Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауын тексерулерді ұйымдастыру мен жүргiзу ережесi
Осы Ереже ведомствалық бақылаудың негізгі нысаны болып табылатын, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Салық комитетінің салық органдарында тексеруді жүргізу тәртібін белгілейді.
1-бөлім. Жалпы ережелер
1-тарау. Негізгі ережелер
1. Тексерудің мақсаты салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердің толық түсуiн, мiндеттi зейнетақы жарналарының және Мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру қорына әлеуметтiк аударымдардың толық және дер кезiнде аударылуын қамтамасыз ету жөнiндегi, салық төлеушiлердiң салық мiндеттемелерiн орындауына салық бақылауын жүзеге асыру жөнiндегi мiндеттер жүктеледi, сондай-ақ салық органдары қызметiндегі бұзушылықтар мен кемшіліктерді дер кезінде анықтау мен жою болып табылады.
Осы Ереже салық заңнамасы мен Қазақстан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық актілердің негізінде әзірленген және аймақаралық салық комитеттерінде, облыстар, Астана, Алматы қалалары бойынша салық комитеттерінде, аудандар, қалалар және қалалардағы аудандар бойынша салық комитеттерінде, арнайы экономикалық аумақтағы салық комитеттерінде тексерулерді жүргізгенде қолданылады.
2. Өз құзыреті шегінде тексерулерді жүргізуге Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Салық комитетінің (бұдан әрі – ҚР ҚМ СК) қызметкерлері және/немесе тексеру тағайындалған салық органы қызметкерлерінен басқа салық органдары қатыса алады.
3. Тексерулерді жүзеге асыратын лауазымды адамдар (бұдан әрі – тексерушілер):
Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтары мен Өкімдерін, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары мен басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілерді, сондай-ақ осы Ереженi басшылыққа алады;
2) мыналар бойынша қажетті шаралар қабылдайды:
Қазақстан Республикасының заңдарын бұзу фактілерін анықтау, ескерту және жолын кесу;
мемлекетке, оның ішінде салық органы қызметкерлері кінәсінен келтірілген залалдың орнын толтыру;
кінәлі кісілерге заңнамамен көзделген тәртіптік жауапкершілік жазаларын қолдану;
3) Қазақстан Республикасы мемлекеттiк қызметшiлерiнiң ар-намыс кодексінің (Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2005 жылғы 3 мамырдағы № 1567 Жарлығымен бекiтілген Мемлекеттiк қызметшілердің қызмет этикасы ережелері) нормаларын сақтау,
4) тексеру кезеңінде олар орындайтын міндеті шегінде тексеруші топ жетекшісінің талаптарын орындау;
4. Тексерудің басты міндеттері:
1) салық органына практикалық көмек көрсету;
2) салық органының Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтауын тексеру;
3) салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және уақтылы аударылуын қамтамасыз ету бойынша бақылау, сондай-ақ салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындауына салық бақылауын жүзеге асыру бойынша ұйымдастыруды тексеру;
4) Салық төлеушілердің мемлекеттік тізілімінде және заңнамада белгіленген басқа да есепке алу тізілімлерінде салық төлеушілерді (өзге де міндетті тұлғаларды) есепке алуды ұйымдастыруды, олар есептеген (есептелген) және төлеген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді тексеру;
5) салық міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерінің қолданылуын және төленбеген (толық төленбеген) салық, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, айыппұлдар мен өсімпұлдардың сомаларын өндіріп алуды ұйымдастыруды тексеру;
6) салық органында салық заңнамасын қолдану және Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің нормаларын сақтау мәселелері бойынша құқықтық жұмыстың және салық төлеушілермен жұмыстың ұйымдастырылуын тексеру;
7) салық салу саласындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу;
8) ұйымдастыру, кадр жұмысының, қаржы-шаруашылық қызметтің
жай-күйі;
9) мемлекетке келтірілген зиянды өтеу бойынша қабылданған шаралар болып табылады.
2-тарау. Тексерудің түрлері
5. Салық органдарын тексеру жоспарлы және жоспардан тыс, кешенді және тақырыптық болып бөлінеді.
