Қайсысы мақал, қайсысы тұрақты тіркес

Қарағанды облысы, Жезқазған қаласы,
№1 ЖОББМ қазақ тілі мен әдебиеті пәндері мұғалімі
Абубакирова Тоғжан Манарбекқызы

Тақырыбы: Фразеологизмдер
Мақсаты:
1. Білімділік – оқушыларға фразеологиялық сөздікпен жұмыс істей білуге, тұрақты тіркестердің жазылуы мен мәні, мазмұны, ойды көркем етіп жеткізудегі ролін түсіндіру.
2. Дамытушылық – оқушылардың тұрақты тіркестердің тілдік нормаға сай қолдана алу, мағынасын аша білуге білім - білік дағдыларын қалыптастыру.
3. Тәрбиелік – оқушыларды сөз мәдениетіне бейімдеу, тілдік эстетикалық сезімдерге тәрбиелеу. Тұрақты тіркес жөнінде танымдық ой - өрісін кеңейту.
Сабақтың түрі: бекіту сабағы, танымдық - шығармашылық
Көрнекті құралдар: кесте, үлестірме карточкалар.
Сабақтың әдістері: оқу, сұрақ - жауап, ой толғау, кесте - сызба

Сабақ барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі:

2. Үй тапсырмасын сұрау.
Қайсысы мақал, қайсысы тұрақты тіркес?
Төбе шашы тік тұрды
Қуанышы қойнына сыймау
Алтау ала болса айыздағы кетеді.
Төртеу түгел болса төбедегі келеді.
Мағынасын айт
Батыр ел үшін туады, ел үшін өледі.
Бармағын шайнау (өкіну)
Ит арқасы қиянда (алыста)
Ит терісін басына қаптады (ұрсу)
Бетінен оты шықты (ұялды)
Үріп ауызға салғандай (сұлу, әдемі, тәтті)
Көз ілмеу (ұйықтамау)

Бекіту
- Фразеологизмнің синониммен, антониммен байланысы неде?
- Тұрақты тіркес дегеніміз не?
Сызбаны толтырыңдар

3. Оқушылардың қызығушылығын ояту:
Бір сөзбен ата ойыны
1. Үріп ауызға салғандай (сүйкімді)
2. Тайға таңба басқандай (айқын)
3. Ат төбесіндей (аз)
4. Ауыз жапты (үндемеді)
5. Көз жазды (адасып қалды)
6. Төбесі көкке жетті (қуану)
7. Ішіне мұз қату (жаман ренжу)
8. Көзіне көк шыбын үймелетті (қорлық көрсетті)
- яғни, тұрақты тіркес орны тұрақты
- басқа сөзбен ауыстыруға болмайды
- бір сөз табына қатысты, бір сұраққа жауап береді.

4. Тапсырмалар
1. Мағыналары жуық сөздерді тауып, оларды синонимдік тобы бойынша айтыңдар:
Құлақ қағыс қылу, ойына салу, жадына тоқу
Көңілі орнына түсу, жаны жай табу.
Қиян кескі болу, қырық пышақ болу.
Тәбеті шаппау
Көңілі суу, көңілі қалу

2. Тұрақты тіркестердің антонимдерін тауып жаз:
- Жақсы көру - іші жылу
Бетінен оты шығу - беті шіміркпеу
Ат ізін құрғатпау - от ізін салмау
Қолы босау - қолы тимеу

Сабақты қорытындылау: Тұрақты тіркестер сөйлемде өз орнын сақтап жазылады. Басқа сөзбен орнын ауыстыруға болмайды.
Үйге тапсырма: өзің оқыған шығармаларда кездескен тұрақты тіркестер қорын жина (10 тұрақты тіркес)
Бағалау.