Диалог арқылы оқытудың маңызы
Диалог арқылы оқытудың маңызы.
Күнделікті сабаққа дайындалу барысында, мұғалім сабақ мазмұны оқушылар үшін тиімді, қызықты әрі жаңаша өтуі үшін өзінің бағалы уақытын қажетті материалды іздеуге жұмсайды. Мұғалім оқушыға қалай оқу керектігін үйретеді. Бұл үдерісте мұғалім оқушыға білім не үшін керектігін түсінуге, жеке ойлауын және сол ойларын жұмыс барысында зерттеуге, орындайтын міндеттерінің орындалу стратегиясын ойластыруға, нақты міндет үшін сәйкес келетін стратегияны таңдауға көмектеседі. Балалардың қалай оқитындығын назарда ұстайды.
Ғылыми зерттеу нәтижелері сабақта диалогтың маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Мерсер мен Литлтон (2007) өз еңбектерінде диалог сабақта оқушылардың қызығушылығын арттырумен қатар олардың білім деңгейінің өсуіне үлес қосатындығын атап көрсетті. Зерттеулерде ересектермен интерактивті қарым - қатынас пен достарымен бірігіп жүргізілген жұмыстың балалардың оқуына және когнитивті дамуына әсер ететіндігі айтылған. (Нұсқаулық 39 бет)
Мен тәжірибемде жеті модульдермен толық таныса отырып, бақылауымның негізіне диалогтік оқыту әдісін алдым. Сынып оқушыларының сөздік қорын әр түрлі деңгейдегі сұрақ қою арқылы дамытып отырамыз. Бұл әдіс күнделікті сабақтарда да қолданылады. Дәстүрлі сабақта мұғалім бірінші болып сұрақ қойып, оқушыдан жауап аламыз. Мысалы: Барлық оқушыларға ортақ сұрақ қоямыз, оқушылар қол көтеріп жауап береді, қол көтермегендер болса балалардың алдыңғы сабақтарының баға қорына қарап, баға қоры аз оқушылардан сұрай бастаймыз. Дарынды оқушылар сұрақтарға қиналмай жауап берсе, үлгерімі төмен оқушылар орнынан тұрып сенімсіздікпен жауап береді. Менің де күнделікті сабақтарым сұрақ қою мен жауап алудан басталатын. Бағдарламамен танысқаныма дейін жоғарыда келтірілген мысалдарға сәйкес орындалатын. Жауап дұрыс емес болғанда сұрақ қоюшы оқушы немесе мұғалім өзі жауап беретін. Баланың сұрақтың жауабын өзі ізденуіне жағдай туғызбайтынмын. Бірақ бағдарламамен танысқаннан кейін мен өзімнің сабағымдағы сұрақ қою мен жауап алу үдерісіне өзгерістер енгіздім. Балалардың ойлау қабілетін барынша дамыту үшін, проблемалық сұрақ қою арқылы, ойлау дағдыларын қалыптастыратын сұрақтар дайындау арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыруға болатынын ұқтым. 9 сыныпта Қазақстан тарихы пәнінен Қазақстандық парламентаризм. 1995жылғы Конституция тақырыбында жоспарлаған сабағымды өткіздім. Бұл тақырыпты дәстүрлі сабақтардан ерекшелеу және оқушылардың сыни ойлау қабілеттіліктерін арттыру мақсатында ой қозғау әдісі арқылы, тақырыпты болжаттым. Ой қозғауда қанатты сөздерді пайдаландым. Тәртіпке бас иген құл болмайды. (Б. Момышұлы). Балам бол басқа бол - бәріңе заң біреу - ақ “Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ”(Ж. Баласағұн).“Халықтар! Жақсы заңдардан гөрі алдымен жақсы әдеттерің болсын, жақсы заңдар жақсы әдеттерден туады.(Пифагор).
