Саздан жасалған аспаптар

Қамыс сырнай мен қос сырнайдың дыбыс қатары ойықтарының орналасуына байланысты. Көне аспаптың үлгісінде 3-6 ойық болған. Дыбыс қатары мен бұрауын музыканттың өзі анықтаған. Егер ансамбльде қолдану керек болса оның бұрауы мен дыбыс қатарын өзгерткен. Ол сыбызғының бұрауына байланысты келтірілген. Бұл екі аспаптың да көлемі кішкентай, бірақ дыбыстары күшті.
Қамыс сырнай мен қос сырнайда диапазоны кішірек, жеңілдеу халық әндері орындалған. Кейде белгі беруге де қолданған. Бұл аспаптарда көбінесе жастар ойнаған. Әрине ұлғайған шақтағы дамдар да кездескен. Қамыс сырнай мен қос сырнай жеке де ансамбльге де қолданылады. <<Қамбар батыр>>, <<Бозінген>> , <<Кеңес>>,<<Фатима>> сияқты сыбызғы мен қыл қобызда орындалатын күйлер қамыс сырнай мен қос сырнайда ерекше үнмен естіледі. Өкінішке орай қазіргі кезде бұндай аспаптар жоқтың қасы.
Саздан жасалған аспаптар: саз сырнай, үскірік,тастауық. Бұл аспаптарды саздан жасап, күйдірген. Оларға әртүрлі пішін мен өлшем берген. Мысалы: құстың, аңның, балықтың, жолаушының, көп басты аттың пішіндерін кескіндеген. Бұрынғы кезде осы аспаптарда балалар халық әндерін орындаган. Қазіргі кезде бұл аспаптар ансамбльдерде қолданылады.
1971 жылы Отырар қаласын археологиялық зерттеу кезінде екі ойығы бар саз сырнай аспабы табылған екен. Оны жеткізген жазушы Дүкенбай Досжан. Осы сияқты 2, 3, тіпті 5 ойығы бар саз сырнайлар табылған. Олардың дыбыс күші орташа, жеңіл әрі нәзік болған. Мүмкін бұл аспаптарда кішірек халық әндерін орындап, аң- құстың дыбыстарын келтірген.
Қазіргі жөнге келтірілген саз сырнайдың толық дыбыс қатары хроматикалық, тек бірінші октаваның си-бемоль дыбысы жоқ. Сонда: ля,си- бірінші октаваның, до, до-диез, ми, фа, фа-диез, соль, соль-диез, ля, ля-диез екінші октаваның. Аппликатурасы аспаптың тұрақты жағдайына байланысты қолданылады.

Ұқсас жұмыстар

Саз сырнай аспабының шығу тарихы және репертуар дамытудағы өзіндік ерекшеліктері

Қазақтың ұлттық аспаптары туралы

Музыкалық аспаптардың тарихы

Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарын музыка пәнінде насихаттау

Ірі өлшемді керамикалық және декаративті бұйымдар

Асханалық ыдыс – аяқтар мен құрал – аспаптар

Аюсай туристер орталығы

Қобыз күйлері

Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі ұлттық өнердің рөлі

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыруда халықтық қолданбалы өнердің мүмкіндіктерін пайдаланудың жолдары

Электрлік оптикалық аспаптардың конструкциялық элементінің параметрлерін жобалау