Көмекші сөз таптары

Қарағанды облысы, Жаңаарқа ауданы, Атасу кенті.
Жезқазған индустриалдық - гуманитарлық колледжі.
Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің оқытушысы
Жаркинбекова Сагдат Серикбаевна

Тақырыбы: Қазақ тілінде қонақта – Алтын теңге
Мақсаты:
білімділік: тәуелсіз еліміздің айрықша белгісі – теңгемен тереңірек таныстыру, ақша айналымы тарихынан мағлұмат беру; сөз таптары бойынша алған білімдерін бекіту
дамытушылық: студенттердің іскерлік, кәсіпкерлік, ақша туралы түсініктерін кеңейту, сөйлеу мәдениетін дамыту;
тәрбиелік: өз Отанына мақтаныш сезімін ояту.
Түрі: білімді бекіту сабағы
Әдісі: түсіндіру, сұрақ – жауап, ой қозғау, іздену, т. б.
Көрнекілігі: үлестірме қағаздар, слайд, нақыл сөздер
Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Сәлемдесу. 2. Түгендеу
3. Психологиялық дайындық:
Күндей жадырап,
Айдай арайлап,
Жұлдыздай жарқырап,
Судай мөлдір таза көңілмен
Бүгінгі сабағымызды бастайық.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Сұрақтар:
1. Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
2. Қазақ тіліндегі сөз таптары қалай жіктеледі?
3. Зат есім деген не?
4. Заттың түрін, түсін, белгісін білдіретін сөз табы?
5. Қанша? Неше? сұрақтарына жауап беретін сөз табы?
6. Етістік және оның ерекше түрлері?
7. Көмекші сөз таптары?
8. Күшейтпелі шырай жасайтын үстеу?
9. Шылаудың түрлері?
10. Еліктеу сөз деген не?

ІІІ. Негізгі бөлім
Жұмысымызды жалғастыру үшін 4 топқа топтасып отырсыздар. Көңіл қойып тыңда, тез ойлан, қалып қойма - деп, жұмбақпен бастамақшымын:
Әлемнің тынысы
Байлықтың белгісі
Ол не? -... (ақша, теңге)
Біз бүгінгі сабағымызды әдеттегідей дәстүрлі түрде емес, түрлендіріп, ерекше қылып өткізгелі тұрмыз. Неге десеңіздер, сабағымызды тәуелсіздігіміздің символдарының бірі 15 қараша ұлттық валюта күніне орайластырып отырмыз.
Ендеше бүгін бізде қонақта – ұлттық валютамыз теңге. Олай болса алтын теңгемізге сый - құрметімізді білдіріп, бар білімімізді көрсете білейік. Теңге ханымның көңілінен шығып жатсақ, ол бізден ақшалай сыйақысын да аямас.
(Сабақтың мақсатымен таныстыру)
Қазақстан – қарқындап дамып, біртіндеп байып келе жатқан тәуелсіз ел. Ал баю үшін ерінбей еңбектену қажет. Бір сәт өздеріңді кәсіпкер, яғни бизнесмен және бизнесумен деп елестетіңдер. Өзің ұнатқан не жаңа бір істі ашып, айналыспақшысың. Саған не керек? -... Ақшаны қайдан аласың?
-... Әрине, банктен. Ал банк – кез келген адамға ақша бере бермейді. Солай емес пе? Банктен ақша алу үшін біз бірнеше кезеңдерден өтуіміз керек.
Дұрыс жауап үшін белгіленген банкноттардан алып отырасыздар. Ақшаға қол жеткізу үшін 6 асудан өтулеріңіз керек. Әр берілген дұрыс жауапқа банкноттар беріледі. Сабақ соңында білімімен банкнотты көп жинаған студентті және топты анықтаймыз.
1кезең. Ақша туралы ой . Бұл бөлімде дұрыс жауап берген оқушы 200 теңгелік банкнотқа ие болып, 200 ұпай жинайды.
Мақсаты: оқушылардың шығармашылығын дамыту.
Шарты: оқушылар төрт түрлі шығармашылық тапсырманың біреуін (топ жетекшісі) таңдайды. Жауаптарын оқиды.

