Сын есімнің жасалу жолдарын қайталау

Қарағанды облысы, Қарқаралы қаласының
академик О.А.Жаутыков атындағы
жалпы білім беретін №1 қазақ орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәндері мұғалімі
Асанова Индира Мукаевна

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ. Тіл ұстарту. Сын есімді қайталау.
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: лексикалық тақырыптарды бекіту, оқушылардың білімін тексеру және сауаттылықтарын арттыру.
1. БІЛІМДІЛІК: негізгі, туынды, дара, күрделі сын есімдер жайында түсінік беру.
2. ДАМЫТУШЫЛЫҚ: оқушылардың ой - өрісінің жетілуіне, шығармашылық қабілеттерінің артуына ықпал ету.
3. ТӘРБИЕЛІК: өз ана тілін құрметтей білуге ықпал ету.
САБАҚ ТҮРІ: жаңа сабақ.
ӘДІС – ТӘСІЛДЕРІ: түсіндіру жолымен ой қозғау.
КӨРНЕКІЛІГІ: таратпа қағаздар, слайдтар.

САБАҚ БАРЫСЫ:
I. ҰЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕҢІ:
1. Кезекшімен сөйле
 Үйге қандай тапсырма берілді?

Үйге: өткен тақырыптарды қайталап оқып келу.
1. Қайталау сұрақтары:
1. Сын есім дегеніміз не? Мысал келтір.
2. Қандай мағыналық белгілері бар?
2. Сын есімнің жасалу жолдарын қайталау.

II. ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН СҰРАУ:
Сын есімнің жасалу жолдары
Мысалдар
атақ - ты, пайда - лы, су - лы, сүт - ті
ауыл - дық, егіс - тік, шай - лық (сүт)
үй - сіз, бала - сыз
қар - дай (аппақ), тау - дай, сүт - тей
ұйқы - шыл, ақ - шыл, көп - шіл
өнер - паз, білім - паз
ашу - шаң, тер - шең
әдеб - и, тарих - и
жаз - ғы, кіз - гі, арт - қы

Ешбір жұрнақсыз түбір күйінде айтылатын сын есімді негізгі сын есім дейміз.
Жұрнақ арқылы жасалған сын есімді туынды сын есім дейміз.

Сын есім тұлғасына қарай:

Негізгі → ақ, таза, жақсы, терең, үлкен, көк, аласа
Туынды → тазалау, жастау, өнерлі, сусыз, көтеріңкі
Туынды сын есім жасайтын жұрнақтар үлкен екі топқа бөлінеді: