Глоссарий
Глоссарий
1. Абсолютизм- жогары окімет билігі шексіз жеке-дара бір адамнын қолында турган мемлекеттік басқарудын турі.
2. Атеизм(грек. Atheos-қудайсыз)-социализм кезінде оқу пәні және гылыми ілім турінде кен оріс алды, басты мақсаты-дінді бекерге шыгару, қудайды мойындамау.
3. Апатридтер- ешбір мемлекеттін азаматы болып саналмайтын адамдар. Олар қай елде турса, сол елдін занына багынады, бірақ саяси қуқықтары болмайды.
4. Азаматтық қогам- адамгершілік, діни, улттық, әлеуметтік-экономикалық, отбасы қатынастарынын және институттарынын жиынтыгы.
5. Әмбебап партиялар- муше санын емес, сайлаушылар санын кобейтуге тырысқан партиялар.
6. Билеуші партиялар- қолдарына мемлекеттік билік тиген, қогам дамуынын басты багыттары мен сипатын айқындауга мумкіндік алган партиялар.
7. Билік- 1) адамдардын іс-әрекетіне, қызметіне, тагдырына белгілі бір адамдардын (бедел, жігер, қуқық, зорлықтын) комегімен әсер ету мумкіншілігі; 2) адамдарга саяси билік жургізу; 3) мемлекеттік органдардын жуйесі;
8. Бипатридтер- бір мезгілде екі немесе одан да коп мемлекеттердін азаматы болып есептелуі.
9. Бихевиоризм- жеке адамдар мен топтардын іс-әрекетін талдауга негізделген әдістемелік багыт.
10. Буқаралық партиялар- унемі жақтап дауыс беретін сайлаушылары, мушелері, белсенділері коп партиялар.
11. Булік- бір топ адамдардын мемлекеттік тонкеріс жасау мақсатымен жасаган іс-әрекеті.
12. Бюрократизм- істін мәніне немқурайды, формальды қарау, істі копке созу.
13. Биліктін жариялылыгы- билікті занмен негіздеу, мемлекеттік органдардын қызметтерінін еліміздегі зандарга сай болуы.
14. Бейсаясаттық- азаматтардын, халықтын бір болігінін саясатқа, саяси омірге самарқау, парықсыз, теріс козқарасы, қатынасы.
15. Вето- тыйым салу.
16. Вотум- окіметке я онын кейбір мушелеріне (министрлеріне) сенім білдіру (вотум доверия) немесе сенім білдірмей (вотум недоверия) мақсатында сайлау арқылы қабылданган шешім.
17. Геосаясат-сыртқы саясатты географиялық факторларга байланысты жургізетін саясат.
18. Геноцид- адамдарды шыгу тегіне, бір улттын, діннін окілі болуына байланысты әдейі қыру немесе қудалау.
19. Геронтократия- ақсақалдардын билік жургізу принципі. Басқарудын бул турі алгашқы қауымдық қогамга тән. Сонымен қатар окімет билігі жасы келген адамдардын қолында турган мемлекеттерге де байланысты айтылады.
20. Декларация- укіметтін, саяси партиянын, халықаралық уйымнын атынан қандай болмасын негізгі қагидалары, мақсат-мудделерді жариялайтын мәлімдеме.
21. Делогирование- бір субъектінін екінші субъектіге билікті беруі, сенім білдіруі.
22. Демагогия- оз мақсатына жету ушін адамдарга жалган уәделер беру, деректерді бурмалау және т.т арқылы әсер ететін саяси әрекеттін турі.
23. Деморкация- екі елдін жерін анық боліп туратын шекара.
24. Депортация- жеке адамдарды, халықтарды еріксіз, кушпен жер аудары.
25. Деспотия- шексіз және дара билеудін бір турі.
26. Децентрализация- орталық басқару жуйесінін жергілікті жерге оз билігінін болігін беруі.
27. Диктатор- занмен санаспай, куштеу мен қудалауга суйенетін шексіз билеп тостеуші.
28. Диктатура- қарулы кушке суйенетін, занмен шектелмеген шексіз мемлекеттік билік.
29. Директива- жогары органдардын томенгі басшыларга берген уйгарымы, жарлыгы.
30. Дискриминация- нәсіліне, ултына, дініне немесе саяси козқарастарына және т.б байланысты адамдарды қуқыгынан айыру я шектеу. Мысалы, сайлау қуқыгынан айыру, азаматтылықты бермеу, жумысқа қабылдамау т.б.
31. Доктрина- саяси, экономикалық, әскери мақсаттарды жинақталган турде білдіретін саяси теория, ілім.
32. Егемендік- мемлекеттін, халықтын, улттын, адамнын саяси тәуелсіздігі.
33. Жекешелендіру- мемлекеттік меншікті (кәсіпорын, тургын уй, колік қуралдары және т.с.с) жеке меншікке беру немесе сату.
34. Идеал- саяси салада саясатты жасап, оны жузеге асырушылардын алдына қойган жогаргы саяси арман-мураты.
35. Иерархия- томенгі органдардын, шенділердін жогаргы органдарга, шенділерге багыну тәртібі.
36. Импичмент-жогаргы лауазымды адамдарды конституцияны бузганы ушін немесе басқа қылмысы ушін жауапкершілікке тартуга және ісін сотта қарауга мумкіндік беретін ерекше тәртіптін турі.
37. Инаугурация- 1) мемлекет басшысынын оз қызметіне салтанантты турде кірісуі; 2) тарихи оқыгалар қурметіне жасалган ескерткіш, уйымдастырылган корме және т.б салтанатты турде ашу.
