Төрт сатылы басқару жүйесі

Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: 1886 - 1897 жылдардағы әкімшілік аумақтық реформалар
Сабақтың мақсаты:
а) білімділігі: XIX ғ. 80 - 90ж. ж патша үкіметінің Қазақстанда жүргізген әкімшілік реформаларының мәні мен мақсаты және өзгерістер барысы туралы мағлұмат беру;
б) дамытушылығы: XIX ғ. бойында Қазақстанда жүргізілген реформалардың бір - бірімен байланысын, ерекшеліктерін айыра білу арқылы оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту;
в) тәрбиелігі: Реформалардың отаршылдық мазмұнын айта отырып, оқушыларды отансүйгіштікке тәрбиелеу;
Сабақтың түрі: Ашық сабақ
Сабақтың әдісі: СТО, Блум таксономиясы
Керекті құралдар: Қазақстанның саяси картасы, интерактивті тақта, сызбалар.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) сәлемдесу, түгендеу;
ә) оқу құралдарын тексеру;
б) бала зейінін шоғырландыру.
ІІ. Білу
а) ой шақыру;
Империя, Отар, Жарғы, Реформа сөздеріне тоқталу, анықтама беру
ІІІ. Түсіну
а) Тірек сызба арқылы өткен сабақты еске түсіру;

б) Картамен жұмыс
1 - топ: Түркістан генерал - губернаторлығына кірген облыстарды көрсету
2 - топ: Орынбор генерал - губернаторлығына кірген облыстарды көрсету
3 - топ: Батыс - Сібір генерал - губернаторлығына кірген облыстарды көрсету

ІҮ. Қолдану
1 - топ Сәйкестендіру
Облыс 15 - 20 болыстардан
Округ 3 - 8 округтен
Болыс 50 - 70 шаңырақтан
Ауыл 10 - 12 ауылдан
2 - топ Тұжырымдау
Облысты – губернатор -
Округті - аға сұлтан
Болысты - Болыс сұлтаны
Ауылды - Ауыл старшыны

3 - топ Салыстыру
1822 -- 1824жж. реформа → Хандық билік жойылды, аға сұлтан лауазымы енгізілді, Орта жүз бен Кіші жүзді қамтыды. Төрт сатылы басқару жүйесі.

1867 - 1868 жж. реформа → Жаңа губерния ашылды, уезд бастығының бір көмекшісі жергілікті ұлт өкілі болды, үш жүзді қамтыды. Жер мемлекет меншігі

V. Талдау
а) ХІХ ғ 80 - 90 жж. реформаның мақсаты
- ХІХ ғ 60 жылдары жасалған реформаларды заңдастыру болды.
1886 ж 2 маусым
- Түркістан өлкесін басқару және онда жер - салық өзгерістерін енгізу туралы ереже
1891 ж 25 наурыз
- Ақмола, Семей, Жетісу, Орал және Торғай облыстарын басқару туралы ереже қабылданды. Оған ІІІ Александр патша қол қойды.

ХІХ ғ. 80 - 90 жылдарындағы реформа бойынша Қазақ жерлерінің біріктірілуі Түркістан губернаторлығы
орталығы Ташкент – Сырдария, Самарқан, Ферғана облыстары
Орынбор, Батыс Сібір губернаторлығы
- 1891жылғы 25 наурыздағы Ереже бойынша Дала губернаторлығы құрылды. Орталығы Омбы. Құрамына Ақмола, Семей, Торғай, Орал, Жетісу кірді.

Б) 1886 - 1891 жылдардағы реформаның нәтижесі
1. ХІХ ғ 20 жылдарында басталған ережелердің заңды жалғасы болды
2. Басқару жүйесіне жаңашылдық енгізудің соңы болды;
3. Қазақ жері Ресей мемлекетінің меншігі деп жарияланды;
4. Қазақстан Ресейдің түпкілікті және ажырамас отарына айналды.