Көлем мен массаға байланыстылығы

Сабақтың тақырыбы: §32. Заттың тығыздығы.
7 сынып
Сабақтың мақсаты: Масса.
1. Білімділік мақсаты: оқушыларға заттың тығыздығын, массамен, көлеммен байланыстыра отырып түсіндіру.
2. Дамытушылық мақсаты: оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту.
3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, имандылыққа баулу.
Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру.
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Әңгіме, жаттығулар орындау.
Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер, электронды оқулық, таразы, кір тастар, денелер жиынтығы, өлшеуіш цилиндр, стақан құм салынған қорап.

Сабақтың барысы:
І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың көңілін сабаққа аудару, құралдарын тексеру.
ІІ. ДК. Жаңа сабаққа дайындық.
1. Масса, көлем. Мысалдар.
ІІІ. ДК. Жаңа сабақты түсіндіру. Электрондық оқулық арқылы түсіндіру.
1. Тығыздық деген не?
2. Тығыздықты анықтау үшін не істеу керек?
3. Көлем мен массаға байланыстылығы.
4. Өлшем бірлігі.
Заттың тығыздығы. Көлемдері бірдей әр түрлі заттардан дайындалған денелердің массасы әр түрлі болады. Мысалы, көлемі 1 м3 темір дің массасы 7800 кг, ал сол көлемдегі қорғасынның массасы — 13000 кг. Көлем бірлігіндегі (яғни, бір куб метрдегі немесе бір куб сантиметрдегі) заттың массасы неге тең екендігін көрсететін физикалық шаманы заттың тығыздығы деп атайды. Берілген заттың тығыздығын қалай табу керектігін анықтау үшін келесі мысалды қарастыралық. Көлемі 2 м3 мұздың массасы 1800 кг екендігі белгілі болсын. Сонда 1 м3 мұздың массасы 2 есе кіші болады. 1800 кг - ды 2 м3 - ке бөліп, 900 кг м3 - ты аламыз. Осы шама – мұздың тығыздығы. Сонымен, заттың тығыздығын анықтау үшін дененің массасын оның көлеміне бөлу керек:
Осы өрнекке кіретін шамаларды әріптермен белгілелік: m — дененің массасы, V — дененің көлемі, ρ — дененің тығыздығы ( ρ — грек әрпі “ро”). Сонда тығыздықты есептеуге арналған формуланы мына түрде жазуға болады: СИ жүйесінде тығыздық бірлігі килограмм метр куб (1 кг м3). Практикада заттың тығыздығын сондай - ақ грамм сантиметр кубпен (г см3) өрнектейді. Осы бірліктердің арасындағы байланысты тағайындау үшін мынаны ескереміз:
1 г = 0, 001 кг, 1 см3 = 0, 000001 м3.
Белгілі бір заттың тығыздығы қатты, сұйық және газ тәрізді күйлерінде әр түрлі болады. Мысалы, судың тығыздығы – 1000 кг м3, мұздың тығыздығы – 900 кг м3, ал су буының тығыздығы (0°C және қалыпты атмосфералық қысым кезінде) – 0, 59 кг м3. Басқа заттардың тығыздығын 3 – 5 - кестелерден білуге болады. 3 — 5 - кестелерде көрсетілген заттардың тығыздығы қалыпты атмосфералық қысымда және газдар үшін 0 °C температурада, сұйықтықтар мен қатты денелер үшін 20 °C температурада есептелінген.

Заттың тығыздығы. жүктеу