Сары алақоржын.

Сары алақоржын.
Lagurus luteus Eversmann
1840 кеміргіштер отряды, көртышқан атжалмандар жанұясынан
Статус. I11 категория. Сирек кездесетін өкпек соғатын ареалды кеміргіш. Таксонның генофонды сақтауы үшін маңызы. Бұл түрде екі өліп біткен және екі қазіргі түрі ТМД территориясында, біреуі Шығыс Қазақстанды мекендейді. Даму теориясы үшін аңызды объект.
Таралуы. Қазіргі кезде Зайсан шұңғыма 5, және Солтүсттік Қазақстан, Тарбағатай. Бұдан алдыңғы жылдары батысқа қарай Орталық Қазақстанда көп кездесетін.
Өмір сүретін жері.Шөлейтті, соның ішінде балшықты төмпешіктерде, сонымен қатар тұзды жерлере мекендейді. Санының күрт көбеюі жылдарында зоналық битоптар шегінен шығады, ал дағдарыс кезінде өзен жағалауларында, сайларда, шұңқырларда және т.б. мекендейді.
Саны. Соңғы жылдарда байқауымыз бойынша Зайсан шұңғыма кездесетін сары тышқан санының бірқалыпты өсуі шұңғыманың басқа да аудандарындағы сияқты , сонымен қатар солтүстік және оңтүстік бөліктеріндегідей 3-7 жылда өзгеруі болып тұрады. Жануардың санының өсуі 1967, 1971, 1978, 1981, 1986 жылдары 5,6,8 байқалды. Оның көбею фазасында биотоп бойынша жануарлардың саны 1 гектар аумақта 24-48 дан 130 ға дейін, ал түгел мекендейтін аумақтар ондаған шақырым жерлерді қамтиды. Дағдарыс кезінде бұл кеміргіштер немесе олардың індері бір бірінен алшақ орналасады.2,5,6,7
Негізгі әсер ететін факторлар. Топырағы қатты болатын қары аз қыстар, індерді толтырып тастайтын көктемгі жаңбырлар, жазғы құрғақшылық. Көбею және өсу фазасында кеміргіштердің көбін төрт аяқты және қанатты жыртқыштар өлтіреді. 3,5,6
Биологиялық ерекшеліктері. Жазда індерде, ал қыста жеке жеке құрғақ шөптердің қар астындағы індерінде мекендейді. Әсіресе күндіз белсенді. Жыл ішінде бірнеше рет балалайды. Баласын 20 күндей құрсағында өсіреді. Сәуір қыркүйек айларында көбею басталады. Бұл уақытта кеміргіштер қорекпен қамтамасыздандырылса 3-4 рет балалай алады. 30-40 күннен кейін кезектесіп балалап отырды. Жас кеміргіштер көктемгі генерацияға байланысты 3-4апта ішінде жыныстық жетіледі. Өсімдіктердің жасыл жапырақтарымен қоректенеді. Санының көбеюі жылдарында өздеріне көптеген жыртқыштардың назарын аудартады. Кеміргіштердің саны өте жоғары болған жағдайда миграцияға ұшырайды.
Көбейту. Ұрпақтарды алуға негізделген көптеген көбейтудің ұзақ тәжірибелері бар. 9,10
Оларды қорғау. Ешқандай қорғау шаралары жүргізілмеген.
Аса қажетті қорғау шаралары. Зайсан шұңғымасында қорғау территориялары белгіленген. Алматы жануарлар саябағында көбейту.
Зерттеу туралы ұсыныстар. Оларды көбейту мен тарату Шығыс Қазақстан экологиялық түрі ретінде арнайы зерттеледі.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанда сирек кездесетін жануарлар дүниесін қорғау

Кемірушілер

Қазақстан биоресурстары: өсімдіктер әлемі

Қазақстан қызыл кітабы беттерінен

Өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің экологиялық жағдайы

Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енген кемірушілердің түрлері

Алма жемісіне зиян келтіретін бунақденелердің таралуы, биологиясы, зияндылығы және оларға қарсы қолданатын кешенді қорғау шаралық жүйесі

Шығыс Қазақстан облысындағы Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген жануарлар

Кеміргіштердің морфологиясы

Кеміргіштер, кемірушілер (лат. rodentia)

САРЫҰЛЫ АҚТАНБЕРДІ