Қиял - ғажайып ертегілері

Күнделікті сабақ жоспары, қазақ әдебиеті 9 сынып.
Тақырыптар:
6. Ертегілер
7. Жұмбақ
8. Қиял - ғажайып ертегілері
9. Аңыз әңгімелер
10. Жиренше шешен мен Қарашаш сұлу

Сабақтың тақырыбы: Ертегілер
Сабақтың мақсаты: а) ертегі туралы түсінік бере отырып, оқушылардың ойлау қабілетін, пәнге деген қызығушылығын арттыру;
ә) оқушылардың бойына әдептілік, инабаттылық, қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру;
б) оқушылардың білімін бақылау арқылы мәнерлеп оқуға дағдыландыру;
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, түсіндіру, т. б
Сабақтың көрнекілігі:, кітаптар, суреттер т. б
Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу, түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

б) Жаңа сабақты түсіндіру:
Ертегілер — халықтың ауыз әдебиетінен мол орын алатын және жазу - сызу өнері болмаған кезде ауызша шығарылған күрделі шығармаларының бір түрі.
Ертегілер көбінесе қара сөзбен айтылатын болғандықтан, оны ерте замандағы ауызша шығарылып айтылатын көркем әңгіме деуге де болады.
Халық әдебиетінің басқа түрлері сияқты ертегілер де адам баласының еңбек кәсібі, тұрмыс - тіршілігіне байланысты туған. Онда халықтың ой - арманы, әдет - ғұрпы, мұң - шері, арман - мұраты баяндалады.
Қазақ ертегілерін, академик М. О. Әуезовтың пікірінше, үш жікке бөліп қарастыруға тура келеді. Олар: қиял - ғажайып ертегілер, хайуанаттар жайлы ертегілер, тұрмыс - салт ертегілер. Солардың ішіндегі ең көне түрі — қиял - ғажайып ертегілері. Ертегілердің бұл түрі халықтың сана - сезімінің табиғаттың дүлей күшінің ішкі сырын танып білмей тұрған сәбилік кезінде пайда болған. Олардың бәрі жанды, киелі деген түсініктен туған. Табиғат сырларын білсем екен деп армандаған халықтың ой - тілек түйінінен шыққан.
Ертедегі адамдар ауыр еңбекті жеңілдетсек, жақсы шат өмір сүрсек екен деп армандаған. Бұл арманға олар өздерінің қиялы арқылы ғана жеткен.
Қиял - ғажайып ертегілерінің жағымды кейіпкерлері қарапайым еңбек адамдары, аңшы - мергендер, бақташы - малшылар болып келеді. Олар өздерінің күн көрісі жолында неше түрлі жыртқыш аңдармен немесе табиғаттың дүлей күшімен күресуіне тура келеді. Ал бұған қарама - қарсы қиял - ғажайып ертегілерінің нағыз жағымсыз кейіпкерлері ретінде жалмауыз кемпір, жеті басты жылан, жалғыз көзді дәу, жезтырнақ, айдаһар, қорқау қасқыр, т. б. алынады. Сөйтіп, қиял - ғажайып ертегілерінде жанды - жансыз кейіпкерлер арасында орасан зор тартыс, күрес басталады. Жауыздық пен әділдік, қастық пен достық, жамандық пен жақсылық күресіп, ақыры, соңғылары жеңіп шығады. Сөйтіп, қоршаған, күресетін жаулары қанша мықты болса да адам баласы өздерінің ақыл - парасатымен оларды жеңіп отырады. Жағымды кейіпкерлер өзінің мақсат - мұратына жетеді..

Топтастыру стратегиясы:
Ертегі
↓
Қиял - ғажайып ертегілері
Шыншыл ертегілер
Хайуанаттар жайлы ертегілер

Суретпен жұмыс: Түрлі ертегінің суреттеріне қарай отырып, ертегілер құрастыру.
Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.
1. Ертегі дегеніміз не?
2. Ертегі нешеге бөлінеді?
3. Шыншыл ертегілеріне қандай ертегілер жатады?

Білімді бағалау: Оқушылардың жауаптарына, сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: Ертегілер туралы түсінікті оқып, кез - келген ертегіні оқып, мазмұндап келу.

Толық нұсқасын қарау