6. Салық органын жоспарлы тексеру ҚР ҚМ СК Төрағасы, аумақтық салық органдарының басшылары бекітетін тексерулер жоспарына сәйкес жүргізіледі.
7. Салық органын жоспардан тыс (қайта тексеру) тексеру соңғы тексерудің жүргізілген уақытына, мәселелер тізбесіне және бұрын қамтылған кезеңге қарамастан ҚР ҚМ СК Төрағасының немесе жоғары тұрған салық органы басшысының шешімі бойынша жүргізіледі.
8. Белгілі бір салық органына кешенді салық тексеруі әдетте екі жылда бір рет жүргізіледі.
Кешенді тексеру жүргізу кезінде тексеру бағдарламасында көрсетілген мәселелер тексеріледі. Бұл ретте тексерілетін кезең тексеру бағдарламасында көрсетілген кезеңді ескерумен, алдыңғы тексеруде қамтылған кезең аяқталған күннен кейінгі келесі күннен басталады.
9. Тақырыптық тексеру кезінде белгілі бір уақыт кезеңі үшін салық органы қызметінің жекелеген мәселелері тексеріледі.
2-бөлім. Тексеруді әкімшіліктендіру
3-тарау. Тексеруді ұйымдастыру және жүргізу
10. Тексеруді ұйымдастыру мен жүргізу мынадай кезеңдерден тұрады:
1) кешенді тексерулердің күнтізбелік жылға арналған жоспарын жасау;
2) дайындық жұмысы;
3) тексеру тағайындау туралы бұйрықты әзірлеу және бекіту;
4) тексеруді жүзеге асыру;
5) тексеріліп жатқан салық органының қызметкерлерімен салық органынның жұмысында анықталған кемшіліктерді жою бойынша семинар-кеңес өткізу;
6) ҚР ҚМ СК басшылығының тексеру нәтижелерін қорытуы және қарауы;
7) жүргізілген тексеру барысында анықталған бұзушылықтар мен кемшіліктерді жою бойынша шаралардың қолданылуына бақылау.
Тексерулердің жоспарын бекіту ағымдағы күнтізбелік жылда кешенді тексеруге жататын салық органдарының атауы мен кешенді тексеру жүргізу мерзімдерін көрсете отырып әрбір күнтізбелік жылдың басында жүзеге асырылады.
Дайындық жұмысы тексерілетін кезеңнің тексеруге жататын мәселелері тізбесін айқындау, салық органының қызметін сипаттайтын ҚР ҚМ СК-де бар құжаттарды және өзге де мәліметтерді зерделеу бойынша іс-шараларды қамтиды.
Тексеру тағайындау туралы бұйрықты әзірлеу және бекіту кезінде:
дайындық жұмысының нәтижелері бойынша бағдарлама, ал тақырыптық тексеру үшін – ҚР ҚМ СК басқармаларының құзыретіне кіретін мәселелер бойынша ұсыныстар негізінде жасалатын жоспар әзірлеу;
ҚР ҚМ СК басқармалары мен салық органдарының басшылары ұсынған кандидатуралар ішінен тексеруге қатысатын лауазымды тұлғалар (бұдан әрі – ревизиялық топ) тізімін жасау. Бұл ретте ревизиялық топ құрамына салық органдарында 3 жылдан кем емес жұмыс істеген білікті мамандар кіргізіледі;
ревизиялық топтың жетекшісін айқындау (ҚР ҚМ СК Төрағасының шешімі бойынша);
ҚР ҚМ СК басшылығымен келісім бойынша тексеру жүргізу мерзімін, сондай-ақ тексеру нәтижелері туралы ақпараттарды беру мерзімін белгілеу қажет.
11. Жетекші тексеру жүргізуді ұйымдастырудың тиімділігі мен сапасына жауап береді, ревизиялық топтың жұмысын үйлестіруді жүзеге асырады.
12. ҚР ҚМ СК қызметкерлері жүргізетін тексерулердің мерзімі алда тұрған жұмыстың көлемін негізге ала отырып және нақты мәселелерді ескере отырып айқындалады, олар 40 күнтізбелік күннен аспауы тиіс. Салық органдары жүргізетін тексерулердің мерзімі 15 күнтізбелік күннен аспауы тиіс. Көрсетілген мерзімдер тексеруді тағайындаған тұлғамен ұзартылуы мүмкін.
