Этностық идентификация
Этностық идентификация-әр адамның этностық топтағы басқа бір адаммен бірігудге эмоциялық қатынастың процссі.Мұнда сол этностың тарихына, мәдениетіне,ұлттық салтына,әдет-ғұрпына,олардың мұраттарына,сезімі мен фольклоры мекендейтін аймағы мен оның менталитетіне деген жағымды көзқарастары арқылы теңдестіру.Этностық идентификация адамның өзін сол немесе басқа этносқа жатқызып қоюы ғана емес, сондай-ақ өз халқы туралы,оның өзгеше қасиеттріне мәденитіне,тіліне,тарихи өткен өміріне тән «біз» бейнесінің көрінісі.
Этностық идентификация тұлғаның ішкі психологиялық қайшылықтарға қарым-қатынаста өз этномәдениетін жатсыну мен оған жаулық сезімін туғызатын конфликтілерге,әртүрлі әлеуметтік фрустрацияға әкеледі (ұлттық нигилизм,мәңгүрттену)-деген ойды Қ.Б.Жарықбаев пен Ж.С.Нүкежановтар тұжырымдаған әрин бұл пікірдің түбірі этникалық иднтификацияны жан-жақты зерттеп,оның ерекшеліктерін ашуға ізденіс жасауға ой салды.
Этностық идентификация үдерісі мен оның нәтижесі жеке және топтың құндылықты қабылдау негізінде индивидтің этникалық топтағы мүшелері мен қауым туралы пікірдің бөлінуіне байланысты болады.Осы идентификация түрі адамның өз этикалық қауымымен байланысын және оның басқалармен салыстырғанда анықталатын этникалық бірігушілік пен этностық шектің белгілері туралы ойдың жиынтығынан тұрады.
Психологияда иднтификация ұғымын З.Фрейд енгізді.Ол идентификацияны,үлгі бойынша саналы нмс парықсыз әрекетке тырысатын маңызды тұлғалардың адамның өзіндік теңестіру ретінде қараған.Идентификация тұжырымдамаларын Э.Эриксон, Э.Горман, Р.Линтон, Т. Пирсон т.б. зерттеген.
Д.Ранопорт идентификация ұғымын «мен» субъектінің өзіндік дамуына қабілетін қарастырудың орталық механизмі ретінде ұққан.
Идентификация әр түрлі деңгейде:ең алдымен,адам идентификациясы туралы айтатын болсақ, өмірдегі жеткілікті түрде маңызы бар.Мысалы: Біріншіден ата-анасымен.
Екіншден, топпен идентификациясы (референтті топпен) ал ең соңғы деңгейде,әлеуметтік құбылыстың кең шеңберінде,басқаша айтсақ,этникалық қауыммн болуы мүмкін.
Бүгінгі психологияда идентификация ұғымы психикалық ақиқаттың қиылысатын үш бөлігін қамтиды.
- біріншіден идентификация-ол эмоциялық байланысты құру негізінде субъектінің өзін басқа индивиттрмен немесе топпен біріктіру үдерісі,сондай-ақ жеке нормалар,құндылықтар,үлгілер ретінде өзінің ішкі дүниесін қосып қабылдау.
- екіншіден идентификация-басқа адам субъектісін өзін-өзі жалғастырушы ретінде көз алдына елестетуі көруі.
- үшіншіден идентификация-ол субъект өзінің басқаның орнына қою механизмі.Идентификация тиістілік сезіммен байланысты,оның көмегімен адам сол топпен өзін теңестіреді,оның (адамның) ойыша өзі сол топқа тиісті болып есептеледі.
Сонымен бірге идентификация көпшіліктің мәдениетімен ассимиляция ретінде бағаланса,әрі көп ұлттық қоғамдағы жеке топпен күшті идентификация болса, ол сонда ғана-сенаратизм (бөліну, оқшаулануға ұмтылу) туралы екен деп О.Л.Романова санаған.
Поли және моно этностық ортадағы мәдениеттің психологиялық ерекшеліктері
Поли және моноэтностық топтарға арналған әдебиеттерді талдау
Тұлғаның әлеуметтік - мәдени идентификациясы
Этноцентризм, этноаралық үрейлену, этноаралық шиелініс және этноаралық толеранттылық
Адамның этномәдени даму мәселелері
Мектепке дейінгі ұйымдарда балаларды этностық - мәдени сәйкестілігін қалыптастырудың ерекшеліктері
Этностық өзіндік сананың дамуы
Этнопсихология пәнінен дәрістер
Жаһандану дәуіріндегі тарихи сананың трансформациясы
Салт - дәстүрдің ұрпақ тәрбиесіне қосар үлесі
Тәуелсіздік алған еліміздің келешек ұрпақты ұлттық, халықтық және этностық - мәдени тұрғыда тәрбиелеу бүгінгі күннің өзекті мәселесі