Түбірлес сөздер
Сабақ тақырыбы: Түбірлес сөздер.
Сабақтың мақсаты:
1. Оқушыларға өз бетімен жұмыс жасату арқылы түбірлес сөздер туралы теориялық ұғым қалыптастыру, білімдерін толықтыру.
2. Дамыта оқытудың тиімді әдіс — тәсілдерін пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық қабілетін, ғылыми ойлау жүйесін дамыту.
3. Ұйымшылдыққа, достыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа сабақ.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Қолданылатын әдіс - тәсілдер: сұрақ - жауап, жаттығу, кітаппен жұмыс, жеке оқушымен жұмыс, өз бетінше жұмыс, көрнекіліктер, ойын, сергіту сәті, ажырату, дәлелдеу, ізденушілік.
Сабақтың көрнекілігі: суреттер, тірек - сызбалар, ойын құралдары, тапсырмалар, интерактивті тақта, слайдтар.
Сабақтың принциптері: біртұтастық, жүйелілік.
Технология: ақпараттық технология, бейнелеу, дене шынықтыру.
Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі.
Топқа бөлу
Алақан жаттығуы.
Көршілеріңе бұрылып, алақандарыңды біріктіріп, жүректеріңнің жылуын беріңдер.
Топқа бөлу (сүйікті жеміс - жидектердің суреттерін таңдау арқылы топтасады)
1 - слайд. Өткен сабақты еске түсіру
- Түбір сөз деген не?
- Туынды сөз дегеніміз не?
- Қосымшаның қандай түрлері бар?
II. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі.
39 - жаттығу
- Суреттегі спортшылар кімдер? (футболшы, хоккейші, баскетболшы)
Осы сөздермен сөйлем құрап жазу. Сөз құрамын талдау. Тапсырманы әр топқа бөліп, 2 оқушыдан сұраймын, туынды сөз туралы алған білімдерін бекіту.
Футболшы алаңға шықты. Хоккейші шайбаны қақпаға салды. Баскетболшы допты себетке түсірді.
III. Жаңа материалды игеруге дайындау кезеңі.
2 - слайд. Жұмбақ шешу.
Жылт - жылт еткен, жылғадан өткен. (су)
Интерактивті тақтада мына сөздер көрсетіледі
Су, суат, сушы, суық, сулы, сусын, сулық.
Сөздерді оқыту, әр сөздің мағынасын ашу, сөздердің түбірі мен қосымшасын ажырату.
- Қандай ерекшелік байқадыңдар?
- Барлық сөздің түбірі бірдей.
- Ондай болса, қандай қорытынды жасауға болады?
- Бір түбірден бірнеше туынды сөз жасауға болады. 3, 4 оқушы өз ойларын айтады.
ІV. Жаңа білімді игеру кезеңі.
- Олай болса, тақтаға қарап ережені хормен оқиық. Бұл сөздер түбірлес сөздер деп аталады.
3 - слайд. Ереже. Бір түбірден бірнеше туынды сөз жасала береді. Ондай сөздерді түбірлес сөздер деп атайды.
Сонымен бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Түбірлес сөздер деп аталады.
Енді, балалар, дәптерімізді ашып, күннің жадын жазайық.
4 - слайд. Оқулықпен жұмыс. 40 - жаттығу
Берілген ертегіні оқу, кітап, кітапша сөздерінің мағынасын ашу, ұқсастық пен айырмашылығын айту. Ертегіні қиялдарына қарай жалғастыру:
Сыртқы мұқабасы жыртылған кітап пен іші - сырты сызылған кішкентай кітапша мектеп кітапханасында кездесті. Оларды кеше 3 - сынып оқушылары Сәбит пен Нұрлан өткізген болатын. Екеуі бір - біріне мұңдарын шаға бастады. Осы кезде кітапханашының даусы естілді...
1. Ереже
Бір түбірден өрбіген сөздер түбірлес сөздер деп аталады. Мысалы: кітап, кітапша, кітапхана, кітапханашы – түбірлес сөздер. Кітап деген бір түбірден бірнеше туынды сөз жасалып тұр.
Жалпы білім беру мектебінде сөз құрамын оқыту
«Сөз құрамы» тақырыбын оқытуда көмекші мектептің 5-7 қазақ сынып оқушыларының грамматикалық білім және орфографиялық дағдыларының жағдайын анықтау
Қазақ тілінің сөзжасамы
Сөзжасамдық ұяның лингвистикалық сипаты
Сөзжасамның сөз жасаушы тәсілдері
Сөзжасамның жалпы түсініктері. Морфемдік талдау және орфография
Қазақ тілінің сөзжасам сөздігі бойынша сөзжасамдық ұялар мен тізбектерге уәждемелік талдау жүргізу
Сөзжасам – тіл білімінің жеке саласы
Лексикалық ұғымдарды меңгертіп, оқушының білім дағдысын қалыптастыруда жаттығу
Қазақ тіліндегі сөзжасамдық тізбектер
Қосарлама сөздердің семантикалық сипаты
Модаль сөздер
Жып - жылы сөйлеген сөздерімен, Жіберетін бойымды жылындырып
Шешендік сөздердегі адамгершілік тағылымы
Араб сөздерінен жасалгандары
Қанатты тарихи сөздер
Шешендік сөздері
Тілімізде тек қана көнерген сөздер ғана емес, сонымен қатар көнерген сөз тіркестері де бар
Тірек сөздерді теріп жаз
Неміс босқа мақтап тұр, неміс сыпайылық сөздер сөйлеп тұр дейтін шығарсыз