Литосфера ж/е топырақ жамылғысының техногенді ластануының негіздері.
Литосфера жер қыртысының беткі қатты қабаты жер бетін дұрыс пайдаланбау, топырақ эрозиясына, оның бетін әр түрлі тау-кен өндірісінің қалдықтары мен шахта үйінділеріәмен лстануына әкеп соқтырады.Литосфраның жоғарғы беткі қабатын топырақ құрайды. Топырақ деп жердің құнарлы қабаты ж/е жануарлар дүниесінің қатысуы мен климаттық әсерінен 1000-ған , млн-ған жылдар бойы қалыптасқан күрдаелі зат. Топырақтың ерекшк қасиеті оның құнарлығы. Топырақтың ластануы – топырақта оған тән емес физ., хим., биологиялық агенттердің пайда болуы ж/е енуі немесе ол агенттердің конц. Қаралған мезгілде табиғи орташа жылдық асып түсуі. Топырақтың биологиялық ластануы – ауру тудыратын ж/е де басқа жағымсыз жағдайға итеретін микроорганизмдердің топырақта болуы. Физ. ластануы – радиоактивті заттектермен ж/е басқа физ. факторлардың әсерінен ластануы. Мыс: Уран кендерін ашық әдістермен алғанда, жер қыртысында активтілігі жоғары сәулеленетін сұйық ж/е қатты қалдықтар қалады.Хим. ластану – топырақта тірі организмдерге қауіп туғызатын хим. заттектердің жиналуы. Топырақты ластайтын көздерге өнеркәсіптік кәсіп орындардың шығарындылары, көлік, А.ш. қолданылатын шөп жойғыштармен минералды тыңайтқыштар қалдықтар, жылу энергетика кешені атм. Жауын шашын апатты жағдайда тасталатын шығарындылар, әскери өндірістік кешендер жатады. Түсті металл кендерін алу, байыту ж/е таза металдар алу процестерінен шыққан өнімдермен ж/е қалдықтармен топырақ ластанады. Топырақ қабаты зиянды қалдық үйінді қоқыстармен көбірек ластанады. Топырақты ластаушы обьектілер: тұрғын үйлер ж/е тұрмыс қажетін өтуге арналған мекемелер(ластаушы заттар азық түлік қалдықтары, құрылыс ж/е жылу жүйелер қалдықтары т.б.) өнгдіріс кәсіп орындары өнеркәсіп орындарының қатты ж/е сұйық күйіндегі қалдықтарында әрдайым тіршілікке зиянды заттар ұшырасады. Жылу энегетика жүйесі – отын жандыру нәтижесінде: күл, шлактар, атм күйе, күкірт тотықтары ж/е жанбай қалған отын тозаңдары. А.Ш. – минералдық тыңайтқыштар, улы химикаттар пайдалану барысында сумен шайылып не буланып топыраққа зияны тиеді. Транспорт – іштен жану двигательдерінің жұмыс істеу барысында бөлінетін азот оксидтері, қорғасын,көмір окситтері ,көмір сутектері,топырақ бетіне қонып,өсімдіктер бойына тамырлары арқылы таралады да,жалпы айн. түсіп азық-түлікке қатысты дүниеліктерде зиянды болып табылады.
Биогеохимия
Биогеохимияның негізгі концепциялары
Биогеохимияның негізгі концепциялары (сұрақ-жауап түрінде)
Қоршаған ортаның қазіргі жағдайына сипаттама
Маңғыстау өңіріндегі экожүйелер компоненттерінің мұнай және мұнай өнімдерімен ластануын экологиялық сараптау
Климаттық мониторинг
Литосфера туралы ақпарат
Өсімдіктер мен жануарлар әлеміне антропогендік әсер
Қоршаған ортаның ластануы дәрістер
Топырақ микрофлорасы
Бу қазандықтары мен шаң дайындау жүйелері есебі
Аурудың тұрақтылығы және даму себебі
ТҮМЕН ҰЛЫ МҮДЕ ҚАҒАН
Қазіргі дүниежүзінің саяси картасы
МЫҢЗЫҚҰЛЫ ЕДІЛ ҚАҒАН
Дербес компьютерлердің шығу тарихы
ҚР қоғамдық жаңа даму кезеңінде жоғары білім беру