Отыз бестерде
Сабақтың тақырыбы: Жинақтық, болжамдық сан есімдер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Сан есімнің жинақтық, болжамдық мағыналық ерекшелігін таныту, жасалу жолдарын ажырата білуге үйрету;
Дамытушылық: оқушылардың сөздік қорларын, өз бетімен іздену, ойлау қабілеттерін дамыту, ойларын нақты айтуға дағдыландыру;
Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, шапшаңдыққа, өз елін сүйетін рухы биік тұлға болуға тәрбиелеу;
Сабақтың типі: Жаңа сабақ
Сабақтың түрі: Дәстүрлі
Сабақтың әдісі: СТО, оқулықпен жұмыс
Сабақтың жабдығы: интербелсенді тақта
Пәнаралық байланыс: математика, әдебиет, халық педагогикасы
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Үй тапсырмасын тексеру 166 - жаттығу – Ой шақыру
• Сан есім дегеніміз не?
• Құрамына қарай нешеге бөлінеді?
• Дара сан есім дегеніміз не?
• Күрделі сан есім дегеніміз не?
• Мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
• Есептік сан есімнің сұрағы қандай?
• Реттік сан есімнің сұрағы қандай?
3. Жаңа сабақ
ЖИНАҚТЫҚ САН ЕСІМ
Заттың жинақталған санын білдіріп, нешеу? деген сұраққа жауап береді.
Жинақтық сан есім бірден жетіге дейінгі есептік сан есімдерге - ау, - еу жұрнағы жалғану арқылы жасалады.
Мысалы: біреу, алтау, жетеу;
Дауысты дыбысқа біткен екі, алты, жеті деген есептік есімдерге - ау, - еу жұрнағы жалғанғанда, түбірдің соңындағы - ы, - і түсіріліп қолданылады.
Мысалы: екі+еу ═ екеу, алты+ ау═алтау,
Жинақтық сан есімдер заттанып, заттық мағынаны беріп тұрады.
Мысалы: Алтау ала болса ауыздағы кетеді.
БОЛЖАЛДЫҚ САН ЕСІМ
Заттың санын дәл білдірмей, шамамен болжалдап көрсетеді де, қанша? неше? қай шамалы?, қаншадан? Сияқты сұрақтарға жауап береді.
Жасалу жолы:
- лаған, - леген, - даған, - деген, - таған, - теген, - лап, - леп, дап, - деп, - тап, - теп, - дай, - дей, - тай, - тей
Мысалы: жүздеген, мыңдап, елулеп;
Есептік сан есімдерге әуелі көптік жалғауы, оның үстіне жатыс, барыс септік жалғауы жалғанады.
Мысалы: елулерде, отыз бестерге;
Есептік сан есімдердің қосарлануы арқылы
Мысалы: жетпіс - сексен, жүз - жүздеген;
Есептік сан есімдерге шамалы, шақты, қаралы, таман, тарта, жуық, жақын сияқты сөздердің тіркесуі арқылы.
Мысалы: мыңға тарта, жүз шамалы, отызға жуық
Оқулықпен жұмыс
168 - жаттығу (жазбаша)
171 - жаттығу (ауызша)
СЕМАТИКАЛЫҚ КЕСТЕ
№----- Мысалдар ---- Есептік ------ Реттік ------ Жинақтық ------- Болжалдық
1 ------ Екеу
2 ------ Біреу
3 ------ Екі - үш
4 ------ Бесінші
5 ------ Жетеу
6 ------ Мыңдаған
7 ------ Алпыстай
8 ------ Отыз бестерде
6. ТАҢБАМЕН ЖҰМЫС
Тү+1
К+2+л
К+3+ік
7+к
3+көз
9+құмалақ
С Ө З Ж Ұ М Б А Қ
БОЛЖАЛДЫҚ
10. Сергіту сәті
11. Үйге тапсырма
167 – жаттығу
170 – жаттығу
Олимпиада кереметтері тақырыбында шығармашылық жұмыс.
12. Бағалау
Қазақ тіліндегі мезгіл пысықтауыштар
Тауарлы бекірені өсіру
Бекіре тұқымдастардың жалпы сипаттамасы
Қазақ тілінің практикалық курсы — фонетика, лексика, грамматика, орфография, стилистика
Абай Құнанбаев. Қаза сөздері
Абайдың қара сөздері
Мехмет Али Биранд шығармашылығы туралы
Қазақ тіл біліміндегі антонимдердің зерттелуі
Абай Құнанбаев қара сөз кітабының авторы
Сан есімнің сөзжасам тәсілдері
Отыз күн
Абайдың отыз алтыншы қара сөзіОТЫЗ АЛТЫНШЫ СӨЗПайғамбарымыз салаллаһу ғалайһи уәссәлләмнің хадис шарифінде айтыпты: мән лә хаяһүн уәлә иманун ләһу деп, яғни кімнің ұяты жоқ болса, оның иманы да жоқ деген
Бас - аяғы отыз мыңнан асатын, Жәдігерге тамсанады балалар