Сөйлем мүшелерін қайталау

Жаңа технологиялар арқылы шығармашылыққа баулу
Жас жеткіншектерге бүгінгі күн талабына сай білім мен тәрбие беру ісі педагок мамандарға үлкен жүк артады. Тәлім – тәрбие мен оқыту ісінің нәтижесі іс - әрекеттерден гөрі мұғалімдерге көбірек тәуелді - деген Ы. Алтынсариннің көрегендікпен айтқан пікірін, қазіргі уақытта да маңызды болып отырғаны да осының айғағы.
XXI ғасыр – жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры. Білім беру жүйесінде болып жатқан түбегейлі өзгерістер оқыту үрдісін озық технологиялармен қамтып жетілдіруді талап етеді. Білім берудің даму бағыты мен технологияларын қамтитын көптеген педагогикалық технология қолданылып жүргендігі мәлім. Мысалы, Д. Б. Эльконин, В. В. Давыдовтардың Дамыта оқыту . Олар дамыта оқыту деп оқыту мақсаттарын, әдіс – тәсілдері баланың даму заңдылықтарына сәйкестендірілген оқытуды айтады. Даму ұғымының психологиялық анықтамасы – жаңару процесі, жаңаның өмірге келіп, ескінің жоғалуы деген мағынаны білдіреді. Дамыта оқыту баланың белсенділігін ұйымдастырумен іске асады.
Мен оқытудың ұтымды әдістерін, соның ішінде Дамыта оқыту технологиясының бағдарламасынан жұмыс жасау арқылы білім негізін дамыта отырып тәжірибеге енгізу жұмыс істеуге құштарлық туғызып білім беруде нәтижеге жеткізетін байқадым. Мамандардың алдында тұрған бірден – бір мақсат – оқушылар алған білімдерін пайдаға асырып, оларды өз бетінше түрлі өмірлік жағдайда қолдана білетін, өмірге өзіндік көзқарасы бар азамат болып жетілуіне көмектесу. Әрбір нақты сабақтың сапасы мен тиімділігі оның мақсаты мен нәтижесінің сәйкестігі бойынша анықталуы тиіс. Сабақ барысында мұғалімнің және оқушының іс – әрекеттерінің жиынтығы әрдайым белгілі нәтижеге жетуге қандай жолмен, қандай әдіс – тәсілдер және жұмысты ұйымдастыру арқылы жетудің мүмкіндігі мұғалімнің теориялық және практикалық білім деңгейіне, шеберлігіне, шығармашылық ізденісіне тәуелді түрліше көшілетін мәселе. Ал, біздің міндетіміз – оқушыға оның бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету.
Оқушы бұрын тек тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойланушы, өз ойын дәлелдеуші болады, ал мұғалім осы әрекетте бағыттауда, оқуды ұйымдастыруда жетекші рөл атқарады. Соның дәлелі ретінде 4 – сыныпта Қазақ тілі пәнінен өткен сабақтың(қысқаша үлгісін) ұсынамын.
Сабақтың тақырыбы: Сөйлем мүшелерін қайталау.
Мақсаты: Тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерден өткенді қайталау еске түсіру білімдерін пысықтау. Сөйлемнен тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелерді және олардың байланысын тапқызу арқылы ойларын дамыту. Оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, еркін сөйлеуге баулу, сауаттылығын көтеру. Ерлік, батырлық туралы түсінік бере отырып, патриоттық сезімдерін ояту.
Сабақтың көрнекілігі: Жаттығу ережелері, үлестірме қағаздар, сынау үлгілері, белгілейтін көрсеткіш, Венн диаграммасы
Сабақтың барысы: І Кіріспе бөлім:
1. Оқушылардың назарын сабаққа аудару
2. Сабақ мақсатын хабарлау, дәптерлеріне күн ретін тақырыпты жаздыру
3. көркем жазу минуты
4. Тәртіп сақтауды, сабаққа белсенді қатысуын, бір - бірінің жауабын тыңдауды ескерту
5. Жаттығу ережелері бойынша өте жақсы жауапқа – 5 ұпай
Жақсы жауапқа – 4 ұпай
Орташа жауапқа – 4 ұпай
ІІ. Негізгі бөлім:
1. Зымыран сұрақ .
Үш топқа бір уақытта бірдей сұрақтар қойылады. Әрбір топ мүшелері жылдам жауап беруі қажет. Бұл бөлімде біліммен қатар жылдам ой қорытып, нақты жауап беруі талап етіледі. Ойланып жауап беруге 15 секунд белгіленеді.
- Сөйлем мүшелері неше түрге бөлінеді?
- Бастауыш қай сөз табынан жасалады? Мысал келтір.
- Баяндауыш қай сөз табынан жасалады?
- Тұрлаусыз мүше дегеніміз не?
- Бастауыштан кейін қай уақытта сызықша қойылады?
2. Ой жинақта, талдаумен
Тапсырмаларды таратып береді. Берілген нұсқа бойынша сөйлем құрау. Сөйлемнен сұрақ қойып тұрлаулы, тұрлаусыз мүшені тап. Ойлануға 2 минут, жұмысты орындауға 2 минут беріледі.
1 топ тапсырмасы: Кім? Нені? Не істеді? (Зайра шәй жасады)
2 топ тапсырмасы: Не? Неден? Не істеді? (Мал төлден өседі)
3 топ тапсырмасы: Кім? Қайда? Не қылды? (Мұғалім сыныпқа кірді)
3. Жұмбақ сөз әр топқа жеке - жеке мақал - мәтел айтылады. Ол үшін баяндауышты үнсіз айту белгісімен оқимын. Жасырған сөзді тауып оны орыс тілдеріне аудару керек, Ойланып айтуға 1 минут.
1 топ тапсырмасы: Ақылды адам арын (қорғайды)
Сараң адам малын (қорғайды)
2 топ тапсырмасы: Ақылды кісі ісіне (сенеді)
Ақымақ кісі күшіне (сенеді)
3 топ тапсырмасы: Болат қайнауда (шынығады)
Батыр майданда (шынығады)
4. Зерделі сұрақ, дәлелді жауап
Үлестірме қағаздар беріледі. Берілген мысал ережеге сай емес екендігін айтып дәлелдейді. Ойлануға 2 минут, жауап беруге 1 минут.
1 топ №1 үлестірме
Мысал Ереже
1. Жадыра қалаға келді Тұрлаусыз мүше
2. Қызыл ала зат есім
Анықтамаға сай ма?
5. Нұсқалықты сөйлет
Ойланып жауап беруге 1 минут.
1 топ: сөйлем мүшелері бойынша кесте құрастыру
2 топ: әрі қарай сөйлем мүшелерінің кестесін жалғастырады.
3 топ: кестені толықтырады.
ІІІ. Қорытынды кезең: Сабақты қорыту. Топтардың ұпай санын санау, кестеге белгілеу. Оқушылардың білімін бағалау. Үйге тапсырма: кез - келген 1 мәтінді көшіріп жазу, тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерін белгілеу.