Лизингтік операцияларды несиелеу
Ал лизинг операциясын қарастыратын болсақ, лизинг табысты әріптестердің үштік одағы. Лизинг өнлірістік кәсіпорындарды қысқамерзімді және ұзақ мерзімді қаржыландырудың анағұрлым тиімді және демократиялық түрі болып есептеледі. Оған бұрыннан бар компания да, енді ғана құрылып жатқан компания да қол жеткізе алады. Бір айта кететін нәрсе, қаржы салудың мұндай қадамы бүкіл әлемле кең қолданыс тапқан.
Әлемдік статистика инвестиция құрылымында негізгі капиталдың үлесі 20-дан 30%-ға дейін ауытқитынын айтады. Қазақстан үшін қаржыландырудың бұл түрі өзекті болып отыр: негізгі қорлардың сапалық және табиғи тозу дәрежесі республика бойынша тұтастай алғанда 80% құрайды. Алайда лизинг сақтықпен «егілуде». Бізге екі жақты қатынастардың - қаржыгерлер мен өндірістің тұрақты және өркениетті болуы үшін уақыт және күш-жігер талап етілді. Белгілі кейіпкер айтқандай, мұз еріді.
Қазір Қазақстан аумағында түрлі бағыттағы 16 лизингтік компания бар: оның 11-і-Алматыда, 4-і Астанада, және 1-і Қарағандыда. 2004 жылдың аяғында республикамызда лизинг көлемі 250 миллион долларға жуықтады. Ал енді екі-үш жылдан кейін, Халықаралық қаржы корпорациясы мамандарының айтуынша, үш есеге артады.
2004-жылдың маусымынан бастап Казкоммерцбанк осы қызметті ұсына бастады,- деді Лизинг қолдау және жылжыту жөніндегі басқарма бастығы Николай Ермолаев.-Біз жай жаңа ұсыныстармен ғана емес, қомақты кешенді өніммен шыққымыз келеді. Оның негізде ҚКБ-ның бұрыннан қалыптасқан негізгі бағыттары жатыр: тарлымынданған құрылым, клиенттер мен әріптестердің ауқымды базасы. Бұның елеулі мәні бар, өйткені лизинг- компанияның негізгі құралдары сатып алуын қаржыландыратын ерекше форма. Лизинг тұрақты клиенттер түрінде қосымша инфрақұрылым құруды және ұстауды талап етеді. Жаңа қызмет толықмәнді қызмет көрсетеді: бұл- қолда бар базадан сатушыларды іріктеу, құжаттарды рәсімдеу, тасымалдаушылармен, кеден делдалдарымен, сақтандыру компанияларымен жұмыс, білікті кеңесшілер ұсыну.
-Сатушымен жұмыс істей отырып, біз толығынан лизинг алушының мүддесін ұстанамыз: мәміле шарттары, мөлшерлемелер, тұрақты клрпаративті делдалдар ретінде банкке берілуі мүмкін жеңілдіктер жөнінде келіссөзер жүргіземіз. Лизинг берушілердің алдында біз-сатушы өкіліміз. Қазір лизинг бойынша нарықтағыдай стандартты мөлшерлеме ұсынып отырмыз, бірақ біздің банкте несие тарихы бар клиенттерге жеке схемалар ұсынуымыз мүмкін.
ҚКБ-да лизинг мәмілесін рәсімдеудің негізгі артықшылықтарына тоқтала кетейін. Бәрінен бұрын, лизинг алушы үшін кепілзат ұсынудың немесе банк лизингтік мәмлені қаржыландырғанда кепілзат көлемі төмендетудің қажеті жоқ. Сонымен қатар бұл-ұзақ мерзімді қаржыландыру және сауда мәмлесін жасаумен және орындаумен байланысты тәуекелдер болмайды. Табысқа салынатын салық (лизинг бойынша банкке төлейтін сыйақы) ЖЖТ (жиынтық жылдық табыс) бойынша шегерімге жататын болғандықтан, салықтар оңтайландырылады. Ал белгілі бір импортталған тауарлар ҚҚС-тан мүлде босатылады.
Сатушы да қосымша пайда табады. Бір жағынан лизингтік мәміле бұл құрал жабдықтың құнын бірден төлей алмайтын клиенттерді тарту есебінен тұтынушылар шеңберңн кеңейту және сату көлемін ұлғайтуға мүмкіндік беретін, құрал-жабдықты өткізудің қосымша және сенімді арнасы. Екіші жағынан, құрал-жабдықтың құнын банк төлейтін болғандықтан, төлей алмай қалу тәуекелі болмайды.