“Заңдар әділетті болса, адамдар әділ болады”
( Ж. Ж. Руссо) - деген қанатты сөздер арқылы оқушылар сыни тұрғысынан ойлай отырып, бүгінгі сабақтың тақырыбының Конституция туралы болатынын болжады, мақсатын айқындады. Диалог әдісін Сайлау туралы жаңа кодекстің қабылдануы туралы тақырыпшада пайдаландым. Сабақ барысында өзара сұрақ қою, жұппен жұмыс жасаудың бір тәсілі ұғыну әдісін қолдандым. Екі оқушы оқулықтың әрбір азат жолдан кейін тоқтай отырып мәтінді оқиды, содан кейін бір - біріне оқығанының мазмұны бойынша әртүрлі деңгейдегі сұрақтар қойып отырды. Мысалы:
1. Президент 1993 жылдың 9 желтоқсанында қандай Жарлыққа қол қойды?
2. Жаңа Кодекс бойынша, Қазақстан Республикасының Жоғарғы кеңесінің құрамы неше депутаттан тұратын болды?
3. Оның 42 - сін кім тағайындайды? т. б.
Нәтижесінде оқушылар оқулықты пайдалана отырып, сұрақтар дайындауда, сұрақтарға жауап беруде белсенділік танытты.
Оқушылардың өздеріне берілген тапсырма төңірегінде ізденіп, дайындалып, Мерсердің Диалог арқылы оқыту әдісін пайдалана отырып, бір - бірінің ойларын толықтырды. Диалог және визуалды көрсету негізінде білім беру мен білім алу оқушылардың өзара сұхбаттасуы және олардың өзіндік ой – пікірін жүйелеуі мен дамытуына көмектесетін амал. Диалог барысында оқушылар (сонымен қатар мұғалімдері де) келісілген нәтижеге жету үшін күш - жігерін жұмсайтын және Мерсер (2000) сипаттағандай, білімді бірлесіп алуда немесе пікір алмасу барысында тең құқылы серіктестер болып табылады(Нұсқаулық 40 бет) деген ұстанымына сүйене отырып, 9 - сыныпта сабақ барысында жеке, топпен және жұппен жұмысты ұйымдастыра отырып сыныптағы диалогтік әңгімені дамыту әдісін кіріктірдім.
Сабақ барысында оқушыларға диалогтік оқыту арқылы ойлау қабілеттерін дамытуға болатынын түсіндім. Оқушылар диалог арқылы бір - біріне сұрақты дұрыс, нақты қойып үйренеді және сұраққа ғылыми тілде жауап беруге жаттығады. Диалог арқылы сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту оқушылардың сөйлеу мәдениеті, ойын еркін жеткізу, сұрақтарды дұрыс қоя білу, жауапты нақты, ғылыми тілде айтуға жетелейді.
Шетел тілі мұғалімі
Диалогтік оқыту технологиясы
Мектептегі химия сабақтарында жоғары деңгейдегі диалог ұйымдастыру мәселесі
Оқытудың инновациялық тәсілдерді пайдалану ерекшеліктері
Ағылшын тілін оқытудың бастапқы сатысында оқушыларды ауызша сөйлеуге үйрету жолдары
ДИАЛОГТІК ОҚЫТУДЫҢ ӘДІС - ТӘСІЛДЕРІ
Сөйлеудің басты түрі монолог түріндегі сөйлеу
Оқушыларды ағылшын тілінде тыңдап түсінуге үйрету
Оқытудың озық технологиялары мен инновациялық әдістері
«Сөйлеуді жетілдіру жолдары»
Оқытудың жаңа технологиясын пайдалану
Ақшаның маңызы, қызметтері және оның ерекшеліктері
Қылмыс қүрамының түсінігі және маңызы
Қазақ тiлiн оқытудың, ұйымдастырудың әдiстемелiк ерекшелiктерi
Несиенің ақшаларының қажеттілігі мен маңызы
Халық ертегілернің бала дүниетанымын қалыптастырудың маңызы
Объектіден ақпараттың техникалық арналар арқылы сыртқа кетуі және оған қарсы іс-шаралар
Шағын кәсіпорынның маңызы және міндеттері
Кәсіпкерлік істің мәні және маңызы
Жоғары оқу орындарының экология бөлім студенттеріне қазақ тiлiн дамыта оқытудың әдiстемесі