы облысы

$$$ 364 C
ҚР аймағының неше пайызы ерекше қорғалатын табиғи аймақтар алады?
A. 21
B. 5
C. 3
D. 1
E. 13

$$$ 365 D
Қазіргі уақытта әлемде неше биосфералық қорықтар бар?
A. 200 астам.
B. 500 астам.
C. 400 астам.
D. 300 астам.
E. 100 астам.

@@@ Тұрақты даму

$$$ 366 D.
ҚР-ның қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1999;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1997 ;
Е. 1991.

$$$ 367 А
ҚР-ның ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1997;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 368 D.
ҚР-ның экологиялық сараптама туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1998;
Е. 1990.

$$$ 369 D.
ҚР-ның атмосфералық ауаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 2000;
С. 2005;
D. 2002;
Е. 1990.

$$$ 370 А
Қоршаған ортаға және тұрақты дамуға қатысты БҰҰ-ның конференциясы қай жылы өтті:
А. 1992;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 371 Е
Рио-де Жанейро декларациясында Тұрақты дамуға байланысты қанша принцип қабылданды:
А. 10;
В. 15;
С. 22;
D. 24;
Е. 27

$$$ 372 D
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің

$$$ 373 В
Азон қабаты-биосфера болуыныңқажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 374 В
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 375 С
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 376 D
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 377 В
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бір
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 378А
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$379A
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 380 Е
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 381 D
атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 382 А
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмаыл құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энегияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 383 С
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 384 B
Оттегі айналысының жылдамдығы:
А. 2 млн. жыл
В. 2000 жыл
С. 100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 385E
Көмірқышқыл газының айналыс жылдамдығы
А. 2 млн. жыл.
В. 2000 жыл.
С.100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 386 A
Озонның негізгі салмағы жер бетінен қандай биіктікте орналасқан?
A. 20-25 км.
B. 7-10 км.
C. 5-10 км.
D. 90-100 км.
E. 40-50 км.

$$$ 387 B
Планетаны су ресурстары тұрады:
А.. Мұздықтардан, атмосфералық ылғалдылықтардан, өзендерден, жерасты суларынан
В. Беткі, жерасты, мұзыдқатардан, атмосфералық. топырақты ылғалдан
C. Өзендер, үстінгі сулар, жер ылғалынан
D. Жер асты бастауларынан, теңіздерден
E. Мұздықтардан, ылғалдылықтардан, өзендерден, су қоймаларынан.

$$$ 388 A
Жер планетасының жасы
А. 4,5 млрд. жыл
В. 10 млрд. жыл
С. 12 млрд. жыл
D. 1000 жыл
Е. 3 млн. жыл.

$$$ 389 C
Атмосфераны ластаушылар бөліненді
A. Өнеркәсіптік және механикалық
B. Тұрмыстық және ауылшаруашылық
C. Жаратылысты және антропогенді
D. Ұйымдастырушы және антропогенді
E. Газды және қатты

$$$ 390 E
Қышқылды жауын алғаш тіркелген
A. 1945 ж. АҚШ-та
B. 1990 ж. Ресейде
C. 1960 ж.Жапонияда
D. 1950 ж. Францияда
E. 1908 ж. англияда

$$$ 391 B
Қышқылдық жауын терминіні енгізген инженер
A. Г.Крутцен.
B. Роберт Смит.
C. В.И.Вернадский.
D. Ш.Раулапь.
E. Исаченко.

$$$ 392 E
Ластануға әсер ететін метерологиялық факторлар
A. Атмосфера ластануына әсер ететін табиғи үрдістер
B. Метеофакторлар әсерімен атмосфераның ластануы
C. Атмосфера ластануы шараларының жүйесі
D. Метеорологиялық құбылыстарымен және үрдістерімен ластану
E. Атмосфера ластануына метеофакторлар әсері.

$$$ 393 E
Антропогенді ластануға төмендегілердің қайсыы жатады?
A. Жанартаулар
B. Шаңборандары
C. Торнадо
D. Жерсілікнісі
Е. Автомобиль газдары, смог.

$$$ 394 B
Адамдар денсаулығына әсер ететін қатердің биологиялық факторларына жатады:
A. Сапалы тамақтану
B. Табиғи және антропогенді патогенді микроағзалар
C. Қоршаған орта сапасы
D. Жұқпалы аурулар
E. Табиғи патогенді микроағзалар

$$$ 395 B
Алғашқы қалдықтардағы қышқылдану өнімдері:
A. Формальдегидтер.
B. Күкіртпен азот оксидтері
C. Фреондар.
D. Фотооксиданттар.
E. Бензапирендер.

$$$396 E
Концерогенді заттар тудырады:
А. Жүйке күйзелісін
В. Суық тиу ауруларын
С. Аллергиялық ауруларын
D. Жұқпалы ауруларды.
Е. Жаман сапалы және жақы сапалы жаңа түзілімдер

$$$ 397 A
Автокөліктен аэрозольді түтінмен немесе тұманмен газтәрізді және қатты қоспалардың сәйкестенуі
A. Смог.
B. Детрит.
C. Эндемик.
D. Репеллент.
E. Техносфера.

$$$ 398 B
Шығыс Қазақстан Облысындағы өнекәсіптік мекемелер қоршаған ортаға жылына қанша поютанттар шығарады.
A. 410 мың. тонн.
B. 2 млн тоннадан көп.
C. 1960 мың. тонн.
D. 2230 мың. тонн.
E. 360 мың. тонн.

$$$ 399 C
Шаңнан атмосфераны тазалаудың негізгі әдістері
А. Флотанционды
B. Объектілі және облысты
C.Құрғақ және дымқыл
D. Гравитациялы және инерциялы
Е. Механикалық және электрлік

$$$ 400 B
XXI ғасыр басында Қазақстандағы шөлге айналған аймақтардағы аудандардың пайыздық қатынасы шамамен құрады:
A. шамамен 66.
B. шамамен 70.
C. шамамен 60.
D. шамамен 50
E. шамамен 75.