13. Тексеру жүргізу алдында тексерушілер оған қатысты тексеру жүргізілетін салық органының басшысына, ал егер ол болмаған жағдайда – оның міндетін атқаратын тұлғаға тексеру жүргізуге бұйрықты, бағдарламаны немесе тексеру жоспарын көрсетуі тиіс.
Тексерілетін салық органының басшысы немесе оның орынбасары тексерушілерді салық органының құрылымдық бөлімшелерінің басшыларымен таныстырады, жұмыс үшін қажетті үй-жайлар, дербес компьютер береді, тексерілетін материалдардың сақталуын және ақпараттық деректер базасын қарау үшін қол жеткізуді қамтамасыз етеді, тексеру жүргізуде өзге де көмектерді көрсетеді.
14. Тексеруді жүргізу кезінде ревизиялық топ:
1) тексеруді жүргізуге қажетті құжаттарды, кітаптарды, журналдарды, тізілімдерді, дербес шоттарды, ақпараттық жүйелердің деректерін тексереді;
2) салық органының лауазымды тұлғаларынан тексеруді жүргізу барысында туындаған мәселелер бойынша ақпаратты алады;
3) басқа мемлекеттік органдардан, ұйымдардан және салық төлеушілерден тексеруді жүргізу үшін қажетті ақпарат пен құжаттарды сұратады;
4) заңда белгіленген тәртіппен және тексеруді тағайындаған тұлғаның келісімі бойынша материалдарды құқық қорғау органдарына береді, зиянды өтеу және әрекеті (әрекетсіздігі) заң бұзушылыққа әкеп соқтырған тұлғаны жауаптылыққа тарту бойынша шараларды қабылдайды;
5) салық органының өкілетті лауазымды тұлғасының қолымен және мөрімен расталған құжаттардың көшірмелерін және олардан көшірме жазбалар алады;
6) тексеру барысында анықталған бұзушылықтар бойынша тексеріліп жатқан салық комитетінің басшылары мен қызметкерлерінен жазбаша түсініктеме алады.
15. Қажет болған жағдайда тексерушілер құжаттардың түпнұсқасын алып қоюға құқылы, бұл ретте алынған құжаттардың тізімдемесі 2 нұсқада жасалады, бір нұсқасы тексеруші және салық органының лауазымды тұлғасының қолымен расталған, алынған көшірмесімен салық органында қалдырылады.
16. Салық органын тексеру:
1) салық органы лауазымды тұлғасының әрекеттерінің заңдылығын анықтау мақсатында құжаттарды тексеру;
2) берілген салық есептілігінің ақпараттық жүйелерде уақтылы және толық көрсетілуін тексеру;
3) есептілік деректерін қолдағы бар құжаттардың және нақты орын алған оқиғалар деректерімен салыстыру;
4) қажет болған жағдайда салық органы бұрын тексерген салық төлеушілерге салық заңнамасында көзделген тәртіппен кезектен тыс салық тексерулерін жүргізу;
5) заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің құжаттық салық тексерулерін жүргізудің белгіленген тәртібінің сақталуын, тексеру актілері мен басқа да құжаттардың ресімделуін, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді тексеру;
6) кешенді тексеру жүргізумен байланысты басқа да әрекеттер жолымен жүргізіледі.
17. Тексеру жүргізу кезінде құжаттарды тексерудің тұтас немесе таңдаулы әдістері қолданылуы мүмкін. Тұтас әдісте бүкіл тексерілетін кезеңіне тексеру тақырыбына немесе бағдарламасына қатысты барлық құжаттар тексеріледі. Тексерудің таңдау әдісінде құжаттардың бір бөлігі тексеріледі. Таңдап тексеру көлемін тексерілетін жұмыс учаскесінің көлемі мен сипатына қарай тексеруші айқындайды. Бұл ретте тексеру тексерілетін тақырып бойынша негізделген шешім шығаруға мүмкіндік беретін көлемде жүргізілуі тиіс.
Тексеру жүргізу әдісі міндетті тәртіпте тексерушінің анықтамасында көрсетілуі тиіс.
