ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

ЖОСПАР:
1. Педагогика тәрбие туралы ғылым.
2. Педагогикалық ғылымдар жөне онын мазмұны.
3. Педагогика адам туралы шлымдар жүйесінде.
4. Педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы.

Негізгі үіымдяр: педагогяка,педагогиканьщ категориялзры, псдагогика пәні, педагогиканың өдіснамасы, педагогикалық зерттеулердін әдістері.
Пәнаралық байланыстар: философия, алеуметгаяу, психология, саясатгану, мөдениеттану.
ПЕДАГОГИКА — тәрбие туралы Педагогика өзінід атауьш
гректщ "раісіавоеаз" "баланы жетсктеуші" сөзінен алған. Ең
алгашқысында бүл сөз күддардың қожасшшң баласын мектепке жетектеп апарупщ дегенді білдірсе, кейін келе ол тәрбие туралы ғылымньщ аты ретіндс калды. Тврбие-қоғамның кейінгі ұрпақгарда өзін кайта көрсетумен байланысты аткаратын негізгі кызметгерінін бірі. Әрбір келешек үрпакгын коғамдага орнын табуы ен алдымен өткен үрпақгардың жинаган өлеуметгік төжірибесін меңгеру деген сөз. Адамзат есейген сайын, мазмуны жагыная өлеуметтік төжірибедс кұрдслене түседі. Сондыкган уакыт өткен сайьш еңбектін қогамдық бөлінісінде коғамның "тәрбйенің" қызметін жүзеге асырумен байлаяысты көсіби іс - әрекет бөлініп іішқгы. Өсіп келе жаткан балалардың алеуметгік тәжірибені игеруі ұшін — делдал - ұстаз, м^таіім ксрек. Педатогика баскд ғылымдар сиякта, белгілі бір ақикдт саласындагы білімдерді жұйеге келгіреді. Қандайда болса ғылымның дамуы ұғымдар зкүйесі аркылы ғылыми білімнің турактануымен
байланысты. Ғылымның негізгі ұгымдары категориялар деп аталады. Педагогнкада негізгі ұгымдар (категориялар) жұйесі жұзжылдык бойында калыптасты, ол кездейсок емес, өйткені ачдымен пелагогикалық білімдер философия төңірегінде жинакталған. Педагогика философиядан белінуі педагогикалык ғылымның объектісінің (нысанасының) аныкталуымен байланысты.
Категориялар мазмұндарында объективті шындықтың маңызды жақтары бейиеленуі, ягнк уақыт аныкталған категориялар кұрамы, осы ғылым зерттейтін, объективті шындықтың тольік багалы сипаттамасын жасауга мүмкіншілік береді. Бірақта б^л ұшін зерттеліп отырған шындыктын шекарасын білу керек. Ғылымдарды олардың яысанасы мен пәні бойынша ажыратуға болады- Нысана -акнкатының аакшлы сол ғылым зертгеуге алатын саласы. Пән - бүл накгылы акикатгың мәнін күрайтын нсгізі. Педагогика коғамнын төрбиелік қшметін жұзеге асырумен байланысты ғылым. Демск, педагогикалык іс - әрекст іске асырылагын объеюивтік шыіщьосшн жактары, педагогиканын нысанасы болады.
Ал педагогика пәні - индивидтін өткен үрпактардын өлеуметгік тәжірибеан меңгертетін оку және окудан тыс уакыттын бірлігіндегі түгас псдагогикалык процссс болып табылады- Үстзздар өлеуметтік төжірибенін мазмұны мен окушылар арасындағы келІсгіруші делдал болып табылады, түлғаның калыптасуы олардың белсенді кайта өзгсрткіш өрекетіне байланысты.
Бір элементген көп элемекпер косылу бзрысында жүйе пайда болады. Педагогикалык шьшдыкта бүл "үстаздар - оқудшлар" жүйесі, ол сол жетеюіы балігі (элементі) үстаздар бойынша педагогикалык жүйе деп аталады.
