Жазғы күн тоқырауы кезінде күннің түсетін орны қай ендік

Ақтөбе облысы, Шалқар қаласы,
І. Үргенішбаев атындағы орта мектеп
География пәні мұғалімі Ахетов Асқар Қуантайұлы

Сабақ тақырыбы: Климат
Мақсаты: 1) Оқушыларға климаттың не екенін түсіндіру. Климаттың ендікке байланыстылығын, климатқа мұхит пен теңіздің әсерін, жер бедерінің, адамның әсерін түсіндіру.
2) Климатқа адамның әсерін түсіндіре отырып, экологиялық білім беру.
3) Климат анықтамасын, жердің климаттық белдеулерін түсіндіре отырып, оқушылардың есте сақтау қабілетін арттыру.

Сабақ типі: аралас.
Сабақ түрі: дәстүрлі.
Оқыту әдісі: тест, ауызша түсіндірмелі.
Көрнекілігі: Дүние жүзі саяси картасы, карточка, теллурий, кодоскоп, асық.
Пән аралық байланыс: математика.

Сабақ барысы:
Ұйымдастыру.
Үй тапсырмасын сұрау.

І. Миға шабуыл ойыны.
1. Жер күнді неше жылда 1 рет айналады?
2. Жазғы күн тоқырау қашан болады?
3. Жазғы күн тоқырау кезінде күннің жерге түсетін орны қай параллель?
4. Күзгі күн теңелуі қашан болады?
5. 23 қыркүйекте күн қай ендікке тік түседі?
6. Қысқы күн тоқырауы қашан болады?
7. Ең қысқа күн, ең ұзақ түн қашан болады?
8. Көктемгі күн теңелуі қашан болады?
9. Солтүстік полюсте полярлық күн қашан басталады?
10. Жер шарында қанша жылу белдеуі бар?

ІІ. Білімдер сайысы.
3 топтан бір - бірден 3 оқушы шығып сұраққа жауап береді.
1 - сұрақ. Глобус пен фонарь (күн) арқылы жазғы және қысқы күн тоқырауын көрсетіп сұраққа жауап бер.
1. Жер білігі (осі) күнге қанша градус көлбеу орналасқан?
2. Жазғы күн тоқырауы кезінде күннің түсетін орны қай ендік?
3. Солтүстік жарты шарда осы кезде полярлық күн бола ма, полярлық түн бола ма? Жауабыңды дәлелде.

2 - сұрақ. Жер шарында неше жылу белдеулері бар? Жауабыңды дәлелде.
1. Ең ыстық белдеу қайсы?
2. Неге 2 суық белдеу бар?
3. Қай белдеуде жылдың 4 мезгілі айқын көрінеді?

3 - сұрақ. Дүние жүзінің саяси картасынан Қазақстан мемлекетін тауып, төмендегі сұраққа жауап бер.
1. Қазақстанға қандай жылу белдеуі жатады?
2. Елімізде жылдың 4 мезгілі айқын байқала ма?
3. Көктемгі күн теңелуі кезінде қазақтарда қандай мейрам болады?

4 - сұрақ. Күннің жерге әсері қандай? Жауабыңды дәлелде.
1. Күн жерге тек жарық бере ме?
2. Күн сәулелері жерге көлбеу түссе, жер бетін қалай жылытады?
3. Күн тоқырауын қалай түсінесің?

Актуальдау. Жаңа сабақ.
Жер Күнді қанша уақытта 1 рет айналып шығады? Қыстағы ауа райының күздегі ауа райынан қандай айырмашылығы бар.

Жаңа сабақ түсіндіру.
Климат қалыптастырушы факторлар
Географиялық ендік
Мұхит пен теңіз әсері
Жер бедері әсері
Адам әсері

Климат белдеулері
4 негізгі
1. Экваторлық
2. Тропиктік
3. Қоңыржай
4. Полярлық

3 өтпелі
1. Субэкваторлық
2. Субтропиктік
3. Субполярлық

Қорытынды:
Сонымен, климаттың таралуы күн сәулесіне емес, климат құрушы факторларға байланысты, олар жер бедері, географиялық ендік, ауа массаларының қозғалысына байланысты.
Бекіту:
Климат дегеніміз не?
Климат элементтеріне не жатады?
Климат құрушы қандай факторлар бар?
Жердің қандай климат белдеулері бар?

Үйге тапсырма: § 36. Климат.
Бағалау.