4-тарау. Тексеру нәтижелерін ресімдеу және салық органы жұмысындағы анықталған кемшіліктерді жою бойынша шаралар қолдану тәртібі
18. Тексеру нәтижелері анықтама түрінде ресімделеді. Анықтаманы тексеруші екі нұсқада және тексерудің аяқталу күнінен кешіктірмей жасайды.
Анықтама мынадай міндетті деректемелерді құрауы тиіс:
тексеретін салық органының атауы;
тексеру қамтыған мәселелер;
тексерілетін кезең;
тексерудің басталған және аяқталған күні;
тексеру жүргізген тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты;
лауазымды тұлғалардың түсініктемесін қоса алғанда, анықтамаға қосымшалар мен барлық беттердің нөмірлері;
тексерілетін кезеңде тексерілетін мәселелер бойынша жауаптылық жүктелген салық органының лауазымды тұлғалары туралы мәліметтер;
тексеру жүргізген лауазымды тұлғалардың, тексерілетін жұмыс учаскесі бойынша жұмыс күйіне жауапты лауазымды тұлғалардың, сондай-ақ тексерілетін салық органының басшысының немесе оның орынбасары қолы.
Тексеретін салық органының лауазымды тұлғалары анықтамаға оны табыс еткеннен кейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей қол қоюға міндетті.
Кешенді тексеру жүргізу кезінде ревизиялық топтың басшысы жиынтық анықтама жасайды. Жиынтық анықтамаға тексерілген салық органы қызметінің жекелеген учаскелерін тексеру нәтижелері енеді.
Тексерілген салық органы қызметінің жекелеген учаскелерін тексеру нәтижелерін беру мерзімі мен тәртібін ревизиялық топтың басшысы белгілейді.
19. Жүргізілген кешенді тексеру нәтижелері туралы жиынтық анықтама міндетті тәртіпте мыналарды:
тексерілетін салық органы, тексеруге қатысатын лауазымды тұлғалар, тексеру тағайындау туралы бұйрықтың нөмірі мен күні, тексеру кезеңі, тексеру кезінде қамтылған мәселелер, алдыңғы тексерулер туралы ақпарат туралы мәліметтер;
бюджетке түсімдер, салық салу базасы жөніндегі болжауды орындау бойынша бақылау-экономикалық жұмыстарды, соның ішінде салық және төлем түрлері бойынша салық төлеушілер санын, салық тексерулерінің нәтижелерін, салық салу объектілерін талдау, төлем жасау қабілетсіз кәсіпорындарды, борышкер кәсіпорындармен жұмыстарды, аукциондарды ұйымдастыру мен өткізуді талдау, акцизделетін өнімдер рыногінің жай-күйін талдау;
тексерілетін салық органы лауазымды тұлғаларының сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарды жасауының төмендеуін немесе өсу қарқынын, сондай-ақ оларды қысқарту бойынша жүргізген жұмыстардың тиімділігі туралы мәліметтерді жылдық талдау;
анықталған тексерілетін салық органының қызметкерлерімен жіберілген заң және өзге де нормативтік құқықтық актілерді бұзушылықтар;
кемшіліктерді жою бойынша және салық әкімшіліктендіруін жақсарту бойынша шешімдер мен ұсыныстарды құрауы тиіс.
Анықтама мәтіні жанама деректермен, бір текті бұзушылықтарды қайталайтын санақтармен көлеңкеленбеуі тиіс. Кестелер, сызбалар, жүйелер, анықтамалық деректер қосымшалар түрінде ресімделуі тиіс. Анықтамада тек негізделген, нақты және құжатпен расталған анықталған кемшіліктер мен бұзушылықтар туралы деректер көрсетілуі тиіс.
Ревизиялық топ салық органының тексеру қорытындысы бойынша міндетті тәртіпте салық органы жұмысындағы анықталған кемшіліктер талқыланатын салық органы қызметкерлерімен семинар-кеңес жүргізеді.
Алдыңғы тексерумен анықталған бұзушылықтар мен кемшіліктер оларды жою үшін тиісті шаралар қабылданбаған, немесе олар анықтамада жүйелік сипат берген жағдайда анықтамада көрсетілуі тиіс.