Каңдай да болмасын жүйе (биалогиялык, техникалык, өлеуметгік) жагдайының өзгеруі процесс деп аталады. "Үстаздар (педагоггар) ~ окушылар" жүйесі жаідайының өзгеруі педагогикалық процесс деп аталады. Тек кана педагогикалык процестегі үстаздар мен окушылардың өзара әрекетщце (процестін кызметінде) тұлғанын кдйта өзгеруі жүзеге асады. Псдагогикалық шыщшк педагогиканың категориялары, үғымдары жүйелері аркылы бейнелене алады. Өсіп келе жаткан үрпакгьщ өлеуметгік тәжірибсні меңгеруі бьчім алумен байланысты. "Білім беру" деген сөзді орыс тілінде "образование" тубірі -"образ" дегев (бет-лик, лицо-пішін) лексикалық мағьшасы бойынша индивидтін дене және рухани касйетгері калыптасуын,
иңдивидтін коғамдых. болмыстын накгылы әлеуметгік -экономикалык. және мәдени - тарихи жағдайларында дамута, өзін жүзеге асыруға жөне өзін ынталаңдыруға кэбілетіі тұлғаға айналуын білдіреді. Сондықган «білім беру» ұғым ретінде педагогикалык жетекші категория болады.
Тұлғаға білім беру үшін оқыту кажет, ол үстаздар мең оқушылардын өзара әрекет процесі,оку орындарьгада окылатын гылымдар негіздері мазмұнын меңгеру барысьлщаш оқытумен окудын бірлігі, сондыктан окыту екі жакты процесс. Сабақ берудің ролі окылатын материалдарды заттсыздандыру (распредмечивание) ғылыми білім мазмүнында заттандырылган, іс-өрекетгер твсіддерін айкьшдай көрсету. Оку материалдары мазмұны мен окушылар арасындағы делдал ретінде ұстаз оқушыларды қажетгі іс - өрекеттер төсілдеріне үйретеді. Окушыларды окуға үйрету арқылы ғана (А. Дистервег, К,Д. Ушинский, Н.К. Крупская), тек осы жағдайда ғана мұгалім өзінің кызметін орьшдайды. Окушылар іс - өрекеттер тәсіддерін меңгере отырып окуга үйренеді, оқу пәнінін мазмүнымен саналы және белсенді жүмыс істейді, соньщ негізівде индивидтің әрекет күштері мен кабілетгері заттық формаға ауысады (опредмечивание), окушы тұлғасынын өзгеруі жұзеге асады.
Индивидтің жеке тұлта жене аззмат ретінде дамуы өлеуметтік белсенділік пен аныкталатын белгілі бір өлеуметтік ортада іс -әрекеггерін талап етеді. Совдыкган да өлеуметтену ен манызды категорияга жатады, ол тұлғаньщ өзін - өзі сезінуі, "меннен " баска "менге" козғалыска, өлеуметке енуі. Әлеуметтендірудін негізі белгілі бір білімдер, күндылықгар, мінез-кұлык нормалары жүйесін меңгеру деген сөз, ол сол түлғаға сол қоғамның толык жарамды мүшесі ретінде қызмет етуіне мұмкіндік береді. Тұлғаньщ әлеумеггену процесі стихиялы (үйымдаспаған) түрде болуы мүмкін, онда онын нәтижесін болжау киын жөне қоғам үшін зияңды болуы мумкін. Міне, сондықган да ұстаз өлеуметтендірудің мәнін тусіне отырып, ьштьшақгастык "бізді" иелену үшін кажетгі байланыстарды, окушылардын оқу жөне отбасына осы мөселені шешуге көмектесе алады жөне өзіңдік "менді" оқу, окудан тыс іс - өрекеггері аркылы камтамасыз ете алады.
Сонымен катар, педагогикада жалпы ғььіыми баскада адам туралы гылымдар пайдаланатын ұғымдар пайдаланады.
- тұлға, ісәрекет, даму, калыптасу, педагогикалык болмысқа қатысты іс-әрекет мағналы болады, егерде ол табысты болса,
ейткені осы жағдайда тулға езін-өзі ұйымдастыра алатын жүйе ретінде өмІр сүре алады. Яғни Іс-эрекет табыстылығы, казіргі кезеңдегі білім берудін тұлғаға багытталған парадигмасы тұрғысынан, педагогикалық негізгі категориялар кұрамына кіретін ұгымға жатады-
Демек, педагогика теориясы гтедагогикалык шындыктың толык бағачы сипаггамасын жасау үшін «тәрбиеч, «білім беру», «педагогикалык процесс», «окыту», «әлеуметтендіру», «іс-эрекет табыстылығы» сиякты негізгі ұғымдарын (категорияларын) пайдалана алады, олар шындығында әртүрлі педагогикалык қ^былыстарды танып білуде қолданылады.
Педагогиканың негізгі үғымдары (категориялары) өзара тығыз байланысты - мазм^нды түрде бір-бірін өзара толыктырады, әртүрлі жактарын бейнелейді. Толык бағалы теориялык білім дэл негізгі ұғымдар аркылы бекітіледі.
Пряягпгнняііык илдымяар және олрдың мазмұны. XIX ғасырга дейін ғылыми ізденістердін пөгщік саласын аныкгауға байланысты ғылымдардың батінуі (даралануы) белсенді жүріп жатгы. Сонымен бірге білімдер аумағыньщ өсуі жеке пәндерінін бөлінуіне альш келеді, яғни пеннін өзінін ішінде бөлініп даралануы басталды. Педагогика ла бірте - бірте жатпы пәнмен байланысты бола отыра,
мақсаттары, жас ерекшеліктері, оқу-төрбиелеу, оқу орнындарындағы типтері бойынпіа ерекшелігі бар салалар айқындала түсті.
Педагогика ғылымдарының жүйесіне: жалпы педагогика, жас ерекшелік педагогикасы, мектепке дейінгі педагогика, көсіби педагогика, педагогика мен білім берудің тарихы, салалық педагогика, корекциялық педагогика, салыстырмалы педагогака, жеке пөндер әдістемесі және т.б. жатады. Кейінгі кезде педагогикалық білімнің дербес салалары ретінде әлеукеттік педагогика және т.б. бөліне бастады.
Жалпы педагогика педагогикалық процесс пен білім берудің
негізгі заңдылықгарын зертгейді. Жас ерекшелік педагогика (мектепке
дейінгі, мектеп, ересектер педагогикасы) анатомиялык және
физиологиялық жөне өртүрлі жастағы топтардың психологиялық
ерекшеліктеріне сөйкес педагогикалық процесс пен білім берудің
ерекшелігін зертгейді. Кейінгі он жылда біркатар ғалымдар мекгепке
дейінгі педагогикадан бала бақша жасындағы педагогикасын бөліп
көрсетеді. Мұвдай бөлу өділетгі , себебі сөби жасындағы балалардың
санасы дамуьшың езіндік ерекшеліктері бар, міне осьщан келіп бұл
пөннің психологиямен, педагогикамен және медицинамен тығыз
байланыстылығы ерекше. Зейнеткерлердің тұрғындар қурамындага
үлес салмағының өсуіне байланысты ұшінші жас педагогикасы пайда
бодды, ол калыптасу деңгейінде. *
Көсіби - техникалық білім беру педагогикасы, арнаулы орта білім беру педагогикасы, жоғары білім беру педагогикасы -пәндері (дисцишшны), олардьщ пәні педагогикалық процесс және жүмысшы кадрларын көсіби және сонымен бірге өртүрлі деңгейдегі мамандарды даярлаудың зандылықгары болып табылады, Бұл пәндерге жүмысшыларда екінші, ушінші жөне т