Лизинг заты дәстүрлі: кәсіпкерлік мақсатта пайдалынатын ғимартаттар, машиналар, құрал-жабдықтар, құрал-саймандар, транспорт құралдары, жер учаскелері. Құнды қағаздар мен табиғи байлықтар лизиг заты бола алмайды.
Ең төменгі мәміле сомасы – 10 мың АҚШ доллары, ал ең жоғарғысы- шектелмеген. Мәміле мерзімі-3 жыл және одан да жоғары. Лизинг бойынша сыйақы Казкоммерцбанк белгілеген қолданыстағы мөлшерлемеге сәйкес төленеді. Төлемдер шартта көрсетілген мерзім ұзақтығына тең сомада жүргізілді. Белгілі бір жағдайларда мерзімінен бұрын қайтару жағдайы ескерілеген. Мәміле валютасы, егер лизинг алушы Қазақмтан Республикасының резиденті болса,- теңгемен, егер болып табылмаса - шетелдік валютамен жасалынады.
Казкоммерцбанкте лизигтік несиелеу 3 жылдан 15%- басқа валютада, 16%-теңгеде беріледі. Аванстық төлем 0- ден 30%-ға дейін, сақтандыру міндетті түрде, несиені ұйымдастыру үшін комиссия 0.5-тен 3%-ға дейінгі шарттарымен беріледі.
Казкоммерцбанк мынадай компаниялармен жұмыс істейді. Автотранспорттық компаниялар:
( «Голубая звезда Казахстана», ТОО «Алматы Скания», ТОО «Казавтомир», ТОО «Сервис-камаз», ТОО «Фортуна-транс», ТОО «Центр МТС Сервис», ТОО «Ч жун Тун Хендай Комерческ Центр KZ».
Мұнай газ компаниялары:
( ТОО «Алькор», ТОО «Компания Монтажинжиринг»).
Құрал сайман компаниялары:
( «Bileas», «Technofoodservice», «Полаир Казахстан», ТОО «Озенир Техно Трейд», «Фирма ТВЛ»).
Ауыл шаруашылық компаниялары:
( «Евразия ГМБХ», ОАО «Агромашхолдинг», «Ростсельмаш»).
Құрылыс компаниялары:
( «Компания Барусан Макина Казахстан», ТД «Беларусь», ТД «Спецтехника», ТОО «Ас-Ай», ТОО «Выставочный центр Китайского Электрического Оборудоваия и машинной техники»).
Жеке тұлғаларға несиелер
Тұтынушылық несиелеу - бұл, әдеттегідей, коммерциялық банктердің жеке тұлғаларға (яғни тұрғындарға) автомобиль, жылжымайтын мүлік (ипотекалық несиелеу), түрлі тұтыну товарларын сатып алуға ссуда беру.
Несиеге ұзақ қолданыстағы тауарларды - тұрмыстық, компютерлік техника, жиһаз, алуға болады. Несие жеке сипаттағы түрлі шығыстарды төлеуге мүмкіндік береді (той өткізу, туристік жолдама сатып алу, білім алу, медициналық қызмет көрсету және тағы басқа). Яғни, ұзақмерзімге қолданылатын заттар немесе қымбат тұратын қызметтер банктік ссудалар есебінен төленетін товарлар болып табылады.
Неліктен тұтынушылық несиені алған жөн?
Ең алдымен, мұндай төлем түрі әлі қолға тимеген табыстарды жұмсауға, яғни көптеген жылдар бойы қарыз алмай қол жеткізу мүмкін емес болған қымбат тұратын заттарды (пәтер, машина, жиһаз, жөндеу жұмыстары) сатып алуға мүмкіндік береді.
Мұдан әрі. Несие болжанбаған шұғыл шығыстарды (мысалы, алда тұрған операцияны, жол апатынан кейін автомобильді жөндеу және тағы сол сияқты) төлеуге, немесе тиімді мәміле жасауға (пәтер сатып алу немесе баға күннен күнге артып жатқан уақытта үй салу) мүмкіндік береді.
Сонымен бірге қарызға алған қаражатты пайдалану адамды тәртіпті етеді. Біреудің ақшасын жиі пайдалынатын адам өзінікіне жауаптырақ және ұқыптырақ қарай бастайды деп бекер айтылмаса керек.
Тұтынушы банкке төлейтін несие пайызы, ақша кәдімгі жай тауар болып табылатындықтан, әлі тауып үлгермеген қаржы ресурстарын мерзімінен бұрын пайдаланғаны үшін төленетін төлем сияқты.
Сөйтіп тұтынушылық несиелеу (ал несие - бұл өмір сапасының жоғарырақ деңгейіне қол жеткізу) бүгін жақсы өмір сүруге, ал осы жақсы үшін ертең есеп айырысуға мүмкіндік береді.