Тапсырма:
1. “Үш сөз” - Күн, ақша, көлік.

2. “5 жолды өлең” - Теңге.
Зат есім. Теңге
Сын есім. Құнды, сиқырлы
Етістік. Жұмсалады, еңбекпен табылады
Сөз тіркесі. Туған елімнің айрықша белгісі
Синоним. Қазына.

3. “Жұмбақ”
Ұлы тұлғалары бар
Керек құнды қағаздар ( Ақша)
Мың... болғанша
Бір ақылды басың болсын(теңгең)
Айрықша белгісі
Әлемнің тынысы
Байлықтың белгісі (Ақша)

200 теңге туралы толығырақ мағлұмат беріледі.
2006 жылғы 200 теңге
Банкнота өлшемі 126х64 мм қағазда дайындалған.
Бет жағы: басым түсі сарғыш - жасыл, басым бейнесі – тігінен. Орталық бөлігінде Астана - Бәйтерек монументі бейнеленген. Банкнотаның ортасында көк, қоңыр және жасыл жолақтарда Қазақстан Республикасы мемлекеттік әнұраны ноталарының фрагменттері ақ түспен бейнеленген, осы жерге номиналдың сандық белгісінің контуры ақ сызықтармен жүргізілген. Бәйтерек монументінің сол жағында Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбасы жасыл түспен бейнеленген. Жоғарғы оң жақ бөлігінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік туы бейнеленген. Банкнотаның төменгі жағында ашық алақан бейнеленген. Төменгі оң жақ бұрышында тігінен номиналдың мемлекеттік тілдегі әріппен белгісі орналасқан. Мемлекеттік әнұран ноталары астында эмитент банктің атауы мемлекеттік тілде ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ орналасқан, оның астында жалған ақша жасау жауапкершілігін ескертетін "Банкноттарды қолдан жасау заңмен қудаланады" деген мемлекеттік тілдегі жазу орналасқан.

Сырт жағы: басым түсі сарғыш - жасыл, басым бейнесі – көлбеу. Негізгі бейнесі: Қазақстан картасының контуры, алдыңғы жағында ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің үйі және Астанада Есіл өзені арқылы көпірде орнатылған қанатты барыстың біреуі, артқы жағында ҚР Қорғаныс министрлігі және жайлау. Сол жақ төменде және оң жақ үстінде банкнота номиналының сандық белгісі, ал орта жақ төменде - орыс тіліндегі әріппен белгісі орналасқан. Ортасында жоғары жағында ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ жазуы және эмитент банктің логотипі басылған. Жалған ақша жасау жауапкершілігін ескертетін "Подделка банкнот преследуется по закону" деген орыс тіліндегі жазу ашық жердің жоғарғы сол жақ бұрышында орналасқан.
200 теңгелік банкнота алғаш 1993 жылы шығып, 1999, 2000, 2006 жылдары қайта басылып шығарылған.

2 кезең. Тарихқа шолу жасайық. Бұл бөлімде тапсырмаларды орындаған оқушы 500 теңгелік банкнотқа ие болып, 500 ұпай жинайды.
Тапсырма: Теңге тарихы
Мақсаты: оқушылардың ойлау қабілетін дамыту.
Шарты: берілген қиындылардан сөйлемдерді тауып, мағыналы мәтін құрастыру.
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы ТЕҢГЕ 1993жылы 15 қарашада Елбасының жарлығымен ел аумағындағы бірден - бір заңды төлем құралына айналды.
1993 жылы 12 қарашада Қазақстан Республикасының Президентінің ”Қазақстан Республикасының ұлттық валютасын қолданысқа енгізу туралы” жарлығы шықты.
Ескі ақшаны қазақстандық теңгеге айырбастау 1993 жылы 15 қарашада таңғы 8. 00 - де басталып, 20 қараша күні 20. 00 - де аяқталды.
500 теңге туралы толығырақ мағлұмат беріледі.
2006 жылғы 500 теңге
Банкнота өлшемі 130х67 қағазда дайындалған.