Күрделі эфирлерді алу жолдары

Тақырыбы: Күрделі эфирлер
Мақсаты: Күрделі эфирлердің алыну жолдары, физикалық және химиялық қасиеттері туралы жаңа білім қалыптастыру, реакция теңдеулерін жаза білуге дағдыландыру.

Әр оқушының жеке дара жұмыс жасауы керектігін түсіндіріп, жаңа сабақты бекітуге арналған мына жоспармен таныстыру:
1. “Сұрақ - жауап” кезеңі (Жаппай сыныпқа 10 сұрақ қойылады)
2. “Ой қозғау” кезеңі ( зертханалық құрал құрастыру)
3. “Отгадать ребус” кезеңі (ребус шешу)
Күрделі эфирлер - табиғатта кең таралған. Олар биологиялық маңызы бар қосылыстар.
Гүлдер мен жемістердің құрамында күрделі эфирлер болуына байланысты олардың хош иістері болады.
Өсімдік және жануарлар майлары күрделі эфирлерге жатады.
Күрделі эфирлерді алу жолдары
1. Күрделі эфирлер көбіне табиғи өнімдерден алынады.
2. Эфирлену реакциясында карбон қышқылдары мен спирттерді минерал қышқылдар қатысында әрекеттестіріп, нәтижесінде, күрделі эфир мен су түзіледі.
Физикалық қасиеттері
Қарапайым карбон қышқылдарының күрделі эфирлері түссіз сұйықтықтар, суда ерімейді. Күрделі эфирлердің көбінің иістері жағымды
Химиялық қасиеттері
Гидролиздену реакциясы. Күрделі эфирлердің гидролизі эфирлену (этерификация) реакциясына кері реакция, қышқыл немесе сілті қатысында жүреді. Күрделі эфир сумен әрекеттесіп айырылып, реакция нәтижесінде қышқыл және спирт түзіледі:
Минералды қышқылдардың күрделі эфирлері. Бейорганикалық қышқылдар да (күкірт, азот және фосфор қышқылдары) спирттермен әрекеттесіп, күрделі эфирлер түзеді.
Күкірт қышқылының маңызы эфирлері – метил және этилсульфаттар. Бұларды алкилкүкірт қышқылдары деп атайды.

“Ой қозғау” кезеңі
(4 минут)
Этилацетатты алуда қолданылатын құралды жинау үшін химиялық ыдыстар мен жабдықтарды еске түсірейік
Үйге тапсырма беру кезеңі (3 минут)

А) “Күрделі эфирлер” тақырыбына байланысты бес жол өлең құрап келу.
Ә) Хош иісті күрделі эфирлер жайында эссе жазу.