Тұтынушылық несиесін кімдер ала алады?
Қазақстанда тұтынушылық несилеу дәуірі басталған таңда банктер өте жоғары табыстары бар адамдарға бағдарланда. Мұдан кейін банк «назарына» «ақ жағалылар» деп аталатын, байсалды компанияларда жұмыс істейтін және жақсы ресми жалақы (әжептеуәр жоғары) алатын орта буын менеджерлер ілінді. Бүгінде банктен тұтынушылық несиесін төлемқабілеттілігі мен сенімділік талаптарына жауап беретін, Қазақстанның кез келген азаматы несие алады.
Әлуетті қарызгердің несиені төлеу ғана емес, мойынға алған міндеттемелерге сай нақты төлеу мүмкіндігі болу керек.
Тұрақты ресми табысы бар адамдар, банктің пластикалық карталары арқылы жалақы алатын корпартивтік клиенттердің қызметкерлері, сондай ақ банктің салымдары мен несие тарихы бар (ал ол несие алып, қарызды уақытында қайтарғандарда бар) клиенттер де ерекше қалайтын қарызгерлер болып табылады.
Несие «ізденушісінің» оның және отбасы мүшелерінің таза табысы несие бойынша ай сайын төленуі тиіс төлемдерден (негізгі қарыз және пайыздар) шамамаен екі есе асып түсу керек. Яғни әлуетті қарызгерде «кезек күттірмейтін мұқтаждар» деп аталатын: тамақ, өмір сүру, коммуналдық қызметтерді төлеуге қаражат қалуы тиіс.
Казкоммерцбанк әдейі тұрақты клиенттер үшін ерекше, жеңілдетілген шарттарда несие алуға мүмкіндік беретін, көтермелеу бағдарламасын немесе лояльділік бағдарламасын әзірледі. «Лояльдік» терминнің өзіде осы ұғымның мәні туралы жауап бар, «loyalty» аударғанда «Адалдақ» дегенді білдіреді. Сөйтіп, лояльділік жүйелерін қолданудың мақсаты- тұрақты, адал клиенттермен ұзақ мерзімді қарым қатынас орнату.
Кез келген осындай лояльдік бағдарламасының негізінде клиентті көтермелеу қағидасы жатыр. Ал кез келген адамды көтермелеу тәсілі, бәрімізге мәлім,- оған қандай да бір- материалдық, эмоционалдық, психологиялық көмек беру.
Бұрыннан клиенттерге ерекше қарау жақсы мәнер болып есептеледі... мерекелерде- оларға ерекше бағалар, жеңілдіктер, бонустар және тағы сол сияқты ұсынады. Бірақ қатаң бәсеке жағдайында табысты жұмыс істеу үшін, жыл бойы ең үздік клиенттерді қысқа мерзімді акциялар ұйымдастырып емес, ұзақ қарым-қатынасқа негізделген, сыйлықақы берудің ұзақмерзімді жүйесін әзірлей отырып ерекшелеген жөн.
...Аз пайыздық мөлшерлемемен қарыз алған әрқашан жағымдырақ екені өтірік емес қой?
Сонымен, тұрақты негізде Казкоммерцбанк тұрақты клиенттеріне жаңа, тиімдірек шарттармен ипотекалық несие, кезек күттірмейтін мұқтаждарға несие, жедел-несиелер алуды ұсынады.
Ипотекалық несиелеу-стандартты шарттар:
Несие мерзімі: теңгеде – 37 айдан 3 жылға дейін, долларда-37 айдан 20 жылға дейін;
Несие мөлшері: алатын үй құнының 100%;
Несие үшін төлем: теңгеде-15%, долларда13.5%;
Несиені қамтамасыз ету: алатын немесе бұрыннан бар жылжымайтын мүлік, депозит кепілдігі;
Ссудалық шотты жүргізгені үшін ай сайынғы комиссия: несие сомасынан 0.1%;
Ескерту: 30% бастапқы жарна болған жағдайда немесе 120% қамтамасыз ету ұсынғанда, несие табыстары растамай ақ берілуі мүмкін.
Ипотекалық несиелеудег лояльдік бағдарламаның шарттары:
-Банктің жалақы жобасына қатысушы-ұйымдардың қызметкерлеріне;
-Банкте оң несие тарихы бар клиенттерге (яғни, Казкоммерцбанктен несие алып, қарыздарын уақытылы қайтарған қарызгерлерге);
- 6 айдан кем емес банк салымшылары болып табылатын клиентерге;
-банк агенттері тартқан клиенттерге мөлшерлеме негізі сыйақы мөлшерлемесінен 0.5% -ға төмендетіле алады.