20. Анықталған бұзушылықтар тиісті нормативтік құқықтық актілерге сілтеме жасай отырып жіберілген бұзушылықтардың толығырақ сипатын келтіру тиіс.
Егер салық есептілігін тексерулерінің, салық тексеру актілерінің, дербес шоттардың нәтижелері бойынша бюджетке қосымша есептелуге және өндіріп алуға жататын салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер, өсімақы сомалары белгіленгенсе, мұндай нәтижелер анықтамада бюджетке жеткіліксіз түсуі ретінде көрсетіледі және тексерілген салық органы салық төлеушілерге камералды бақылау нәтижелері бойынша тексеру барысында анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарландыру жібереді.
Салық төлеушілерден объективті себептермен (салық төлеушінің банкроттығы, іс жүргізу мерзімдерінің өтуі, салық төлеушінің қайтыс болуы, мемлекеттік тізілімнен алып тастау және т.б.) салық төлеушілерден өндіріп алуға жатпайтын көрсетілген сомалар анықталған жағдайда анықтамада мұндай сомалар бюджет зияны ретінде көрсетіледі.
21. Көрсетілген анықтамада қарсылық немесе ескерту болған кезде тексерілетін салық қызметі органының басшысы және оның қызметкерлері бір жұмыс күні ішінде ревизиялық топтың басшысына олар бойынша жазбаша келіспеушіліктер мен түсіндірмелер табыс етеді.
22. Тексерудің аяқталуы бойынша ревизиялық топтың басшысы оның тағайындалуы туралы бұйрықпен белгіленген мерзімнен кешіктірмей оны тағайындаған тұлғаға жиынтық анықтамасымен бірге қызметтік жазба түрінде қорытындыны баяндайды.
23. Тексерілген салық органының басшысы тексерумен анықталған кемшіліктер мен бұзушылықтарды жою бойынша барлық шараларды қолдануы тиіс.
24. Тексерілген салық органы кешенді тексерудің қорытындысын қарау нәтижелерін міндетті тәртіпте тексеру жүргізген органға жиынтық анықтамаға қол қойғаннан кейін 30 күнтізбелік күннен кешіктірмей кешенді тексерумен анықталған бұзушылықтарды жою бойынша іс-шаралар жоспары және жоспарды орындау бойынша есеп түрінде табыс етеді.
25. ҚР ҚМ СК Төрағасының шешімі бойынша кешенді тексеру барысында анықталған қызметтегі кемшіліктер мен бұзушылықтарды толық және дұрыс жою мәселесі бойынша бұрын тексерілген салық органына тақырыптық тексеру жүргізілуі мүмкін.
26. Тақырыптық және кешенді тексеру материалдары Қазақстан Республикасының іс жүргізу мәселелері жөнінде заңнамасында белгіленген тәртіпте сақталады.
Салық комитетінің төлемдерін бақылаудың ақпараттық жүйесін қалыптастыру және автоматтандыру
Еңбек нормалары бұзған үшін жауаптылықтың түсінігі
Валюталық реттеу және валюталық бақылау
Еңбек қатынастарындағы тараптардың жауапкершілігі, оның түсінігі мен жалпы ережелері
Су объектiлерiнде суды ортақ пайдалану
Қазақстан Республикасының ұлттық банкi туралы ереже
Салауатты экономикалық өрлеу стратегиясы мықты нарықтық экономика
Салықтық бақылау және оның жетілдіру жолдары
Қаржылық бақылау түрлері және қаржылық бақылаудың органдары
Судың құқықтық режимі туралы
Бу қазандықтары мен шаң дайындау жүйелері есебі
Тасымалдау шаруашылығын ұйымдастыру
ТҮМЕН ҰЛЫ МҮДЕ ҚАҒАН
Диалектика — даму мен ең жалпы байланыс жөніндегі ілім
Бухгалтерлік есептің концепциялары мен принциптері
Қазақстанның халықаралық экономикалық қатынастардағы орны
Қаржы-несие мекемелері рыноктық экономиканың негізгі элементі ретінде
Оңтүстік Қазақстан облысындағы несие нарығының қазіргі жағдайын талдау