38. Инновация- жаналық енгізу, жанарту.
39. Институализация- саяси қозгалыс немесе қубылыстын тәртіпке келтірілген уйымдасқан мекемеге айналуы.
40. Интеграция- мемлекетаралық саяси, экономикалық, әскери және т.б одақтардын қурылуы.
41. Клика- оздерінін жеке бастарынын мақсатына жетуді, барынша баюды коздеген билік басындагы сыбайлас адамдар тобы.
42. Конституция- мемлекеттік және қогамдық қурылыстын негізгі қагидаларын, принциптерін білдіретін негізгі зан.
43. Конфедерация- оздерінін кейбір амал-әрекеттерін уйлестіріп, белгілі бір мақсаттарды (әскери, сыртқы саясаттагы және т.с.с) жузеге асыру ушін бірлескен егеменді елдер одагы.
44. Легитимдік- халықтын устемдік етіп отырган саяси билікті мойындауы, онын зандылыгы мен шешімдерін растауы.
45. Либерализм- 1) жеке адамнын толық еркіндік принциптеріне негізделетін, мемлекеттік экономикага араласуын шектеуге тырысатын козқарас, саяси багыт; 2) бірқатар елдерде орта таптын муддесін қоргайтын либералдық партиялар. Олар нарықтық экономиканы, еркін бәсекелестікті, халықтын әлеуметтік қамтамасыз етілуін, халықаралық қауіпсіздікті және т.б жақтайды.
46. Мониторинг- 1) жагдайды бақылау, болдырмау және болжау; 2) осындай басқару турі бар мемлекет.
47. Можаритарлық жуйе- сайлау нәтижесінде уміткердін округ бойынша копшілік дауыс алуы. Мемлекеттік билік- барлық адамдарга міндетті зандарды шыгаруга жеке-дара қуқыгы бар, зандар мен уйымдарды сақтау ушін ерекше куштеу аппаратына суйенетін саяси биліктін турі.
48. Метрополия- қол астында колониялары бар мемлдекет.
49. Милитаризм- жаппай қарулану, согысқа әзірлену, ішкі және сыртқы мәселелерді қарулы кушпен шешуге тырысқан саясат.
50. Монархия- мемлекеттін жогагргы окімет билігі жеке-дара бір билеушінін қолында болып, ол әкеден балага мура ретінде қалатын турі. Оны хан, патша, император, король, султан, шах және т.б деп атауы мумкін.
51. Мороторий- ішкі және сыртқы міндеттемелерді орындауды уақытша тоқтату, узіліс жариялау.
52. Маргиналдар- белгілі бір себептерге байланысты қогамнын негізгі әлеуметтік тобына, табына кірмей қалган аралық жагдайдагы адамдар.
53. Модернизация- қазіргі, жана жагдайга байланысты жанару, озгеру, икемделу.
54. Нигилизм- жалпы қабылданган зандық ережелер, қогамдық саяси омірдін тәртіптерін және т.с.с жоққа шыгару.
55. Объективтілік- дуние танымдық козқарас, бул нақты шындықты бақылауга байланысты болады.
56. Олигархия- саяси және экономикалық билік азгантай топтын қолында турган биліктін турі немесе сол устем топтын озі.
57. Охлократия- қогамдық омір жагдайына қанагаттанбай мемлекеттік мекемелерді басып алып, ойран салган, демократияны теріс тусінген тобыр билігі.
58. Паблик Рилейшиз- уйымдар арасындагы достық қарым-қатынас, олардын озара тусінігін қамтамасыз ететін уйымнын қызметі. Ол ақпараттар усыну, келіссоздер жургізу және басқа окілетті әрекеттер жургізу арқылы іске асырылады.
59. Пауперизм- біраз халықтын қайыршылануы, жаппай жарлы-жақыбайлық.
60. Паритет- мемлекеттер арасындагы саяси және әскери қарулы куштердін тепе-тендігі.
61. Пацифизм- согыстын кез-келген туріне ( мақсатына, сипатына қарамастан) қарсы турып, бейбітшілікті жақтайтын агым, қозгалыс. Ол 19 гасырдын екінші жартысында пайда болды.
62. Приватизация- мемлекеттік байлықты жеке меншікке беру.
63. Петиция- жазбаша жогаргы укіметке жолданатын (немесе жолданган) ужымдык турде жазылган отініш.
64. Плебисцит- ерекше манызды мәселе туралы барлық халықтын пікірін сурау, анықтау.
Глоссарий
«Бастапқы есеп және құжат айналымы» пәні бойынша СӨЖ және ОСӨЖ тапсырмаларын орындауға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізу
Паразитизмнің экологиялық тұжырымдамасы
Қашықтықтан оқытуды іске асыруға арналған MOODLЕ жүйесі
СӨЖ (СӨЖО) бойынша әдістемелік нұсқаулар
МДҰ әдістемелік кабинет
JavaScript- та бағдарламалау
Оқу-әдістемелік кешен “Сулы жүйелер географиясы” пәні бойынша
Психоллогия консультация жайлы анықтама беру
Глоссарий туралы
Глоссарий бойынша коллоквиум
Негізгі аспап пәнінде орындалатын шығармаларға глоссарий құру
Хорды дирижерлау пәнінде орындалатын шығармаларға глоссарий құру
Техносфераның жағымсыз көрсеткіштері тақырыбына глоссарий жасау