Ескерту: егер клиент алғашқы екі тармақтың шарттарына іліксе, онда несие бойынша мөлшерлемені ға төмендетуге болады. Қалған жағдайларда мөлшерлемені төмендету бір шарт бойынша ғана мүмкін.
Сондай-ақ банк өзінің отбасы бар клиенттеріне «Отбасы» бағдарламасы шеңберінде ипотекалық несие алуды ұсынуға дайын. Бұл бағдарлама ері мен жұбайы 40 жасқа толмаған болса және олардың біреуі қарызгер, екіншісі қосарлас қарызгер болған жағдайда стандартты мөлшерлемеден 0.5% мөлшерінде жеңілдік береді. Мысалы, егер сіз және жұбайының жасы қа жетпейді, біреуіңіз несие аласыз, екіншіңіз қосарлас қарызгер ретінде боласыз және егер негізгі қарызгердің Казкоммерцбанте депозиті оң несие тарихы жалақы картасы болса, клиент стандартты мөлшерлемеден ең жоғары 0.75% жеңілдікті алады.
Кезек күттірмейтін мұқтаждаржы несиелеу-стандартты шарттар:
-Несие мерзімі: теңгеде де, АҚШ долларында да 6айдан 60 айға дейін;
-Несие мөлшері: 100-нан 50000-мыңға дейін АҚШ доллары;
-Несие үшін төлем: теңгеде де, АҚШ долларында да жылына 15%;
-Несиені қамтамасыз ету: жылжымайтын мүлік немесе банкте жинақ шоттағы ақша қаражаты;
-Шотты жүргізгені үшін ай сайынғы комиссия: несие сомасынан 0.30%;
Кезек күттірмейтін мұқтаждарға несие берудегі лояльдік бағдарламасының шарттары:
-банктік жалақы жобасына қатысушы-ұйымдардың қызметкерлеріне;
-банкте оң несие тарихы бар клиенттерге;
-6 айдан кем емес банк салымшылары болып табылатын клиенттерге;
мөлшерлеме 1%-ға төмендетіле алды.
Ескерту: Бірнеше шарттар үйлескенде, сыйақы мөлшерлемесін 2%-ға дейін төмендетуге болады.
Жедел-несиелеу-стандартты шарттар:
-несие мерзімі: 6 айдан 24 айға дейін;
-несие мөлшері: ең төмені- 1000 АҚШ доллары баламасы, ең жоғарысы миллион теңге;
-несие үшін төлем: жылына 18-ден 20%-ға дейін;
-несие ұйымдастырғаны үшін бір долғы комиссия: несие сомасынан 2-3%;
-ссудалық шотты жүргізгені үшін ай сайынғы комиссия: несие сомасынан 0.5%;
Жедел несиелеудегі лояльдік бағдарламасының шарттары:
-банкте оң несие тарихы бар клиенттеріне;
-6 айдан кем емес ҚКБ немесе «Ұлар Үміт» ЖЗҚ немесе «АВN AMRO Каспии мұнайгаз» салымшылары болып табылатын клиенттерге;
-мөлшерлеме 1%-ға дейін төмендетіле алады.
Ескерту: бірнеше шарттар үйлескеде, сыйақы мөлшерлемесін 2%-ға дейін төмендетуге болады.
Коммерциялық банктердің лизингтік операцияларының теорилық негізі
Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру. Кәсіпорынның қаржы ортасы
Банктегі бухгалтерлік есеп
Коммерциялық банктердің форфейтингтік операциялары
Мемлекеттік инвестициялық қызметті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру, өндірістік инфроқұрылымдарды және өңдеуші өндірістерді дамыту жолдары
Лизингтік бизнес. Қазақстан Республикасында лизингтік бизнесті басқару жүйесін талдау
Коммерциялық банктердің лизингтік операцияларына сипаттама
Қазақстан Республикасында лизингтің дамуын талдау
Банктің несиелік портфелін қалыптастыру және сапасын бағалау
Банктің несиелік портфелін басқару
Валюталық нарықтың және валюталық операциялардың ерекшеліктері мен дамуы
Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің теориялық негіздері
Ауыл шаруашылығын несиелеудің экономикалық мәні және оның теориялары.
БАЛАНСТАН ТЫС ШОТТАРДАГЫ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ ЕСЕБІ
Банктік несиелеудің принциптері мен әдістері
Кассалық операцияларды есепке алу
Көпірлік типтегі крандардың уақытқа байланысты операцияларды біріктіру коэффициенті тең
Несиелеу процессін ұйымдастырудың шетел тәжирибесіне салыстырмалы талдау жүргізу